Klimaatverandering en

Sible SchöneKlimaatbureau

Klimaatverandering: twee vragen

• Wetenschappelijke vraag:– Wat is er precies aan de hand– Hoe werkt de aarde

• Maatschappelijke vraag– Wat is verantwoord handelen– Wat is de stand van de wetenschap:

Intergovernmental Panel on Climate Change Assessment 2007

Stand wetenschap: IPCC 2007

• De concentraties broeikasgassen stijgen door menselijk handelen

• Het klimaat op aarde verandert snel:– De temperatuur is de afgelopen eeuw

gestegen met 0.74 ºC– Overal op aarde zijn grootschalige

veranderingen in neerslag en extreem weer, zoals waaronder droogte, hevige neerslag, hittegolven en de intensiteit van tropische cyclonen

Stand wetenschap: IPCC 2007

• Het grootste deel van de klimaatverandering is zeer waarschijnlijk het gevolg van menselijk handelen

• Klimaatverandering zet door:– Temperatuur zal komende decennia blijven

stijgen met ongeveer 0.2 – 0.3 ºC per decade

– Toename hittegolven, extreme droogte en extreme regenval zeer waarschijnlijk

– Toename kracht tropische orkanen waarschijnlijk

Global average temperature

Stand wetenschap: IPCC 2007

• Impact 0.7 °C overal zichtbaar– Afname productie landbouw in kwetsbare gebieden

(door droogte, extreme regenval en onvoorspelbaarder weer)

– Miljoenen mensen lijden onder toenemende armoede– Hittegolven, hooikoorts– Overal veranderingen in de natuur

Stand wetenschap: IPCC 2007

• Bij 2 ºC:– Extremere droogten, regenval en orkanen– Van 1,5 naar 3 miljard mensen met ernstige

waterproblemen– Groenland gaat smelten– Landbouwproductie onder zeer grote druk– Voortbestaan 30% soorten dieren en planten

bedreigd, koraal sterft af, ijs op Noordpool verdwijnt, ijsbeer sterft uit

– Enorme kosten voor veiligheid, riool en waterbeheer (bijvoorbeeld Nederland: 65 miljard)

Stand wetenschap: IPCC 2007

• Bij 3 – 4 ºC:– Toename mensen met waterproblemen boven 5

miljard– Zeespiegelstijging vele meters onvermijdelijk– Voortbestaan 40 - 70% soorten dieren en planten

bedreigd– Honderden miljoenen mensen in ernstige armoede– Wereldvoedselproductie ernstig in problemen (min

30%)– Economische schade enorm (gelijk aan WO I)

Verloop CO2 en temperatuur illustreren grilligheid klimaat

Groeiende zorg over omslagpunten

• Discussie over stabiliteit landijs Groenland• Amazone zeer kwetsbaar voor droogte• Moesson kan stilvallen

Groenland melt extent 1992 en 2005

Past Sea Level vs. Temperature

(WBGU, after Archer 2006)

Groeiende zorg over processen, die de opwarming versterken

• Smeltende permafrost leidt tot extra uitstoot methaan en CO2

• Deel Amazone kan door droogte verdwijnen: extra uitstoot CO2

• Verdwijnen zeeijs op Noordpool leidt tot afname albedo

• Oceanen lijken minder CO2 op te nemen

Zeeijs op de Noordpool

Wat moet er gebeuren?

• Beperk temperatuurstijging tot maximaal 2 °C

• CO2-concentratie moet naar 350 ppm• CO2-concentratie is nu 383 ppm• IEA: uitzonderlijk snel en radicaal beleid

met mondiale piek in 2012 is nodig• Aanpassingsmaatregelen onvermijdelijk

Trend gaat andere kant op

• IEA World Energy Assessment 2007– Energieverbruik in 2030 50% hoger dan nu– Driekwart ontwikkelingslanden, met name

China en India– Crisis in aanbod denkbaar

– CO2-uitstoot stijgt ruim 50% tussen 2005 en 2030 (met name China, India, VS, Rusland)

– Voorgenomen beleid kan leiden tot 550 ppm CO2

Wereldwijde uitstoot CO2 stijgt sneller dan voorspeld

Raupach et al. 2007, PNAS

Recent emissions

1990 1995 2000 2005 2010

CO

2 E

mis

sion

s (G

tC y

-1)

5

6

7

8

9

10Actual emissions: CDIACActual emissions: EIA450ppm stabilisation650ppm stabilisationA1FI A1B A1T A2 B1 B2

1850 1900 1950 2000 2050 2100C

O2 E

mis

sion

s (G

tC y

-1)

0

5

10

15

20

25

30Actual emissions: CDIAC450ppm stabilisation650ppm stabilisationA1FI A1B A1T A2 B1 B2

SRES (2000) growth rates in % y -1 for 2000-2010:

A1B: 2.42 A1FI: 2.71A1T: 1.63A2: 2.13B1: 1.79B2: 1.61

Observed

2000-2006 3.3%

20062005

Het goede nieuws

• Klimaatverandering wereldwijd hoog op maatschappelijke agenda

• Veel landen waaronder Nederland hebben ambitieuze doelen

• Overal goede concrete initiatieven• Wereldwijde technologieontwikkeling• Internationaal verdrag lijkt nog steeds

haalbaar

Welke technieken zijn nodig?

• 30% Energiebesparing • 15% Duurzame energie• 10% Schoon fossiel• 30% Bosbescherming en

bosherstel• 15% Landbouw en landgebruik

Welk beleid is nodig?

• Internationale afspraken– Rijke landen verplichten zich tot 40%

reductie in 2020– China en India ambitieus beleid– Geld voor bosbescherming en landgebruik– Steun aanpassingsmaatregelen armste

landen

• EU leiderschap– Emissiehandel (o.a kolencentrales)– Voortschrijdende normstelling

Welk beleid is nodig?

• Nederland– Woningen en kantoren aanpakken– Duurzame energie– Normen voor kolencentrales– Verkeer– Gedrag

1. Direct energie verbruik veroorzaakt helft probleem

2. Dierlijk eiwit 10% extra3. Ambitieuze doelen vereisen

gedragsverandering• Verstandig omgaan met energie• Zuinige apparaten/auto kopen• Het nieuwe rijden• Minder vlees/minder vliegen

Waarom is de consument belangrijk?

1. Effectief beleid vereist publiek draagvlak2. Concrete actie is statement, politiek en

bedrijfsleven volgen

Waarom is praktische gedragsverandering belangrijk

1. Ruim 2% uitstoot1. Datacentra 2. Computers 3. Transport

2. Oplossingen1. Zuinige datacentra/computers energy star2. Minder opslag3. Minder zwaar datatransport4. Groene stroom

De IT sector

1. De IT sector als deel oplossing1. Beter informeren (slimme meters)2. Beter regelen (verlichting, motoren)3. Beter communiceren (minder vliegen)4. Campagnes (Klimaatstraatfeest)

De IT sector