Geluidsarchief VRT

Digitalisering van audio: basisprincipes

en strategieën

VVBAD studiedag 28 april 2011

Overzicht

1. Waarom?

2. Wat?

3. Bewaren

4. Soorten dragers

5. Omzetten

6. Kwaliteitscontrole

7. Nabewerking

8. Ontsluiting

9. Rechten

1. Waarom?

Degeneratie

Gebrek aan

afspeelapparatuur

Eenmalig proces

Gemakkelijke nabewerking

Kopie zonder

kwaliteitsverlies

Opslagmedium!

2. Wat?

analoge dragers

digitale dragers

3. Bewaren

Goed geventileerd

Lage temperatuur

(ca.16°C)

Rugzijde naar voor

In originele verpakking

Vertikaal

Nooit op elkaar stapelen!!

4a. Analoge dragers

Cilinders, rollen en

staaldraad

Platen

Magneetband

Cassettes

wassen en bakelieten rollen

Vanaf 1878

Werk voor specialisten

De wassen plaat

Rond 1880

Werk voor specialisten

Edison fonograaf en draadrecorder

1898

Werk voor specialisten

Staaldraad (vanaf 1898)

Werk voor specialisten

78-, 33-, 45-toerenplaat

Eerst wassen

Beste exemplaar

Naaldkeuze

– 78T

– 33T

Licht of laseraftasting

Real time omzetting

Magneetband (sinds 1950)

Veroudering

Bandsnelheid

Banddikte

Spoorbreedte

Opnametoestel

Omzetten kan aan

hoge snelheid

Cassettes

4 soorten

– Type 1: ferro

– Type 2: chroomdioxide

– Type 3: ferrochroom

– Type 4: metal

Signaal/ruis-verhouding

Correctiesystemen (Dolby

B en Dolby C)

Real time omzetting

4b. Digitale dragers

DCC (alleen via analoog)

Mini disc

– Gecompresseerd formaat; niet gestandardiseerd

– Weergeven met opnametoestel

– Kopie via digitaal, gecompresseerd signaal

– Kopie via analoog, ongecompresseerd signaal

– Keuze op basis van het gehoor

Betamax met pcm omzetter (audio op video sporen)

– Absoluut onbetrouwbaar

– Direct omzetten

– Alleen real time

4b. Digitale dragers

CD’s en CDR’s

– CD’s zijn slijtvast → wassen bij vervuiling

– CDR’s zeer gevoelig voor veroudering, direct omzetten

– Omzetten kan digitaal (rippen)

DAT (Digital audio tape)

– Zeer vatbaar voor veroudering

– Snel omzetten

– Probleem: spelers en wisselstukken

– Elke fabrikant heeft eigen formaat en standaarden

– Omzetten via analoog of digitaal, real time

5. Omzetten

Welk formaat?

Wat gebeurt er?

– Sample frequentie of sample rate

– 44100 per sec → 44,1 kHz CD-formaat

– 48000 per sec → 48 kHz professioneel formaat

– 96000 per sec → 96 kHz professioneel formaat

– Sample waarde = bit rate

– 16 bit = waarde tussen 0 en 56536

– 20 bit = waarde tussen 0 en 1 milj.

– 24 bit = waarde tussen 0 en 16 milj.

Minimumkeuze = 16bit, 44.1 kHz (CD-formaat)

– (datastroom: 705.6 kbit/sec)

5. Omzetten

Voorbeelden

– 44,1kHZ 16 bit

– 44,1kHZ 8 bit

– 11,025kHZ 16 bit

5. Omzetten

Geluidskaarten

– M-audio (Pro-tools)

– Terratec

– Mackie

– Sadie

– Turtle beach

– Focusrite

Software

– Digidesign (eerder Mac gebruikers)

– Sony = Sound forge

– Steinberg = Wavelab, Nuendo

– Magix = Samplitude

– Audigy = Cool Edit

– Gratis software: Reaper

Opslagmedium

Opslagmedium

– Traditionele systemen: onvoldoende

– Harde schijf ?

– Back up

Foutcorrectie

– Verdoezelen van fouten bij omzetting

– Fouten van het opslagsysteem herstellen

– Elke fabrikant heeft zijn eigen systeem

Wat te kiezen?!

Onbeperkte capaciteit: van 96 tot 192 kHz, 24 bit

Beperkte capaciteit: minimum 44.1 kHz, 16 bit

Professioneel: 48 kHz, 24 bit

Formaat WAV

– Ongecompresseerd

– Open formaat, ondersteund door microsoft

– Lineair

– Door alles afspeelbaar

Wat te kiezen?! Praktisch

Kopie in mp3 = gecompresseerd met dataverlies

– Veel kleinere bestanden (10 tot 14 keer)

– Internet

– Populair, veel spelers

– Gestandardiseerd

– Keuze formaat = min. 128 kbit/sec

Mpeg 7 = audio en metadata in 1 file

Mpeg 21 = open source multimedia formaat

6. Kwaliteitscontrole

Altijd bij het omzetten!

– Systemen die rapporten maken van de omzetting: te interpreteren door specialisten

– Quadriga

– NOA

Na het omzetten

– Alleen auditief

– Geen software

– Enkel vgl tussen twee digitale signalen is mogelijk

Ervaring leert dat omzetting correct gebeurt

7. Nabewerking

Altijd nadien

Kopie bewaren in originele versie (werkkopie)

Waarom bewerken:

– Wegwerken van artefacten van opslag en opslagmedium

– Het aanpassen aan de moderne oren

Hoe ver kan je gaan? Filosofisch kwestie en persoonlijk

appreciatie

7. Nabewerking: soorten

Denoise (ruis)

Declicq (tokken)

Decrackle (gekraak en gekras)

Dethumb (lage tokken)

Derumble (lage stoortoon)

Radiance generator (harmonischen toevoegen)

Enz.

Verwacht geen mirakels, zeer tijdsrovend!

7. Nabewerking: soorten

Voorbeelden

– 78T onbewerkt

– 78T declick

– 78T denoise

– 78T derumble

8. Ontsluiting

Documentatie is zeer belangrijk

– Zonder metadata is de file onvindbaar

Zo uitgebreid mogelijk

– Hierdoor grotere selectiemogelijkheid

Audio en metadata in 1 systeem:

– VRT heeft gekozen voor NOA

Bibliotheekautomatiseringssystemen? LIBIS, ….

9. Rechten

Vooral niet vergeten checken!!

Is een zeer complexe materie

Laat u informeren door specialisten

– Vb. auteursmaatschappijen (SABAM, …)

CONCLUSIES

Geen eenvoudige opdracht

Gemaakte keuzes bepalen de toekomst

Zelf doen?

Houd uw originele dragers bij!

Geluidsarchief VRT

Johan.Favoreel@vrt.be