Gemeenschapsgerichte eerstelijnsgezondheidszorg

De ‘COPC’-oefening voor studenten derde bachelor

geneeskunde Ugent

COPC

• Wat is de ‘COPC’-week?– Doelstellingen– Praktisch verloop

• Achtergrond– Wat is een gemeenschap?– Gemeenschapsgerichte eerstelijnszorg:

methodes en mogelijkheden

• Concreet voor praktijk

COPC - doelstelling

• Kennismaken met multidisciplinaire eerste lijn.

• Kennismaken met ‘patiënten’ buiten het ziekenhuis: welke zijn hun problemen en prioriteiten.

• Inzicht verwerven in de relatie tussen je leefomstandigheden en je gezondheid.

• Een gemeenschapsdiagnose opstellen.

COPC – voor wie• 260 Studenten geneeskunde jaar 3 – geen klinische

ervaring• 4 studenten Sociale Agogiek• 7 studenten Master in Sociaal Werk• 2 studenten Master in de Sociologie• 6 studenten Master in de gezondheidsvoorlichting en

–bevordering• 2 studenten Master in de verpleeg- en vroedkunde• 1 student van het schakelprogramma tot Master in

het management en beleid van de gezondheidszorg• 1 student van het schakelprogramma tot Master in

de verpleeg- en vroedkunde

COPC - verloop

MAANDAG 9u-11u: • introductie in de wijken (24 studenten)

– Praktisch verloop (15’)– Wijkvoorstelling (30’)

• Studie patiëntendossier (4 studenten)– Informed consent– Medische en sociale situatie

• Voorbereiding patiënten interview (45’)

COPC - verloop

MAANDAG (11u-19u) + DINSDAG (8u30-12u)

Groepjes van 4 studenten• Interview patiënt (60’)• Verwerking interview + voorbereiding

interviews hulpverleners• Interviews hulpverleners (30’ * 3)

Patiënten interview

• Studenten bereiden zich voor adhv fiche.• Studenten bevragen medische en sociale

aspecten.• Patiënt wordt aangemoedigd om te

vertellen over hoe het is te leven in de wijk met zijn problemen.

• Ziet de patiënt oplossingen? Voor zijn problemen, voor de wijk?

• Hoe is de relatie met de hulpverleners?

Hulpverlener interview

• 30 minuten.• Heel kort verslag van patiënten gesprek• Wat doet u voor de patiënt?• Wat doet u(w dienst) in de wijk (voor

andere patiënten)?• Hoe ziet u toekomst van patiënt?• Welke zijn volgens u typische kenmerken

van de wijk?

COPC - verloop

DINSDAG (13u-17u)

25 studenten + 1 tutor• Elke patiënt voor voorgesteld :

– Wie is onze patiënt? (belangrijke sociale en medische kenmerken, wat viel op, hoe verliep het interview?)

– Wat doen zijn hulpverleners?– Wat leerden patiënt en de hulpverleners ons over de

wijk?– Wat viel ons op in de wijk?– ENKELE TREFWOORDEN die de wijk karakteriseren

adhv model Dahlgren

COPC - verloop

DINSDAG 17u: • eerste lijst met kenmerken en indrukken

van de wijk• Wat moeten we verder nog weten over de

wijk, waar zijn we nog niet zeker van: waar zoeken we dit op?

• Vragen stellen, verdelen, afspreken.

COPC - verloop

WOENSDAG 8u30 – 10u• Opzoekwerk 15 studenten• Gesprek met lokaal opbouwwerk (5

studenten)• Gesprek met gebiedsgerichte werking (5

studenten)• 10u: 25 studenten + 1 tutor: stand van

zaken

COPC - verloop

WOENSDAG 11u – 17u• Gemeenschapsdiagnose• 1 probleem gedetailleerd uitwerken

– Oa adhv Dahlgren

• Nadenken over poster voor wijk• Voorbereiden presentatie: afspreken wie

doet wat.

COPC - verloop

VRIJDAG 9u-12u (groep van 25)• Presentatie voorbereiden en oefenen

VRIJDAG 14u-17u (groep van 100)• Presentatie voor collega studenten,

hulpverleners en vakgroepleden.

3. Bevolking

• Diverse bevolking, volks karakter• Kansarmoede en achterstelling• Dichtbevolkte stadswijk

– 15.000 mensen, kleine oppervlakte• Dienst stedenbeleid en internationale betrekkingen

COPC - evaluatie

• Studenten worden gequoteerd op basis van inzet tijdens de sessies op dinsdag en woensdag

• De groepspresentaties krijgen een groepspunt (/25 studenten)

Wat is een gemeenschap?

• Een gemeenschap is een groep mensen die interageren.

• Een groep die samenleeft in sociale cohesie en in gezamenlijke omstandigheden. De individuen zijn verbonden door culturele, politieke, sociaaleconomische elementen, of ze hebben gemeenschappelijke doelstellingen.

Wat is een gemeenschap?

• De territoriale benadering: nadruk op gezamenlijke leefomstandigheden eigen aan een bepaald geografisch afgebakend gebied

• De doelgroep benadering: de hulpverlening bakent een doelgroep af op basis van een gemeenschappelijk kenmerk van deze groep, meestal een gezondheidsrisico (bv. gedrag, leeftijd, opleidingsniveau,…)

• Via de invalshoek van de intermenselijke interactie, de sociale participatie, het vertrouwen tussen mensen, gemeenschappelijkheid van normen, waarden, belangen: sociale groepsvorming, op basis van cohesie.

Wat is een gemeenschap?

• Wij kiezen voor een territoriale benadering:

• Dat is hanteerbaar• Dat is eerlijk (rechtvaardig /‘equity’)• Dat is kosten-effectief• Dat is relevant voor de gezondheid• Opgelet: mogelijke afwezigheid van

sociale cohesie, gezamenlijke waarden.

‘Community’: relevantie gezondheidszorg?

• De levensstijl/gezondheidsgedrag varieert naargelang je gemeenschap(?)– Cultuur (ook bvb ‘kansarmencultuur’)– Financiën (opleidingsniveau)

• Woonomgeving beïnvloedt gezondheid (?)– Extreme situaties– Vlaanderen?

• Sociale cohesie is positief gerelateerd met gezondheid

Methodes

1. Omschrijving en afbakening gemeenschap

2. Opsporen van de gezondheidsproblemen

GEMEENSCHAPSDIAGNOSE

3. Interventie

4. Evaluatie en bijsturing

De COPC-cirkel: stappen in het proces

‘Community diagnosis’

• Onderzoekt gezondheid in relatie tot sociale en fysische leefomgeving

• Lokale kennis linken met andere bronnen

• Doel: in kaart brengen van gezondheidsnoden en aanwezige hulpbronnen

Concreet

• 26/3-30/3/2012• Patiënten rekruteren + hulpverleners• Fiches samenstellen• Studenten ontvangen op maandagochtend• Ruimte op dinsdagnamiddag?• 1 tutor

Patiënten rekruteren

• 1 uur spreken met 4 studenten• 3 hulpverleners:

– Individueel: mw, ha, vp, kine, psycholoog of psychiater, poetshulp, gezinsbegeleiding

– Wijkgebonden: sociale recherche, school, straathoekwerk,…

• Patiënten geven een beeld van de wijk: representatief?

Ten slotte

• Presentatie: allemaal welkom

• Evaluatie in praktijk: tegen mei 2012

• Ondersteuning VG Huisartsgeneeskunde