Post on 07-Apr-2019
ENERGIE , DAT ZIJN WIJ - bIed van de Stroomgroep s t op Kernenergie/Ka lk ar
Redakt i e : SSKK- bl s d, pis de Ks r gadoor , Oude gr acht 36 , Utrecht .
Abonnemen ten : Wi e r 7 ,50 overmaakt op giro 2946163 van PenningmeesterSt r oomgr oep , Ams t erdam, met vermel di ng van "SSKK-blad 1977"kri j gt de 4 vol gende numme r s t oeges tuurd. Wi l men ook dItnumme r nog, dan dient me n r 9, 25 over t e ma ken .
Los se nummer s : r 1,50 Denk aan de hoge portokos t en bi j nabe s t e l lingen:
Gi f t en : gi r o a l s boven , me t ve rme l ding van "gi f t " .
Numme r 4 december 1976 4
Demons tratie i n Gr oni ngen blz . 2 v66r Brokdor f : Ma l vi lle blz . 10Wij zul l en door gaan III 3 Pr oces tegen Ka l ks r 12Spl ij t s tof i n de regeri ng • Eur a t om en de bev olk ing 1.Brokdor f 6 Kri t i ek op he t LSEQ-Aktie Dodewaa r d B rapport van Ton Br ans 16
- -
I. .. - . I-" -
ilI
........w.Joko.org ~
Ged~g ila~$:~~. 2~J ..J--
DEMONSTRATIE IN GRONINGEN
Geen atoomafval in het zout van orente en Groningen
Op 5 februari 1977 organiseert het LEK samen met de AlarmgroepAtoomplannen (AAP) en de Duits-Nederlandse Anti Atoom Aktion (DNA)een landelijke demgnstratie in de provincie Groningen.U weet ongetwijfeld dat er veel te doen is over de plannen van deregering om kernafval in het zout van Groningen en orente testoppen. In Groningen en Drente. zelf zijn vele mensen hevigverontrust over deze plaenen vooral ook de boeren die boven die teleggen tijdbommen wonen. Om uitd~ukking te geven aan deze verontrusting en om te laten zien dat mensen in heel Nederland tegen dezeplannen zijn, die vrij baan moeten geven aan een onbeperkt gebruikvan kernenergie in Nederland (het afvalprobleem is dan immers"opgelost") wordt U allen opgeroepen mee te doen aan deze demonstratie. Bedoeling is dat er bussen gaan rijden vanuit Amsterdam,Haarlem, Utrecht en Nijmegen + eventuele andere plaatsen. Geef Uzo vroeg mogelijk op voor een plaats in de bus in Uw omgeving(bij de achterin dit blad staande kontaktpersonen in de betreffendeplaats), dan weten de organisatoren waar ze aan toe zijn. Gaat Umet de trein (tot Assen), geef dat dan even doo~ aan het SSKKsekretariaat. ~anuit Assen rijden ekstra bussen voor deze mensen.De rit van Assen naar Onstwedde , de plaats van de demonstratie,wordt begeleid door plaatselijke aktievoarders die het aen enander uit de doeken zullen doen over de problemen in het NoordOosten van ons land. Verder wordt U die dag een interessant enafwisselend programma voorgesohoteld. Sprekers, muziek en eenmassale deelname van boeren, die met groot materieel zich zullenmanifesteren. Creches aanwezig in Onstwedde.Ga mee, leer Uw eigenland kennen en laat onze medestrijders in het "noorden~ zien datze niet alleen staan.
(QI»
3CDCD::sI»I»...oz(J)-I~mCcm11----
Van de redaktie
Onze exkuses voor het late verschijnen van dit blad. Het ontbreken van vaste verschijningsdatableek toch een te grote handicapte zijn.Met ingang van het nieuwe jaarhebben we niet alleen goede voornemens, maar ook verbeterendemaatregelen met betrekking tot ditblad in petto. Ten eerste zal
"Energie, dat zijn wij" regelmatiger werschijnan. Ook wordter een nieuw betalingssysteemingevoerd (zie het bijgevoegdeverklarende stencil), dat ons veelwerk·zal uitsparen.Tevens gaan wij ook meer regionaal nieuws opnemen om aan eengekonstateerde behoefte tevoldoen.Tenslotte willen wij onze abonneeseen heel energiek en strijdlustig1977 toewensen.
WU ZULLEN DOORGAAN 3
Het optreden van de regering inzakekernenergie heeft de laatste maandenveel duidelijk gemaakt.
In ons vorige nummer hebben wij ons,in tegenstelling tot anderen, nogalwantrouwend opgesteld over het regeringsbeleid t.a.v. niet verdere toepassing van kernenergie in Nederland.Daartoe waren toen al voldoende redenen aanwezig.Oe bereidheid van de minister vanEconomische Zaken om f 600 miljoengemeenschapsgeld te stoppen in eenuitbreiding van de uraniumverrijkingsfabriek, toont aan dat kost watkost, de verdere invoering van kernenergie wordt voorbereid.Oe bekende brief van minister Lubbersbetreffende deelname aan het franseSuper Phéenix projekt, 46 miljoengulden voor ontwikkeling van ds natrium-technologie, 4 miljoen guldenals startgeld voor Kalkar 11, zijneen extra aanduiding dat er nietsveranderd is in de bedoelingen vandegenen die de kernenergieplannenwillen doordrukken. Alleen de gebruikte methodes zijn aangepast aande inmiddels ontstane weerstand. Erwordt géén diskussie gevoerd over denoodzaak, de wenselijkheid en de aanvaardbaarheid van kernenergie in hettotale maatschappelijke leven, maar
Kernenergie is als een modernesneltrein, sneller, comfortabeleren gezelliger dan andere treinen.Alleen ••••••• deze trein heeftgeen remmen, die worden onderwegnog wel uitgevonden en aangebracht
Karel Poma, staatssekretarismilieuzaken in 8elgil.
stap voor stap worden allerlei ogenschijnlijk minder belangrijke maatregelen genomen en worden ontwikkelingen in gang gezet "die later weergestopt kunnen worden".Echter, later blijkt dan dat internationale verdragsverplichtingen of degeloofwaardigheid bij onze partners,de werkgelegenheid of de mogelijkheidom kontrole uit te oefenen, het nodigmaken dat het projekt wordt voortgezetof uitgebreid. Zodoende wordt allesin gereedheid gebracht dat de treinvan lubbers straks, over een half jaar,op topsnelheid kan gaan rijden. Danligt er niet alleen de rails maar eenkompleet spoorwegnet.
Iedere stap verder maakt het steedsmoeilijker om later van kernenergie afte zien.Aktie tegen deze ontwikkeling is nodigen ••••• ook heel goed mogelijk. In dekomende verkiezingsstrijd zullen weerveel politici het land doortrekkenom te vettellen wat voor goeds ze zullen gaan doen "in het belang van hetvolk" •Oe stroomgroep zal ze daarbij behulpzaam zijn door duidelijk te maken datde toepassing van de levensgevaarlijke,milieuverpestende, geldverslindende enmonopolie vormende kernenergie geheelandere belangen dient dan het belangvan de bevolking.
Oe CDA-motie over deelname aan deSuper-Phénix doet vermoeden datmedeplichtigheid als een verzachtende omstandigheid zal wordenaangerekend •.
Het speerpuntenbeleid van ministerLubbers hoort thuis in de tijd toenspeerpunten nog een gangbaar handelsartikel walen.
SPLUTSTOF .IN_.DE REGERING
ULTRA CENTRIFUGE NEDERLAND
08 besluitvorming ronQ de uitbreidingvan de Uraniumverrijkingsfabriek inAlmelo is weer een treffend voorbeeldvan de manier waarop de toepassing vankernenergie doorgedrukt wordt.Minister Lubbers is met z'n collegatsvan Engeland en west-Duitsland inseptember op een vergadering in Bonnovereengekomen de inspanningen voor hetproduceren van verrijkt uranium d.m.v.de ultra-eent~ifugeop te voeren.De aanloopfase van de plannen vanUrenco loopt dit Jaar af. De volgende,kommercille fase is gericht op 2000ton scheidingsarbeid per Jaar in 1982waarvan 1200 ton in Almelo en BOD inhet britse Capenhurst.Los hiervan ~il
Uranit, de Duitse partner in Uranco,een verrijkingsfabriek bo~wen OP duitsg~ondgebied, kapaciteit 3000 à 5000ton scheidingsarbeid in 1985.
Vpor het nederlandse deel van dekosten moet geld op taf,l k9men. Hetnederlandse bedrijfsleven heeft zichteruggetrokken omdat ze het een heilloosavontuur·vindt. Ze vinden dat dEloverheid maar moet dokken.HelaBs,. de onderneming Urenco kan welzelf leveringskontrakten afsluiten,maar het verkrijgen van gemeenschap~
geld moet nog evan door de volksvertegenwoordigers worden goedgekeurd.e. vraag was dua: Hoe krijgen we deTweede Kamer zo gek om er geld in testoppen.L~bbers maakte een reklamefolder,gericht aan de leden van enkele kommissies. De inhoud was vertrouwelijkzodat alles binnenskamers bleef en dekamerleden niet met deskundigen kondenbabbelen. Zo konden de lpze reklame~
praatjes niet doorzien worden, daoht men~
Lubbers berekende een rendement van 20%(Zou dat niet genoeg zijn voor het ne~
erlandse be~riJfsleven?).
Als extra argument kwam nog de mededelingdat de uitbreiding niet doórgaat er ivm.de reeds afgesloten kontrakten een enormeBchadekiaim komt.
4.
DankZij de PPR-ministers liep het nietzo geruisloos. Trip en van Doornzorgden voor zoveel weerstand dat detaak in de publiciteit kwam. Van velekanten kwamen reakties op de voorgenomen uitbreiding, oa. van deBezinningsgroep, de Industriebond NVV,het VWO (Verbond WetenschappelijkeOnderzoekers). De stroomgroep stuurdesamen met ö andere milieuorganisatieseen telegram naar de ministerraad en dElInteressegroep Kalkar Oost-Gelderlandzond in samenwerking met de stroomgroepeen brief naar alle 2e kamerleden.Ook hield de PPR een demonstratie inAlmelo, op 4 december jl. Algemeneconclusie was: De fabriek niet uitbreiden, want levering splijtbaarmateriaal is niet verantwoord, het iseen verliesgevend objektOe-teneur van al dit verzet is: Dezefabriek speelt een belangrijke rol inde splijtstofcyclus, en breidt je hemuit dan kies Je voor kernenergie,levering van verrijkt uranium aanBrBziliä is helemaal uit den boze, hetis bovendien zeer waarschijnlijkverlies gevend projekt en de 700miljoen gulden die ermee gemoeid isZDU veel beter besteed kunnen worden.
BESLUIT MET VOOR~AARDEN
Oe regering kwam op 17 december tot eenvoorlopig besluit om wel uit te b~eiden
onder voorwaarden. De PPR-ministersblijven nog zitten omdat het besluitnog niet definitief is, Zodat ze hetuiteindelijk besluit nog kunnen bernvloeden. Als definitief tot uitbreiding besloten wordt, dan zal de PPRtoch eruit moeten stappen, want anderswordt de nadruk die de PPR gaat. l~ggenop "gaen kernenergie in Nederland" bijde verkIezingen, weinig overt.uigend
In het volgend nummer komen we op degang van zaken betreffende de uit~
breiding van deze fabriek terug met eenuitgebreid artikel.
ENERGIE ~EDUKATIEF} '
tournee energie edukatief
De tentQonstelling Energie Edukatiet
blijft suksessen oogsten. Ook de 5 - 14 januari Ruurlo
uitbreidingsplannen nemen vaste vormen 18 - 21 januari Dodewaard
aan. We hebben alweer uitnodigingen 25 jan.- 4 februari Alphen aid Rijn
tot mei. Informatie over boekingen, 7 - 19 februari Almelo
subsidies, materiaal e.d. bij: 1 -11 maart 5chiedam
stichting Milieu Edukatie, 15 - 25 maart Zeist
Oudegracht 36, Utrecht tel. 030- 18 april-5 mei Heemskerk314314
Nieuw S.S.K.-HuiS?
Help mee aan nieuwe huisvesting voor hetSSK-Sekretariaat.---,. .Het sekretariaat van de 5troomgroep is ophet ogenblik nogal krap gehuisvest in deKargadoor te Utrecht.Het is mogelijk hier verbetering in tebrengen met uw financiSle hulp.Het plan bestaat n.l. een pand aan de Dudegracht (vlak bij de Kargadoor) te kopen.Dit pand zal dan betrokken worden doo~ hetlandelijk centrum voor milieu-educatie,enkele landelijke onderdelen van aktieAktie Strohalm en het sekretariaat van destroomgroep stop Kernenergiewe moeten snel zijn.
Er moet f 300.000 op tafel komen, voor deaankoop en noodzakelijke reparaties.U kunt ons helpen met gitten, renteloze enlage-rente leningen (maximaal 5%).HELP ONS.
S.5.K.-5EKRETARIAAT.
stichtin~ Milieubehoud en Welzijn,Oudegracht 36,Utrecht.
POSTGIRO: 33.41.100.
brokdorfBETOGING
WORDT
VELDSLAG
30.000 MENSEN DEMONSTREREN
OP 60 KM. TEN NOOROEN VAN
HAMBURG TEGEN DE BOUW VAN
EEN KERNENERGIECENTRALE.
VESTING
Zaterdag 13 novew,ber, 6 uur in deochtend. De laatste politieversterkingen erriveren. Brokdorf isveranderd in een vesting. 2500agenten uit geheel Weet_Duitslandaangevoerd staan klaar. Alle wegenin een omtrek van 6 tot 8 km. zijnafgezet. Geen enkele auto mag dezeafzetting passeren.Bij het bouwterrein branden groteachijnwerpers. Alles doet zeer onwezelijk aan. Om de bouwplaatsheen loopt een asfaltweg met eenvangrail. Daarachter een versgegraven brade sloot. Vervolgenseen driedubbele prikkeldraadversperring. Oeze bestaat uit hetvlijmscherpe Natodraad. Oan eengroot stalen hek, dat op sommigeplaatsen in een betonnen muurovergaat. Daarop weer prikkeldraad, erachter waterkanonnen.Helikopters cirkelen bovea hetgebied.
aan: ATODMAlARM NEOERLANO-OUIT5LAND. Duizenden mensen stromentoe. Ou dienst begint. Predikanten van de Evangalische kirche _zingen .het liad:"Een vaste burchtis onze God". Geweld wordt veroordeeld, zowel van de kant van depolitie als' van de kant van dedemonstranten. In de preek en inhet daarop volgende gebed wordtsterk de nadruk gelegd op de geweldloosheid van de demonstraUe.In deze preek wordt echter ookgezegd dat vorkeerde investeringen niet gerechtvaardigd kunnenworden met gummiknuppels en waterkanonnen, men kan ze niet achterprikkeldraad en een muur verbergen.Nog eens duizenden blijven toestromen. Het aantal deelnelhBrsis opgalopen tot ongeveer twintigduizend. Na de dienst beginteen grole groep aan een protestmars door de weilanden en verwijdert zich van de centrale.Een endere groep gaat richtingbouwplaats. Mensen blijven toestromen. Steeds meer helikopters en vliegtuigen volgen,hetgehe~e ~ebeuren vanuit de lucht.Bij de hoofdingang.aengak~n
begint het gehoon tegen het geweldige machtsvertoon. Oe eerstekluiten sarde vliegen over hethek. Een d&monetrant begint opsymbolische ~ijze met een zeerklein handbijltje in een grotedikke houten paal te hakkenvan de omheining. Een waterkanon rijdt naar voren. stooteen straal water uit en rijdtweer naar achteren. In dit water blijkt een. chemisch .,iddelte zitten dat erg tranend opde ogen werkt.
CHEI'IISCH GEWELD
....Geist
Oe organisatoren van de aktie, deBUrgerinnitiatievu UmweltschutzUnterelbe (B.U.U.) en de uitgenodigde sprekers, hebben nauwelijkseen kans de massa te bereiken. Oepolitie verhindert dat de geluidswagens door de afzetting komen.Vis de Elbedijk en de weilandenk~t deze groep massaal weer naarhet bouwterrein terug. Een indrukwekkend gezicht. Ongeveer dertigduiZend ~nsen getuigen dan doorhun eanwezigheid van hun ontste~heid over de daar te bouwenatoomcentrale, Een volkswilspreekt -uit geheel Duitslandgek~en- in spreekkoren uit:KEIN.KERNKRArTWERK IN BROKCORF.Oe bestorming gàst beginnen.Tientallen chemisch-gas granaten worden efgevuurd.Al zeer snel wOl-den deze weer nearde agenten teruggegooid. Dichtewolken gas omhullen het terreinen drijven over de dijk richtingElbe. waar vissers met hu~ botenvoor anker zijn. gegaan om te protesteren tagen de bouw van eenkerncentrale.Oak aan de oever van deze rivier,waar men op de dijk vreedzaam de-.nstreert, lopen duizenden mensenrond met betraande ogen, zakdoekvoor de eond. ~n snakt naar adem.
CHAOSOp de .... g direkt voor het bou_terrein wordt de toestand chaotisch. ~n slaept met man e~ machteateriael aan om de sloot te kunnen overbruggen. Andere groepengooien ijzeren haken, waar eenlang touw aan zit. in de prikkeldraad-versperring. ·Dearna maaktmen een lange rij en trekt men zometers van deze versperring weg.Dit gebeurt. op verschillendeplaatsen langs het bouwterrein.Intussen bouwt men bruggen overde sloot. De gehels omgeving isin een waae gehuld. Tientallenmen..n staan over te geven, depolitie gebruikt braakgas. Ookvanuit de vele helikopters wordtde menigte met chemische middelenbeatookt. Het ie lhmiddels donker geworden. Ziekeneuto's methuilende sirenes komen voorbij.
Dit wekt de woede op van ds' beto-·gers. Oe politie begint dan hardop te treden en dst op een momentdat ervan geweld ven de kant vande betogers nog nauwelijks sprakeia. De agenten bediel"en zich ookweer van de chemische kogel•. Dezewerd ook bij voorgaande demo~stratie in Brokdorf gebruikt.En zo begint een veldslag tusseneen leger van agenten en enkeleduizenden demontranten, die gadeeltelijk eveneens zijn uitgerust met helmen. brillen, doekenvoor hun mond. én gumaijaesen.Oe bestorming vsn het bouwterrein WOrdt ingeleid door het slasnmet ijzeren etaven in een bepaaldritmo op de stalen vangrail rondhet bouwwerk. Dit 'monotone gadreun klinkt zeer angateanJagand.
Oe groep die een protlstrondedoor de omgaving heeft gemaaktverzamalt zich op een weiland.
KERKOIENST
Op ean weiland ertegenover staateen tent. Het is 11 uur. Na kilometers over een modderige landweg te zijn gelopen, komen wedaaraan. Bij de tent zijn eendertigtal mensen bij een kampvuurtje verzameld.Hier wordt om 2 uur een kerkdienstgehouden. Dat zal het begin zijnvan een tweede demonstratie tegsn de bouw van de atoomcentrale8rokdorf. 20.000 bezwaarschriften tegen de bouw van deze centrale aan de monding van de Elbe(de derde) zijn door de regeringvan Sleeswijk-Holstein niet inbehandeling genomen.Een boerenWagen doet dienst alskensel.Op deze ker wappert de NedarlAndsev18g en een groot spandoek kondigt
6 -----------
·09 ~~ politieversterking, detehele "9'Iving zit vol lietblsuwe z~iliehteft. b~oge knsllen nn gs~r_ten vo19l!n el-k..r _1 fIfI. Op wrllchl1lendeplastsen lukt het de aanvsllersliet .~ote tangen en ijzerscharengaten in het hek te .aken. VisIleQeroons k_n op~oepen Ol!
te vertrekken. Velen geven daaraan gehoor. Volgen. latere berichten zijn er politie.enaendie. er ala de.onstranten uitzien, die dexe oproep doen.Juist op een .-nt dst dechaos het grootst ia lII8r1<t dezellededellng. Duizenden zoekendoor de donkere lII8ilanöen hunwg ter\.lO. Vanuit de lucht worden ze opnieuw door de helikoptera op allerlei gs.sen onthaald.oe politie ..likt llQ duidelijk wieer de 11... ia. De llleeaten 8I08ten
nog uren lopsn OM hun auto tarugte zoeken.
PpLITIE
Tijdens deze artocht worden ze ooknog door de politie gohinderd, eendicht kordon van agenten heert deweg argezet.Intussen zijn een klein santsl de.onstranten er in gaslaagd hetbouwterrein te betreden. AanstorMende agenten lllet xwaelende stokkendrijven ze weer terug. Van de anderezijde naderen ook groepen agenten.oe aanvaUel'S trekk9n terug. De politie bagint Met het schoonvegenven de omgeving. Hierbij vallen heelwet rake klappen. Ziekeneuto's rijden at en aan. Wat Met een k9rkdienat heel vreedzaam begon eindigtnu als een chaotiache veldslag. Eénhonderdtal gewonden, waarven s~ige
zeer ernstig is het resultaat.
RUtI. TATEN
ÇeVGlg van deze massele OpkOMst iateweeat dat de 80rgerinitiatieveeindelijk tot dil weatduitse politici doordringt. Oaze verklaren nuvee,l te weinig esndecht geschonkente ~b.n aan de grote zorgen dieer in brede kringen van de bevolkina haarsen over de bouw ven eenkaJmCantrale.Alle hoop la nu gericht op de III1n1lter yan arbeid , gezondheid ensociela zaken, frert.an, OMdat voltena zijn plannen kerncentralIlSalleen ..ar gebouwd aogen word.enwanneer de burgars hiervoor in een~lk.te-.1ng hun goedkeuring hebbenuitgesproken. ~isachien dringtlangzamerhand ook tot de Nederlandse politici door dat ze doorde bouw van de centrale te Kalkaran door de uraniUM verrijking opNaderlandse bode~ t. AlMelo Medeverantwoordelijk zijn voor de tereralen te 8rOkdorr.
laatste nieuws:
BOUW STILGELEGD!RECHTER O«T UITSPRAAK
Ondertuesen heert de Duitse Anti-Kernenergiebeweging een klein.uk..a geboekt. Oe a~inistratieve rechtbank ven de west-Duitsedeelataat Sleeswijk-Holatein heert nl. vrijdag 17 dacember '76beeloten dat de bouw van de kerncentrale te BrOkdorr tijdelijkgeatopt ~t wor~n, dit t.g.v. de protesten van burgers engellleenten aan de Elbo in de vorM ven 20.000 bezwaarschrirten.Voor verdere bouw zullen de regering van SleeawiJk-Holstein ende twee elektriclteit_atllChappiJen die de çe,ntrale bo~n,
~ten aantonen, dat er inderdaad een energie-tekort dreigt.En l ..t ze dat ..ar eena bewijzenl Een be.aedigend optredenven de weatduit.. ~itia.
KKW-r "',~I~
NEiN
Aracharren van de Kalkarherring,geen alge.een ener;ietooda, geene~portgarantie, sl_ aini_ter van[cooOlllische ZlIken heb je wel ~i..te .. een onrendabele bedrlJ'atek
toch nog winst te laten Mllken.
KweekrelIktor.
"Oe kweekreektor la de duurate,aoeilijkste en onveiligste kausDeze konklusie werd kenbaar geaaakt door de energie-specl...listen van de Engelae"friCl1dsor the Carth" in een hoorzitting van het lagerhuia.
De EvangeUache Kerk in Grooau.Duitsland, weigert grond te verkopen w"rop de nieuwe uraniUMverriJkingarabriek gebouwd Moet gaan_rden.Het begrip "goed rentMeesterachap"_rdt daar in de praktijk gebracht.
•.~•
In Duitaland noemt Men de antikernenergi~nsen "linkaen".Tegelijkertijd ataet er een atukin de Vouvel ObearveteurlDie eensen zijn konservatieverechtaen".
Eerlijk.
~rd, "alllil1e, 8rokdorr. Jekan zaggen ",at Je wil van dieoentra1ebouwera, ..ar ze zijn welee~l1jk in de keus van hun vestitln-ol..teen.
7
Nederland heert door dè internatip..nale __nwerking in de uraniaver-riJkin~ niet alleen een vinger inc"a pap "'1' streks 001< een vingeraan de atoOMtrekker •Vuile handen aan de atoOMtrekkar.
Onveilig.
Oe Amerikean Ro~ald flU8Q18 _an deNucleaire beheeraC~iaale CAOA.heert verklaard dat de helrt van deAaerikaanse kerncentrales onveiligzijn en een gevur vorlllCn voor deolllQeving.
weigering Kalkarherring.
oe Vrije Univeraiteit te A.sterdam weigert nog steed. de Kalkarhetrinll te betelen voor de atudentenwonin9l!n.Oe aktie la gericht tegen de regering OMdet die net recht van deindividuele be_ra niet wil er:kennen.
.,1..- -..#
NIET BEVEILIGD
AKTIE DODEWAARD
AFVAL OPSlAG
In juni j.l. bleek het mogelijk omlangdurig op hèt terrein van de kerncentrale te verblijven zonder dat ditdoor de bewaking werd opgemerkt. Ookhet koelwatergebouw met belangrijkeinstallaties kon ongezien worden bezocht.Door televisie en pers werd daar uitvoerig over bericht.Enkele dagen na de televisie-uitzending werd rond het terrein van de kerncentrale een extra omheining en velerollen prikkeldraad aangebracht.Volgens de direktie was er niets gebeurd om je ongerust te maken.
Wederom was hierdoor aangetoond datde beveiliging van het gebouw van decentrale belangrijker gevonden wordtdan de beveiliging van de plaatselijkebevolking tegen de risico's van kernenergie.De Stroomgroep Dodewaard heeft hierovereen open brief geschreven aan degemeenteraadVolgens de wettelijke bepalingen moeter een hulporganisatie zijn kompleetmet materieel en personeel. Aangeziener geen enkele hulpdienst bestaat dieop een ongeval in een kerncentrale isvoorbereid, en er dus niet aan dewettelijke bepalingen wordt voldaan,bepleitte de Stroomgroep de onmiddelijke sluiting van de kerncentrale.
INFORMATIE AVOND
Omdat de bevolking van Dodewaard weereens zo duidelijk is gekonfronteerd methet 6estaan van een gevaarlijk objektin hun omgeving organiseerde de stroomgroep een informatie-avond.De televisiefilm over het binnendringenin de centrale werd getoond voor deruim 200 aanwezigen. Een forum vanenkele deskundigen besprak de gevarenvan kernenergie en beantwoordde vragenvan de bewoners van Dodewaard.Helaas was de voorlichtingsfunktionaris van de kerncentrale niet bereid oMin het forum zitting te nemen."Voorlichting is een taak voor de over'"heid en niet voor de centrale", aldusdeze voorlichter.
8
!h~iddels was bekend gemaakt hoe menhet probleem van het radio-aktief afval, zoals dat vorig jaar in de publiciteit kwam, dacht op te lossen. Toenstond een groot aantal vaten met afvalin de open lucht, nu zet men er een gebouw overheen. Hiervoor is echter weledn vergunning volgens de kernenergiewet voor nodig. Belanghebbendenkunnen tegen het verlenen van de vergunning bezwaar maken. "aar hoewel deproöedure in de staatscourant was aange~ondigd, bleek dat noch bij de betreffende ministeries, noch bij hetprovinciaal bestuur en ook niet bijde gemeente Dodewaard inlichtingenover deze nieuwe manier van afvalbehandeling konden worden verkregen.De aanvraag lag nergens ter inzage.
BEZWAARSCHRIFT
De Stroomgroep heeft tegen deze gangvan zaken bij de ministers geprotesteerden tevens een bezwaarschrift ingediendtegen de voorgenomen bouw van het afvalopslaggebouw.Oe minister van Economische Zakenheeft onlangs de bezwaarden nietontvankelijk verklaard en de vergunning afgegeven.Hiertegen is bij de Raad van Stateberoep aangetekend en is verzocht omschorsing van de afgegeven vergunningtot de ~aak in hoger beroep is behandeld.
In een vergadering van de gemeenteraadvan Dodewaard noemde de burgemeesterde gang van zaken rond de bouw van hetafvalgebouw "een vreemde procedure".Het gemeentebestuur van Dodewaardheeft daarna getracht de minister teimiteren door bij het behandelen vande aangevraagde bouwvergunning eveneens een vreemde procedure te gaanvolgen, o.a. een hoorzitting als hetbesluit al genomen is.De stroomgroep heeft ook tegen hetverlenen van een bouwvergunning eenbézwaarscnrift ingediend waarover nuGèdeputeerde staten van Gelderlandmoeten beslissen.
landelijke sak-vergadering
de stroomgroep
STOP
KERNENERGIE
dering van het gehele rappo~t
en tot het schrijven van eenkommentaar.De oktober vergadering wasgrotendeels gewijd aan hetonderwerp "k~rnenergie en deverkiezingen".Door de SSk zal in de komendeverkiezingsstrijd kernenergieen alles wat daarbij hoortter sprake worden gebracht.Besloten is een enqueteonder politici te houden ende verschillende partiJ- en/orverkiezingsprogramma's te bestuderen en van kommentaar tevoorzien.
Op de te houden verkiezingsvsrgade ringen zal door de plaatseliJke groepen het punt "kernenergie" ter sprake worden gebracht.De voorbereidingen van een enender is aan een tweetal kommissies opgedregen.Ter informatie zal een boekjemet veel voorkomende vragen ~t
onze antwoorden op het gebiedvan kernenergie worden gemaakt.
Vrijwilligers die voor dat doelwel tijd, maar niet genoeg geldbeschikbaar hebben.Om met nog meer kans op sukseadoor te kunnen gaan is geld nodig;geld voor de normale atroomgroepwerkzaamheden en geld voor nieuweakties.Steun de anti-kernaner9ieakti~
postgironr. 2946163, tnv. penning.meester Stroomgroep StopKernenergie.
Akties tegen kernenergie zijnveelomvattend, inrormatieverspreiden, voorlichting geven,brieven schrijven, kont.akt metpolitici houden,·ovcrleg metgroepen in binnen- en buitenlandenz.Allea wordt gedaan door vriJwilligers die, net als U, vanmening zijn dat er wat gedaanmoet worden tegen de verderetoepassing van kernenergie.
heden om een grotere verspreiding van de meratoriumtekst teverkrijgen nader onderzocht.De doel$tellingen van het LEKwerden na enkele aanvullingenakkoord bevonden.Het Kalkarpraces en de DBdewerking van de plaatselijkegroepen hieraan zijn besproken.Besloten werd tot uitgave vaneen nieuwe folder "Bewerken en8ewaren" .et eBn aangepastetekst alsmede uitgave van eengeheel nieuwe folder met eenmeer algemene strekking.De konklusies van het rapportVan de LSED werden besproken.Besloten werd tot een bestu-
Ida vroegen hem nog naar de opdracht in Cenesia 2-lSt bewerkenen bewaren. De minister glimlachte: "Wij van het CDA -datmoeten jullie toch wetan- hebbenhet niet zo op de bijbel".Bij het afscheid kreeg hij eenexemplaar aangeboden van Tenzer'sboek "Energie-strijd om macht enrijkdom".Een aardig bezoek.
bijlubb.ers
Overzicht van de belangrijkstepunten in de vergaderingen vanaugustus, september en oktober.
Besproken werden verslagen vande aktiee in en om Dodewaard eneen verslag van de akties tegende Super Ph~nix in frankrijk.
De aktie met toeristenfolder verdient volgend jaar her~aling.
Tijdig voor het toeristensei%oen zal een nieuwe folder gedrukt moeten worden.Inzake het plutonium moratoriumwerden de eerste resultaten besproken en werden de mogelijk-
Eindelijk is het er dan van gekomen: Lubbers op bezoek bij deStroomgroep.Het gebeurds tijdens de zomer,tussen twee reizen in:net uit Australi@ (uraniumaankopen) en op weg naarDrente (afval-opslag)."Een snel afgelegde splijtstof-eyclua", grapten wij."Ach jongens", verzekerda debewindsman, in mijn hart ben ikhet met jullie eens, maar ja,hoe gaat dat: Je bezit een bedrijf, Je verdient veel alsminister, je hebt aen gezin- hetia allemaal niet zo aenvoudig.Als ik nou nog jullie leeftijdhad ••••••••• "
9
vóór Brokdorf: malviIie
werkgelegenheid
in het noorden
Deze zomer vond er bij het bou_terrein ven de franse snellek~eekreaktor SupeT Ph'nix te~lville (tusaen Lyon en Gen~ve
aan de Rh&ne) een maasale damonstratie ennex kampement plaats.Oe deelname aan het eerate ~eek.
end werd geschat tusaen de 12 en15 duizend _nsen.Er warenteferelen vergelijkbaar met diein Brokdor1': ten gezagsgetrouweboerenbevolking die in een paardsgen tijds aktieve medestanderswerden van de miliouaktivisten.,burgemeesters die het met depolitie aan de stok kregen, eenhele atreek dis afgezet wèrd,traangas, knuppels, helikoptereen .ndere wapens ven het "elektrofascisme", tientallen gewonden.De aanwezigheid van enkele ledenvan de Stroomgroep -en valeandare buitenlanders- werd opprijs gaateld, vanwege de intarnationale solidariteit. Zijschreven na thuiskomst stukjesover de "alville-kwsstie voor deGroens Amsterdammer en de NieuweLinie, maar die werden nietgepubliceerd.Interessant was de breedte van dedemonstrerende menigte: nietalleen enti-kernenergiemeneen(uit heel·frankrijk, want overalheeft de Electricit' de france-EOf- wel bouwplannen) maar ooknatuurbehouders, vogelbeacharmersjeugdige hupaende natuurvrienden,gezond-voedselmenaen, fiets-fana(bij ons ENWBers), leden vanderde wersld groepen, antimilitaristen, vrouwengroepen, enz.Plus groePJea aoeialisten,trotskisten, anarchisten en ledenvan de Parti Socialiste Unifi',die de zaak in het parlementbracht. (Terzijde: Het ia vaakonverstandig van zulke groepen oazich ala zodanig te menifesterenwant het trekt de aktie in eenhoek waar 'ie niet hóort. Latendie groepen zich maar presenterenop daarvoor meer galigendegelegenheden) •
(nkele d'taila over de eerat.aktie (da gawondan vialen paa 8anweek later). Het parool waa:g8engewald. Er waa een brea gamaakt inin de omhaining (greppal. atangen,batonpalan, kippegaashek onderatro~, rollen prikkeldraad). Eenhonderdtal menaen waren ar doorheen gekropen en zatan op dagrond tot aan de voeten van de ineen helve cirkel opgesteldeoproerpolitie. Schild, knuppel enhalm tegenover khakibroaken, badpekken, zelfs blote boezems. Oehitte waa enorm. Voor op de grond,tegen de politielaarzen, nietalleen Jeugdige demonstranten maarook biologie-professoren ala"onod (Nobalprijs) en Lebreton an"de paua van degewaldloolhaid"De1 Vaato Nt wapparende wit taharen en baard, bakend van deboarenatrijd in Larzac tegen eenilitair oefanterrain.
In de grote menigta erachter kwamkwamen enkela traangasgranatehterecht die het kurkdroge land(zomer 1976) in lichterlaaiezette. En dat tar~ijl de politiagaen auto'a in een atraal van 8km toeliet, zogenaamd wegensbrandgevaarl Oe uitgerukte brandweer beantwoordda de yell "Lespompiers avec nou8" met "Oui,nOU8 eemmas Bvec vous". Boerenreden drinkwster a8n. Eis van dedemonstranten: een referendumonder de bevolking op basis vanvoorlichting door 6nafhenkelijkedeskundigen.Super-Ph6nix (een opbrandendekapitalistische maatscheppij dianog probeert ieta uit haar as tedoen opataan?:), een kwaekr.aktorvan 1200 MW, viermaal Kelker J.Hoeksteen van hat europeae kernenergieprogremma. Kosten 4miljard. OeelnamBl frankrijk 51%,Itali' 33%, Duitsland 16%,Naderland 2,4% (23,6 miljoan plua1,8 miljoen voorbereiding). Wordtde gevaarlijkste machine terloI8reld. Oe preaidant van de CDrkwalificeert hem ele "onze SuperConcorde".
Eindelijk werkgeleganheid voorhet Noorden.
Na Jaren in het verdomhoekje tehebben gezeten, zullen Groningenen Orente weer gaan genieten vande zegeningen van het induatrillede zegeningen van het industrieelen staatekapitaal.AannemingamaatlchappiJen werdengevraagd in te schrijven opgrondwerk voor 10 kilometer loopgraven en tankwallenl er kOMteen rabriek van NATD-prikkeldraadleen chemisch bedrijfje zal een
Oe cor ging eerst openbare debatten aan, maar haar deskundigenvoorlichtera gingen af, waarnazij ven taktiek veranderde en debetrokken ge.eentelijke overhedenen endere plaataeH.lk. notabelonging bewerken met prachtigefolders, dinera enzelfe een reisnaar Amerika. Tip voor de KEMAsle Lubbera en Ouisenberg openlijker hun kerncentrales g8enpropageren.Tenslotte , we zien hier onzebiologie-profeseoren nog nIetgauw me.demonstreren tegen kerncentraleslOp de billen, in dehitte en aan de voet van politieschilden. Maar zij hebben dan ookniet de Nobelprijs gekregen.
Tegen.
Provinciale St eten ven Isere, uitverkoren bouwplaats van de SuperP~nix, hebben de Franse regeringgevraagd het projekt "op teschorten".Dat was het resultaat van ean debat dat 2 dagen duurde.
HOClSiOl'l A ,.liV14MA LV",,_ '
order van traangal krijgen waar.ee zij Jaren voort kan, verdeeldover enkele corpsen, komen er bijde politia 300 nieuwe arbeidspLaataen, in te vullen ne eengrondige training o.l.v. duits.instrukteurs, tenslotte worden erSO arbeidsplaatsen in de bewakingsdienat gekre'rd, met volle garantie voor 240.000 jaa~.
~aal.: fijn dat onze "onderbetaalde" provincie. nu eindelijkaak hun verdiende "opalag" krijgen.
actie tegen opwerk ingsfabriek
stak'ing tegen privé-verrijking
Verslag Europees Kongres vanAnti-kernenergiobewegingen gehouden op 11,18 en 19 september1976 te Hannover.
Oe aenleiding voor dit kongreswas de voorgenomen bouw vaneen grote opwerkingsfebriek en
de opslag van afval in zoutformaties in Duitsland,
Door een wetswijziging ia defrense regering in staat 0. deopwerkingsfebri'k in Le H&gue,die ook meteriaal uit Borsaeleverwerkt, en die tot nog toewordt beheerd door de C.E~A.
(èommissariat • l'EnergieAtomique) ,aen een partikuliereonderneming (Cog4ma: CompagnieCenerele dea Matieres Nucleahes) over te doen. Het personeel verzet zich tegen dezeovername op de volgende gronden.de huidige ervaring .et de opwerking van r.a. efva1 staatniet toe dat dit proces wordtuitgevoerd door aen industriegericht op maksimale winat, dearbeidsveiligheid vereist eenhoge uitgave aan personeel enaan investeringen, zeker in eendergelijke gevearlijk r •••
Het kongres had drie aspecten.1. vaststelling van de weten
echuppelijks gegevons die erzijn over opwerking en opslagen over de te verwachten gevolgen.
2. verspreiding van deze gegevensin de vorm van populeiresamenvattingen onder de bevolking van potenti6le locaties.
3. opstelling van konklueies overde aenvaardbaerheid van dezetechnieken, resulterend inpolitieke eisen en een stratedoor internationaie semenwerking.
lll1l1eu, en de vreag is of eenpriv'-onderneming die kan ofwil dregen. (oe aktie 11' dus~ gericht tegen kernenergie.)Op 16 sept. J.l. begon de steking met een bezetting van defabriekskantine, ne verdrijving hieruit op 18 sept. werdde staking voortgezet door85% van het personeel en metsteun van de vakbonden (CfOT,CCT en SPAEN). In gezamenlijkoverleg is besloten dat eenklein aantal werknemers doorblijft staken, voldoende omde aktie te kunnen voortzetten.de rest is weer aan het werkgegaan.Het personeel verspreidt eeninfo blad (Hag'info) en heeft.en film gema.kt over de werk..st.ndighedan in de opwerkingsfabriek.
Oe ..menvoeging van de kennis vaneen aantal specielisten heeft sengrote hoeveelheid aan informatieopgeleverd.Oak de ervaring van groepen uitverschillende landen en de daarreede uitgevoerde onderzoekingenhebben een belangrijke bijdragegeleverd. O.a. de etudie vanOeense geologen over opslag inzgutformaties welke konkludeertdat nog minstens 10 jaar studienodig is en dan nog een kontroleperiode vsn 10 Jaar om een verantwoorde uitspraak over dezeop81ag te kunnon doen.Bealoten i8 tot bundeling vanaktie. tegen opwerkingsfebrieken op internationaal nivo.
fGlIII A HUMAIUMVorrang
"rrWI.. .,....
w... Yll'hllldert dasPIutonlumverbot'l
Brief ean de stskende werknemersvan de opwerkingsfabriek tela Hague
Op 7 december heeft hetlandelijk Energie Komite. opinitiatief van de 5troom9roep~
een aolidariteitsbrief gestuurdeon de werkenemers van de fabriekte La Hagua.~or hierover in het volgendenummer.
GOEDKOOp· DUURKOOP·Voldoen aan de maatschappelijkevraag naar energie" is een veel
gehoord srgument van kernener-gie - industrillen. Als deMeatschappij dan antwoordt metbezwaarschriften, demonstraties enaktiee wordt er niet near geluisterd. welke Maatschappij heeft hetnu eigenlijk voor het zeggen?7??
Opinie.8ij ean onofficieel opinieonderzoekin Zwitserland bleek een overweldigende steun voor de tegenstanders van het Zwitser.e kernenergie programma.
Goedkoop??
Volgens de Economiet lijkt kernenergie goedkoper dan de doorconventionels centrales opgewekte energie doordat dé kapitaalsinvesteringen al in deGOer Jaren plaatsvonden, desplijtstofprijzen gebaseerdzijn op de oude prijzen v.nlang geleden gesloten kontrakten, terwijl de research en deontwikkeling grotendeels doorde overheid (dus ds bel.atingbetaler) gefinancierd zijn.
Ebasco Service (USA) Ileldt datbij .en bedrijfstijd van 15%kerncentr.le. per kilowettuur• 0.002 gÓfldkoper zijn.
Een teit is dat die 15% nietgehaald wordt over meerde!,aJ....n, 50% ie al een mooigellli.ddelde.
Vanwege het steeds d~urder
worden van kernenergie heefthet elektriciteitsbedrijf vanSacra.ento (USA) beelotengeen tweede kerncentrale tebouwen, .sar een centrale dieten dele olie stookt en voorhet grootste deel mat aardwal'llte werkt'.Oe investeringen per kilowatt kernenergie kapaciteitvoor elektriciteitsopwekking zijn In twee jaar ,g.etagen van • 775 tot $ 1200.
11
PROCES TEGEN KALK AR
STEUN HET PROCES TEGEN KALKAR.
Wij hebben er in dit blad al eerdervoor gewaarschuwd: de kernenergietreinrijdt verder. Er zijn tekenen die erop wijzen dat de kernenergie-voorstanders weer terrein winnen.Terwijl minister Lubbers voor Sinterklaas speelt met kadootjes voor denukleaire industrie, worden de goedevoornemene om tot energiebesparing tekomen vergeten en ligt het onderzoeknaar andere vormen van energie-opwekkingnog steeds in het verdomhnekje.Daarom: STEUN HET PROCES TEGEN KALKAR.
AANKLACHT
We moeten de bouw van de centrale inKalkar en de kernenergie weer onder deaandacht brengen.Het proces tegen de bouwers van deKalkarcentrale, formeel gevoerd doorboer Maas uit Hönnepel, is een aanklacht van duitse en nederlandseaktiegroepen en het Nederlands Landelijk Energie Komitá, met steun van veleandere groeperingen.
Al vier jaar lang is de heer Maas, reltegenstander van kernenergie, aan hetprocederen tegen de centrale. Zijnland grenst aan de centrale en zodoendeis hij belanghebbende.
MODELPROCES
In eerste instantie heeft hij het procestegen het verlenen van de bouwvergunningverloren. Nu heeft hij, in samenwerkingmet de Interessegroep Kalkar en het LEK,twee advokaten gevraagd om in hoger beroep het proces voort te zetten. Het zijnde advocaten die ook het proces tegen debouw van een kerncentrale in Wyhl hebbengewonnen. Zij willen het proces zodanigvoeren dat de bouwers het achterste vanhun tong moeten laten zien. Oe verdediging moet daarom met behulp van deskundigen goed voorbereid worden.
Het moet een modelproces worden van deverontruste bevolking contra Lubberianendie het·industrille belang als het allerbelangrijkste bèschouwen, de bevolkingmet schone beloftes aan 't lijntje houden, en de bezwaren aan hun laars lappen.Om het proces met veel kans op succes tevoeren is uiteraard veel geld nodig. Intotaal minstens f 40.000 waarvan de helftdoor het LEK moet worden opgebracht.GIRO.7.7992 Kalkarprocee. Amete~dam,
. 4. z;
UITSTRALINGSErrEKT
Dit proces heeft uiteraard ook een uitstralingseffek~en in tegenstellingtot de straling van kerncentrales moetdeze uitstraling zoveel mogelijk versterkt worden.Dat betekent: publiciteit voor de tussentijdse resultat , diskussies overhet proces, aandacht vestigen op hetproces en inzamelingen houden op allerlei vergaderingen en bijeenkomsten.Voor de overal in het land wonendestroomgroepers een goede gelegenheidom de verslapte aandacht weer op Kalkaren op kernenergie te richten. Samenwerking met andere groepen die de procesaktie ondersteunen vergroot de mogelijkheden.
Oe IN~ORMATIEMAP KALKARwPROCES, same~
gesteld door een werkgroep van het LEKkan hierbij een belangrijke bijdrageleveren. Na~st informatie over het proces zelf bevat de map ook gegevens overKalkar-aktips in Nederland en Duitsland,het Duitse kernenergi~programme,de industriële belangen die daarbij een rolspelen en de Nederlandse betrokkenheiddaarbij. Oe informatiemap is te verkrijgen door f 5,-- over te maken op gironr.3567199 tnv. LEK AMSTERDAM
Bij afname van grote partijen reduktie.Affiches en pamfletten gratis verkrijgbaar bij LEK, 2e weteringplentsoen 9,Amsterdam, tel, 020-221366 of 020792503 en bij het sekretariaat SSK,nudegracht 36, Utrecht, 030-314314.
DOE MEE ••• DEZE AKTIE MOET EEN SUCCES 'EN KALKAR MOET GESTOPT WORDEN.
12 1I I R 0 77992
Afval.
Oe voorraden radio-aktief vormeneen gevaar voor de bevolking, aldus een rapport van de Rockefel_Ier Stichting.Alleen el in Hanford wear 70% vanhet militaire afval ligt opgeslagen is 18 maal een lekkage gekonstateerd, waardoor 1500 m3 radioaktief stof verdween.
Àngst.
Do Algemene Rekenkamer heeftbij het Amerikaanse Congresaangedrongen om nog meer geldbeschikbaar te stellen voor debeveiliging en de bewaking vánredia-aktief materiaal.Kennelijk is man toch bang voorterroristische groepen die, vagens een rapport, catastrofalegevolgen"kunnen ontketenen.
Explosief.
In de opwerkingsfabriek teHanford (V.S.) heeft zich eenontploffing voorgedaan. Oe bijhet proces" gebruikte chemischereaktie werd plotseling explosief. 10 mensen werden radioaktief besmet.
lek.
10.000 houders met radia-aktiefafval in blindscale zijn doorcorrosie beginnen te lekken.Dat wordt nu ondervangen doorhet lekkende spul in een betonnen bunker te plaatsen.
---"" - ..Kernenergie-debat in Oostenrijk.
In oktober start een groots opgezet debat over de invoeringvan kernenergie in oostenrijk.In drie etappes wordt naar eenbeslissing toegewerkt.Ten eerste een informatie fase,waarin door deskundigen allepro's en contra'. genoemd zullenworden.Ten tweede een opinie fase, waarin alle voor- en tengenstandersaan het woord komen.Ten derde worden de resultatanvan beide voorgaande fasen ineen regeringsrapport neergelegd, waarna het parlement in1911 een besluit zal moetennaman.
Aardbevingen.
De uitbreiding en ~e verbouwing van de in 1972 stilgelegde opwerkingsfabriek in westValley (New York) moet bestand zijn tegen aardbevingenvolgons ei.en welke door deAmerikaanse Atoomenergie Co~
miesie (NeR) zijn gestsld.Onder gunstige omstandighedenzal het daardoor 12 jaar enmeer dan I 600 miljoen" kostenom de fabriek weer in produktiete brengen.De febriek heeft de klanten verzocht om dè"kontraktente annuleren.
Verdrag.
De konkurrentiestrijd van dewesterse bondgenoten om hunkernenergie-machines tegenelke prijs aan het buitenland te verkopen heeft inregeringskringen geleid totongerustheid over de daardoorverdergaande verspreiding vankernwepens.Dit heeft geleid tot een overeenkomst tussen USA, Engeland,Rusland, West-Duitsland,Frankrijk, Canada en Japan, omzich beperkingen op ts leggenbij de handel in kernenergiemateriaal.De bepalingen zijn vrijwilligovereengekomen en verplichtentot niets.
13
EURATOM en de S'EVOLKI-NG
IS ot BEVOLKING BESCHERMO TEGEN DE GE~AREN VAN KERNENERGIE'?'??
De gevaren die verbonden zijnaan een kernenergie worden vaakgebagatelliseerd of geheel ontkend. Maar soms blijkt dat mende risico'a van karnenergie zeerwel weet te schatten.Dat was o.a. het geval met derapporten van de Gezondsheidsraad en de kommissie Reaktorveiligheid. Deze repportenwelke niet door vertegenwoordigers van de anti-kernnergiebeweging zijn geschreven,spreken over duizenden dodenen radioaktief besmet gebiedvan duizenden vierkante kilometers in geval van een grootongeval met een 1000 wattkerncentrale.
Het is met name de enormereikwijdte van de gevolgenvan een kernramp, honderdenkilometers, dat er geen plaatsin Nederland veilig is.
VERZOEKSCHRlrT
Oe Stroomgroep heeft is samenwerking met VerenigingMilieudefensie aan alle provinciale besturen en aan deRijnmondraad een verzoekschrift gezonden waarin,onder verwijzing naar de mogelijke gevolgen van eenkernramp, wordt gevraagd ombij de betreffende ministersaan te dringen op het nemenvan passende maatregelen,zoale die in het Euratom-
verdrag speciaal voor deveiligheid van de bevolkingzijn omschreven.Volgens de bepelingen van detverdrag, dat in Nederland krachtvan wet heeft, moeten de aangesloten landen zorgen voor eenko.plete hulporganisatie en tevens voor maatregelen met betrekking tot de opleiding, onderwijs en opvoeding.Hoewel er in Nederland reedstwee kerncentrales werken heeft_n tot nu toe "verzuimd" om aande bepalingen t.a.v. de beveiliging van de bevolking te voldoenEn aengezien elke provincie inde gevarenzone van een kerncentrele ligt, zal een bestuur datzijn verantwoordelijkheid voorde bevolking niet ontloopt, erbij de Rijksoverheid op aandringen om bij de toepassing vankernenergie ook aan de daerbijbehorende vorplichtingen volgenshet Euretom-verdrag te voldoen.De eerste reakties van provincialo besturen zijn erg positief. Bestuursorganen welke zichnog nooit'over kernenergie hebben hoeven uitspreken moeten datnu wel doen, waarbij de uitspraakdirekt gekoppeld is aen de veiligheid voor de bevolking.In verschillende regionale bladen zijn over het verzoekschriftartikelon verschenen waarin dui~
delijk werd gemaakt dat aan deInvoering van kernenergie meervastzit dan alleen het bouwenvan een kerncentrale. Als we erIn slagen om dat meerdere, beveiliging van de bevolking, inde besluitvorming ta laten meetellen is de positie van kernenergie ten opzichte van andereenergiebronnen al weer een stuk~ilijker gaworden.
OOK U GÉEN PU !
I'IORATORIUPI
Oe tekst van hat in on8 vorigenummer afgedrukte moratoriumwerd in een Engelse vertalinguitgedeeld op een kongres van4000 hartspecialisten uit de gehele wereld, dat in Juni inAmsterdam werd gehouden.
De nederlandse tekst werd bewerkt tot een mediachartikel endoor enkele artsen ingezondenaan Medisch Contact.diseh Contact.Onder de ti tel "Hoe ver reiktde verantwoordelijkheid van Medici voor het milieu" werd hetgepubliceerd.
Oe Engelse tekst hebben we terbeschikking gesteld van allebuitenlandse groepen die wekennen, met het verzoek, ineigen lend eén dergelijke aktiete starten.Uiteindelijk moet dit leiden toteen internationale aktie tegenhet gebruik van plutonium.
VERHOOGDE NORM
Oe Duitse regering heeft inmiddels misbruik gemaakt v~n het bestaan van plqtonium-pace-makere.In de nieuwe "Strahlenschutzverordening" schept zij de mogeliJkheid om de toegelaten stralinge-
dosis voor het gehele lichaam op ,te laten lopen tot 500 millirem-OBrlat anders de dragers vanplutonium-pacemakers geen normaal leven 'kunnen leiden".Echter de lokale dosis voor dedrager direkt op het borstbeenla 430mrem en voor het helelichaem gemiddeld 8S mrem.HBt argument voor de 500 mrernnorm is dus nogal vergezocht.ten'verbod voor het gebruik vanplutonium in pacemakers was meerop zijn plaats geweest dan hetopvoeren van de "norm" tot 5maal de natuurlijke hoeveelheidshaling.
14. -...,. _
URAN IUMKRISIS
Oe techniache beheereing v.nhet re.ktor gebeuren ie n. 30jear nog steeds zeer onvolko.en. Er zijn geen vooruitzich.ten op een essenti'le verbetering.Oe Amarican Physical Societysignaleert dst reaktorkonstrukties onderhevig zijn sen ..te.lzwellingen (tot lS~) t.g.v.het neutronen bombardement. Bijeen fusie-reaktor zel dit probleeM nog groter zijn.Or. E.rl Gulbrandeen ven dePittsburgh Universiteit heertna 25 jear ontwikkelingswerkeen ..terielen voor kernreaktorkonstrUktiee gekonkludeerdd.t de huidige,meteri.len enontwerpen g"n veilige kerncentr.lee kunnen biedlln.
Kernenergie en ur.niumkrisis.
Oet kernenergie on8 niet Minder.fh.nkelijk ....kt van .nderelanden werd tot voor kort hevigontkent door de kernenergie_pl.nnenllNikera. Nu blijkt echteruit verechillende plublic.tieedat ..en in kringen v.n dezeplannenlllakera de ne.kte w.arheid niet eeer weg kan preten.
Elke kernreaktor die besteldII/8rd ne het begin v.n 1976 lageheel efhankelijk v.n nu nogte ontdekken urenium.
Zelfs wordt er gesproken overeen tekort in ,het .anbod v.nur.nium v.n 20 mi11ioen kglj.ar in 1985.Rekening houdend ...t de ontwikkalingstljd die nodig ie OMvan een ur.nium vondst ~e ko..n tot ean Qper.tione1euraniUII aiJn welke 8 tot 11jaar bedr••gt, is .en dreigenduraniUM tekort nu reeds aenfeU. Alleen 011 deze reden iehet .1 een volslagen dwaaaheid OM plannen ta ..eken voorkerncantrales.
Bronnen:
1. Rijn afdeling van effekten..kele.r. K.ntoor PenlllureGordon , Co.
2. Org.nis.tie voor Econoeiacha....nwerking en Ontwikkelino
3. Nationale Academie van Wetenschappen te Washington.
•• Intern rapport van de EEG.
St11gelegd.
Re.ktorblok A v.n de grootstekerncentr.le ter wereld die inBiblia Ouitel.nd, is op 23epril stilgelegd voor de ja.rliJkae reviaie. ~n ontdekte eenp••r m.nkementen; losae achroevenen acheurtjes. Bij da rap.rtie wasde strelingsbelasting zo hoog datvel. arbeidars in korte tijd de..xi.ala doeie kregen.8egin september kreeg Mn wervergunning OM te sterten, mear deMaX. druk _08t beparkt blijven tot4,5 .tllOafeer voorheen 14 atmosfeer,In .ugustue werd ook reakter blokB etilgelegd, eveneens soheurtjes.Op z'n vroegst in oktober weer inbedrijf.
Op 8 mei werd de reektor van dekerncentrale Gundrellllllinge'l ui tgeechakeld vOOr routine-onderzoek,..n vond ook elweer scheurtJee.Reparatie duurde tot eind September.
SCP kocht uraniUM.
De s...nwerkënde ElektriciteitsProcudentan SCP hebben 200 tonureniua gekocht, koeten J 35 miljoen.SS ton is bestemd voor de kerncentr.le Dodewaard, de rest voorde nog te bouwen kerncentrales.En .1. er geen kerncentrales..er gabouwd worden dan zal hetresterande deel worden doorvarkocht (zegt SCP).
Ur.niUM kartel.
A.rikaen. berichten duidenerop dat el' een intern.tionaaI kertel beataat dat sinda1971 de uranl. prija va.tatelt.Het kartel beataat uit 5 concerna uit Auatralll, Engeland,Canada, Zuid.Afrik. enfr.nkZ'iJk.
Scandinavil.
Up 7 augustus waren vijfduizenddesonstrsnten tegen kernenergieverzameld bij de kernçentrale inhèt zuiden van Zweden. Velepo1itieke- en milieugroeperingen hadden de oproep ondereteund.
Ten h.lve gakeerd.
De Deense regering heeft enkeleweken geledeweken voor de behandeling inhet parlement het wetsontwerp,d.t de bouw van vijf kerncentrales mogelijk moest m.ken, zonder opgaaf van reden ingetrokkenwel was er in Denemarken een groteweerstand tegen die plannen ontstean. De anti-kernenergiebaweging wes in korte tijd sterk gegroeid. Tegenstanders van kernenargie waren te vinden in .llepolitieke partiJan.
PI.ats.
In 8elgi3 wordt voor twee reedsbestelde kerncentrales nog eenbouwplaet~ gezocht. In verband..t het koelwater moeten ze aande kust gebouwd worden. Allepl••tsen aan zae hebben geweigerd om ruimte besohikbaar testellen.
Energiebesparing.
Het Amerikaense overheidsinatituut voor energieonderzoek([RDA) noemt de volgende voordelen van energiebesparing alsoplossing van het energie tekort:1. Elk vat uitgespaerde olie
k.n de import v.n olie met'&n vet beperken (IO~
winst op de betallngsbalsns).
2. Een vat olie besparen kostminder dan da ontwikkalingvan een nieuwe technologie.
3. Energiebesparing heeft eengunatig effekt op de milieuverontreiniging.
•• Investeringen voor energiebesp.ring zijn in het algeasen lager dan investeringen in nieuwe energiebron-""n.
5. Energiebesparende maatregelen kunnen in het slgemeeneneller gerealiseerd wordenden nieuwe energiebronnen•
15
KRITIEK OP HET L SE O-RAPPORT ton brans
VERANTWOORD ENERGIEBELCID
aardgas of nog meer kernenergie,gaat het m.i. over de vrsag of weonze schone brandstof aerdgas ofde levensgevaarlijke krachtbronkernenergie willen inschekelenom de periode tot het jaar 2000te overbruggen.
8ESPARINGEN.
wanneer we deze berekening korrigeren voor het gedeelte vanhet aardoliegebruik dat niet inaanperking komt voor enderebrandstoffen blijft toch eengrote vermindering van de oliaimport mogelijk die dan gepaardgeat met een varmindering vanaardgee en of steenkolenverbruik.
Dat betekent dat wij als norm endoel hanteren-de inpassing vsn ons energie~rbruik binnen de door denatuur continu aengevuldeenergiestromen (zonne-energie,windkracht, enz.), dus geenroofbouw op Voorraedbrandstoffen
-het niet verstoren ven klimaaten milieu door energiesystemen
-niet experimenteren met degezondheid van de (wereld)bevolking door eanvechtbere
Het pessimisme t.a.v. de mogelijkheden die besparingstechnologieons kan bieden kunnen wij nietdelen.In een recent rapport van deUNO wordt gekonkludeerd dat deaogelijkhsden voor energiebesparingen in USA en W.Europa zogroot zijn dat in het begin vende negentiger jeren verbruiksrendement met 33 a 100% toegenomen zal Zijn.Qat betekent dus dat er een reeksmogelijkheden beschikbaar komttussen halvering van het primsirbrandstofverbruik bij handhavingvan het huidig eindgebruik enhandhaving van het primair brendstofverbruik bij verdubbeling vanhet eindgebruik.Handhaving van scenario 2 t.a.v.de toatale hoeveelheid eindgebruik (40% groei totaal tot hetJaar 2000) geeft dan toch demogelijkheid het oliegebruik(i.port) alleen door de besparingstechniaken tot nul te reduceren.Uiteraard zonder enige toepassing van de kernenergie-toepassing. (zie bijlage 2).
Ons inziens moet hieronder~incipiUel verstaan worden:een energiebeleid dat wij (dezegeneratie volwassen Nederlanders)tegenover ons nage.lacht even.... ale tegenover onze medemensenen hun negeslacht kunnen verant_den.
AARDGAS.
Om een globsle indruk te gevenvan de mogelijkheden voor eenscenario zonder kerenergie-uitbreiding wordt in de bijlagedaartoe eon becijfering gegeven.
DIVERSIfICATIE.
"ijns inziens zijn ook de hiernagesignaleerde tekortkomingen vandit rapport terug te voeren opde overheersende vooringenomenheid ten aanzien van het nodigzijn en geaccepteerd worden vande verdere uitbouw van hetnucleeirvermogen.
scenario 2, zonder enig alternatief, nauwelijks anders uitgelegd kan worden dan als sanbeveling ~n het scenario.
Door de subjectieve formuleringenin het rapport wordt het prokernenergie-standpunt bovendiennog ~~ns tusaen de regels dooraan de man gabracht.
~t de schrik ven de Arabischeolieboycot kennelijk nog in debenen wordt er veel nadruk gelegd op vermindering van deenergie-afhankelijkheid die hetgevolg is van de olie-importen.De mogelijkheden tot vermindering van het deel van de energievoorziening dat gedekt wordtdoor olie-import zijn volgensdit rapport uitsluitend te verwachten in kernenergie- ensteenkolentoepessing (tot hetjaar 2000).
lIIanneer we ervan uitgaan datinderdaad na deze overgangsfasede ontwikkeling van windkrachttoepassingen en zonne-energietoepassingen, de rol van aardolieimport kunnen overnemen, lijkt hetniet onlogisch juis in deze overgangsfase maximaal gebruik temaken van besparinqstechnologieen aerdgasreserve.Wat betreft het varhoogde gebruik van aardgas wordt in bijlege1 cijfermatig aangetoond dat diteen reeUle mogelijkheid ie.Uiteraard is het op zichzelfniet zo verstandig onze aardgasreaerve op te maken, maar we zitten nu eenMaal in een situatieweadn ene de rekening wordt gepresenteerd voor de uitverkooppolitiek dJe door vDrige regeringen a18 sa.rdgeatleleid itIgevoerd.Illare het niet dat inmidde18 doornieuwe e.rdgasvondsten onze reservea nog steeda het nivo van 10jaer geleden he6bèn, den zou doordeze uitverkooPPQlitiek de aardgasreserve nu el te gering zijnom er van 19B5 tot 2000 nog ietsmae te kunnen beginnen.Bij de keuze tussen opmaken van het
Daze tekortkoming van de kantvan de opdrachtgever (hetkabinet) is dermate groot, datde LSCO zich gedwongen zag zichzelf te voorzien van een richtlijn voor het nivo van energieverbruik, om deze als werkhypotheee te kunnen hanteren.
Omdat .het tweede rapport hetduidelijkst inzicht verschaftin de uitgangspunten en ergumentatie-methoden die geleidhebben tot de door deze commiseie gedane aanbevelingen, heeftdit rapport hier de volle aandecht.
"VERSPILDE ENERCIE, anno 1976."Het verslag VBn een hoopvolleburger die het niet meer zietzitten in de Landelijke Stuurgroep Energie-Onderzoek.
In Intermediair van 24 saptember1976 geeft de voorzitter vanbovengenoemde stuurgroep eensamenvatting van de drie rapporten die onder zijn leidingzijn uitgebracht.
Het tweede repport bevat aenoverzicht van de overwegingenen eanbevelingen ten aanzienvan een nationaal plan voorenergia-ondarzoek in Nederland.In het eerate rapport wordt eenoverzicht gegevsn van de studiesdie zijn gemaakt op het gebiedvan da toepassingsmogelijkhedenvoor zonne-energie, windkrachtan .ardwarmte. Het darde rap_port geeft toelichting op deoverwegingen die hebben geleidtot de aanbevolen onderzoekprojecten.
Eigenlijk had de L S E 0 eenonmogelijke opdracht gekregentzonder dat er richtlijnen worden gegeven over de hoogte vanhet gewenate energieverbruik,.oest er een onderzoek gestartworden naer de methoden om ditonbepealde energieverbruik mogelijk te maken.
Daar het ook de L5EO niet ontgaankan zijn dat deze tekortkomingvan de opdrachtgever nauw samenhangt met de verdeeldheid dia inhet kebinet heerst t.a.v. hetenargie-beleid, mat name t.a.v.het kernenergiebeleid, zou aenzorgvuldige poging tot handhaving van de van hear verlangdeobjectiviteit rekening gehoudenhebben met beide standpunten(v66r cq. tegen uitbreiding vanhet opgestelde kernenergieverlIOgen).
Uitwerking van all"n het prokernenergia-standpunt (in acenario 1 zowel ale ~, is dan ookm.i. wel de grootste tekortkoming van het repport.Dit galdt temeer daer daar dagedetailleerde uitwerking van6, --'
17
lozingsnormen, maar toepassingvan energiesystemen die zichlenen voor feitelijke demokratie,dus kleinsch~lige systemen op deplaats van het eindgebruik voorzover dit internationaal gezienenergetisch en milieu-technischverantwoord is.
In hoofdstuk IV (op blz. 7) wordtgssproksn over "normering" venhet verbruik van de primaireenergiegrondstoffen.Aangezien juist deze leidrssdniet door de opdrechtgever isverstrekt is het ons inziens eeninhoudsloze kreet die ten onrechtesuggereert dat er morele waardenten grondslag liggen ean de konklusies van dit rapport. Dit geldttemeer doordst niet gedefiniäerdwordt wat er onder deze"nórmering" verstaen wordt.
In hoofdstuk A (op blz.13) wordteen eantel mogelijke nationalemotieven voor een energiebeleidgeopperd, de morele overwegingenblijven beperkt tot vege formuleringen zoale Hf. Een noodzaakom de groei van het energiegebruikin de gefndustrialiseerde landente beperken, later eventueel totstilstand te brengen in verbandmet mondiale overwegingen".Kenmerkend is wel dat de beperking van het energieverbruikbij voorbast alleen geacht wordtop de toekomstige groeibetrekking te kunnen hebben; devraag of het huidig nivo vanenergieverbruik en de verspillingen daarin te rechtvaardigen zijn,wordt niet in overweging genomen.wel wordt een vraagteken gezet bijpolitieke heelbearheid ven destebilisatie van het energieverbruiksnivo in Nederlend wanneer vele endere industrielandenwel hun energieverbruik latentoenemen (zonder de tegenovergestelde situatie ter diskussiete stellen, blz. 28).Dat brangt ona op aen anderegroep tekortkomingen, namalijk:
METEN ~ET TWEE ~ATEN
-In hoofatuk IV wordt (op blz.7)geateld dat de Nedarlandse bijdrage aan het energieonderzoek oa.gebaseerd kunnen zijn op reedsbestaande deskundigheid.Voorts wordt een betoog gehoudenten behoeve van de ontwikkelingvan kernfusie, vanweg de reedsopgedane ervaring met plasmafysica.Echter de dan nogal voor de handliggende konklusie dat onze ruimeervaring met aspekten van windkracht, verkregen in de luchtvaartindustrie, zijn weerslag zalhebben in een ambitieus windkrachtprogramma, wordt tavergeefsgazocht.Nog merkweardiger wordt desituatie wannaer in dit rapportwordt gesteld dat zonneenergie enwindkracht samen in het jaar 2000pas enkele procenten kunnen bij-
dragen aan onze energievoorziening. Deze uitspraek lijktniet goed te rijmen met hetbericht van het ZweedsMeteorologisch en HydrologischInstituut, dat rapporteert in hêtjaar 1990 een hoeveelheid elektriciteit op te kunnen wekken gelgelijk aan 60 procent van hethuidig Nederlands elektriciteitsverbruik.
-Op blz. 13 wordt gepleit voor hetopenhouden van keuzen voor deenergievoorziening, maar nergenswordt gestald dat een redelijkevergelijking van de alternatievenveronderstelt dat er ernst wordtgemaakt met het inhalen Van deachterstand die is ontstaan in deontwikkeling van toepsssingen opbasis van zonne-energie en w1 nokracht. Deze achterstand ia ontstaan doordat 30 jaar lang vrijwel alle researchgelden zijn besteed aan de ontwikkeling vankernenergie. Ruim 2 mil jard guldenis daaraan alleen al in Nederlandbesteed, en met welk pover resultaat: nog steeds een gesubsidiäerde en wettelijk bevoorrechtebedrijfstaklIn een rapport aan de federaleenergiecommissie van USA heeftWalter E. ~orrow Jr, AssociateDirector van het LincolnLaboratorium van ~aseachusets
Institute of Technology, v66rgerek end dat bij een redelijkefinanciële inspanning in 1985reeds 15% van het totale energieverbruik van USA uit zonneenergie.projekten verkregen kan worden,en in 2015 zelfs 100% (beide opbasis van verbruiksnivo van 1975).Wat betreft de toepassingsmogelijkheden voor windkracht isde energienota vrij duidelijk,daar wordt gesteld dat bijgebruik van 5% van het Nederlandsdeel van het Continentaal Platvoor elektriciteitsopwekking, ditvoldoende ie om het hele Nederlandse elektriciteitsverbruik van19B5 te dekken.In Denemarken wordt een windturbine van 2 ~egaWatt-capaciteit
(in Tvind) gebouwdl
-Ook de royale aandacht die (opblz. 42 tlm 45) wordt besteadaan de snelle kweekreaktor, dieel 25 jaar in ontwikkeling is,ataat in schril kontrast tot hethat lot dat beschoren is voórbesparingstechnologie, energieverbruiksbeperking en maatschappelijke aspekten van een scenarie.
~AATSCHAPPIJ-VREE~OE
AANBEVELINGtN
Oe omvang en de techniek van hetenergiesysteem hebban ean enormeinvloed op de werkgelegenheid(zowel kwantitatief als kwali~
tatief), de belastingdruk, dewelvaart, de volksgezóndheid,enz.Zelfs het feitelijk demokratischkunnen funktioneren van onsregeringssysteem staat op hetspel. Wie zal bepalan hoeveel en
welke energie wij en onzekinderen zullen willen gebruiken?Oe SEP? De leden van het Atoomforum? Het gebruik van karnenergie leidt, vanwege de uraniumkrisis die in • 1985 te verwachtenia, onvermijdeÏijk tot versneldeinschakeling van kweekreaktors,opwerkingsinstallaties en afvaldumpingsprojekten.De nukleaire technologie is der.ate verweven met het militairinduetriUel komplex. dat het ondankbaar is dat de burgerij vaneen stad, atreek of land zichstreks de luxe van eendemokratisch bestuur kan veroorloven.
Oe eerste signalen zijn er nureeds:-oe SEP neamt volkomen zelfstandigbeslissingon over de elektriciteitsstruktuur, over deelname inkweekreaktorprojekten en splijtatofaankopen. Wel ken de burgerwettelijk verplicht worden mee tebetelan aan deze aktiviteiten.-Uraniumverrijking ia een semimiliteir procede, hetgeen de~gelijkheid opent op grond ven"staatsbelangen" de zakenbelangenaan de diskussie te onttrekken.-Veiligheidsmaatregelen hebbenhier zalFs ven overheidswage hetetiket "zeer geheim". Onlangstrad Nedarland toe tot de geheimeklub van landan die nukleairainstallatias en kennis (kunnen enwillen) verkopen. Oe bepalinganvan deze overéénkomst, die bedoeldis om de verspreiding Van deatoombom via "vreedzame" kernenargie te beperken, zijn geheim.Uit uitspraken van U5A-senatorRibicof is af te leiden waaromdeze bepalingen zonodig geheimgehouden moeten worden. (citaat:"I donlt think thet the rrench orthe Germans could stand up topublic opinion if all the factawere known"). Toch meant de LSEOdat dazeproblemen buiten hear opdracht liggen, en volstaat armeeaan te dringan op vervolmakingvan het Non P~olirer.tie Verdragen'da daarbij behorende 8afeguardmaatregelen (blz. 93).
ONWETENSCHAPPELIJKE 5TELL~GNAME
-Zonder eniga vorm van wetenschappelijke verantwoording wordtverwezen naar en vertrouwd optechnieken ter verwerking vanuitgebrende splijtstof, terwijldeze op zijn best alleen oplaboratoriumschsal zijn toegepasten geen garentie gageven kanworden t.a.v. de houdbaarheid vanhet bereikte rasultaet(verglazing bijv.).
Eufemistisch wordt gesproken over"nonretrievable opbergmethode" teraanduiding van het d u m pen inzoutrormaties. (blz. 36).
Ceen melding wordt gemaakt van destudie gemaekt door Deense geologen in opdracht ven hunregering. over de technische
18
Het seldo ad. 202 x 1.000 IÛlJoen m3 aardgas per 2000 zal in werkelijkheidhoger zijn doen-import vsn aardgas uit huidige en evt. toeka.stige kontrakten-ontdekking van te verwachten edditionele kleinere eardgasbronnen.
202
2.275
-
755
440
...
;!:. 1.080
. ... .
toename kernenergie)
x 1.000 miljoen m3aer dgas2.477
SA~HVATTINe VAN KONKLUSIES OVERHCT 2e LSEO-RAPPDRT
De .amenwerking i8 beperkt gebleven tot de "erkende wetenschap"en de belanghebbende industrie.el'n adviezen zijn gevraagd aanvakbonden, konsumentenorganiaatiesof onafhankslijke milieudeskundigen. Er is geen oog voor demaatschappelijke werkelijkheid datinternationale verdragen op zichnog geen 'nkele garantie kunnenbieden voor da bescherming van dewereldbevolking, zeker niet alsda verdragen géén sanktiebapalingen kennen.
Bovendien draagt het rapport ellealle~egen de eporen Van een prokernenergieinstelling die gevoedwordt vanuit een visie.van groeiin het energieverbruik en elektrifikatie ven de maatscheppij.Deze inatelling moet als subjectiefgekarakteriseerd worden, enia daarom ongeschikt voor hetdienen van de hele gemeenschap.
Oe lsCO i, er niet in geslaagdtot een aanbeveling te komen
. waarbij beleidsalternatievan metde e~ij behorende konsekwenties'worden ~ekonfronteerd.
•....-.... '
Alternatief scenario 2 (zonderBIJLACE
reeterende bewezen en gepubliceerde aardge.reserve anno 1975
totaal aardgaaverbruik
-Oe groei van het energieverbruiklISt 37% in de periode 1975 - 2000wordt niet gemotiveerd door eenindikatie van de nu nog nuttigemaatschappelijke toepassingsgebieden die dit verbruik vsreisenzouden. Oe in het scenariogenoemde normering betekent nietmeer dan een gemstigde extrapolatie van de in het varledenwaargenomen energieverbruikstoename, terwijl de mate ven matiging.met de natte duim ia bepaald.
-Ceen vermelding wordt gemaaktvan het feit dat een grotere matevan kernenergietoepaeaing, tervervanging van aardolie en aardgaa, de omvang ven het hoogepanningenetwerk noodzakelijkdoet toenemen in verband metgeringe beschikbaarheid van kerncentrales in kombinatie met hetgebruik van deze centrales voorgrondlastdekking. Ook wordt geenvermelding gamaakt van de verachillen in afvalwarmte die ge_loosd worden in kerncentrales tOY.fossiele brandstof-stokendecsntrsles. Toch heeft hetElectriciteitaetruktuurachema ende inSpraak daarop el duidelijkgewezen op de schaarse mogelijkheden in Nederland om zondermilieuverstoring koelwater telozen.
aardgasreserve (bewezen en gepubliceerd) per 1975
binnenlands aardgaaverbruik 1976-2000 volgenseeenario 2, LSEOa
exportverplichtingen 1976-2000 volgene aardgasplan 1976 (zoals gepubliceerd inVolkskrant dd. 7-1o-l976)
kompensatia kernenergietoensme door asrdgas1986-2000. lsro-21 toename ven mpgeate1d elektro vermogen vlga. blz.30acenarie-eenheden (0.65 mln. ton o.e.)x1200/100o..
-Oe energie-analyse van prof. dr.J.Kistemaker wordt vermeld en geaksepteerd zonder de uitgangspunten van deze analyse of dehierop uitgebrachta kritiek tevermelden (zie B~te nr. 19,1975).Oe niet nader omschraven verwiJzing nasr het kommentaar van deCo6rdinatie-commissie EnergieAnalyse over een "niet geheelcorrecte methode", die toch geleldheeft tot een "resultaat dat ruwweg juist is", kan het LSEO-oordeel over deze energie-analysenauwelijka geloofwaardigsr maken(blz. 3B).
realiseerbaarheid van een veiligedumping in zoutformaties. Oekonklusie ven deze studie was danook doorslaggevend voor de genomenbeslissing af te zien ven de kernenergieplsnnen (5 kerncentrales:).Kort samengevat was de konklusiedat de geologen nog tien jaarnodig zullen hebben om een wetenschappelijk gefundeerde uitspraakover bruikbaarheid van dezemethode te kunnen doen. Mocht hetentwoord dan positief zijn, danzullen zij daarna nog een gekontroleerde praktijkproef ~n tienjaar moeten uitvoeren OM met redelijke zekerheid een voorapeilingt. kunnen doen over de veiligheidin de vele eeuwen dat het geduptegedumpte materiaal redioaktiefblijft. Op zijn vroegst ken duspes over 20 jear een redelijkonderbouwde beslissing genomenworden over dumping in zoutformeties. Cen wetenswaardig puntjevoor ons ia dat deze Deense studietwee zoutformaties betreft, waarvan er 44n precies dezelfde isels waarin Duitsland (en Nederland) proefboringen (gaan) nemenin verbend met nu reeds voorgenomsn dumpingen.
-op blz. 92 wordt gesteld dat eenenergieverbruiksnivo aanzien~iJk
lager dan het (in scenario 2)voorgestelde, slechts denkbaar isin een situatie van een langdurigeekonomische depreasie. Deze uitspraak wordt op geen enkele wijzeverantwoord, zelfs wordt verzuimdeen onderscheid te maken tussenhet brutoverbruik van primaireenergiedragera en het nettogebruik door konsument, industrieen openbare voorzieningen.
--.._-~---------------------1enkele
P1idwoldaGroningenl.eeuwardenDrachtenSneekZwolleZutphenLelystadDinxperloDodewaard
NijmegenBeek (bij
Nijmegen)maastrichtValkenburgVenloEindhovenDen BoschTilburgRoosendaalP1iddelburgDordrechtVlaardingenDelftHaarlemAmsterdamUithoornHilversumDen HaagBe19UJ;
Lembeke 9971
regionale adressen:
Voor andere plaatsen en verdere inlichtingen: Oudegracht 36, Utrecht,telefoon: 030-314314.
WERKNEMERS GAAN WERKNEMEN.
Een komité van vaksbondsleden bijde Lucas Aerospace Company (totaal65.000 personeelsleden) heeft zelfeen plan opgesteld voor de produktievan milieuvriendelijke en sociaalinpasbare machines en instrumenten.De produktie hiervan zal tevens opeen humane wijze, dus niet in eenvervreemdend arbeidsproces moetengeschieden. Uitgangspunt is dathet verwerven van inkomsten nietten koste gaat van de gezondheidvan werknemers en hun gezinnen envan de maatschappij. "Wij leefdenvan de defensie-opdrachten. Dielopen nu terug, maar wij betreurenzulks niet", aldus de vakbondsleden. 19)