Met de vuist op tafel slaan;

daadkrachtig optreden tegen agressie naar hulpverleners in de forensische

psychiatrieMirjam van Leeuwen, Inforsa

Joke Harte, Vrije Universiteit Amsterdam

Workshop Forensische studiedag 2010, Wolfheze

2

Opzet workshop

• Voorstellen• Inventarisatie ervaring met geweld• Wanneer aangifte doen? (casuistiek)• Welke factoren beinvloeden aangiftegedrag?

(praktijk en wetenschappelijke literatuur)

3

Vraag 1

Ken je iemand in je omgeving die het afgelopen jaar het slachtoffer is geworden van een geweldsincident tijdens het werk in de forensische psychiatrie?

Rood = NeeGroen = Ja

4

Vraag 2

Ben je het afgelopen jaar zelf het slachtoffer geworden van een geweldsincident tijdens je werk in de forensische psychiatrie?

Rood = NeeGroen = Ja

5

Vraag 3

Heb je na dat incident overwogen om aangifte te

doen bij de politie?

Rood = NeeGroen = Ja

6

Vraag 5

Heb je ook daadwerkelijk aangifte gedaan?

Rood = NeeGroen = Ja

Naam van de presentatie 7

Vraag 6

Is er na de aangifte ook strafrechtelijk onderzoek

gedaan?

Rood = NeeGroen = Ja

Naam van de presentatie 8

Vraag 7

Is de dader ook vervolgd (vond er een

rechtszitting plaats?)

Rood = NeeGroen = Ja

9

Vraag 8

Is de verdachte ook veroordeeld?

Rood = NeeGroen = Ja

10

Geweldsincidenten in psychiatrie: onderzoek

• Weinig empirisch onderzoek naar aard en omvang

• Geen onderzoek naar strafrechtelijke reactie

• Veel (ernstige) incidenten

• Weinig aangifte

• Zelden vervolging en/of veroordeling

• Schijn van willekeur in de afhandeling van

geweldsincidenten

Aangifte en vervolging na alle incidenten is onwenselijk en ondoenlijk.

Maar wanneer wel en wanneer niet?

12

Casus 1a

John is zeer psychotisch. Hij denkt dat het behandelteam hem moedwillig aan het vergiftigen is.Op het moment dat een verpleegkundige hem vraagt zijn medicatie in te nemen wordt hij zo boos dat hij de verpleegkundigebedreigt met de dood.

Casus 1b

John is zeer psychotisch. Hij denkt dat het behandelteam hem moedwillig aan het vergiftigen is.Op het moment dat een verpleegkundige hem vraagt zijn medicatie in te nemen wordt hij zo boos dat een mes pakt en hij de verpleegkundigebedreigt met de dood.

Naam van de presentatie 13

Casus 1b

John heeft schizofrenie van het paranoïde type eneen antisociale persoonlijkheidsstoornis. Op ditmoment is er geen sprake van psychotischekenmerken. John baalt erg van zijn opname en laat

vaakweten dat hij hoe dan ook weg wilt uit de kliniek. Op het moment dat een verpleegkundige John vraagt

zijnmedicatie in te nemen, pakt hij een mes en bedreigt

hijhaar met de dood.

14

Casus 2aMarie is met een artikel 37 opgenomen op een FPA,omdat zij op straat een voorbijganger aande haren trok, naar de grond werkte en op hetslachtoffer intrapt.Op de afdeling is Marie zeer grensoverschrijdend en luistert zij nauwelijks naar de begeleiding. Als de begeleiding Marie hierop aanspreekt en haar verbiedt deafdeling te verlaten, wordt zij zo boos dat zij de verpleegkundige bij de haren grijpt, haar naar de grond werkt en op haar intrapt. De verpleegkundige heeft geen letsel overgehouden aan dit incident.

Er zijn aanwijzingen dat Marie psychotisch was tijdens dit incident.

15

Casus 2bMarie is met een artikel 37 opgenomen op een FPA,omdat zij op straat een voorbijganger aande haren trok, naar de grond werkte en op hetslachtoffer intrapt.Op de afdeling is Marie zeer grensoverschrijdend en luistert zij nauwelijks naar de begeleiding. Als de begeleiding Marie hierop aanspreekt en haar verbiedt deafdeling te verlaten, wordt zij zo boos dat zij de verpleegkundige bij de haren grijpt, haar naar de grond werkt en op haar intrapt. De verpleegkundige heeft naast enkele blauwe plekken, ook een gebroken neus opgelopen. Er zijn aanwijzingen dat Marie psychotisch was tijdens dit incident.

Casus 2c

Marie is met een artikel 37 opgenomen op een FPA,omdat zij op straat een voorbijganger aande haren trok, naar de grond werkte en op hetslachtoffer intrapt.Op de afdeling is Marie zeer grensoverschrijdend en luistert zij nauwelijks naar de begeleiding. Als de begeleiding Marie hierop aanspreekt en haar verbiedt deafdeling te verlaten, wordt zij zo boos dat zij de verpleegkundige bij de haren grijpt, haar naar de grond werkt en op haar intrapt. De verpleegkundige heeft naast enkele blauwe plekken, ook een gebroken neus opgelopen. Er zijn geen aanwijzingen dat Marie psychotisch was tijdens dit incident.

Casus 3a

Mohammed verblijft al lang in een psychiatrische

instelling. Het is bekend dat Mohammed wel eens

seksuele toespelingen maakt naar patiënten.

Op een dag betast hij een verpleegkundige bij haar

borsten. De verpleegkundige rent weg.

Later verklaart Mohammed dat stemmen hem de

opdracht gaven om de vrouw te betasten.

Casus 3b

Mohammed verblijft al lang in een psychiatrische

instelling. Het is bekend dat Mohammed wel eens

seksuele toespelingen maakt naar patiënten.

Op een dag betast hij de borsten van een

verpleegkundige. De verpleegkundige rent weg.

Later verklaart Mohammed dat hij seksueel gefrustreerd

is en de verpleegkundige wilde betasten.

Casus 3c

Mohammed verblijft al lang in een psychiatrische

instelling. Het is bekend dat Mohammed wel eens

seksuele toespelingen maakt naar patiënten.

Op een dag trekt hij een verpleegkundige zijn kamer in,

betast hij haar lichaam en scheurt haar bovenkleding van

haar lijf. De verpleegkundige maakt alarm en wordt

bevrijd door toegesnelde collegae.

Later verklaart Mohammed dat stemmen hem de

opdracht gaven om de vrouw te verkrachten.

Casus 3d

Mohammed verblijft al lang in een psychiatrische

instelling. Het is bekend dat Mohammed wel eens

seksuele toespelingen maakt naar patiënten.

Op een dag trekt hij een verpleegkundige zijn kamer in,

betast hij haar lichaam en scheurt haar bovenkleding van

haar lijf. De verpleegkundige maakt alarm en wordt

bevrijd door toegesnelde collegae.

Later verklaart Mohammed dat hij seksueel gefrustreerd

te zijn en seks wilde hebben met de verpleegkundige.

Redenen om geen aangifte te doen• Geweld is een onderdeel van het vak

• Aangifte is in strijd met beroepsgeheim

• Er wordt toch niets mee gedaan, tijdsverspilling

• Aangifte beïnvloed de relatie met de patiënt negatief

• Psychiatrisch patiënten zijn toch ontoerekingsvatbaar

• Aangifte wordt niet ondersteund door instelling

• Angst voor represailles van patiënt

Redenen om wel aangifte te doen

• Stellen van grens is onderdeel behandeling

• Geeft patiënt verantwoordelijkheid/ autonomie

• Geen aangifte draagt bij aan stigmatisering

• Helpt bij verwerking slachtoffer

• Personeel moet beschermd kunnen worden

• Rechtsstaat geldt ook binnen de muren van de instelling

Wanneer wel aangifte?

• Recidiverende patiënten

• Ernstig letsel

• Zedendelicten

Voor meer specifieke aanbevelingen is

wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk

(promotie)onderzoek

Meer onderzoek noodzakelijk naar:

• aard en omvang incidenten

• aangiftegedrag verpleegkundigen

• beleid op papier en in praktijk onderzoeken

• Interviews met experts uit zorg, ethiek en strafrecht

Doel: door veld gedragen leidraad ontwikkelen

Zijn er nog vragen?

Voor artikel en/of powerpointpresentatie:

Mirjam.van.leeuwen@inforsa.nl

Bedankt voor

uw aandacht