Post on 02-May-2021
DEVONİYEN
http://palaeos.com/paleozoic/devonian/devonian.htm
Prof.Dr. Atike NAZİK
Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
(299-252 yıl) PERMİYEN
(359-299
milyon yıl) KARBONİFER
(419-359
milyon yıl) DEVONİYEN
(443-419
milyon yıl) SİLURİYEN
(485-443
milyon yıl) ORDOVİSİYEN
(541-485
milyon yıl) KAMBRİYEN
P
A
L
E
O
Z
O
Y
İ
K
Devoniyen istifi ilk kez
İngiltere’de incelenmiş ve
adını Devon bölgesinden
almıştır.
Devoniyen istifinin katlara
ayrılması ise Ren Masifi,
Hartz Dağları ve
Ardenler’de yapılmıştır.
DEVONİYEN ( 419 – 359.2 my)
SİSTEM / DEVİR SERİ / DEVRE KAT / ÇAĞ
Devoniyen
Üst / Geç Fameniyen
(Belçika, Famenne şehri)
Frasniyen
(Belçika’da Frasnes şehri)
Orta / Orta
Jivesiyen
(K Fransa, Arden bölgesi,
Givet )
Eyfeliyen
(Eyfel Tepesi, B Almanya)
Alt /
Erken
Emsiyen
(Ems Nehri, B Almanya)
Pragiyen
(Çek)
Lohkoviyen
(Çek)
SİSTEM SERİ KAT FOSİLLER
D
E
V
O
N
İ
Y
E
N
359 my
Üst Devoniyen
382 my
Fameniyen Conodont (Palmatolepis
triangularis)
Frasniyen Conodont (Ancyrodella
rotundiloba).
Orta
Devoniyen
393 my
Givesiyen Conodont (Icriodus
obliguimarginatus)
Eyfeliyen Conodont (Polygnathus costatus
partitus).
Alt
Devoniyen
419 my
Emsiyen Goniatit Mimagoniatites zorgensis
Pragiyen/Sijeniyen Conodont Eognathodus sulcatus
sulcatus
Lohkoviyen/Gediniyen Graptolit Monograptus uniformis
DEVONİYEN’DE ÖNEMLİ FOSİLLER
DEVONİYENİN TİPİK
ORGANİZMALARI COELENTERATA BRACHIOPODA PELECYPODA GASTROPODA CEPHALOPODA ARTHROPODA BALIKLAR
Prolobites delphinus
Oxyclymenia undulata
Tornoceras simplex
Beloceras multilobatum
Bactrites schlotheimi
Manticoceras intumenscens
Paraspirifer (Spirifer) cultrijugatus
Theodossia anossofi
Cyrtiopsis intermedia
Stringocephalus burtini
Uncites gryphus
Orthothetina umbraculum
Orthis monnieri Homalonotus rhenanus
Stropheodonta sedgwicki Homalonotus armatus
Pentamerus sieberi Homolonotus crassicauda
Chonetes plebeja Phacops potieri
Acrospirifer (Spirifer) primaevus Asteropyge kochi
Eurysprifer (Spirifer) paradoxus Asteropyge rotundifrons
Agoniatites fidelis
Osteolepis macrolepidotus
Coccosteus decipiens
Cephalaspis lyelli
Pteraspis rostrata
Dipterus valenciennesi
Agoniatites inconstans
Bactrites carinatus
Phacops latifrons
Phacops schlotheimi
Grammysia ovata
Grammysia hamiltonensis
Pterinea lineata
Soleniscus subcostatus
Pleurotomaria delphinuloides
Murchisonia binodosa
PRAGİYEN
LOHKOVİYEN
Pleurodictyum problematicum
Favosites goldfussi
JİVESİYEN
EYFELiYEN
Athyris concentrica
EMSİYEN
Holoptychius nobilissimus
Calceola sandalina
Hexagonaria hexagonum
Lithophyllum vesiculosum
Megalodon cucullatus
Anarcestes subnautilus
Anarcestes lateseptatus
Cryphaeus lacinatus
Proetus cuvieri
FAMENiYEN
FRASNİYEN
Trimerocephalus anophthalmus
Rhynchonella cuboides
Cyrtospirifer (Spirifer) verneuilli
Myalina ornata
Cardiola concentrica
Balıklar Çağı: Çenesiz ve çeneli balıklar çeşitlendi, ilk
köpekbalıkları ve ilk kemikli balıklar
Omurgalıların karaya çıkması: İlk iki yaşamlılar (Kurbağalar)
İlk ağaç ve ormanların ortaya çıkması
Tohumlu bitkilerin ortaya çıkması
Ammonitlerin ortaya çıkması
DEVONİYEN’DE ÖNEMLİ OLAYLAR
İlk ammonit
İlk böcek
Çenesiz balıklarda yayılma
İlk kurbağa
İlk tohumlu bitkiler
SİLÜRİYEN ve DEVONİYEN’de ÖNEMLİ OLAYLAR
M&W, Fig. 21.12
• Paleozoyik’teki ikinci büyük toplu yok oluş Devoniyen’ dedir.
Peryodların simgesi altta verilmiştir.
http://www.elasmo-research.org/education/evolution/earliest.htm
Alt Kırmızı renkli kumtaşları:
İskoçya’da Rhynie Çörtleri
Rhynia, ince kesit görüntüsü
DEVONİYEN BİTKİ FOSİLLERİ
Hyenia,
Orta Devoniyen
DEVONİYEN BİTKİ FOSİLLERİ
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Psilophyt
on_Forbesii_Reconstruction.gif
Psilophyton , Emsian /Erken Devoniyen
(408 to 393 my) yaşlı kayaçlarda
bulunur.
http://upload.wikimedia.org/wikip
edia/commons/e/e5/Psilophyton
_dawsonii.JPG
Archaeopteris , ilk
gymnosperm’lerdendir
(Conifer).
Modern ağaçların ilk
temsilcisidir.
Geç Devoniyen
1.8 metre’den daha büyüktür
(Öramerika (Kuzey Amerika,
ve Batı Avrupa),
Gondwana (Afrika, Antartika,
Avustralya ve Güney
Amerika),
Çin ve Sibirya,
Rusya, Donentz Baseni ve
Ukrayna.
DEVONİYEN BİTKİ FOSİLLERİ
http://www.ucmp.berkeley.edu/seedplants/
archaeopteris.gif
http://www.dinofan.com/dfanimals/LifeForm_Detail_Images.aspx?SBID=1215
DEVONİYEN BALIK FOSİLLERİ Pteraspis
Cephalaspis, Erken Devoniyen, Çin
Dipterus
vallenciennesi, Orta
Devoniyen,
Achanarras,
İskoçya
Bothriolepis,
Geç Devoniyen,
ORS (Eski
Kırmızı
Kumtaşları) ve
Avustralya
DEVONİYEN BÖCEK/INSECT FOSİLİ
İlk kanatsız böcek fosili Rusya’da ve diğer Asya alanlarında
Devoniyen’de bulunmuştur.
1926 yılında, böceklerden Rhyniella praecursor, Alt Devoniyen
Çörtlerinde, Rhynie (Nature 291, 317 , 28 May 1981;
doi:10.1038/291317a0 ).
http://www.nature.com/nature/journal/v488/n7409/images_article/488034a-f1.2.jpg
DEVONİYEN’DE İLK AMPHIBIAN/KURBAĞA
Bu ilk iki yaşayışlılardan biri Ichthyostega'dır. İlk fosili 1930'larda
bulunan Ichthyostega'nın, bir metre civarında boyu, dört bacağı ve
ancak suda kullanılabilecek balık benzeri bir kuyruğu vardı.
Acanthostega gunneri 1933 yılında Grönland’ın
doğusunda Fameniyen (Üst Devoniyen, 360 my)
çökellerinde bulunmuştur.
Nisan 2006: Tiktaalik roseae
Kanada’nın kuzeyinde
bulunmuştur.
Bu organizma, pectoral
fin/yüzgeçten (Devoniyen
balıkları) limbs/kol ve bacak
gibi kullanılan eklemlere sahip
karada yürüyen dört bacaklılar
arasında (tetrapod) geçiş
formudur.
http://terrymckeepaleoart.info/tam80.jpg
Scyphocrinites bir crinoid cinsidir. Geç
Silüriyen - Erken Devoniyen’de yaşamıştır.
Fosil olarak, Asya, Kuzey Amerika, Afrika ve
Avrupa’da bilinmektedir. Türkiye’de Doğu
Toroslarda (Kayseri-Sarız) bölgesi bilinen tek
lokalitedir.
Scyphocrinites, lobolith’e sahiptir. Hayvan
askıda suda yaşamaktadır.
http://www.lifebeforethedinosaurs.com/2011/10/scyphocrinites.html
Halevik, Kayseri Sarız, Silür/Devon geçişi
Ammonoidea
Pinacites
(late Eifelian)
Agoniatites
(Early Eifelian)
Anarcestes
(late Emsian to
early Eifelian)
http://palaeos.com/paleozoic/devonian/eifelian.htm
8th I nternat ional Symposium, Cephalopods – Present and Past (Dijon – France
2010), 57
Erken Devoniyen’de Yeryüzü Devoniyen
döneminde, Kuzey
Amerika, Grönland
ve Avrupa kuzey
yarımkürede bir
karakütlesi olarak
bulunuyordu ve
Lavrusya(Laurussia)
veya Öramerika
(Euramerica)
deniliyordu.
Bu kıta Lavrensiya (K
Amerika, Grönland,
KB İrlanda, İskoçya,
Çukotka Yarımadası,
KD Rusya) ve
Baltık (Kuzey Avrupa
ve İskandinavya)
kıtalarının
çarpışmalarıyla
oluşmuştur.
Gondwana (Güney Amerika, Hindistan, Avustralya,
Antartika ve Afrika) güney yarım küredeki kıtayı
oluşturuyordu.
Lavrusya (Laurussia) veya Öramerika (Euramerica)
http://www.trilobites.info/trilopaleogeo.htm
Cocks & Torsvik 2006: 90
Eski Kırmızı renkli kumtaşları (ORS)
Eski Kırmızı renkli kumtaşları (ORS)
Eski Kırmızı Renkli Kumtaşları, Baltık ve Lavrensiya kıtalarının
çarpışmaları sonucu olmuştur.
Bu sütur boyunca Kaledoniyen Dağları yer alır.
http://en.wikipedia.org/wiki/Euramerica
http://etc.usf.edu/clipart/galleries/animals/brachiopods.php
www.fusunalkaya.net
http://web.njcu.edu/sites/faculty/dfreile/content/geos_241_historical_geolo
gy.asp
http://www.devoniantimes.org/who/images/F-arch-halliana.jpg
http://csmres.jmu.edu/geollab/vageol/vahist/index.html
sjsugeology.org/jpetsche/powerpoint/Petsche_geo7_PALEOZOIC.ppt
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/160322/Devonian-
Period/258062/Economic-significance-of-Devonian-deposits
http://palaeos.com/paleozoic/devonian/devonian.htm
Earth and Life Through Time, Steven M. Stanley, W.H. Freeman Company.
Engin Meriç, 1982. Tarihsel Jeoloji, Selçuk Üniv. Fen Fakültesi Yayınları,
No:4, 208 s.
Nurdan İnan, Kemal Taslı, 2006, Tarihsel Jeoloji, Mersin Üniv. Yayınları,
No: 15, 107s.
www2.semo.edu/geoscience/ui373/ui373handouts2.ppt
http://www.scotese.com/climate.htm
YARARLANILAN KAYNAKLAR