door:Annette Nieuwland en

Iwonka Schot

Dit hoofdstuk behandelt de acht ontwerpregels van het HOT-project;

De deelnemers stelden ontwerpregels op: goed talenonderwijs zou aan die regels moeten voldoen;

Een ontwerpregel beschrijft de relatie tussen doel en middel: ‘Als je in je onderwijs dit wilt bereiken, dan moet je dat doen (of juist laten)’

Ten slotte is de lijst met regels plenair gepresenteerd waarna er een keuze gemaakt moest worden van de acht belangrijkste regels, die hierna volgen.

De ontwerpregels

Als je de leerlingen wilt motiveren voor een taak, zorg dan dat zij goede

redenen hebben om aan die taak te beginnen – en eraan te werken.

Beschouw de lln. als mede-ontwerpers van de taak; medeverantwoordelijk

Zorg voor onderhandelingssituaties over de taak lln - docent

Maak taak inhoudelijk interessant Zorg voor variatie in werkvorm, structuur

en zelfstandigheid Geef heldere doelen aan: Wat valt te leren? Laat lln werken aan gemeenschappelijk

eindresultaat Breng de taal tot leven; contact met native

speakers Maak de taal levend door visualisering en

contextualisering door docent en leerling

Marzno (1992)

Holzkamo (1993)

Kwakernaat (1981)

Haitink

Prikkel de nieuwsgierigheid van de lln. Dit is cruciaal voorwaarde om tot leren te komen;

Zorg dat lln het nut en/of zin van het leren inzien;

Introductiefase om lln te motiveren is belangrijk;

Als lln gevoel hebben dat ze iets moeten, vertonen ze uitstelgedrag of neiging tot onttrekken aan

TABASCO-project (Errey & Schollaert, 2004)

Bimmel

Realiseer ‘ownership’ d.w.z. Laat de lln de taakhen zelf van waarde is. Dit is nauw verwant aan zelfsturing. Daarbij is onderhandelen tussen docent en lln over taak en taakuitvoering belangrijk. Zo ontstaat er ruimte voor feedback en bijsturing.

Zelfsturing bestaat uit kunnen en willen bepalen van eigen doelen.

Als het je doel is voorwaarden te scheppen voor zelfstandig en

zelfverantwoordelijkleren, zorg dan voor expliciete,

transparante criteria waaraan het leerproces en het

eindproduct moeten voldoen

Maak criteria bekend en bespreek deze met de lln;

Vraag lln zelf criteria op te stellen; Laat lln kennis nemen van kerndoelen,

eindtermen, exameneisen; Laat lln kennis maken met wat ze al kunnen

en wat valt er nog te leren; Laat lln gebruik maken van suggesties van

Nodari (1994) (studiewijzer, weekplanning enz).

Belangrijk voor lln:

Nodari (1994):

Haitink:

Wat is doel en wat zijn beoordelingscriteria;

Oriëntatie op onderwijsleerproces is voorwaarde om autonomie van lln te vergroten;

Transparantie doelen op langer termijn (leerjaar, trimester) en transparantie doelen op korter termijn (subtaken) Zo is bijsturing mogelijk door lln en docent

Criteria zoals: taalvaardigheidsdoelen, sociale doelen en affectieve doelen - van te voren vaststellen en bespreken.

Als het je doel is voorwaarden te scheppen voor zelfstandig en

zelfverantwoordelijkleren, zorg dan dat de leerlingen binnen

de taken die je hen voorlegt keuzemogelijkheden

hebben.

in de inhoud (bijv. jongens- vs. meisjesonderwerpen),

het soort taak, het tempo, de middelen, het niveau, de teamsamenstelling, de tijd en/of de plaats waar de taak wordt

uitgevoerd de manier van evalueren; Om verantwoorde keuzes te kunnen maken

moeten de leerlingen weten wat het (leer)doel van de taak is

Constructivistische leertheorie:

Constructivistisch onderwijs

Lln zijn zelf actief; construeren eigen kennis

door eigen kennis te relateren aan eigen voorkennis

veel ruimte voor individuele leerwegen

eigen leervragen door lln eigen leertempo door lln eigen interesse lln

belangrijk

Nadeel: niet geschikt voor alle leerlingen

Als taalverwerving (c.q. ontwikkeling van taalvaardigheid) het doel is, geef de

leerlingendan open en complexe, levensechte taken

die actief, participerend en/of observerend

leren uitlokken.

de leerlingen bij de uitvoering van de taak zoveel mogelijk alle taalvaardigheden (mondeling en schriftelijk, productief en receptief) nodig hebben;

Gebruik de doeltaal als voertaal.

Westhof: Multi-feature hypothese

mensen leren door te handelen;

effectiviteit van talenonderwijs afhangt van de mate waarin het de leerling mentaal laat handelen aan veel verschillende kenmerken uit diverse categorieën;

Schijf van Vijf: 5 componenten van effectief taalonderwijs

Ellis (2003):

Rijlaarsdam: Participatie-observatiemodel

6 kenmerken van leertaken voor effectief taalonderwijs

  Lln leren in opzet van

observatie hoe anderen taak uitvoeren;

Taken moeten levensecht, open en complex zijn

Als naast fluency ook accuracy het doel is, is op gezette tijden aandacht voor de

taalvorm(morfologie, syntaxis) onmisbaar.

Leervragen waar de leerlingen zelf mee komen op grond van hun praktische ervaringen en problemen;

bij het lezen, luisteren, spreken en schrijven van de taal tijdens de uitvoering van levensechte taken.

Corda/Westhoff

Weak-interface-hypothese van Seliger

Westhoff Schijf van Vijf

Willis (1996)

Immersion-onderwijs in Canada;

Immersion-onderwijs en gramm.onderwijs;

Lln maken onbewust eigen regels

focus on form; pushed output;

taak afsluiten met presentatie van uitkomsten

Als je de motivatie van leerlingen in stand wilt houden, zorg er dan voor dat zij frequent successen ervaren.

Taken uitdagend en haalbaar te maken; Feedback te geven op halfproducten; Criteria te geven om halfproducten te

beoordelen; Reflectie uitlokken

Dörnyei - de motivatietheorie Factoren

expectancy of success De docent kan een

helpende rol vervullen

Als het je doel is te zorgen dat leerlingen leren zelfstandig en

zelfverantwoordelijk teleren, werk dan aan de vier

bouwstenen voor zelfstandig leren.

Zelfmotivatie en zelfvertrouwen Vermogen en bereidheid tot

samenwerking Leerstrategieën beheersen Vermogen en bereidheid tot

zelfsturing

Reflectie Stappenplan een plan opstellen door een lln. Vergelijken van elkaars strategieënplan Feedback Lln laten ervaren van relevante strategieën Taken zo opstellen dat leerlingen

(leer)strategieën nodig hebben Leerstrategieën laten trainen - 3 componenten

aan de orde laten komen Aandacht voor proces en product Evaluatie Aandacht voor succes en falen Laat leerlingen op gezette tijden de docentrol

vervullen

Bimmel

Djörnyei

O’Mally en Chamot (1990):

Life-long learning Constructivistische

opvatting over leren en onderwijzen

bouwstenen zijn nodig om zelfstandig te leren

Motivatie en zelfstandig leren gaan samen

Strategieën voor taalleerders - de vier bouwstenen van zelfstandig leren

Als je doel is dat leerlingen iets leren van het werken in teams.

De taak (en eventuele deeltaken) is/zijn opgebouwd volgens PIGS - principes van samenwerkend leren:

– Positieve onderlinge afhankelijkheid;– Individuele aanspreekbaarheid;- Gelijkwaardige bijdragen van ieder

individueel;– Simultane interactie Besteed dan systematisch aandacht

aan het verwerven van de nodige sociaal-communicatievevaardigheden.

Redenen voor werken in de teams:

Kagan(1999):

Maatschappelijk en sociaal-economisch;

Leerpsychologisch; Algemene-didactiesch; Taaldidactisch; Affectief voordeel

Gebruik van structures:

- Check in duo’s- Drie-stappen-interview- Denken-delen-

uitwisselen