Post on 23-Jul-2020
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 1Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
InhoudVerhalen zijn onderdeel van onze cultuur 2Belang van verhalen 3Hoe worden verhalen verteld? 4Wat is een prentenboek? 5Waar vind je een prentenboek? 6Voordelen digitale prentenboeken 7Voordelen papieren prentenboeken 8Educatieve waarde van prentenboeken 9Stap uit een prentenboek 13Werkblad 16Sites met digitale prentenboeken 18Nog meer digibordlessen 19
Stap uit een prentenboekDoel: Met de komst van digiborden, iPad en iPhone veranderen prentenboeken.
Er wordt beweging, geluid en interactiviteit aan toegevoegd. Dat biedt allerlei
interactieve mogelijkheden in de klas en thuis. Maar ook met een gewoon papieren
prentenboek is van alles te doen om te zorgen dat het verhaal gaat leven. Deze
presentatie informeert over de educatieve mogelijkheden van prentenboeken.
Doelgroep: voor leerkrachten PO, werknemers kinderopvang en peuterspeelzalen.
Nippertje
papieren boek
animatie op www.wepboek.nl
iPad app
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 2Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Verhalen zijn onderdeel van de cultuur
Iedereen groeit op met verhalen. Deze vormen een belangrijk
onderdeel van onze opvoeding en cultuur.
Denk aan:
• Sprookjes
• Religieuze verhalen
• Sagen, legenden,
mythen
• Romans
• Kinderboeken
Roodkapje uit het sprookje van de gebroeders
Grimm
Atlas uit de Griekse mythologie
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 3Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Belang van verhalen
Het belang dat we aan verhalen hechten kan verschillend zijn.
Verhalen kunnen inzicht geven in:
• geloof, opvatting, wereldbeeld, ethiek, moreel besef, boodschap, wijsheid
• emoties
• hoe zit de wereld in elkaar
• taal, woordenschat, uitdrukkingsvaardigheid
En natuurlijk kun je er gewoon plezier aan beleven.
Bijbels verhaal, geloof, wereldbeeld Kennis van natuur, emoties, wijsheid,
plezier
Kennis van natuur, emoties, wijsheid, plezier
Wat iemand in een verhaal beleeft is persoonlijk. Een goed verhaal heeft vaak meerdere lagen en kan verschillende lezers op een andere manier aanspreken.
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 4Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Hoe worden verhalen verteld?
Verhalen worden mondeling overgedragen, voorgelezen of zelf gelezen. Ook via televisie,
theater en film maken we kennis met verhalen. Ook de beelden vertellen een verhaal.
• Mondeling doorverteld
• Voorgelezen
• Zelf gelezen
• Film en video
Bij sommige verhalen (film,
prentenboek, theater) horen
beelden. Altijd maken we ook
beelden in ons eigen hoofd.
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 5Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Wat is een prentenboek?
In een prentenboek worden woorden (taal) verrijkt met beelden (illustraties).
Een prentenboek kan verschillende vormen hebben: van papier of digitaal.
Papieren boek• Kaft: voorkant, rug, achterkant,
binnenin bladzijden van papier
• Tekeningen en tekst
• Zelf bladeren
• Zelf lezen
Digitaal boek• Er is een apparaat nodig om het te kunnen lezen
• Tekeningen en tekst
• Soms zelf bladeren, soms filmpje
• Soms beweging
• Soms geluid
• Soms kun je zelf iets doen
Timo en het toverboek als papieren prentenboek (alleen in de bibliotheek) Timo en het toverboek als digitaal prentenboek op iPad
Interactief werken met prentenboeken
Waar vind je een prentenboek?
Digibordles Timo en het toverboek – Het maken van een app © Tekst: Rian Visser © Illustraties: Klaas Verplancke Pag 6Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Papieren boek• Boekwinkel
• Internetboekwinkel
• Openbare bibliotheek, schoolbibliotheek
• Lenen van anderen
Digitaal boek• App Store (Apple)
• iBook Store (Apple)
• Google Play (Android)
• www.wepboek.nl
• Bereslim
• Boekpakket
• YouTube
TipOp mijn website kun je heel veel informatie downloaden over digitale prentenboeken.
Bijvoorbeeld:• 125 leerzame apps en websites voor op de basisschool (pdf)• 104 Leerzame apps en sites (pdf)• Websites met en over Digitale Kinderboeken (pdf)• Tiplijst apps en e-boeken (hoe moet je zoeken?) (pdf)
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 7Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Voordelen digitale prentenboeken
Wat zijn de voordelen van een digitaal prentenboek t.o.v. een papieren prentenboek?
Timo en het toverboek is een interactief digitaal prentenboek op de iPad. Deze app is betaald en de meest interactieve app die er is.
Timo en het toverstokje is een gratis prentenboek app. Hij wordt je aangeboden door het Nederlands Jeugdinstituut.
Pad
Android
• Vertonen op groot scherm: handig om aan grote
groep de illustraties te laten zien.
• Extra toevoegingen mogelijk, zoals geluid,
interactiviteit en beweging.
• Verhaal wordt door extra toevoegingen beter
begrepen. Dat is goed voor kinderen met een
taalachterstand en voor NT2 onderwijs.
• Als kinderen een digitaal prentenboek zelfstandig
kunnen kijken op de computer is herhaling mogelijk.
Uit onderzoek is gebleken dat herhaling goed is voor
de woordenschat.
• Interactiviteit maakt dat drukke kinderen zich beter
kunnen concentreren op digitale kinderboeken.
© F
oto
Hes
van
Hu
izen
AVI boeken met geluid: Kijk eens in iBook Store naar de AVI boeken met voorleesstem! De woorden die voorgelezen worden lichten op. Ideaal voor NT2 onderwijs. Zie een voorbeeld op YouTube.
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 8Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Voordelen papieren prentenboeken
Wat zijn de voordelen van een papieren prentenboek t.o.v. een digitaal prentenboek?
• Kinderen krijgen besef hoe een boek werkt.
Een boek heeft een voorkant, een achterkant,
je kunt erin bladeren. Dit heet boekoriëntatie.
• Het is gemakkelijk omdat er geen apparaat
nodig is bij het lezen.
• Het is knusser dan digitaal.
• Er is een groter aanbod.
• Je kunt soms meer zelf bepalen; bijvoorbeeld
dingen aanvullen of weglaten, lezen in eigen
tempo, zelf voorlezen.
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 9Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Educatieve waarde van prentenboeken
Gebruik als het mogelijk is een papieren en digitaal boek naast elkaar.
De volgende aspecten zijn belangrijk:
Boekoriëntatie • Begrijpen wat een boek is. Bladeren in papieren boek of digitaal ‘swipen’.
• Begrijpen wat een tekst en verhaal is.
• Goede voorbereiding voor zelf leren lezen.
Kleuter bladert in boekje op de iPad.
Zie filmpje op YouTube.Een ‘gewoon’ leesboekje.
Koffertje met papieren boekjes erin
en iPad met digitaal boekje.
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 10Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Verhaalbegrip• Bekijk de voorkant van het boek en stel de vraag: waar zou dit boek over gaan?
• Lees het boek voor.
• Laat de kinderen het verhaal naspelen of navertellen.
• Bekijk de plaatjes en laat de kinderen het verhaal erbij vertellen
• Stel open vragen
• Kopieer een aantal pagina’s uit het boek en laat de kinderen deze in de juiste volgorde leggen.
Voorkant en aantal
pagina’s. Wat komt eerst?
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 11Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
WoordenschatIn prentenboeken worden vaak andere woorden gebruikt dan in spreektaal.
De zinnen zijn krachtiger en er worden vaak beeldende uitdrukkingen gebruikt.
Kinderen leren nieuwe woorden door herhaling. Sommige kleuters kennen een
prentenboekverhaal uit hun hoofd en gaan zogenaamd zelf voorlezen. Veel
voorlezen en ook vaak hetzelfde boek is goed voor de woordenschat.
Het taalgebruik in prentenboeken
• Beeldend
• Veel uitdrukkingen
• Veel herhaling
• Context zorgt voor begrip
Zo versterk je de woordenschat
• Herhaal moeilijke woorden.
• Stel vragen over de betekenis van woorden.
• Noem een woord dat te zien is op de
tekening en laat kinderen dit aanwijzen.
Kleuter: ‘Mama wat is het
hier zompig!’Bladzijde uit Stap maar op mijn bezemsteel, vertaald
door Bette Westra
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 12Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Sociaal emotionele ontwikkeling
In prentenboeken maken kinderen op een veilige manier kennis met soms angstige dingen.
Er komen heksen, wolven of draken voorbij. Kinderen verdwalen, dieren raken hun huis kwijt,
uiltjes zijn bang in het donker, een slak heeft geen vriendjes... Prentenboekverhalen kunnen
kinderen helpen om hun gevoelens onder woorden te brengen en een plek te geven.
Verschillende soorten
prentenboekverhalen
• Sprookjes, fantasiefiguren
• Verhalen met een boodschap
• Herkenbare, realistische verhalen
• Opvoedkundige, leerzame verhalen
• Levenslessen
Zoek je een boek met een
bepaald thema? Kijk eens op
www.leesplein.nl.
Enkele van mijn prentenboeken
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 13Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Stap uit een prentenboek
Van sommige prentenboeken zijn animaties gemaakt en er zijn vragen en spelletjes bij
bedacht. Het aanbod van dit soort boeken is echter nog beperkt. Het is goed mogelijk
om zelf interactief met een gewoon papieren prentenboek te werken.
Digitaal
U kunt een boek scannen of fotograferen om het zelf op het digibord te gebruiken.
Houdt er wel rekening mee dat u zo’n zelfgemaakte digitale versie niet verder mag
verspreiden.
Zelf een boekje maken
Kinderen vinden het altijd leuk
om zelf een boekje te maken. Dat
kan al heel simpel door een paar
blaadjes te vouwen en samen te
nieten.
Zelf een boekje maken
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 14Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
GeluidenDikwijls staan in prentenboeken
zinnen of delen van zinnen die
zich herhalen. Kinderen kunnen
deze hardop mee spreken.
Daarnaast kunnen er soms (dier-)
geluiden bij gemaakt worden.
Of laat de kinderen met
muziekinstrumenten geluiden,
zoals regen, wind e.d. maken.
Knutselen Omdat prentenboeken erg visueel zijn bieden ze tal
van aanknopingspunten om creatief mee te werken.
Bijvoorbeeld:
• Tekenen
• Collage maken
• Kleien
• Handpoppen
maken van de
hoofdpersonen
BewegingIn sommige prentenboeken komen veel
bewegingen voor. Fiet wil rennen is zo’n
boek. Het is ook digitaal als animatie
te bekijken. Gebruik het boek in een
gymnastiekles en laat de kinderen bij het
verhaal kruipen, huppelen, hinkelen, etc.
Knutselen met telboekje De groeijurk
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 15Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
VerteltasIn de tas zitten de boeken, attributen
die van belang zijn in het verhaal. Deze
tassen worden vaak door enthousiaste
ouders gemaakt. Zo raken zij ook
betrokken bij het voorlezen.
PratenPrentenboeken met een emotioneel
verhaal bieden goede aanleiding om over
door te praten. Stel open vragen:
• Heb je zoiets ook wel eens
meegemaakt?
• Begrijp je waarom...?
• Wat zou je zelf doen als...?
• Etc.
FantasieSommige prentenboekverhalen prikkelen
de fantasie. In een verhaal kan immers
vanalles gebeuren. Bedenk met de kinderen
zelf een verhaal, geïnspireerd op hun eigen
fantasie.
Verteltas Rupsje Nooitgenoeg
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 16Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
KamishibaiMinitheater met vertelplaten. Op de voorkant
van de vertelplaten staat de illustratie en op
de achterkant is voor de verteller de tekst
zichtbaar.
VerteltafelVerzamel voorwerpen uit het boek en bouw
een decor na. De verteltafel is een erg leuke
manier om een prentenboek levend te
maken.
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 17Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Een filmpje over stripverhaal maken
Ik geef vaak lezingen (voor ouders, leerkrachten en bibliothecarissen) over apps
waarmee kinderen een tekenfilmpje bij een prentenboek kunnen maken. Of
waarmee ze een (foto-)stripverhaal kunnen maken.
Puppet Pals HDHeeft u een iPad en een digibord? Met de app Puppet Pals HD kunnen kinderen het prentenboekverhaal naspelen of een kinderboekfiguur in de klas laten verschijnen. Laat de kinderen zelf de teksten bedenken en inspreken. Daarna kunt u het fimpje afspelen op het digibord! Deze opdracht is goed voor de taalontwikkeling en het verhaalbegrip.
WorkshopJe kunt contact opnemen met www.sss.nl om te vragen naar de beschikbaarheid en kosten. De inhoud gaat in overleg en wordt afgestemd op de doelgroep.Meer informatie.
‘Hoe heet die app?’ vragen kinderen vaak na een schoolbezoek. Thuis gaan ze aan de slag met het bedenken van verhalen. Nieuwe media en taalonderwijs komen zo goed samen.
Interactief werken met prentenboeken
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 18Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Werkblad
Om ideeën te krijgen voor het werken met een prentenboek kan het
helpen een werkblad in te vullen. Hierop staan vragen over het thema, de
hoofdpersonen, emoties, gebeurtenissen en dergelijke en tips om het verhaal
meer levend te maken.
Enkele tips
• Gebruik knuffeldieren, poppenkastpoppen of
handpoppen om het verhaal na te spelen. Of laat
kinderen zelf een dier knutselen.
• Laat kinderen moeilijke woorden hardop
meezeggen of bewegingen maken die de betekenis
verduidelijken.
• Vraag kinderen of ze de emoties in het verhaal
begrijpen en herkennen. Wat zouden zij doen als zij
de hoofdpersoon waren?
• Denk aan veel voorkomende zinnen, toverspreuken,
bewegingen die gemaakt kunnen worden.
• Leer de kinderen een liedje dat bij het thema past
Meld je aan voor de
Tips leesbevordering.
Je krijgt dan gratis een
downloadlink voor het
werkblad.
Digibordles Interactief werken met prentenboeken © Tekst: Rian Visser, www.rianvisser.nl Pag 19Deze lessen – en stukken hieruit – mogen worden gebruikt in de klas, maar alleen met uitdrukkelijke bronvermelding.
Nog meer digibordlessen van Rian Visser
Op rianvisser.yurls.net staan nog veel meer gratis digibordlessen voor het onderwijs: over kinderboeken, creatief schrijven, illustreren, geschiedenis, apps maken, animaties, etc.
De boeken en een blog van Rian Visser vind je op www.rianvisser.nl.
Je kunt Rian uitnodigen voor een lezing, schoolbezoek of workshop. Neem dan contact op met stichting School Schrijver Samenleving, www.sss.nl.
Waar vind je digitale prentenboeken?Welke prentenboeken en apps zijn er?
Op mijn website kun je heel veel informatie downloaden over digitale prentenboeken.
Bijvoorbeeld:• 125 leerzame apps en websites voor op de
basisschool (pdf)• 104 Leerzame apps en sites (pdf)• Websites met en over Digitale Kinderboeken (pdf)• Tiplijst apps en e-boeken (hoe moet je zoeken?)
(pdf)
De bestanden kun je ontvangen door je aan te melden voor de Tips leesbevordering. Je krijgt dan automatisch een downloadlink voor het gratis werkblad.