HOOFDPIJN

Oorzaken Hoofdpijn

• Goedaardige oorzaken (migraine, spanningshoofdpijn etc)

• Hoofdpijn secundair aan een neurologische aandoening (tumor, vaatlijden, ontsteking)

Oorzaken Hoofdpijn

• ANAMNESE

• ONDERZOEK

Hoofdpijnvormen

Migraine

(Spier)spanningshoofdpijn

Cluster hoofdpijn

Medicatie afhankelijke hoofdpijn

MIGRAINE

• Begin: vaak aura (oogsymptomen, en/of neurologische uitvalsverschijnselen)

• Gevolgd door bonzende hoofdpijn (eenzijdig)

• Gepaard gaande met misselijkheid en braken en overgevoeligheid voor licht en geluid.

Migraine voorkomen

CANADAman 7-10%vrouw 22-23%beide 15-17%

USAman 6-7%vrouw 16-18%beide 11-13%

UKman 4%vrouw 11%beide 8%

NEDERLANDman 6.0%vrouw 14.2%beide 10.3%

DENEMARKENman 8-12%vrouw 24-25%beide 16-18%

NOORWEGENman 5%vrouw 14%beide 12%

JAPANbeide 6%

HONG KONGbeide 1.5%

ETHIOPIEbeide 3%

DUITSLANDman 22%vrouw 32%beide 28%

FRANKRIJKman 6%vrouw 18%beide 12%

SAUDIE ARABIEbeide 3%

Voorkomen van migraine

0

5

10

15

20

0-12 12-19 20-29 30-39 40-49 50-65 65+ totaal

mannen

vrouwen

Visueel aura

Migraine ‘Trigger-Factoren’

Chocolade Kaas Alcohol Orale anticonceptiva Cafeïne Menstruatie Tandpijn

Angst Emoties Depressie Shock OpwindingStress

Reizen Moeheid Inspanning Roken

Honger Slaap

Sex

Weer Hoogte

Heet bad Geuren Geluid Schittering

VoedingHormonaal

Externestimuli

Fysiekebelasting

Emotionelebelasting

Het klinische beeld

Migraine: Werkingsmechanisme

Transmissie pijnsignalen

Neurogene ontstekingsreactie

Bron van de pijn:intracraniële extracerebrale bloedvaten

VasodilatatieCortex

Centrale sensibilisatie

Angst voor iets ergs

Alarmsignalen anamnese

Zogenaamde "eerste of ergste hoofdpijn"Abrupt begonnen ernstige hoofdpijn of kort

bestaande klachtenVerandering in bekend patroon

Nieuwe hoofdpijn bij oudere patiënten (debuut boven de 40)

Progressieve hoofdpijnGeen reactie op medicatie

Overmatig gebruik van alcohol of geneesmiddelen

Alarmsignalen aura

Acuut ontstaan

Langer dan 60 minuten

Altijd dezelfde kant

Blijvende verschijnselen

Eerste aanval

Geen hoofdpijn erna

Alarmsignalenlichamelijk onderzoek

Koorts, hypertensie

Oog/KNO/kaak-verschijnselen

Nekstijfheid of andere neurologische

afwijkingen

Behandeling: toen…

Behandeling

1. Geruststelling, uitleg en voorlichting

2. Conservatieve behandeling

3. Medicamenten

- aanval

- profylaxe

4. Follow-up met hoofdpijndagboekje

Conservatieve behandelingsmethoden

Adviezen leefregels en dieet

Herkennen en vermijden

triggerfactoren

Medicatie en intoxicatie analyse

Cafeïne analyse

Ontspanningstechnieken

Medicijnen bij migraine: aanval

Niet-specifieke middelen:

- anti-emeticum plus analgeticum

- NSAID’s (brufen/diclofenac)

Specifieke middelen:

- triptanen: verschillende

toedieningsvormen

Medicijnen bij migraine: ter voorkoming

Bij 2-4 aanvallen per maand

- natriumvalproaat (depakine)

- bètablokker (propranolol)

Topamax

7 Triptanen

sumatriptan 1991

zolmitriptan 1997naratriptan 1997

rizatriptan1998almotriptan 2001

eletriptan 2001frovatriptan ?

tablet, subcut, neusspray, supp

(smelt)tablet

tablet(smelt)tablettablettablettablet

Triptanen

Selectieve agonisten voor de 5-HT1B/1D

receptoren

Vasoconstrictie meningeale vaten

Remming perivasculaire ontsteking

Remming pijntransmissie (bij passage BH

barrière)

Bijwerkingen triptanen

Misselijkheid Duizeligheid Slaperigheid

Vermoeidheid Hoofdpijn Braken

Pijn op de borst Tintelend gevoel

Geen relevante verschillen tussen triptanen

Globaal 20-40% milde voorbijgaande klachten

Bijwerkingen zelden reden tot staken (< 5%)

Groot verschil met ergotamines (11% bijwerkingen, ergotisme, medicatie afhankelijke hoofdpijn)

30

15

10

0 5 10 15 20 25 30 35

tablet

neusspray

subcut

werkingssnelheid

Spanningshoofdpijn

‘Band om het hoofd’, ‘helm op het hoofd’

Hoofdpijn is mild tot matig van intensiteit

Geen belemmering van dagelijkse activiteiten

Zonder medicijnen

Mensendieck

Ontspanningsoefeningen

Fysiotherapie

Yoga

Acupunctuur

Met medicijnen

Pijnstillers (pas op voor medicatie

afhankelijke hoofdpijn)

Amitriptyline/nortriptyline

Cluster hoofdpijn (I)

ZeldzaamKlachten

- pijn achter of in een oog- verstopte neus

- gezwollen ooglid- tranen

Aanvallen treden op in clusters- 1-8 aanvallen per dag (15 min-3

uur)- ook ‘s nachts- 2 maanden

Vaker bij mannen

Cluster hoofdpijn (II)

Behandeling:- 100% zuurstof- sumatriptan-injecties

- profylaxe

Medicatie afhankelijke hoofdpijn

Wash out

Belangrijkste hoofdpijnvormenHoe vaak komt het voor?

Spannings-hoofdpijn

Migraine MAH Cluster hoofdpijn

prevalentie

60-80%

9%

1-6%

0.01-0.1%

verhouding

V:M

5:4

2:1

3:2

1:8

Ziektedagen per jaar per 1000 werknemers: migraine 270 dagen, spanningshoofdpijn 820 dagen

Hersentumor

• Meestal eerst geleidelijk optredende neurologische uitvalsverschijnselen

• Soms gedragsverandering

• Pas later kan hoofdpijn ontstaan

Subarachnoidale Bloeding

• Acuut ontstaan van ernstige hoofdpijn

• Misselijk/Braken

• Bewustzijnsstoornis

• Bij onderzoek: Nekstijfheid

Hersenbloeding

• Acuut onstaan van neurologische uitval

• Misselijk/Braken

• Hoofdpijn

• Bewustzijnsstoornis

• Oorzaken: Bloedverdunners/vaatafwijkingen/Hoge Bloeddruk

Arteriitis Temporalis

• Pijn bij slaapstreek/ pijn bij kaak en bij eten.

• Vermoeidheid/ koorts/afvallen

• Spierpijn/gewrichtsklachten

• Wazig zien

• Bij laboratoriumonderzoek: verhoogde bezinking/ bloedarmoede

• > 50 jaar