Geschiedenis van het Nederlands

Oudnederlands

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Proto-Indo-Europees

Proto-Germaans

Gemeengermaans

Oer-West-Germaans

Ingweoons Oudwest-Germaans Continentaal Oudwest-Germaans

Oudnederfrankischedialecten

Ingweoons

kustdialectOUDNEDERLANDS

Oer-Noord-Germaans Oer-Oost-Germaans

Keltisch, Italisch, Baltisch, Slavisch, Grieks, Albanees, Armeens, Hettitisch, Indo-Iraans, Tochaars

Angelsaksische dialecten

Oudfriese

dialecten

Oudsaksischedialecten

Oudhoogduitsedialecten

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudnederlands: wat?verzamelbegrip voor de

dialecten van enkele Germaanse stammen die zich na de Volksverhuizingen (4de – 6de eeuw) in de Lage Landen hebben gevestigd.

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

OudnederlandsAfbakeningsproblemen

(geografisch, temporeel,…)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Germaanse Volksverhuizingen (4de – 6de eeuw)

Invallen van HunnenVerdwijnen Romeinse macht=> talrijke stammen en

volkeren verhuizen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudnederlands: wie? Ingweoonse Germanen =

Kustgermanen Frankische Germanen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Ingweoonse Germanen = Kustgermanen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

De Franken

“Monsters, waarvan de kop wordt bekroond door naar voren gekamd haar, terwijl de nek,Die op die manier van bekleding is ontbloot, sterk glimt. […] Reeds in de jeugdjaren is hunLiefde voor de strijd al tot volle wasdom gekomen.” (Sidonius Apollinaris)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

De Franken Verzamelnaam voor

onderling verwante kleinere volkeren

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

De Franken Oorspronkelijk woongebied:

tussen de Rijn en de Weser

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

De Franken De SaliërsDe Ripuariërs (< ripa = oever)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Karel de Grote (768-814)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Karel de Grote (768-814)In 771 werd hij koning van

het rijk der Franken, dat ook de latere Nederlanden omvatte.

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudnederlands: wanneer?Ca. 8ste eeuw tot ca. 1150

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudnederlands: heel weinig taalmateriaal. Waarom?

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudnederlands: heel weinig taalmateriaal. Waarom? Verloren gegaan (oorlog, brand, plunderingen, natuurrampen)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudnederlands: heel weinig taalmateriaal. Waarom? Verloren gegaan (oorlog, brand, plunderingen, natuurrampen)

In de vroege Middeleeuwen was de schrijftaal Latijn – de volkstaal werd mondeling overgeleverd, teksten voorgedragen/gezongen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Proto-Indo-Europees

Proto-Germaans

Gemeengermaans

Oer-West-Germaans

Ingweoons Oudwest-Germaans Continentaal Oudwest-Germaans

Oudnederfrankischedialecten

Ingweoons

kustdialectOUDNEDERLANDS

Oer-Noord-Germaans Oer-Oost-Germaans

Keltisch, Italisch, Baltisch, Slavisch, Grieks, Albanees, Armeens, Hettitisch, Indo-Iraans, Tochaars

Angelsaksische dialecten

Oudfriese

dialecten

Oudsaksischedialecten

Oudhoogduitsedialecten

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Ingweoonse kustdialecten geen restanten (Opm.: wel in het

Nederlands en enkele dialecten van het Nederlands, zie vorig college)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudoostnederfrankisch Enkele woorden en

fragmentenDe Wachtendonckse psalmen

(in kopie overgeleverd) Arnold Wachtendonck (bezat die kopie)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

OudoostnederfrankischDe Wachtendonckse psalmen

(in kopie overgeleverd)

Herta min gidruouit ist an mi In forta dodis fiel ouir mi

Mijn hart is bedroefd in mij enDe vrees voor de dood viel over mij

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

OudoostnederfrankischDe Wachtendonckse psalmen

(in kopie overgeleverd)

<herta> hart

<geuan, geuon // geuen>geven

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Oudwestnederfrankisch Enkele woorden en

fragmentenGlos/glosse (mv: glossen) =

verklarende aantekening of vertaling van een woord tussen de regels of in de marge van een tekst

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Hebben olla uogala u = v=> Hebban olla vogala

nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu

http://www.literatuurgeschiedenis.nl/literatuurgeschiedenis.asp?

ID=1 http://entoen.nu/media.aspx?id=163

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

van “Thiudiska” tot “Nederlands”

naamgeving

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkelingthiudiska (“van het volk”)

diets(Vlaanderen;

Brabant; West-Limburg)

duuts(Hollands;

Oost-Limburg)

vs. Latijn

Vgl. Eng. “Dutch”

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkeling13de/14de eeuw in Vlaanderen

diets vlaemsch

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkeling15de/16de eeuw Bourgondische tijd Groei van een Nederlands

samenhorigheidsbesef én van een Nederlands

taalbewustzijn

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkeling15de/16de eeuw => behoefte tot profilering ten

opzichte van het Duits

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkeling15de/16de eeuw => behoefte tot profilering ten

opzichte van het Duits =

Overlantsch

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkeling15de/16de eeuw

Overlantsch(=> Duits)

Nederlantsch(=> Nederlands)

vs

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkeling16de-18de eeuw

Nederlantsch(=> Nederlands)

Nederduytsch(=> Nederlands)

en

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

1.Historische ontwikkeling19de eeuw

Nederlands

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

2. Tegenwoordige naamgeving

Nederlands Dutch, Niederländisch, néerlandais

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

2. Tegenwoordige naamgeving

Vlaams: verwarrende term!De standaardtaalvariant(en) in Vlaanderen noemen we Nederlands (hoewel in de praktijk vaak Vlaams genoemd, in Noord en Zuid)

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

2. Tegenwoordige naamgeving

Vlaams: verwarrende termIn taalkundige zin: verzameling Nederlandse regionale taalvariëteiten gesproken in het gebied van het oude graafschap Vlaanderen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

het oude graafschap Vlaanderen

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

2. Tegenwoordige naamgeving

Vlaams: verwarrende termIn taalkundige zin:

West-VlaamsOost-VlaamsZeeuws-VlaamsFrans-Vlaams

Geschiedenis van het Nederlands Oudnederlands

Vragen bij dit college Het is problematisch om het Oudnederlands af

te bakenen. Wat moeten we verstaan onder Oudnederlands? Geef een indicatie wie deze taalvariëteit sprak, en waar en wanneer dat gebeurde.

Hoe komt het dat er zo weinig Oudnederlands taalmateriaal is overgeleverd?

In de Wachtendonckse psalmen vind je zowel de vorm <geuan> als <geuen> (= geven). Geef daar een verklaring voor. Situeer ook kort de Wachtendonckse psalmen.

Geef een historisch overzicht van de namen die aan de taal werden gegeven die tegenwoordig “Nederlands” wordt genoemd.

Geschiedenis van het Nederlands

Oudnederlands