Post on 16-Apr-2017
Leiderschap in ethiek
26 oktober 2016Muel Kaptein
• Partner KPMG (sinds 1996)
• Hoogleraar bedrijfsethiek RSM Erasmus Universiteit (sinds 1991)
Maatschappelijke verwachtingskloof
2
3Het probleem
4
Een oplossing
ENKELE VOORBEELDEN
5
Wat en waarombedrijfsethiek?
Drie E’s van ondernemen
Eth
iek
Bestuurszetel
7
Ethiek is het goede doen
om de goede redenen
Moraliteitstrap
Waarvan profiteer
ik?
Wat eisen
wetten en regels van mij?
Wat verwach-
tenanderen van mij?
Wat is het
goede?
Waarmee dien ik
anderen?
Egoïstisch
Compliant
Confor-mistisch
Ethisch
Altruïs-tisch
Andersbelang
Eigenbelang
9
Ring of Gyges (Plato)
Ethiek is goede doen ook als niemand er achter komt
Onderzoek i.s.m. Eppy Boschma i.o.v. VNO-NCW & MKB Nederland (2016):
Voorbeelden van belang bedrijfsethiek
11
“Je beseft dat je alles wat je doet nalaat aan het nageslacht. Het
gaat om dat bewustzijn.”“Bedrijfsethiek levert
eigenwaarde op.”
“Ethiek is van levensbelang.”
“Niet-ethisch gedrag brengt voor een organisatie hoge
kosten met zich.”
Ondernemers over belang van ethiek
Voorbeelden van leiderschap in ethiek
12
Feike Sijbesma, ceo DSM Paul Polman, ceo Unilever
“Wij zijn geen wereldverbeteraars, maar we willen wel bijdragen aan een
betere wereld.”
“Als bedrijven slim, effectiefen duurzaam werken, kunnen ze een grootschalige en duurzame
impact hebben.””
ENKELE VOORBEELDEN
13
Waar staan we met de ethiekvan bedrijven?
“Wie ethiek geen rol wil geven, moet veel regels accepteren.”
Theodor Kockelkoren
Nederlandse organisaties in 2016
Egoïstisch
Compliant
Confor-mistisch
Ethisch
Altruïs-tisch
Andersbelang
Eigenbelang
10%
17%
42%
29%
2%
ENKELE VOORBEELDEN
17
Een nieuwebenadering?
“…the demonstration of normatively appropriate conduct
through personal actions and interpersonal relationships,
and the promotion of such conduct to followers through
two-way communication, reinforcement, and decision-
making.”
Brown, Treviño & Harison (2005)
Huidige benadering is ethisch leiderschap als …
Leiderschap in ethiek (LiE) =Het stellen van een nieuwe
ethische norm en daarin anderen meekrijgen.
“At national, regional and international levels, within communities and in international organizations, in governments and in non-governmental bodies, the world needs credible and sustained leadership. It needs leadership that is proactive, not simply reactive, that is inspired, not simply functional, that looks to the longer term and future generations for whom the present is held in trust. It needs leaders, made strong by vision, sustained by ethics.”
Theorie
• Carroll (1979):
• Wu & Wung (2011): Proactief leiderschap: “generating and enacting self-initiated and future-focused leading actions that are persistently sustained to bring changes toward the environment.”
Karakteristieken LiE
• Transitioneel
• Multilevel
• Issuespecifiek
EthischLeiderschap
Ethischondernemen
Huidigeethiek
Nieuweethiek
Alle
enze
lfO
ok
and
eren
Object
Su
bje
ct
LiE heeft groter bereik
ENKELE VOORBEELDEN
24
Voorbeelden LiEuit de media
De Nederlanders willen het voortouw nemen bij het mobiliseren van andere beleggers en toezichthouders.…‘De financiële crisis heeft onze ogen geopend’, zegt Jackson. ‘We zijn dieper gaan nadenken over het bredere probleem van inkomensongelijkheid. We willen als aandeelhouder bijdragen in de aanpak. We willen praktijken die er de laatste decennia zijn ingeslopen terugdraaien. Kapitaalverschaffers moeten de controle over beloningspraktijken terugnemen.’PGGM zoekt met haar nieuwe beleid naar eigen zeggen nieuwe grenzen op.
29
30
33
Winst LiE
1. Vertrouwen2. Deregulering3. Maatschappelijke vooruitgang
Dilemma’s LiE
1. Beperkte ruimte om vrij te handelen 2. Het dilemma van dubbele motieven3. Het risico om zelf te falen4. Het dilemma van te hoge kosten5. Het risico van luchtfietserij
Stappen LiE
1. Onderzoek wat (mogelijk) nieuwe morele issues zijn.
2. Doordenk morele keuzes die hiermee samenhangen.
3. Bepaal per issue welke norm vooruitstrevend en impactvol is.
4. Bepaal het issue waarop en de norm waarmee je LiE wil tonen.
5. Beweeg anderen tot het volgen van jouw ethisch standpunt.
37
ENKELE VOORBEELDEN
38
Vraagstukkenvoor LiE?
Waar en hoeveel betaal ik belasting?
Wanneer betaal ik factuur?
Welke normen stellen we voor robotica?
In hoeverre beschermen we tegenovergebruik?
Tips voor LiE
• Neem niet te veel hooi op vork• Vergeet compliance niet• Wees niet hoogmoedig• Wees realistisch• Gebruik risico’s en dilemma’s niet te
gemakkelijk als excuus• Blijf dichtbij jezelf• Ga dialoog aan
…waarin ga ik LiE tonen?
Meer weten?
Is gratis te downloaden op verschillende sites