Flexibele werktijden en roosterenDe OR heeft invloed!

Nicole Pikkemaat

Trainer / adviseur Arbeid & Gezondheid,

SBI Training & Advies, FNV Formaat

Agenda

• Ontwikkelingen in ´arbeidstijdenland´

• Inventarisatie: hoe is dat bij u?

• Praktijkvoorbeelden:– Werktijdenveranderingen

– Flexibele werktijden

• Flexibel roosteren en zelfroosteren

Om 16.00 uur (dank voor de goede assistentie!)

• Houvast voor de OR, de rechten en mogelijkheden van de OR

• Voordelen en kansen, nadelen en zorgen aandachtspunten

Werktijden in ontwikkeling

• Efficiencyverbetering vanwege bezuinigingen, inspelen op de wisselende drukte, samenwerking met andere partijen …

• Verruiming van openingstijden, andere openingstijden en/of 24 uur service bieden, …

Flexibiliteit: in balans?Werknemers willen ook wel meer zeggenschap over werktijden…Voorbeelden:• Flexibele verlofmogelijkheden (per 1 januari 2015)• Het Nieuwe Werken, anders werken, …• Zelfroosteren

Wet Modernisering regelingen voor verlof en arbeidstijden

Het zijn rechten!!!• Ouderschapsverlof uitbreiding kraamverlof van 2 dagen met 3 dagen• Bevallingsverlof en zwangerschapsverlof uitbreidingen van onder meer:

couveuseverlof, bevallingsverlof in deeltijd vanaf 6e week na de bevalling over een periode van max. 30 weken en uitbreiding zwangerschapsverlof bij meerlingen

• Kort- en langdurend zorgverlof uitbreiding met de zorg voor broers, zussen, grootouders, kleinkinderen, huisgenoten of vrienden en bekenden en langdurend zorgverlof voor de noodzakelijke verzorging van een zieke (1 juli)

• Calamiteiten- en kortverzuimverlof ook voor onvoorziene omstandigheden en arts- of ziekenhuisbezoeken van de werknemer zelf, of van anderen (als begeleiding door de werknemer noodzakelijk is)

• Pleeg- en adoptieverlof uitbreiding van 18 naar 26 weken• Aanpassing arbeidsduur verzoek om aanpassing van de arbeidsduur mag in

tijd en aanvang wisselen, bijvoorbeeld: een 36-urige werkweek voor 3 maanden omzetten naar 3 dagen werken van 8 uur (dit mag 1 keer per jaar, tenzij…)

Werktijden bij u?

Bij ons zijn in 2014 / 2015 de roosters of werktijden veranderd

Ja dat is zo / dat klopt / mee eens:

wilt u dan gaan staan?

Werktijden bij u?

Bij ons zijn in 2014 / 2015 de roosters of werktijden regelmatig veranderd

Ja dat is zo / dat klopt / mee eens:

wilt u dan gaan staan?

Voorbeelden flexibele werktijden

• Vaste medewerkers gaan meer flexibel werken

– De jarenurensystematiek en/of met een urenbank: in drukkeperioden werk je meer en in rustige perioden minder (binnen eenbepaalde marge, bijvoorbeeld 45 uur in de plus of min)

– Met een flexploeg:

• De traditionele flexploeg

• De excellent flexploeg (flex-pool met ‘aanzien’)

• De recovery afdeling

• Medewerkers worden multi-inzetbaar ´gemaakt´

• Werken op meerdere locaties en/of collegiale uitleen

Werktijden bij u?

Bij ons wordt gewerkt met een soort flexploeg

Ja dat is zo / dat klopt / mee eens:

wilt u dan gaan staan?

Werktijden bij u?

Bij ons wordt gewerkt met een urenbank of volgens een jaarurensystematiek

Ja dat is zo / dat klopt / mee eens:

wilt u dan gaan staan?

Voorbeelden flexibele werktijden

• ´Spelen´ met de pauze

• Vlak van te voren de precieze werktijden melden

• Invoeren van beschikbaarheidsdiensten: altijd beschikbaar zijn?

• Meer consignatiediensten / bereikbaarheidsdiensten

• Snel schakelen van roosters, bijvoorbeeld normaal 5ploegenrooster en in de zomermaanden een 4-ploegenrooster

• Meer korte diensten en/of gebroken diensten

• Keuzemogelijkheden vakantie-opname ontmoedigen

Werktijden bij u?

De laatste jaren wordt bij ons meer een beroep gedaan op de flexibiliteit van de medewerkers

Ja dat is zo / dat klopt / mee eens:

wilt u dan gaan staan?

Werktijden bij u?

Bij ons hebben medewerkers veel invloed op hun werktijden

Ja dat is zo / dat klopt / mee eens:

wilt u dan gaan staan?

Ook medewerkers willen (soms) flexibel

● Vaak is een rooster het gemiddelde van individuele belangen

● Probleem van gemiddelde; logisch, maar is feitelijk niet hetgeen individueel gewenst is

Wens mw “A”

Wens mw “B”

Rooster voor mw “A”en “B”

Zelfroosteren

Zelfroosteren = zelf je rooster bepalen

Praktijk

• Er zijn grenzen → zoveel mogelijk……

• Naamgeving wisselend: zelfroosteren, flexibel roosteren, individueel roosteren en Het Nieuwe Werken (HNW)

• We denken ambitieuzer dan we doen…

De ´ladder´ naar zelfroosteren

Zelfroosteren

1. Ken het werkaanbod2. Inventarisatie van de wensen van individuele

medewerkers● Binnen gestelde grenzen● Volgens spelregels

3. De wensen vergelijken met het werkaanbod4. De puzzel verder oplossen5. Het definitieve rooster6. Evaluatie

© FNV Formaat 17

De complexiteit van de puzzel

Software

Capaciteit

Bezetting

Regelgeving

Techniek

Diensten

Reservestelling

Spelregels

Wensen van

personeel

Kwalificaties

ATW / CAO

Parameters

Ontwikkeling

Individueel

Rooster

Over/onderbezetting

Wat is uw droomrooster?

Maandag

Dinsdag

Woensdag

Donderdag

Vrijdag

Zaterdag

Zondag

Verder wensen?

Uw Droomrooster?

Droomrooster maken

Ik wil wel eens in het weekend werken

Ja best wel eens of ja graag: wilt u dan

gaan staan?

Droomrooster maken

Ik wil wel in de avond werken

Ja best wel eens of ja graag: wilt u dan

gaan staan?

Droomrooster maken

Ik wil wel ´s morgens vroeg werken

Ja best wel eens of ja graag: wilt u dan

gaan staan?

Voorbeeld: het intekenrooster

1. Leiding stelt personele bezettingseisen vast in de vorm van pakket aan (bestaande/ nieuwe) diensten - Roosterperiode: 2 (3) maanden

2. Medewerkers tekenen gedurende 2 weken in

3. Planner informeert medewerkers over resultaat - Medewerkers kunnen gedurende 3e week hun wensen bijstellen

4. Planner wijst in 4e week toe - Streefcijfer wenshonorering: 80%

5. Eventuele ruilverzoeken medewerkers in 5e week; daarna uitgangspunt: “geen ruilingen, tenzij…”

6. Planner behoudt bevoegdheid last minute planningsacties (ziekte, uitvaart, calamiteiten op de afdeling etc.)

Aanvullende voorbeelden

• Intekenrooster hanteren om ‘gaten’ in het rooster in te vullen

• Zelfsturing: team stuurt zelf; leidinggevende is coach (evt. team ook verantwoordelijk stellen om werkaanbod in te vullen)

• Inzetbaar kunnen zijn op meerdere afdelingen

• Taakherschikking en functiedifferentiatie, bijvoorbeeld specialisten, generalisten, ‘flexisten’ en nieuwe doelgroepen

• Sleutelen aan het werkaanbod: – Wat is urgent?

– Wat kan later?

– Wat kan als er even niets te doen is?

– Wat kan iemand anders overnemen?

Houvast voor de medewerker en de OR

• De Arbeidstijdenwet (ATW); de uitgangspunten:

– Bescherming van de veiligheid, gezondheid en welzijn van

werknemers

– Ruimte voor maatschappelijke participatie en zorgtaken

– Flexibiliteit voor werkgevers

• De CAO

• Regelingen over werktijden / reglement

Houvast voor de OR: de ATWMaximale arbeidstijd

Periode Norm maximale arbeidstijd

(dit is incl. overwerk)

Per dienst 12 uur

Per week 60 uur

Per 4 weken 55 uur* gem. per week

Per 16 weken 48 uur gem. per week

* Afwijkingen per collectieve regeling mogelijk

Houvast voor de OR: de ATWRusttijd

Periode Norm rusttijd

Dagelijkseonafgebrokenrusttijd

11 uur onafgebroken rust per 24 uur

Dit mag 1 keer per periode van 7 x 24 uur verkort worden tot 8 uur

Wekelijkse onafgebroken rusttijd

36 uur per 7 x 24 uur

OF:

72 uur per 14 x 24 uur, op te splitsen in perioden van minimaal 32 uur

Houvast voor de OR: de ATWPauzeregeling

Periode Norm

Arbeidstijd per dienstmeer dan 5½ uur

Minimaal een ½ uur, op te splitsen in 2 x ¼ uur

In collectief overleg in te korten tot ¼ uur

Arbeidstijd per dienstmeer dan 10 uur

Minimaal ¾ uur, op te splitsen in 3 x ¼ uur

In collectief overleg kan de pauze beperkt worden tot ¼ uur

Houvast voor de OR: de WOR

• De OR heeft instemmingsrecht over een besluit tot vaststelling, wijziging of intrekking van een arbeids- en rusttijdenregeling of een vakantieregeling (WOR, art. 27, lid 1b)

Voorbeelden:

• Wijziging werktijden, roosters of overstap naar ander soort ploegendienst

• Wijziging werktijdenregeling

• Nieuwe manieren van het regelen van de werktijden, bijvoorbeeld zelfroosteren

• Tijdelijke wijzigingen, bijvoorbeeld als sprake is van tijdelijke drukte of bij seizoensinvloeden

Houvast voor de OR: de WOR

• Wees alert op ontwikkelingen die (tijdelijke) gevolgen kunnen hebben voor de werktijden, zoals:– Verruiming of wijziging van openingstijden– De invoering van andere werkmethoden (slimmer /

efficiënter werken)– (Tijdelijke) veranderingen in de organisatie– Pilots

NB• De OR heeft overeenstemmingrecht als er sprake is van

collectieve afwijkingen (tenzij dit al op CAO-niveau is beklonken)

Houvast voor de OR: de WOR

Ideaal: • OR vanaf begin betrokken (oriëntatie en

visievorming); dat is ruim voor een pilot!• Bij GO / NO GO: formele instemmingsaanvraagNa invoering: • Rol van de OR verandert bij flexibilisering• Dan richten op:

– Spelregels en voorwaarden– Bepaling werkaanbod

Houvast voor de OR: de WOR

• Adviesrecht bij belangrijke veranderingen op organisatorisch en financieel vlak

• Bijvoorbeeld investeringsbeslissingen en opdracht aan extern deskundige(n)

Als flexibel roosteren meer omvat: • Veranderen functies en/of afdelingen?• Afspraken maken over sociaal plan voor

medewerkers die:– een andere functie moeten aanvaarden– ‘buiten de boot vallen’

Aandachtspunten

• Bij een slechte planning en bij onderbezetting werkt geen enkel rooster! Zelfroosteren ook niet

• Zelfroosteren stelt hoge eisen aan de aanspreekcultuur en omgangscultuur; bij zelfsturende teams is een goede teamcohesie een vereiste

• De veiligheid kan onder druk komen te staan; denk aan: voldoende (gekwalificeerd) personeel, de risico´s van alleen werken, de BHV op orde, etc.

• Denk ook aan de gezondheidsrisico´s!

Aandachtspunten

Betrek je achterban!• Flexibel werken / roosterveranderingen hebben vaak

arbeidsvoorwaardelijke consequenties, bijvoorbeeld loonderving ten gevolge van veel minder overwerk, verandering van de omgang met feestdagenverlof en de werkwijze van toeslagen en vergoedingen

• Bevorder de keuzemogelijkheden en de zeggenschap individuele werknemer, maar zoek ook een goede balans tussen:– Gedetailleerde afspraken ↔ zeggenschap– Scherp vastgelegde tijden ↔ inspraak

• Het is complex: vraag hulp (zelf in huis of huur deskundigheid in)• Van pilot naar echt…• Evalueer; gebruik de RI&E, MTO, verzuimcijfers, …

Succes!!!

Vragen?

Mijn gegevens: Nicole Pikkemaat, trainer / adviseur

Arbeid & Gezondheid, SBI Training & Advies, FNV Formaat

E-mail: nicole.pikkemaat@fnvformaat.nl

Tel. nr.: 06-5259 9060 en 0348 -497 209