Klimaatverandering en effecten op het bomenbestand

Presentatie Arthur Wopereis en

Henk Puijk

Platform Water Vallei en Eem

Wageningen 15 december 2016

1.  Inleiding

2.  Onderzoeksvragen

3.  Verandering van grondwaterstanden en klimaat

4.  Gevoeligheid van bomen

5.  Maatregelen

6.  Groeiplaatsconstructies

7.  Boomsoorten in het kader van klimaatverandering

8.  Vragen?

1. Inleiding December 2014 Gemeente Amersfoort en Waterschap Vallei & Veluwe - Blue Deal – Waterrobuust Amersfoort ondertekend Project : Onderzoek naar de gevolgen en mogelijke maatregelen van grondwaterstandverlaging en hittestress op groen en ecologie Uitwerking klimaatverandering op het bomenbestand van Amersfoort

Gemiddeld hoogste grondwaterstand in de winterperiode stijgt met 5 tot 20 cm

Gemiddeld laagste grondwaterstand in de zomerperiode daalt met 5 tot 25 cm

2. Onderzoeksvragen Bomen die zich goed en gezond kunnen ontwikkelen zijn vaak beter in staat om extremen van het toekomstige klimaat op te vangen •  Wat zijn de effecten van klimaatverandering op

bomen in het algemeen? •  Wat zijn de effecten op het huidige

bomenbestand? •  Wat zijn de gevolgen als je niets doet? •  Welke maatregelen zijn mogelijk?

3. Verlaging van de grondwaterstand

4. Verhoging van de grondwaterstand

5. Bomen met risico op vernatting

6. Gevoeligheid van bomen

7. Maatregelen tegen verdroging van bomen

•  Vergroten vochtbergend vermogen van de bodem •  Vergroting doorwortelbaar bodemvolume •  Doorbreken storende lagen •  Waterdoorlatende verharding •  Aanplant droogte-tolerante soorten •  Aanplant van bomen in groepen, rijen •  Infiltratie van regenwater

8. Maatregelen tegen vernatting van bomen

•  Toepassen plantgatdrainage •  Doorbreken storende lagen •  Hoger planten •  Aanplant vernattingstolerante soorten

9. Ideale omstandigheden Bomen die zich goed en gezond kunnen ontwikkelen zijn vaak beter in staat om extremen op te vangen

10. Optimale groeiplaats •  Genoeg ruimte voor de boom om te groeien,

zowel ondergronds als bovengronds.

•  Niet te nat, niet te droog

•  Voedingselementen

•  Goede groeiplaats is belangrijker dan soort! •  Bescherming tegen stadse invloeden

•  Kringloop met gezond bodemleven in tact blijven

•  Geen strooizout

•  Geen bodemverdichting

•  Wel periodieke aanvulling strooisel

11. Wat vraagt dit van de inrichting van de groeiplaats in de stad?

•  Ruimte ondergronds en bovengronds, Handboek bomen (normeninstituut bomen)

•  Groeiplaatsconstructie, combineren van planttechnische eisen en civiele eisen, daar komt nu de aan- en afvoer van water bij

•  Groeisubstraten •  Voedings-, bewaterings- en

beluchtingssystemen

12. Soort en type constructie

•  Groeiplaats van bestaande bomen aanpassen

•  Groeiplaats bij nieuw te planten bomen aanleggen

•  Locatie, budget, mogelijkheden om ruimte voor boom op andere wijze te verbeteren

13. Er zijn diverse soorten groeiplaatsconstructies

Drukspreidende constructies - Sandwichconstructies Drukontlastende constructies -  Boomkratten -  Boombunkers Voor - en nadelen

Boombunkers

Boomkratten

Aanleg Groeiplaats met sandwichconstructie

Sandwichconstructie

Boomgroei mogelijk maken onder zware omstandigheden

-  Bomenzand -  Bomengrond -  Bomengranulaat, verschillende fracties

steen en open ruimte

14. Verschillende soorten groeisubstraten

15. Voedings-, bewaterings- en beluchtingssystemen •  Hoe dragen deze systemen bij aan de

verbetering van de groeiplaats? •  TFI-methode •  Wadi’s •  Zuurstof + water + voedsel zorgen voor groei •  Meestal eerste paar jaar zo’n systeem nodig,

daarna grondwater bereikt en kan de boom het zelf.

16. Boomsoorten in het kader van klimaatverandering

-  Huidige soorten beuk(vernatting) linde(vernatting) esdoorn(vernatting) berk, populier(verdroging)

-  Soorten voor alle omstandigheden iep els

-  Toekomst soorten albizzia, naaldbomen, enz.

Samenvattend

•  Klimaatverandering vereist samenwerking tussen de verschillende disciplines.

•  Winters natter, zomers droger

•  Groeiplaatsinrichting voor bomen wordt in de toekomst belangrijker.

›  Zorg dus bij het planten van nieuwe bomen voor een goede groeiplaatsinrichting.

›  Ook bij bestaande bomen zijn er mogelijkheden om de groeiplaats te verbeteren.

VRAGEN?