ExcursieNeutelingsRiedijkArchitecten,7november2015

GeorganiseerddoorPaulVlok(bestuurAetA)enEricThijssen(ArchitectNRA)

Hetpubliekegebouw,ornamentenidentiteit.

DeexcursievoertlangsdriegebouwenvanBureauNeutelingsRiedijkArchitecten,alledriepubliekeopgavenindemiddelgrotegemeentenAmersfoort,DeventerenArnhem.

Dezoektochtnaareenpassendeexpressieenidentiteitisderodedraadvandezedriegebouwen.

Hoezieneenhedendaagsstadhuiseneencultuurverzamelgebouweruit?

Hoekanarchitectuurzichkanverhoudentotderoepomlokaleidentiteitteconstruerenineengeglobaliseerdewereld?

Watishetgeheimvaneengemeenschappelijkeopenbareruimtediesuccesvolis?

Programma:

Deelnemers: 30leden,introduceeswordenopdereservelijstgeplaatst.

Datum: zaterdag 7november

Tijden: 10:00-10:30 StartmetKoffieinKadecaféEempleininAmersfoort

10:30-11:30 RondleidingEricThijssen,projectarchitectNRA

11:30-12:00 KunsthalKAdE:tentoonstelling:Expeditielandart.

Opeigenkosten(entree10,-)Museumjaarkaartgratis.

OfwandelinglangsprojectenvanDickvanGameren,Rijnboutt,MecanooenBolles&Wilson.

12:00 VertrekpertouringcarnaarGroteKerkhofDeventer(lunchversnapperingwordtuitgedeeldindebus)

13:00-14:15 SneakpreviewStadhuisDeventer.RondleidingEricThijssen,projectarchitectNRA.Stadhuisgaatindecemberopen.

14:15 VertrekpertouringcarnaarHetRozet,Kortestraat16Arnhem

15:00-16:15 RondleidingFrankBeelen,projectarchitectNRA

16:15 AetABorrelinHetRozet

17:00 VertrekpertouringcarnaarAmersfoort

18:00 AankomstbijAmersfoortCS,eindeexcursie.

Voordemensenmetmeertijd:

18:00-20:00 DinerinHetRozetopeigenkosten,geefjeopvoorreservering.Terugreisopeigengelegenheid.

525*16=8400logischtoch. JurriaanvanStigt

In1987,bijdestartvanhetDurandInstituut,devoorlopervanhetBerlageInstituut,schreefCarelWeeber,ikparafraseereenbeetje:Architectuuriseenvakdatjekanlerenvooraldoorkennisenvakmanschapgebaseerdopsystematischeruimtelijkesystemenenverhoudingentebegrijpen.Hetinstituutalszodanigisernietgekomen,wellichtlogischgezienhetdaaraanblijkbaargekoppeldenoodzakelijkeidioomvanDurand.Datmaatsystemeneenmooiordeningsprincipezijnindearchitectuurspreektvoorzich.HetrigiderastervandeSARhadtotdoelomdeindustrieopflexibiliteitaftestemmen.DomHansvanderLaangingvoorhetplastischegetalmeteenfijnereeksvanmatenwaarbijafwijkingentoegestaanzijn.DatnujuistdithetgeheimewapenvanNeutelingsRiedijkisgeworden,hadikallangvermoed.

Indeauto,opwegnaarheteersteexcursieprojectvandedaginAmersfoort,zatikevenoptetellenhoeveelNeutelingRiedijkjesikinmiddelsalhebgezien.Hetbegonergensmeteenbrandweerkazerne,deMinaretinUtrecht,drive-inwoningenbijmuseumdePontinTilburg.Maarheteersteduidelijke‘maatsystemengebouw’datmetebinnenschoot,washetInstituutvoorBeeldenGeluid,enalsnelindeslipstreamhetScheepvaartenTransportCollegeRotterdamenhetMASinAntwerpen.Deessentievandeprojectenisveelaleenogenschijnlijksimpeletwistvanhetprogramma,nogeenrestjevanhetverledenuitdeOMAtijd,maardaarmeehoudthetooksnelop.DeopgavevanAmersfoortwasweereenkolfjenaardehandvandeheren.TerwijlBolles+Wilson4keurigegebouwtjesnaastelkaarorkestreerdeinhetstedenbouwkundigeprogramma,kanteldenzijhetprogrammaalseen‘sandwich’waardoordichtevolumesinhetcentrumofboveninterechtkwamen.Hierdoorwerddebibliotheekalspubliekevolkshaldedragervanhetmerendeelgeslotenprogramma.Verderwasheteigenlijkallemaalgewooneenkwestievan525*525*525(stramienvandeparkeergarage8400*8400)alsruimtemaatinallerichtingenstrengdoortevoeren,aldusEricThijssen,projectarchitectNRA,dieonsrondleiddedoorwederomeenwonderlijkgebouwmeteenijzerendisciplinevanmaterialen-prefabbetonelementen,eikenhoutvoorvloeren,kozijnenenmeubels.Ennatuurlijkdealuminiumbeplatingmetaluminium‘globes’metzoalswelaterzoudenmerkeneenrastermaatwaarinalletechnischeelementenzoalsverlichting,sprinkler,detectiealarm,camera’setcetcwerdenopgelost.

Detweeroutesdoorhetgebouw,desnelleviahetenigszinsbewustverstoptemonumentaletrappenhuismetmooiedoorzichteneninkijkjesperverdieping,endeslowroutelangsdebibliotheeklangzaamoplopendnaarhet‘publiekeplein’diezijnvervolgkrijgtinde3huiskamersvandevolksuniversiteit,demuziekschoolendedansopleidingen.

Helaas-ofgelukkigdenkikpersoonlijk-isdePopzaalernietgekomenenisopdebeganegrondviaeenandereingangaanhetpleindekunsthalKAdEgekomenmeteenfijncafe.Hetvakmanschapendebeheersingvanhetgeheeltotinhetdetail,zijneenverademing.Degebouwenbezitteneensoort‘humorofontspannenheid‘-ikkanhetnogniethelemaalduiden-diezetoegankelijkmakenenikdenkvanbinnengeliefd,volplekkenenmogelijkhedendienietknellenzonderdatereenonbenoembareruimteofarchitectuurwordtgemaakt.WatmijmindergoedbevielwasdestedenbouwkundigeschaalenmaatdiewellichtvoortkwamuitdewensvanBolles+Wilsonomhetpubliekgebouwtelaten‘spreken’;detweelatereprojectenvandedagvondikwatdatbetreftveelovertuigender.Maarlaatgezegdzijn,hetis‘jaloersmakend’dathetzeallemaalmaarlukt,endatisbijdetweevolgendeprojectendiewezagenweerhetgeval.

NeutelingsRiedijklatendaarmeeziendatzijinhetNederlandsespectrumopeenvrijuniekeplekstaanendathetaltijdfijnisomdegebouwentebezoeken.Datzeviaeenoeuvremetmindervakmanschapenwatprobleemgebouwenhierzijngekomen,doetdaarnietsaanaf.Watikpersoonlijkookweerduidelijkzieisdathetgebruikenvankennisuiteeneerdergebouw,endataanvullenmetietsnieuwsinhetvolgendetotsteedsbeterbeheerstearchitectuurengebouwenleidt.Waarbijhetmaatsysteemendeanalysevangrootbelangzalblijkenenblijven,zoleertderestvandedag.WantopwegnaarDeventerwordenwealweergetrakteerdopdegetallenreeksvanFibonacciendeguldensnede.KortomterugkomendopWeeberenDurand,desaaiheidvandiearchitectuurisonsbespaardgeblevenmaardeintelligentegedachtedatarchitectuureenvakiswaarinhetgereedschap,hetvakmanschap,dekennisenkunde,handinhandgaantochdejuisteanalysezijnvanWeeberdieikvanharteomarm.Enhoopnogeenstegaanbereiken.

StadhuiskwartierDeventer HarrievanHelmond

Letwel,hetgaatomeen-kwartierennietomeen-huis,eengrootverschil.Hetcomplexvannieuwbouw,verbouwdemonumentenenomslotenbuitenruimtenvultdestedelijkeruimteinhartjeDeventerenleverteennieuwerouteopdoorhetstadsweefsel.

Riedijknoemtheteengeheimgebouw,zogoedzouhetverborgenzijninhetagglomeraatvantuinen,binnenpleinen,paden,gangenenpoorten.Eenbeetjegelijkheefthijwel,wanthetisveelgroterdanjevermoedtalsjemetderugnaardeLebuinuskerkopHetGroteKerkhofstaat.

Debelangrijkstekwaliteitvanhetcomplexisinderdaaddeinpassingvanhetgroteprogrammaindefijnkorreligestad:19.000m2bvo!Stedebouwkundigisereentopprestatiegeleverd.Hetlangewachtenopeendefinitiefplanvoordezeplekisnietvoornietsgeweest.

Zovlakvoordeopeningwordternogvolopgewerkt:ookopdezaterdagdatweopbezoekzijnismenbezigmetnatuursteenafwerking.Inhetinterieurzijninsommigeruimtesaltapijttegelsgelegdenstaandecomputerschermenalopdeburo’s,inandereruimteswordtnogvolopgewerktaandeaftimmeringen.

Baksteen

Eenaantalgevelsisgemetseld,zowelbinnenalsbuiten.Daarmeewordtopeenvanzelfsprekendewijzeeengevoelopgeroependathetnietomééngebouwgaatmaaromeenvervlechting.Debetreffendebaksteenisspeciaalgemaakt,vangrootformaatenleentzijngemêleerderoodgelekleurvandeomringendebebouwing.Voormijwerktedezeaanpakniet.Hetverband,devoegen,denieuwheidendestructuurvandesteengaangeenverbindingaanmetdecontext.Misschienhadeenminderopvallendesteendezetaakbetervolbracht.Degeledingindenieuwelangegemetseldeachtergevel,diesamenmetdeachtertuinenvandeaanpalendeoudepandeneentoegankelijkebinnentuinbegrenst,isafgestemdopdebestaandekorrelgroottevandestad.Delovenswaardigepogingomhetgrotebouwvolumeaantepassenaandeomgevingisnietgelukt.Hetisoverduidelijkdatdeinsnoeringenvandiegevelopeenkunstmatigewijzegeparceleerdzijn.Hetgebouwistéaanwezigombescheidentekunnenworden.Wellichtdateenbescheidenerebaksteenof/enslempencqkeimenvanhetmetselwerkgoededienstenkunnenbewijzen.

Hout

Netalsmethetmetselwerkzijnookdevelehoutenpuienaandestraatzijdeenaandebinnenhovenidentiekuitgevoerd:inblankgevernisdmidden-EuropeesEiken.Ookinhetinterieurkomtdezekeuzemassaalteruginpuien,deuren,vloerenenaftimmeringen.Dezekeuzeovertuigtzeker,hetgeeftrust.Deaannemerstaat15jaargarantvoorhetonderhoudvandezepuien.Datisnietgering,zekerbijbeschadigingenzalhetnietmeevallenreparatiesonzichtbaartehouden.Gaathetgebouwhonderdenjarenmee(500jaarisbeloofddoordearchitect)danzouheteentopprestatiezijnalsdeeigenarendezeduizendenblankhoutenpuienvisueelinconditiekunnenhouden.Heteikenhoutgaatopzicheeuwenmee,maarterplaatsevandehoutverbindingenenmetdeblankgevernisteafwerkingisheteenuitdagingomhetlangertelatenoverlevendangebruikelijkis.

Guldensnede

Dankomikopeenvandemeestintrigerendeontwerpuitgangspunten:deguldensnede,diemetnameistoegepastopdeindelingvande(gevel)puien.Deklassiekegebouwenindeomgevinghebbendeonnadrukkelijkekwaliteitvanmooieverouderingenweldadigemaatverhoudingen.Van

FibonaccitotDomHansvandeLaanisgezochtnaareenratioomvoordemensidealemaatverhoudingentevindenentenoteren.OfhetnuGuldenSnedeheetofhetPlastischGetal:erisbehoefteaanhetvastleggenvanwatvoorhetoogprettigis.Werkthettoepassenvandezeregelhierook?Optekeningvormende8bovenelkaargelegenverschillendereeksenrechthoekenindevoorgeveleenzeerfraaienknapgevondenscreentussenbinnenenbuiten.Ooktovdebuurpandenslaagtdezewerkwijzeerinomeennieuwpandgoedtevoegenindebestaandecontext.HetUV-filterindeblankevernisdruktdetekeningvanheteikenhoutwegzodatereenrustigzachtgeelmembraamontstaatdatprettigwerkt.

Aluminium

Maar,inallerechthoekenvanditmembraamzijnmetalen“tekeningen”bevestigd.EenkunstwerkvanLoestenAscherdatbestaatuitdevinger-ofteenafdrukkenvan2300Deventernarendieinaluminiumgegotenzijn.Ditwerkiszókrachtigdathetdehoofdrolspeelt,nietalleenindegevelaanHetGroteKerkhof,maarookbijanderebinnen-enbuitengevels.InhetwerkvanNeutelingsRiedijkishetornamentaltijdnadrukkelijkaanwezig.DeornamentenvanhetvandaagookbezochteEemhuisenhetRozetzijnechtermeergeïntegreerdindearchitectuur.Datishierveelminderhetgeval.Deklassiekmodernemaatsystematiekvandepuienendegrilligelijnenvanhetaluminiumsprekeneenheelanderetaal.Ondanksdezwarehoutafmetingenvandeeikenpuienwinnendevingerafdrukkenhet.Hoeknapookgevonden,isditkunstwerk(voormij)tegrofennietpassend.Teveeleenappliquédatafbreukdoet,hoeinteressantookdegedachteisomde19eeuwsevindingvandepersoonlijkehuidafdruktegebruiken.

Interieur

Hetarchitectonischinterieurisvaneenverbluffenderuimtelijkekwaliteit.Eenmodernstadspaleisdatzoveel“greatspace”*bevatdathetvoortoekomstiganderegebruikprimainzetbaaris.Degrotepubliekshalisdeperfectematchtusseneenbinnen-eneenbuitenruimte.Doorhetgebruikvandezelfdepuienenvloerenalsinhetexterieur,doordevollegebouwhoogtegecombineerdmethetzeersubtielemembraamvanhet“daglichtplafond”isereenfantastischepubliekeruimteontstaan.OokhiergaandegedachtendirectnaarhetverhoudingenvanhetPlastischGetal,ennaarruimtesinLaTouretteofindeuniversiteitsgebouwenvanMaxDudler.DetrappenaandekortezijdenroepenreminiscentiesopaanEscherofPiranesi,heerlijk.

• GreatSpaceverwijstnaareennogtepublicerenonderzoeknaarruimtelijkekwaliteitvangebouwendoordeeeuwenheen:BNAenTUD.

Metdeze4filmpjesopvolgordeisbinnen10minutenallesverteldoverhetDeventerRaamwerk,merkteiktijdensdeatelierrouteenhethistorischfestijnafgelopenzaterdag.

• 1.MotivatieLoesin2minuuten51seconden:https://vimeo.com/90282302• 2.Aanpakverzamelenvingerafdrukkenin57seconden:https://vimeo.com/90267730• 3.Vingerafdrukkenmakenvankleiinleegwinkelpand1minuuten45

seconden:https://vimeo.com/119710584• 4.Bijdegieterijin2minuuten21seconden:https://vimeo.com/126921559• 5.eenfilmpjevan2012tochweerandersisalsdegebouwdewerkelijkheid

nu:https://www.youtube.com/watch?v=WjAvvWA9G1Y

BeeldverslagvanhetRozet

DeelnemersNeutelingsRiedijkArchitecten

1. GerjanStreng2. ElsbethRonner3. Introducé:PietvanWijk4. Introducé:MickvanGemert5. FlipNieuwpoort6. Introducé:FlipNieuwpoort7. WilcovanOosten8. HarrievanHelmond9. CeesBrandjes10. SannevanManen11. MadeleineSteigenga12. FranciscaBenthem13. XanderArets14. JurriaanvanStigt15. MarciaMulder16. PaulLappia17. Introducé:JosephineHildevanEs18. AryanSikkema19. OttovanDijk20. PaulusvanVliet21. AafkevanDijk22. PaulVlok23. FridjofvandenBerg24. EugeneFranken25. BartDuvekot26. HesterWolters27. RuudWilmink28. JoëlmaRodriguesdeSousa29. EricThijssen30. Introducé:CarmenBuitenhuis31. FritsKupers32. MechtildLinssen33. MetteZahle34. VirginiaDoelwijt35. JokeVos