Post on 22-Mar-2016
description
Toekomstvisie gemeente Beuningen 2030
/ Eigenzinnig maatwerk aan de Waal
/ Oog voor historie en transformatie
WEU
RT
22
kern
emo
e
func e
streven
durp
eigen
sociale samenhang
lee aar
eigenzinnig
elitewantrouw
en
kri sch
gelijkwaardig
ac ebereid
opkomen voor
aanspreken
verbinden
toekomstgericht
ambi e
inhaalslag
vitaliteit
basis
alles bij de hand
zelfstandig
stuk van jezelf
3
/ Dorpse, suburbane en stedelijke delen
44
kern
emo
e
func e
streven
dorp wordt stadje
open gemeenschap
transforma
e
uniek leefmilieu
ambi e
voorop lopen
ondernemen
vitaliteit
behoedzaam
oog voor tradi e
in gesprek blijven
respect
dienstbaar
iets terug doen
leiderschap
verbinden
netwerkgew
ijs
met elkaar
organiseren
patchwork
KERN BEU
NIN
GEN
5
Westflank Rijk van Nijmegen, grenzend aan Land van Maas en Waal
De gemeente Beuningen bestaat sinds 13 februari 1980 uit vier
dorpen in een groot groen buitengebied aan het water van de
Waal. Dit zijn naast het dorp Beuningen in volgorde van grootte
Ewijk, Winssen en Weurt. De gemeente vormt de westflank van
het Rijk van Nijmegen en grenst aan het veelbezongen Land van
Maas en Waal in het westen en aan Nijmegen in het oosten.
Dijkdoorbraken en overstromingen hebben hun sporen nagelaten
in het landelijk gebied in de vorm van oeverwallen en kommen,
die erg geschikt bleken voor tuinbouw. Dat heeft geleid tot een
kleinschalig karakter met veel fruitboomgaarden en volkstuinen.
6
1 / De vier verschillende kernen en gemeen- schappen zijn uitgangspunt.
In de gemeente Beuningen is het goed leven. Burgers en gemeente werken daar samen hard aan. Dan is het ook goed om af en toe naar de hoofd-lijnen van ontwikkeling te kijken en opnieuw koers te bepalen. Dat is gebeurd in een onderzoek dat geleid heeft tot deze strategische toe-komstvisie. In overleg met bewoners, ondernemers, ambtenaren en deskundigen heeft de gemeenteraad 6 strategische hoofdlijnen bepaald. Dit zijn de volgende:
De gemeente Beuningen is onlosmakelijk verbonden
met de vier kernen waaruit ze bestaat: Weurt, Beuningen,
Ewijk en Winssen vormen samen deze gemeente. Daarbin-
nen kent elk van deze kernen haar specifieke en unieke
karakter. De gemeente Beunaingen wil deze eigenheid
van de kernen zo veel mogelijk behouden en stimuleren.
Dat betekent dus dat in de plannenmakerij recht gedaan
moet worden aan de verschillen in karakter van elk van de
kernen. Maar wat zijn nou eigenlijk die vier verschillende
karakters?
Weurt is een actiebereid en eigenzinnig ‘durp’. De oude
dorpskern heeft, dankzij het isolement van verkeer en indu-
strie, de oriëntatie op het landschap van zowel de oeverwal
als de komgronden behouden. Bewoners ervaren Weurt als
een basis, van waaruit zij alles bij de hand hebben: ruimte,
dorpsgemeenschap en de grote stad Nijmegen. De verschil-
lende woongebieden van Beuningen zijn een staalkaart
van na-oorlogse suburbane uitbreiding. Beuningen is snel 7
gegroeid en zo de meest stedelijke kern geworden met een
open gemeenschap met sterke netwerken. Ewijk maakt zich
op voor de realisatie van een volgende nieuwe woonwijk.
Daarmee groeit Ewijk naar Beuningen toe, zowel letterlijk
als wat betreft het meer stedelijk karakter. Ewijk zoekt een
invulling waarbij deze uitbreiding zodanig plaatsvindt dat
het dorpse karakter van de kern weer versterkt wordt. En
hoopt nieuwe bewoners aan te trekken die zich actief voor
het gemeenschapsleven willen inzetten. Winssen is de
idylle aan de dijk die verdient om gekoesterd te worden.
Een hecht dorp dat een zekere ‘status aparte’ voor zichzelf
wenst. Een actieve doorwrocht georganiseerde gemeen-
schap die zich als rentmeester opstelt en met een kritische
blik open staat voor verandering op maat. Landschappelijk
maakt Winssen deel uit van het oeverwallengebied, met
haar kleinschalige structuur en gevarieerde, grotendeels op
fruitteelt gebaseerde economie.
8
2 / Gemeente Beuningen wil compacte, servicegerichte en ondersteunende organisatie zijn.
De eisen en taken voor een gemeente veranderen de laatste tijd snel. De gemeente krijgt ook een steeds grotere
rol in het uitvoeren van overheidstaken. Bijvoorbeeld de uitvoering van de WMO (Wet Maatschappelijke Ontwikkeling) en
de vergrijzing van de bevolking vragen om zorgvuldige sturing. Verder werkt de gemeente nu en in de toekomst met veel
partijen samen, ontwikkelen communicatiemiddelen zich steeds verder en wordt contact per computer en internet steeds
alledaagser. Ook zijn de rollen van gemeenteraad, college en ambtelijk apparaat na de zogenaamde dualisering veran-
derd en vragen burgers om een actieve gemeente die toegankelijk en aanspreekbaar is. Die bovendien meer faciliteert en
dienstbaar is aan initiatieven zij zelf in hun gemeenschappen nemen.
De gemeente Beuningen wil deze verantwoordelijkheden nemen en verwachtingen waarmaken. Zij wil dit doen vanuit
een kleine organisatie van hoge kwaliteit. Dat betekent goed letten op de belangrijkste (kern-)taken en uitbesteden of
automatiseren van andere werkzaamheden; samenwerken met strategische partners waaronder andere gemeenten op
voor dienstverlening belangrijke zaken. En tot slot het blijvend stimuleren, als waardevol herkennen en ondersteunen van
initiatieven van burgers en maatschappelijke organisaties zelf.9
10
3 / In de gemeente Beuningen kun je duur- zaam wonen en leven.
en de ontgroening vragen om slimme toekomstbestendige
investeringen in voorzieningen, door flexibele oplossingen
en clustering van activiteiten. De sterkte van de gemeen-
schap zal in sterke mate afhangen van het vermogen om de
burgers als vrijwilligers en mantelzorgers te betrekken bij
het in stand houden van de voorzieningen, die fijnmaziger
en kleinschaliger zullen worden.
De klimaatverandering vereist dat de uitstoot van CO2
drastisch wordt teruggebracht en dat de inrichting klimaat-
bestendig wordt gemaakt. Het rivierengebied is een belang-
rijke schakel in het Nederlandse rivierensysteem en er
ligt een opgave van nationaal belang om het rivierensy-
steem geschikt te maken voor de toekomstige situatie. De
gemeente wil de kwaliteit van de gemeente en de opgaven
rondom duurzaamheid met name op het gebied van wonen
een centrale rol geven. Dat betekent dat de gemeente
meer wil doen dan wettelijk nodig is en haar eigen visie op
kwaliteit van leven binnen de gemeente actief bewaakt en
uitbouwt.
Een belangrijke troef van de gemeente Beuningen in
de regio is het zeer uiteenlopende aanbod aan woningen
met een tuin. De gemeente stuurt al meer dan twintig jaar
op de kwaliteit van leven die in deze regio zo hoog is.
Wonen is dan ook de belangrijkste bijdrage aan de om-
ringende regio. De gemeente is bovendien een staalkaart
van de veelzijdige naoorlogse woningbouw. Wie een huis
zoekt kan er in deze gemeente zeker één vinden. Dat geldt
voor iedere portemonnee, levensstijl en levensfase. De
sferen lopen uiteen van uitgesproken dorps in Winssen en
Weurt, via het suburbaan en groeiend Ewijk tot het net-
werkgewijze, meer kleinstedelijk klimaat van Beuningen. De
belangrijkste toevoegingen waaraan wordt gewerkt zijn de
Beuningse Plas en de uitbreiding van Ewijk.
De gemeente heeft steeds welwillend een bijdrage geleverd
aan de uitbreiding van de woningvoorraad in de regio.
Maar de gemeenschap hecht ook veel waarde aan zorg-
vuldige inpassing, organische groei en een behoedzame
verandering die past bij de gemeenschappen. De vergrijzing
Historie
Rond 1900 vond je in de dorpen aan de Waal de kerk, enkele
herbergen verspreid over het dorp, ‘stille’ kroegen langs de dijk,
een school met een paar meesters, een handvol boerderijen, wat
tabakscultuur; een paar steenfabrieken (veldovens), een tim-
merman, smid, bakkers, schoen- en klompenmakers. De armoede
was er groot, behoudens enkele rijke families. Zusters van Liefde
boden er vanaf eind 19e eeuw maatschappelijke ondersteuning.
Maas en Waal kent een trieste geschiedenis van overstromingen
en dijkdoorbraken. Tussen 1784 en 1861 werd het dorp Beunin-
gen er vijf keer door geteisterd, later in 1926 nogmaals. Met de
aanleg van de van Heemstraweg (Nijmegen-Zaltbommel) van 1927
tot 1959, de aanleg van de nieuwe Waalhaven, deels op Weurts
grondgebied, en de aanleg van het Maas-Waal-kanaal (1928),
braken nieuwe tijden aan en nam het belang van de (industriële)
ontwikkelingen in Nijmegen voor de gemeente toe.
11
4 / De gemeente Beuningen is zuinig op het buitengebied.
12
13
De agrarische sector verandert sterk. Dat vraagt om een soepel inspelen op kansen en behoeften waardoor het
buitengebied niet van karakter maar wel van gebruik kan veranderen. Kort gezegd zal er steeds minder ‘geboerd’ en steeds
meer gewoond en gerecreëerd worden. Mooi voorbeeld van deze verandering is het oeverwallengebied. Daar is recreatief
medegebruik al de norm terwijl de landschappelijke kwaliteit er nog steeds centraal staat. Voor het kommengebied wordt
voorlopig ingezet op landbouw, ook als deze met schaalvergroting gepaard gaat. Als ingreep in het landschap zullen de
toekomstige ontwikkelingen na de zandafgravingen van de Beuningse en Winssense plas gezichtbepalend zijn. De gemeente
Beuningen is erg gehecht aan het buitengebied. Rentmeesterschap, behoedzame, organische groei en oog voor historie
vormen de kernwaarden van het beleid. Voor de toekomst staat het realiseren van toeristisch en recreatief medegebruik
en het onderzoeken van passende nieuwe vormen van wonen die aansluiten bij het karakter van het buitengebied hoog
op de agenda.
5 / De economische ontwikkeling van de gemeente Beuningen past binnen het landschappelijke karakter.
Elite, leiderschap en initiatief
De kernen verschillen sterk in de manier waarop hun gemeenschap-
pen omgaan met leiderschap, initiatief en de rol van lokale elite.
Winssen gelooft heel sterk in haar eigen organiserend vermogen
en pleit voor grotere autonomie in de ontwikkeling van het dorp en
meer controle over middelen. Ewijk laat een zekere gelatenheid zien,
een angst dat het karakter van het dorp verder verloren zal gaan in de
uitbreidingen en de gemeenschap dat niet op eigen kracht kan voor-
komen. Ewijk vraagt om een samenbindende kracht vanuit de lokale
overheid, die het dorp moet helpen vitaliseren. Ook Weurt, waar men
zich achtergesteld voelt, vraagt om een actieve gemeente die een
inhaalslag van het dorp mogelijk maakt. Weurt heeft weinig ver-
trouwen in bestuur en elite en een hoge mate van actiebereidheid,
waardoor het bestuur hier op spitsroeden moet rekenen. Beuningen
tot slot, heeft vooral de support nodig die hoort bij een verdergaande
verstedelijking, hier past een actief faciliterende en nachtwakerrol
van de gemeente.
14
De gemeente Beuningen is en blijft vooral een
woongemeente. Wel zijn er een aantal bedrijventerreinen.
Veranderingen in de economie zullen op termijn aanpassin-
gen van deze terreinen vereisen om de vitaliteit van de eco-
nomie te behouden. Een andere belangrijke ontwikkeling is
het verdwijnen van de scheiding tussen wonen en werken
voor steeds meer mensen. De hoeveelheid bedrijven aan
huis neemt gestaag toe; mensen werken meer thuis en
recreëren meer op en rond hun werk. De provincie voorziet
bovendien op termijn een forse afname van de beroepsbe-
volking; tot 2040 zelfs met meer dan 25%.
Grootschalig, industrieel ondernemen past niet meer in
de gewenste identiteit van gemeente en de vier kernen.
Wel worden karakteristieken als (kleinschalig) initiatief,
durf en toekomstgerichtheid genoemd. Land- en tuinbouw
zijn steeds belangrijke economische activiteiten geweest
in deze gemeente, de ontwikkelingen in deze sectoren
worden ingepast binnen het landschappelijk karakter. Na-
tuurbeheer, toerisme en recreatief gebruik zullen daarnaast
een grotere plaats krijgen en ook een nieuwe economie
met zich meebrengen die (naast de land- en tuinbouw en
zonder deze te hinderen) wordt ingevoegd.15
6 / De gemeente Beuningen is sterk verbon- den met de regio en biedt goede leef- en recreatieruimte.
16
De stadsregio Arnhem-Nijmegen wil zich ontwikkelen tot een regio voor de ontmoeting van kunst en wetenschap,
gezondheid en voedsel, schone energie, creativiteit en innovatie. Een ‘cool region’ waar het leven zo aangenaam en afwis-
selend is dat de voorspelde demografische krimp ruimschoots wordt gecompenseerd door de toestroom van jongeren en
kenniswerkers.
Intussen ontwikkelt ook Nijmegen zich verder. Er komt een nieuwe stadsbrug en met Koers West wordt het gebied tus-
sen Weurt en de binnenstad sterk verbeterd. Deze ontwikkeling verhoogt de aantrekkelijkheid van Beuningen. Ook de
inwoners van de gemeente vragen om meer stedelijke voorzieningen, zonder aantasting van de landschappelijk kwaliteit.
Het gaat eerder om de bereikbaarheid van die voorzieningen in de nabijheid van de gemeente, dan dat die voorzieningen
allemaal in de eigen kern een plek moeten krijgen. Dit vraagt om intensieve openbaar vervoer verbindingen met de regio.
Het zorgvuldig inpassen van verkeer tussen de kernen en het verbeteren van de verbindingen met Nijmegen en de rest van
de regio is daarbij belangrijk.
De economische oriëntatie van Beuningen lijkt vrij sterk naar buiten gericht te zijn en de stadsregio heeft een behoorlijk
vitaal economisch netwerk van bedrijfsrelaties. Maar in de gewenste identiteit van de gemeente speelt de regio een opval-
lend kleine rol. Beuningen is bescheiden in het profileren van haar eigen kwaliteiten en werkt stilletjes en zelfbewust aan
een mooie leefomgeving voor haar bewoners. De toekomst vraagt daarnaast een actiever profileren naar de regio, het
actief aansluiten bij initiatieven elders en het beter ontsluiten van de gemeente voor bijvoorbeeld toerisme en recreatie.17
/ licentie om te mogen leiden
18188
kern
emo
e
func e
streven
gemoedelijk
oog voor elkaar
jong en oud
ontspannen
EWIJK
vitaal
ini a efdurf
oplossingsgericht
krach g
authen ek
tradi oneel
levend houden
karakteris ek
integreren
welkom
zijn
inburgeren
gemeenschap
burgerschap
verantwoordelijk
bijdrage leveren
deelgenoot
19
/ Boeren, burgers en bestuurders voor nieuw platteland
2020
kern
emo
e
func e
streven
dorps
eigen plek
organische groei
kern en landelijk
WIN
SSEN
organiserend
ini a efrijk
verbinden
daadkracht
eigen kring
hecht
leefgemeenschap
status aparte
kri sch
betrokken
invloed uitoefenen
zeggenschap
rentmeester
oog voor erfgoed
in stand houden
monum
entaal
21
/ / Wat mag u als burger van de gemeente verwachten?
De gemeente zal de komende jaren werken aan de uitwerking van deze ambitie. Iedere vier jaar bespreekt de gemeenteraad of er grote (in- of externe) veranderingen zijn die aanleiding geven om de visie aan te passen. Dan worden ook de prioriteiten voor de nieuwe raadsperiode vastgesteld. In het handelen van raad, college en ambtelijke organisatie staan de volgende uitgangspunten centraal:
Gemeente Beuningen als geheel
De gemeente als geheel kan, gegeven het heel eigen karakter
van de kernen, alleen samenstellend gedacht worden. Een aantal
karakteristieken gelden echter zeker voor het geheel. Gemeente
Beuningen is voor haar burgers een basis, een plek waar je vanuit
een uniek leefmilieu alles bij de hand hebt. Lopend van ruimte,
landschappelijkheid en gemeenschapszin aan de ene tot stedelijke
dynamiek, netwerken en variëteit aan de andere kant. Bewoners
van Beuningen zijn ook, op heel verschillende manieren, allemaal
enorm betrokken bij hun leefomgeving en welwillend om daar
nieuwe mensen in op te nemen. Deze betrokkenheid is gekoppeld
aan een kritisch bewustzijn, burgers willen het op een manier die
bij hen past, zijn daar eigenzinnig in en willen ook invloed uit-
oefenen, zelfs de jeugd. Bewoners van de gemeente zijn tot slot
allemaal trots op de historie van hun gebied en hun dorpen. Daar
past een zorgvuldigheid bij deze trots niet krenkt, die behoedzaam
is en geduldig in gesprek blijft.
22
6 / Een intelligente compositie van stede- lijke en dorpse kwaliteit.Dit betekent het onderscheiden van de diverse samenstelling
van een stad tegenover de juist homogene sociale structuur
in een dorp. Voor beide is in deze gemeente plaats.
7 / Verbonden zijn en blijven met de regio.Het zelfbewust en zelfstandig onderdeel zijn van een zich
snel ontwikkelende regio vraagt om het steeds blijven ver-
kennen van mogelijk relevante connecties en die ook leggen.
8 / Het bevorderen van de duurzaamheid: People Planet en Profit.De gemeente moet drie rollen uitstekend beheersen. Die
van de energieke gemeenschapsbouwer, de sensitieve
rentmeester en de realistische ondernemer.
9 / Gevoelig zijn voor verschillen maar gelijkwaardig zijn in aanpak.Dit betekent: ‘Beuningen voor iedereen en voor iedereen
een Beuningen.’
10 / Zelfbewust in optreden maar met transparante procedures.Dit betekent dat uit al het handelen spreekt: ‘Zo doen wij
dat hier, dit is de Beuningse manier’. Lastige punten worden
dus niet weggestopt in onduidelijke procedures met een
onzekere planning maar helder en besluitvaardig uiteenge-
zet en geagendeerd.
1 / De identiteit van de kernen is sturend naast het beleid.Dit betekent het behoud van de basis zoals de landschap-
pelijke, culturele en architectonische waarden en dat er
steeds rekening wordt gehouden met de verschillen per
kern.
2 / Het laagst mogelijke schaalniveau bepaalt.Dit is het subsidiariteitsbeginsel: je bent onafhankelijk en
zelfstandig in eigen kern tenzij er een belangrijke reden is
om daarvan af te wijken.
3 / De woon- en leefkwaliteit staat voorop.Er zal geen overmatige verkeersoverlast in dorpen ont-
staan, er komen goede entrees en een toekomstbestendig
winkel- en voorzieningenniveau.
4 / 25.000 inwoners is de maat.Dit betekent dat de gemeente zich instelt op een periode
van stabilisatie. Ongebreidelde groei is niet meer het denk-
model. Na de geplande uitbreiding wordt de woningvoor-
raad gestabiliseerd.
5 / Een actieve ondersteuning aan het transformerend vermogen.Het verander- en organisatievermogen van de snel groei-
ende kernen en het veranderend landelijk gebied worden
door de gemeente ondersteund.23
/ zoekt mensen die bouwen aan de gemeenschap
kern
emo e
func e
streven
basis
alles bij de hand
dorp en stad
uniek leefmilieu
welwillend
bijdrage leveren
integreren
deelgenoot
composi e
oog voor historie
transforma e
nieuw monumentaal
KERNWAARDENTABEL GEMEENTE BEUNINGEN
24
behoedzaam
oog voor elkaar
in gesprek blijven
organische groei
leiderschap
voorop lopen
ini a efrijk
vitaal
kri sch
eigenzinnig
invloed uitoefenen
open gemeenschap
25
26
/ / Colofon
Realisatie
Holland Branding Group
www.hollandbrandinggroup.nl
Urban Progress Studio
www.urbanprogress.nl
Ontwerp
Eric Hesen
www.almostfamous.nl
Print/drukwerk
Drukkerij Badoux
In opdracht van:
27
Holland Branding Group 2009