Hoe VIAA en CP’s het gedigitaliseerd materiaal kunnen ontsluiten Eva Van Passel, Sander Spek, iMinds-SMIT-VUB

State ofthe Art Steunpunten Instellingen/

CPs Pilotcases

Opzet steunpunten

• Voorbereidende individuele interviews.• Workshop 19 juni:

– FARO: Olga Van Oost– PACKED: Barbara Dierickx, Rony Vissers– BAM: Dirk De Wit, Laureline Soubry– VTi: Nikol Wellens

Opzet instellingen/CP’s

• Twee workshops, 10 instellingen per workshop, telkens 8 VIAA-partners en 2 andere culturele instellingen (cursief), resultaten samen verwerkt

• Workshop 1: ADVN, AMVB, Artesis Plantijn, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, Letterenhuis, MIAT, Stad Brugge Dienst Musea, Universiteitsbibliotheek Gent, Erfgoedcel k.ERF, Erfgoedcel Waasland

• Workshop 2: Amsab-ISG, Argos, In Flanders Fields, KADOC, Middelheimmuseum, MSK, Museum Dr. Guislain, Universiteitsarchief Ugent, NTGent, Erfgoedcel Meetjesland

SAMENVATTING RESULTATENWORKSHOP STEUNPUNTEN

Hoofdconclusies algemeen

• Materiaal instellingen heeft veel potentieel naar onderwijs en bibliotheken

• Soms spanningen tussen onderwijs en kunsten, omdat onderwijs ontwikkelingen kunstensector niet opvolgt

Hoofdconclusies rol VIAA

• Onderwijs en cultuur bij elkaar brengen• Faciliteren dat instellingen elkaar toestemming

geven voor gebruik materialen• VIAA kan als intermediair partijen

samenbrengen• Inzichten en statistieken geven over digitaal

gebruik van materialen

Hoofdconclusies vervolgtraject

• Naar instellingen zelf toe• Workshop beter dan individuele gesprekken• Publiekswerkers betrekken• Niet enkel usual suspects• Onderwijswetenschappers betrekken

SAMENVATTING RESULTATENWORKSHOP CPS

Hoofdconclusies

• CPs hebben ruimere verwachtingen dan wat nu in VIAA-scope zit (one-stop-shop)

• Vooral onderwijs belangrijke doelgroep voor CPs• Positieve reacties op Testbeeld• Bereidwilligheid tot onderling delen van materialen• Contact tussen VIAA en publiekswerkers van instellingen is cruciaal• VIAA als link tussen CPs en doelgroepen• Digitaal bezoek is belangrijk voor instellingen, maar telt vaak niet in

de belangrijke metrieken (bijv. naar overheid toe)

Collecties en instellingen

• Rekening houden met verschillende typen collecties: meer en minder flashy, (inter)nationaal en lokaal.

• Object zelf staat centraal. Digitaal ondersteunt. Zowel in beleid als in uitvoering. Dit dient gerespecteerd en gefaciliteerd te worden.

Testbeeld, algemeen

• Eigen profilering instellingen is belangrijk, inclusief instellingsprofielen en attributie.

• Men wil documenten kunnen toevoegen en extern kunnen linken.

• CPs zijn vragende partij voor statistieken en inzichten.

Testbeeld, onderwijs

• Veel potentie, maar alles valt of staat met de vraag of Testbeeld zich een positie in het onderwijs weet te veroveren.

• Interessant om leerkrachten digitale materialen te bezorgen in voor- en natraject.

• CP’s willen vooral dialoog: onderwijs moet hen ook om stukken en/of thema’s vragen. Zij kennen de collectie, maar de onderwijsexpertise komt van leerkrachten.

Testbeeld, onderzoek

• Andere eisen dan onderwijs. Citeren is cruciaal, en kwantiteit is wenselijk.

• Veel CP’s zijn vragende partij voor onderzoek op hun collecties.

• Wel zijn veel materialen delicaat, en dienen dus met restricties aangeboden te worden.

Rol voor VIAA

• Technische assistentie bij eigen publiekswerking:– helpdesk, tools, etc.

• Samenwerking met publiekswerking:– Publiekswerking op de hoogte houden van wat

gedigitaliseerde collectie wordt aangeleverd. Nu weet alleen collectiebeheer dat.

– Publieksvriendelijke formaten aanleveren.– Adviseren over digitale publieken.– Bemiddelen tussen CPs: brokerage-functie voor op

Testbeeld en voor eigen publiekswerking.

State of the Artpublieksstrategieëndigitale collectiesiMinds-SMIT-VUB, Eva Van Passel & Sander Spek

December 2014

• internationale state of the art• rondom publieksstrategieën• voor digitale collecties

• aandacht voor zowel kunsten als erfgoed• brede typen collecties• verschillende typen instellingen

Inkomsten-modellen

Educationeel aanbod

Collecties

Collectie-stukken• Presenteren• Uitlichten• Laten bewerken

Vier luiken

Ieder luik beschijft

• manieren waarop de bekeken instellingen meer halen uit hun digitale collectie, oplopend van de veilige standaard tot aan meer onderscheidende diensten;

• de rol die VIAA hierin kan spelen naar de instellingen toe.

Inkomsten-modellen

Educationeel aanbod

Collecties

Collectie-stukken• Presenteren• Uitlichten• Laten bewerken

Collectiestukken presenteren

• Essentieel in bijna alle gevallen.* National Archives maakt items onbruikbaar.

• Altijd met metadata, vergelijkbaar met kaartjes in museum

• Sommige instellingen creatiever en onderscheidend, bijvoorbeeld:– collectiestukken herwerken– annotated tour– verwerken in spel

Collectiestukken herwerken

• Digital Theatre filmtvoorstellingen vantheater, opera en dans.

• Blijft niet trouw aan dekenmerken van hetgenre, maar gebruikt cinematografische technieken om het geschikt te maken voor digitaal gebruik (tv-schermen in het huis).

Annotated tour

• Castello delBuonconsiglio,Trento, Italië.

• Bezoeker bepaalteigen richting.

• Basisinformatie via overlays,bezoeker kan klikken voor gedetailleerde informatie.

Collectiestukken verwerken in spelMuseum of London: the great fire.

Speelse manier om doelgroepen in contacten te laten komen met collectiestukken.

Rol VIAA

• Itempresentatie faciliteren (hosting, etc.)• Itempresentatie inspireren

– Voorbeelden geven– Templates aanbieden (bijv. voor spellen)– Bemiddelen naar bedrijven als Interplay

Collectiestukken uitlichten

• Doel:zorgen dat bezoekers kunnen vinden wat ze zoeken, maar ook zorgen dat minder gevraagde delen uit de collectie onder de aandacht komen.

• Achterliggend doel:Positionering merk, zichtbaarheid vergroten, collectie aanschouwelijk maken.

Collectiestukken uitlichten

• Zoekfunctie en enkele uitgelichte stukken op de hoofdpagina zijn standaard.

• Onderscheidend:– Ingangen per topic– Ingangen per wijk/regio– Ingangen via verhalen

Ingangen per topic

• Voor de hand liggende categorieën, maar ook verrassende. (Voorbeeld: EUscreen.)

Ingangen per regio

• Bij het Museum of London kan je zoeken per wijk.

• Nuttig voor collecties met een geografische focus.

Gebruik van verhalen

• Het Rijksmuseum gebruikt naast standaardingangen als kunstenaars en stijlen ook verhalen.

• Hiermee kan je minder populaire items of actuele kwesties onder de aandacht brengen.

Gebruik van verhalen

Verhalen met onderlinge verbanden

Voorbeeld van een ‘verhaal’ (Deens)

‘Kies verbanden’

Gerelateerde verhalen

Rol VIAA

• Regionale ingangen belangrijk, faciliteren via Testbeeld

• Voorbeelden van goede verhalen aanbieden, en suggesties bieden bij het linken.

• Mogelijk verhalen of topics over instellingen heen faciliteren, bijv. via micro-sites.

Collectiestukken laten bewerken

• Zorgt voor interactiviteit en betrokkenheid: bezoeker is niet alleen (passieve) toeschouwer.

• Digitale collecties bieden nieuwe mogelijkheden om mee aan de slag te gaan.

Collectiestukken laten bewerken

Bereik van basic tot verregaand.• Stukken laten bookmarken.• Stukken laten exporteren.• Stukken laten (her)ordenen,

en mogelijk hercontextualiseren.• Stukken laten bewerken.

Stukken laten bookmarken

Voorbeeld:EUscreen

Stukken laten exporteren

Stukken laten exporteren• Stukken breken uit de ‘invloedsfeer’ van de instelling.• Meer soms ook invloed terugwinnen,

cf. het gele melkmeisje (Rijksmuseum).

Stukken laten (her)ordenen en contextualiseren

Eigen ‘exhibitions’

maken binnen

Euscreen.

Bezoeker als

curator.

Stukken laten (her)ordenen en contextualiseren

“Create stories with the app

Tales and build on the

contributions of others using

your own words and photos.”

Stukken laten bewerken (Rijksstudio)

Rol VIAA

• Deel van functionaliteiten komt al terug in Testbeeld.

• Adviserende en inspirerende rol.• Aandrijvende rol qua openstellen materialen.• Bieden van platformen en templates voor

herordening, hercontextualisering en bewerking.

• Ook toegankelijk maken voor de kleinere spelers.

Inkomsten-modellen

Educationeel aanbod

Collecties

Collectie-stukken• Presenteren• Uitlichten• Laten bewerken

Collecties

• Hoewel ‘collectie’ een belangrijk begrip blijft, worden de grenzen tussen collecties steeds vloeibaarder.

• Digitalisering vergemakkelijkt uitwisseling en biedt nieuwe mogelijkheden.

Over meerdere aanbieders

Over meerdere kunstvormenFilm Theater Muziek

Beeld. kunst

LiteratuurJourna-listiek

Collecties/instellingen eigenheid laten behouden…

Collecties/instellingen eigenheid laten behouden…

…maar groeperen waar nuttig.

SmithsonianNational Air and Space Museum

NationalPortrait Gallery

The Smithsonian’sMuseum ofAsian Art

Rol VIAA

• Brug tussen de collecties zijn.• Eigenheid van de instellingen faciliteren.

Inkomsten-modellen

Educationeel aanbod

Collecties

Collectie-stukken• Presenteren• Uitlichten• Laten bewerken

Educationeel aanbod

Verschillende niveaus van commitment.• Voordeeltarief voor betalende diensten• Uitsplitsing collectie per leerniveau• Introducties en uitdiepingen• Blended learning

Uitsplitsing collectie per leerniveau

Vereenvoudigt zoeken voor leerkrachten.

Zorgt voor goede aansluiting.

Introducties & uitdiepingen

• Ontmoeting met theater

• Ritme in muziek• Snaarinstrumenten

• De romantische symfonie

• Lady Macbeth en het thema van de femme fatale

Voorbeelden:Onderwijsdossiers op Ninateka

Van analoge interactiviteit…

Online informatie voor workshops in museum: voorbereidings-materialen, leerjaren, etc.

JüdischesMuseum Berlin

…via participatie…

“The art pilots are volunteers who work on projects in close collaboration with museum staff - with the common vision: art should feel relevant to young people, and creativity should be part of their everyday lives.”

(SMK)

…naar blended learning

‘‘

’’

learning programmes combine traditional

approaches such as object handling and role-

play with the use of digital technologies in order

to enrich the visitor experience. This approach

to learning is consistent with the museum's

commitment to supporting the learning of all its

audiences, and inspiring them not only with a

passion for London, but also for learning

— Paul Clifford,

Museum of London

Rol VIAA

• Testbeeld als het de facto platform voor onderwijsaanbod CPs.

• Zowel introductie als verdieping aanbieden.• Aandacht voor leerjaren.• Op dit moment voorbereidend voor bezoek.

Kan uitgebreid worden naar interactie met scholieren, en gebruik van Testbeeld als blended-learning-platform in instellingen.

Inkomsten-modellen

Educationeel aanbod

Collecties

Collectie-stukken• Presenteren• Uitlichten• Laten bewerken

Inkomstenmodellen

• Kunst en erfgoed is geen sector die om winsten draait. Inkomsten kunnen wel de lasten verzachten.

• Online niet direct van gratis uitgaan,immers fysiek bezoek is dat ook niet altijd.

• Ook voor collecties die een ‘publiek’ karakter hebben.

Inkomstenmodellen

Momenteel twee typen inkomstenmodellen:• Betalen voor aanvullende diensten• Exploitatie door (commerciële) derde partij

Betalen voor aanvullende diensten

The National Archives vraagt een bijdrage voor digitale stukken. (Premium-dienst.)

Betalen voor aanvullende diensten

• Een premium/freemium-model kan ter inspiratie dienen voor de sector. Ook bij ‘publiek’ erfgoed.

• Aanvullende diensten, bijv.– Toegang tot digitale stukken.– Toegang tot hoge resoluties / watermarkvrij.– Speciale bewerkingstools.– Aanvullende informatie / repackaging.

Betalen voor aanvullende diensten

Rijksmuseum voor Rijksstudio (eind 2012):• Medium-res JPEG (4500x4500): gratis.• High-res TIFF (up to 200MB): €40

Exploitatie door derde partij

• Digital Theatre verkoopt filmopnamen van theaterstukken.

Exploitatie door derde partij

• Aggregatiefunctie.• Instellingen bereiken nieuw publiek (bijv.

geografisch) voor hun unieke collectie• Instellingen delen in inkomsten.• Oplossing voor instellingen die minder

‘commercieel talent’ hebben.

Rol VIAA

• Instellingen ondersteunen bij het verkrijgen van inkomsten uit digitale collecties.

• Tools voor betalingen aanbieden.• Aggregatie-brokerage, tussen instellingen

onderling maar ook naar derde partij.

Inkomsten-modellen

Educationeel aanbod

Collecties

Collectie-stukken• Presenteren• Uitlichten• Laten bewerken

Tot slot

• De genoemde voorbeelden gaan niet altijd uit van grote instellingen.

• SMK is klein, maar heeft zich laten inspireren door het Rijksmuseum.

• VIAA kan ondersteunen met expertise en schaalvoordelen.

Besproken voorbeelden

• Digital Theatre• EUscreen• Interplay Software /

Videovivo• Jüdisches Museum

Berlin (JMB)• Museum of London

• The National Archives• National Gallery of

Denmark (SMK)• NINAteka• Rijksmuseum• Smithsonian

Afbeeldingen inhoudsopgave

• Antoine Giret on Flickr (CC-BY-NC-SA)• Orin Zebest on Flickr (CC-BY)• ~BostonBill~ on Flickr (CC-BY-NC-SA)• Gary Knight on Flickr (CC-BY-SA)

THE END