ENERGIE , DAT ZIJN WIJ - bIed van de Stroomgroep s t op Kernenergie/Ka lk ar

Redakt i e : SSKK- bl s d, pis de Ks r gadoor , Oude gr acht 36 , Utrecht .

Abonnemen ten : Wi e r 7 ,50 overmaakt op giro 2946163 van PenningmeesterSt r oomgr oep , Ams t erdam, met vermel di ng van "SSKK-blad 1977"kri j gt de 4 vol gende numme r s t oeges tuurd. Wi l men ook dItnumme r nog, dan dient me n r 9, 25 over t e ma ken .

Los se nummer s : r 1,50 Denk aan de hoge portokos t en bi j nabe s t e l lingen:

Gi f t en : gi r o a l s boven , me t ve rme l ding van "gi f t " .

Numme r 4 december 1976 4

Demons tratie i n Gr oni ngen blz . 2 v66r Brokdor f : Ma l vi lle blz . 10Wij zul l en door gaan III 3 Pr oces tegen Ka l ks r 12Spl ij t s tof i n de regeri ng • Eur a t om en de bev olk ing 1.Brokdor f 6 Kri t i ek op he t LSEQ-Aktie Dodewaa r d B rapport van Ton Br ans 16

- -

I. .. - . I-" -

ilI

........w.Joko.org ~

Ged~g ila~$:~~. 2~J ..J--

DEMONSTRATIE IN GRONINGEN

Geen atoomafval in het zout van orente en Groningen

Op 5 februari 1977 organiseert het LEK samen met de AlarmgroepAtoomplannen (AAP) en de Duits-Nederlandse Anti Atoom Aktion (DNA)een landelijke demgnstratie in de provincie Groningen.U weet ongetwijfeld dat er veel te doen is over de plannen van deregering om kernafval in het zout van Groningen en orente testoppen. In Groningen en Drente. zelf zijn vele mensen hevigverontrust over deze plaenen vooral ook de boeren die boven die teleggen tijdbommen wonen. Om uitd~ukking te geven aan deze veront­rusting en om te laten zien dat mensen in heel Nederland tegen dezeplannen zijn, die vrij baan moeten geven aan een onbeperkt gebruikvan kernenergie in Nederland (het afvalprobleem is dan immers"opgelost") wordt U allen opgeroepen mee te doen aan deze demon­stratie. Bedoeling is dat er bussen gaan rijden vanuit Amsterdam,Haarlem, Utrecht en Nijmegen + eventuele andere plaatsen. Geef Uzo vroeg mogelijk op voor een plaats in de bus in Uw omgeving(bij de achterin dit blad staande kontaktpersonen in de betreffendeplaats), dan weten de organisatoren waar ze aan toe zijn. Gaat Umet de trein (tot Assen), geef dat dan even doo~ aan het SSKK­sekretariaat. ~anuit Assen rijden ekstra bussen voor deze mensen.De rit van Assen naar Onstwedde , de plaats van de demonstratie,wordt begeleid door plaatselijke aktievoarders die het aen enander uit de doeken zullen doen over de problemen in het Noord­Oosten van ons land. Verder wordt U die dag een interessant enafwisselend programma voorgesohoteld. Sprekers, muziek en eenmassale deelname van boeren, die met groot materieel zich zullenmanifesteren. Creches aanwezig in Onstwedde.Ga mee, leer Uw eigenland kennen en laat onze medestrijders in het "noorden~ zien datze niet alleen staan.

(QI»

3CDCD::sI»I»...oz(J)-I~mCcm11­----

Van de redaktie

Onze exkuses voor het late ver­schijnen van dit blad. Het ont­breken van vaste verschijningsdatableek toch een te grote handicapte zijn.Met ingang van het nieuwe jaarhebben we niet alleen goede voor­nemens, maar ook verbeterendemaatregelen met betrekking tot ditblad in petto. Ten eerste zal

"Energie, dat zijn wij" regel­matiger werschijnan. Ook wordter een nieuw betalingssysteemingevoerd (zie het bijgevoegdeverklarende stencil), dat ons veelwerk·zal uitsparen.Tevens gaan wij ook meer regio­naal nieuws opnemen om aan eengekonstateerde behoefte tevoldoen.Tenslotte willen wij onze abonneeseen heel energiek en strijdlustig1977 toewensen.

WU ZULLEN DOORGAAN 3

Het optreden van de regering inzakekernenergie heeft de laatste maandenveel duidelijk gemaakt.

In ons vorige nummer hebben wij ons,in tegenstelling tot anderen, nogalwantrouwend opgesteld over het rege­ringsbeleid t.a.v. niet verdere toe­passing van kernenergie in Nederland.Daartoe waren toen al voldoende rede­nen aanwezig.Oe bereidheid van de minister vanEconomische Zaken om f 600 miljoengemeenschapsgeld te stoppen in eenuitbreiding van de uraniumverrij­kingsfabriek, toont aan dat kost watkost, de verdere invoering van kern­energie wordt voorbereid.Oe bekende brief van minister Lubbersbetreffende deelname aan het franseSuper Phéenix projekt, 46 miljoengulden voor ontwikkeling van ds na­trium-technologie, 4 miljoen guldenals startgeld voor Kalkar 11, zijneen extra aanduiding dat er nietsveranderd is in de bedoelingen vandegenen die de kernenergieplannenwillen doordrukken. Alleen de ge­bruikte methodes zijn aangepast aande inmiddels ontstane weerstand. Erwordt géén diskussie gevoerd over denoodzaak, de wenselijkheid en de aan­vaardbaarheid van kernenergie in hettotale maatschappelijke leven, maar

Kernenergie is als een modernesneltrein, sneller, comfortabeleren gezelliger dan andere treinen.Alleen ••••••• deze trein heeftgeen remmen, die worden onderwegnog wel uitgevonden en aangebracht

Karel Poma, staatssekretarismilieuzaken in 8elgil.

stap voor stap worden allerlei ogen­schijnlijk minder belangrijke maat­regelen genomen en worden ontwikke­lingen in gang gezet "die later weergestopt kunnen worden".Echter, later blijkt dan dat interna­tionale verdragsverplichtingen of degeloofwaardigheid bij onze partners,de werkgelegenheid of de mogelijkheidom kontrole uit te oefenen, het nodigmaken dat het projekt wordt voortgezetof uitgebreid. Zodoende wordt allesin gereedheid gebracht dat de treinvan lubbers straks, over een half jaar,op topsnelheid kan gaan rijden. Danligt er niet alleen de rails maar eenkompleet spoorwegnet.

Iedere stap verder maakt het steedsmoeilijker om later van kernenergie afte zien.Aktie tegen deze ontwikkeling is nodigen ••••• ook heel goed mogelijk. In dekomende verkiezingsstrijd zullen weerveel politici het land doortrekkenom te vettellen wat voor goeds ze zul­len gaan doen "in het belang van hetvolk" •Oe stroomgroep zal ze daarbij behulp­zaam zijn door duidelijk te maken datde toepassing van de levensgevaarlijke,milieuverpestende, geldverslindende enmonopolie vormende kernenergie geheelandere belangen dient dan het belangvan de bevolking.

Oe CDA-motie over deelname aan deSuper-Phénix doet vermoeden datmedeplichtigheid als een verzach­tende omstandigheid zal wordenaangerekend •.

Het speerpuntenbeleid van ministerLubbers hoort thuis in de tijd toenspeerpunten nog een gangbaar han­delsartikel walen.

SPLUTSTOF .IN_.DE REGERING

ULTRA CENTRIFUGE NEDERLAND

08 besluitvorming ronQ de uitbreidingvan de Uraniumverrijkingsfabriek inAlmelo is weer een treffend voorbeeldvan de manier waarop de toepassing vankernenergie doorgedrukt wordt.Minister Lubbers is met z'n collegatsvan Engeland en west-Duitsland inseptember op een vergadering in Bonnovereengekomen de inspanningen voor hetproduceren van verrijkt uranium d.m.v.de ultra-eent~ifugeop te voeren.De aanloopfase van de plannen vanUrenco loopt dit Jaar af. De volgende,kommercille fase is gericht op 2000ton scheidingsarbeid per Jaar in 1982waarvan 1200 ton in Almelo en BOD inhet britse Capenhurst.Los hiervan ~il

Uranit, de Duitse partner in Uranco,een verrijkingsfabriek bo~wen OP duitsg~ondgebied, kapaciteit 3000 à 5000ton scheidingsarbeid in 1985.

Vpor het nederlandse deel van dekosten moet geld op taf,l k9men. Hetnederlandse bedrijfsleven heeft zichteruggetrokken omdat ze het een heil­loosavontuur·vindt. Ze vinden dat dEloverheid maar moet dokken.HelaBs,. de onderneming Urenco kan welzelf leveringskontrakten afsluiten,maar het verkrijgen van gemeenschap~

geld moet nog evan door de volks­vertegenwoordigers worden goedgekeurd.e. vraag was dua: Hoe krijgen we deTweede Kamer zo gek om er geld in testoppen.L~bbers maakte een reklamefolder,gericht aan de leden van enkele kom­missies. De inhoud was vertrouwelijkzodat alles binnenskamers bleef en dekamerleden niet met deskundigen kondenbabbelen. Zo konden de lpze reklame~

praatjes niet doorzien worden, daoht men~

Lubbers berekende een rendement van 20%(Zou dat niet genoeg zijn voor het ne~

erlandse be~riJfsleven?).

Als extra argument kwam nog de mededelingdat de uitbreiding niet doórgaat er ivm.de reeds afgesloten kontrakten een enormeBchadekiaim komt.

4.

DankZij de PPR-ministers liep het nietzo geruisloos. Trip en van Doornzorgden voor zoveel weerstand dat detaak in de publiciteit kwam. Van velekanten kwamen reakties op de voorge­nomen uitbreiding, oa. van deBezinningsgroep, de Industriebond NVV,het VWO (Verbond WetenschappelijkeOnderzoekers). De stroomgroep stuurdesamen met ö andere milieuorganisatieseen telegram naar de ministerraad en dElInteressegroep Kalkar Oost-Gelderlandzond in samenwerking met de stroomgroepeen brief naar alle 2e kamerleden.Ook hield de PPR een demonstratie inAlmelo, op 4 december jl. Algemeneconclusie was: De fabriek niet uit­breiden, want levering splijtbaarmateriaal is niet verantwoord, het iseen verliesgevend objektOe-teneur van al dit verzet is: Dezefabriek speelt een belangrijke rol inde splijtstofcyclus, en breidt je hemuit dan kies Je voor kernenergie,levering van verrijkt uranium aanBrBziliä is helemaal uit den boze, hetis bovendien zeer waarschijnlijkverlies gevend projekt en de 700miljoen gulden die ermee gemoeid isZDU veel beter besteed kunnen worden.

BESLUIT MET VOOR~AARDEN

Oe regering kwam op 17 december tot eenvoorlopig besluit om wel uit te b~eiden

onder voorwaarden. De PPR-ministersblijven nog zitten omdat het besluitnog niet definitief is, Zodat ze hetuiteindelijk besluit nog kunnen be­rnvloeden. Als definitief tot uit­breiding besloten wordt, dan zal de PPRtoch eruit moeten stappen, want anderswordt de nadruk die de PPR gaat. l~ggenop "gaen kernenergie in Nederland" bijde verkIezingen, weinig overt.uigend

In het volgend nummer komen we op degang van zaken betreffende de uit~

breiding van deze fabriek terug met eenuitgebreid artikel.

ENERGIE ~EDUKATIEF} '

tournee energie edukatief

De tentQonstelling Energie Edukatiet

blijft suksessen oogsten. Ook de 5 - 14 januari Ruurlo

uitbreidingsplannen nemen vaste vormen 18 - 21 januari Dodewaard

aan. We hebben alweer uitnodigingen 25 jan.- 4 februari Alphen aid Rijn

tot mei. Informatie over boekingen, 7 - 19 februari Almelo

subsidies, materiaal e.d. bij: 1 -11 maart 5chiedam

stichting Milieu Edukatie, 15 - 25 maart Zeist

Oudegracht 36, Utrecht tel. 030- 18 april-5 mei Heemskerk314314

Nieuw S.S.K.-HuiS?

Help mee aan nieuwe huisvesting voor hetSSK-Sekretariaat.---,. .Het sekretariaat van de 5troomgroep is ophet ogenblik nogal krap gehuisvest in deKargadoor te Utrecht.Het is mogelijk hier verbetering in tebrengen met uw financiSle hulp.Het plan bestaat n.l. een pand aan de Dude­gracht (vlak bij de Kargadoor) te kopen.Dit pand zal dan betrokken worden doo~ hetlandelijk centrum voor milieu-educatie,enkele landelijke onderdelen van aktie­Aktie Strohalm en het sekretariaat van destroomgroep stop Kernenergiewe moeten snel zijn.

Er moet f 300.000 op tafel komen, voor deaankoop en noodzakelijke reparaties.U kunt ons helpen met gitten, renteloze enlage-rente leningen (maximaal 5%).HELP ONS.

S.5.K.-5EKRETARIAAT.

stichtin~ Milieubehoud en Welzijn,Oudegracht 36,Utrecht.

POSTGIRO: 33.41.100.

brokdorfBETOGING

WORDT

VELDSLAG

30.000 MENSEN DEMONSTREREN

OP 60 KM. TEN NOOROEN VAN

HAMBURG TEGEN DE BOUW VAN

EEN KERNENERGIECENTRALE.

VESTING

Zaterdag 13 novew,ber, 6 uur in deochtend. De laatste politiever­sterkingen erriveren. Brokdorf isveranderd in een vesting. 2500agenten uit geheel Weet_Duitslandaangevoerd staan klaar. Alle wegenin een omtrek van 6 tot 8 km. zijnafgezet. Geen enkele auto mag dezeafzetting passeren.Bij het bouwterrein branden groteachijnwerpers. Alles doet zeer on­wezelijk aan. Om de bouwplaatsheen loopt een asfaltweg met eenvangrail. Daarachter een versge­graven brade sloot. Vervolgenseen driedubbele prikkeldraadver­sperring. Oeze bestaat uit hetvlijmscherpe Natodraad. Oan eengroot stalen hek, dat op sommigeplaatsen in een betonnen muurovergaat. Daarop weer prikkel­draad, erachter waterkanonnen.Helikopters cirkelen bovea hetgebied.

aan: ATODMAlARM NEOERLANO-OUIT5­LAND. Duizenden mensen stromentoe. Ou dienst begint. Predikan­ten van de Evangalische kirche _zingen .het liad:"Een vaste burchtis onze God". Geweld wordt veroor­deeld, zowel van de kant van depolitie als' van de kant van dedemonstranten. In de preek en inhet daarop volgende gebed wordtsterk de nadruk gelegd op de ge­weldloosheid van de demonstraUe.In deze preek wordt echter ookgezegd dat vorkeerde investerin­gen niet gerechtvaardigd kunnenworden met gummiknuppels en water­kanonnen, men kan ze niet achterprikkeldraad en een muur verber­gen.Nog eens duizenden blijven toe­stromen. Het aantal deelnelhBrsis opgalopen tot ongeveer twin­tigduizend. Na de dienst beginteen grole groep aan een protest­mars door de weilanden en ver­wijdert zich van de centrale.Een endere groep gaat richtingbouwplaats. Mensen blijven toe­stromen. Steeds meer helikop­ters en vliegtuigen volgen,hetgehe~e ~ebeuren vanuit de lucht.Bij de hoofdingang.aengak~n

begint het gehoon tegen het ge­weldige machtsvertoon. Oe eerstekluiten sarde vliegen over hethek. Een d&monetrant begint opsymbolische ~ijze met een zeerklein handbijltje in een grotedikke houten paal te hakkenvan de omheining. Een water­kanon rijdt naar voren. stooteen straal water uit en rijdtweer naar achteren. In dit wa­ter blijkt een. chemisch .,iddelte zitten dat erg tranend opde ogen werkt.

CHEI'IISCH GEWELD

....Geist

Oe organisatoren van de aktie, deBUrgerinnitiatievu UmweltschutzUnterelbe (B.U.U.) en de uitge­nodigde sprekers, hebben nauwelijkseen kans de massa te bereiken. Oepolitie verhindert dat de geluids­wagens door de afzetting komen.Vis de Elbedijk en de weilandenk~t deze groep massaal weer naarhet bouwterrein terug. Een indruk­wekkend gezicht. Ongeveer dertig­duiZend ~nsen getuigen dan doorhun eanwezigheid van hun ont­ste~heid over de daar te bouwenatoomcentrale, Een volkswilspreekt -uit geheel Duitslandgek~en- in spreekkoren uit:KEIN.KERNKRArTWERK IN BROKCORF.Oe bestorming gàst beginnen.Tientallen chemisch-gas grana­ten worden efgevuurd.Al zeer snel wOl-den deze weer nearde agenten teruggegooid. Dichtewolken gas omhullen het terreinen drijven over de dijk richtingElbe. waar vissers met hu~ botenvoor anker zijn. gegaan om te pro­testeren tagen de bouw van eenkerncentrale.Oak aan de oever van deze rivier,waar men op de dijk vreedzaam de­-.nstreert, lopen duizenden mensenrond met betraande ogen, zakdoekvoor de eond. ~n snakt naar adem.

CHAOSOp de .... g direkt voor het bou_terrein wordt de toestand chao­tisch. ~n slaept met man e~ machteateriael aan om de sloot te kun­nen overbruggen. Andere groepengooien ijzeren haken, waar eenlang touw aan zit. in de prikkel­draad-versperring. ·Dearna maaktmen een lange rij en trekt men zometers van deze versperring weg.Dit gebeurt. op verschillendeplaatsen langs het bouwterrein.Intussen bouwt men bruggen overde sloot. De gehels omgeving isin een waae gehuld. Tientallenmen..n staan over te geven, depolitie gebruikt braakgas. Ookvanuit de vele helikopters wordtde menigte met chemische middelenbeatookt. Het ie lhmiddels don­ker geworden. Ziekeneuto's methuilende sirenes komen voorbij.

Dit wekt de woede op van ds' beto-·gers. Oe politie begint dan hardop te treden en dst op een momentdat ervan geweld ven de kant vande betogers nog nauwelijks sprakeia. De agenten bediel"en zich ookweer van de chemische kogel•. Dezewerd ook bij voorgaande demo~stratie in Brokdorf gebruikt.En zo begint een veldslag tusseneen leger van agenten en enkeleduizenden demontranten, die ga­deeltelijk eveneens zijn uitge­rust met helmen. brillen, doekenvoor hun mond. én gumaijaesen.Oe bestorming vsn het bouwter­rein WOrdt ingeleid door het slasnmet ijzeren etaven in een bepaaldritmo op de stalen vangrail rondhet bouwwerk. Dit 'monotone ga­dreun klinkt zeer angateanJagand.

Oe groep die een protlstrondedoor de omgaving heeft gemaaktverzamalt zich op een weiland.

KERKOIENST

Op ean weiland ertegenover staateen tent. Het is 11 uur. Na kilo­meters over een modderige land­weg te zijn gelopen, komen wedaaraan. Bij de tent zijn eendertigtal mensen bij een kamp­vuurtje verzameld.Hier wordt om 2 uur een kerkdienstgehouden. Dat zal het begin zijnvan een tweede demonstratie te­gsn de bouw van de atoomcentrale8rokdorf. 20.000 bezwaarschrif­ten tegen de bouw van deze cen­trale aan de monding van de Elbe(de derde) zijn door de regeringvan Sleeswijk-Holstein niet inbehandeling genomen.Een boerenWagen doet dienst alskensel.Op deze ker wappert de NedarlAndsev18g en een groot spandoek kondigt

6 -----------

·09 ~~ politieversterking, detehele "9'Iving zit vol lietblsuwe z~iliehteft. b~oge knsl­len nn gs~r_ten vo19l!n el-k..r _1 fIfI. Op wrllchl1lendeplastsen lukt het de aanvsllersliet .~ote tangen en ijzerscharengaten in het hek te .aken. VisIleQeroons k_n op~oepen Ol!

te vertrekken. Velen geven daar­aan gehoor. Volgen. latere be­richten zijn er politie.enaendie. er ala de.onstranten uit­zien, die dexe oproep doen.Juist op een .-nt dst dechaos het grootst ia lII8r1<t dezellededellng. Duizenden zoekendoor de donkere lII8ilanöen hunwg ter\.lO. Vanuit de lucht wor­den ze opnieuw door de helikop­tera op allerlei gs.sen onthaald.oe politie ..likt llQ duidelijk wieer de 11... ia. De llleeaten 8I08ten

nog uren lopsn OM hun auto tarugte zoeken.

PpLITIE

Tijdens deze artocht worden ze ooknog door de politie gohinderd, eendicht kordon van agenten heert deweg argezet.Intussen zijn een klein santsl de­.onstranten er in gaslaagd hetbouwterrein te betreden. AanstorMen­de agenten lllet xwaelende stokkendrijven ze weer terug. Van de anderezijde naderen ook groepen agenten.oe aanvaUel'S trekk9n terug. De po­litie bagint Met het schoonvegenven de omgeving. Hierbij vallen heelwet rake klappen. Ziekeneuto's rij­den at en aan. Wat Met een k9rk­dienat heel vreedzaam begon eindigtnu als een chaotiache veldslag. Eénhonderdtal gewonden, waarven s~ige

zeer ernstig is het resultaat.

RUtI. TATEN

ÇeVGlg van deze massele OpkOMst iateweeat dat de 80rgerinitiatieveeindelijk tot dil weatduitse politi­ci doordringt. Oaze verklaren nuvee,l te weinig esndecht geschonkente ~b.n aan de grote zorgen dieer in brede kringen van de bevol­kina haarsen over de bouw ven eenkaJmCantrale.Alle hoop la nu gericht op de III1n1l­ter yan arbeid , gezondheid ensociela zaken, frert.an, OMdat vol­tena zijn plannen kerncentralIlSalleen ..ar gebouwd aogen word.enwanneer de burgars hiervoor in een~lk.te-.1ng hun goedkeuring hebbenuitgesproken. ~isachien dringtlangzamerhand ook tot de Neder­landse politici door dat ze doorde bouw van de centrale te Kalkaran door de uraniUM verrijking opNaderlandse bode~ t. AlMelo Medeverantwoordelijk zijn voor de tere­ralen te 8rOkdorr.

laatste nieuws:

BOUW STILGELEGD!RECHTER O«T UITSPRAAK

Ondertuesen heert de Duitse Anti-Kernenergiebeweging een klein.uk..a geboekt. Oe a~inistratieve rechtbank ven de west-Duitsedeelataat Sleeswijk-Holatein heert nl. vrijdag 17 dacember '76beeloten dat de bouw van de kerncentrale te BrOkdorr tijdelijkgeatopt ~t wor~n, dit t.g.v. de protesten van burgers engellleenten aan de Elbo in de vorM ven 20.000 bezwaarschrirten.Voor verdere bouw zullen de regering van SleeawiJk-Holstein ende twee elektriclteit_atllChappiJen die de çe,ntrale bo~n,

~ten aantonen, dat er inderdaad een energie-tekort dreigt.En l ..t ze dat ..ar eena bewijzenl Een be.aedigend optredenven de weatduit.. ~itia.

KKW-r "',~I~

NEiN

Aracharren van de Kalkarherring,geen alge.een ener;ietooda, geene~portgarantie, sl_ aini_ter van[cooOlllische ZlIken heb je wel ~i..te .. een onrendabele bedrlJ'atek

toch nog winst te laten Mllken.

KweekrelIktor.

"Oe kweekreektor la de duurate,aoeilijkste en onveiligste kausDeze konklusie werd kenbaar ge­aaakt door de energie-specl...listen van de Engelae"friCl1dsor the Carth" in een hoorzit­ting van het lagerhuia.

De EvangeUache Kerk in Grooau.Duitsland, weigert grond te ver­kopen w"rop de nieuwe uraniUM­verriJkingarabriek gebouwd Moet gaan_rden.Het begrip "goed rentMeesterachap"_rdt daar in de praktijk gebracht.

•.~•

In Duitaland noemt Men de anti­kernenergi~nsen "linkaen".Tegelijkertijd ataet er een atukin de Vouvel ObearveteurlDie eensen zijn konservatieverechtaen".

Eerlijk.

~rd, "alllil1e, 8rokdorr. Jekan zaggen ",at Je wil van dieoentra1ebouwera, ..ar ze zijn welee~l1jk in de keus van hun vesti­tln-ol..teen.

7

Nederland heert door dè internatip..nale __nwerking in de uraniaver-riJkin~ niet alleen een vinger inc"a pap "'1' streks 001< een vingeraan de atoOMtrekker •Vuile handen aan de atoOMtrekkar.

Onveilig.

Oe Amerikean Ro~ald flU8Q18 _an deNucleaire beheeraC~iaale CAOA.heert verklaard dat de helrt van deAaerikaanse kerncentrales onveiligzijn en een gevur vorlllCn voor deolllQeving.

weigering Kalkarherring.

oe Vrije Univeraiteit te A.ster­dam weigert nog steed. de Kalkar­hetrinll te betelen voor de atu­dentenwonin9l!n.Oe aktie la gericht tegen de re­gering OMdet die net recht van deindividuele be_ra niet wil er:­kennen.

.,1..- -..#

NIET BEVEILIGD

AKTIE DODEWAARD

AFVAL OPSlAG

In juni j.l. bleek het mogelijk omlangdurig op hèt terrein van de kern­centrale te verblijven zonder dat ditdoor de bewaking werd opgemerkt. Ookhet koelwatergebouw met belangrijkeinstallaties kon ongezien worden bezocht.Door televisie en pers werd daar uit­voerig over bericht.Enkele dagen na de televisie-uitzen­ding werd rond het terrein van de kern­centrale een extra omheining en velerollen prikkeldraad aangebracht.Volgens de direktie was er niets ge­beurd om je ongerust te maken.

Wederom was hierdoor aangetoond datde beveiliging van het gebouw van decentrale belangrijker gevonden wordtdan de beveiliging van de plaatselijkebevolking tegen de risico's van kern­energie.De Stroomgroep Dodewaard heeft hierovereen open brief geschreven aan degemeenteraadVolgens de wettelijke bepalingen moeter een hulporganisatie zijn kompleetmet materieel en personeel. Aangeziener geen enkele hulpdienst bestaat dieop een ongeval in een kerncentrale isvoorbereid, en er dus niet aan dewettelijke bepalingen wordt voldaan,bepleitte de Stroomgroep de onmidde­lijke sluiting van de kerncentrale.

INFORMATIE AVOND

Omdat de bevolking van Dodewaard weereens zo duidelijk is gekonfronteerd methet 6estaan van een gevaarlijk objektin hun omgeving organiseerde de stroom­groep een informatie-avond.De televisiefilm over het binnendringenin de centrale werd getoond voor deruim 200 aanwezigen. Een forum vanenkele deskundigen besprak de gevarenvan kernenergie en beantwoordde vragenvan de bewoners van Dodewaard.Helaas was de voorlichtingsfunktiona­ris van de kerncentrale niet bereid oMin het forum zitting te nemen."Voorlichting is een taak voor de over'"heid en niet voor de centrale", aldusdeze voorlichter.

8

!h~iddels was bekend gemaakt hoe menhet probleem van het radio-aktief af­val, zoals dat vorig jaar in de publi­citeit kwam, dacht op te lossen. Toenstond een groot aantal vaten met afvalin de open lucht, nu zet men er een ge­bouw overheen. Hiervoor is echter weledn vergunning volgens de kernener­giewet voor nodig. Belanghebbendenkunnen tegen het verlenen van de ver­gunning bezwaar maken. "aar hoewel deproöedure in de staatscourant was aan­ge~ondigd, bleek dat noch bij de be­treffende ministeries, noch bij hetprovinciaal bestuur en ook niet bijde gemeente Dodewaard inlichtingenover deze nieuwe manier van afval­behandeling konden worden verkregen.De aanvraag lag nergens ter inzage.

BEZWAARSCHRIFT

De Stroomgroep heeft tegen deze gangvan zaken bij de ministers geprotesteerden tevens een bezwaarschrift ingediendtegen de voorgenomen bouw van het af­valopslaggebouw.Oe minister van Economische Zakenheeft onlangs de bezwaarden nietontvankelijk verklaard en de ver­gunning afgegeven.Hiertegen is bij de Raad van Stateberoep aangetekend en is verzocht omschorsing van de afgegeven vergunningtot de ~aak in hoger beroep is behan­deld.

In een vergadering van de gemeenteraadvan Dodewaard noemde de burgemeesterde gang van zaken rond de bouw van hetafvalgebouw "een vreemde procedure".Het gemeentebestuur van Dodewaardheeft daarna getracht de minister teimiteren door bij het behandelen vande aangevraagde bouwvergunning even­eens een vreemde procedure te gaanvolgen, o.a. een hoorzitting als hetbesluit al genomen is.De stroomgroep heeft ook tegen hetverlenen van een bouwvergunning eenbézwaarscnrift ingediend waarover nuGèdeputeerde staten van Gelderlandmoeten beslissen.

landelijke sak-vergadering

de stroomgroep

STOP

KERNENERGIE

dering van het gehele rappo~t

en tot het schrijven van eenkommentaar.De oktober vergadering wasgrotendeels gewijd aan hetonderwerp "k~rnenergie en deverkiezingen".Door de SSk zal in de komendeverkiezingsstrijd kernenergieen alles wat daarbij hoortter sprake worden gebracht.Besloten is een enqueteonder politici te houden ende verschillende partiJ- en/orverkiezingsprogramma's te be­studeren en van kommentaar tevoorzien.

Op de te houden verkiezingsvsr­gade ringen zal door de plaatse­liJke groepen het punt "kernenergie" ter sprake worden gebracht.De voorbereidingen van een enender is aan een tweetal kommis­sies opgedregen.Ter informatie zal een boekjemet veel voorkomende vragen ~t

onze antwoorden op het gebiedvan kernenergie worden gemaakt.

Vrijwilligers die voor dat doelwel tijd, maar niet genoeg geldbeschikbaar hebben.Om met nog meer kans op sukseadoor te kunnen gaan is geld nodig;geld voor de normale atroomgroep­werkzaamheden en geld voor nieuweakties.Steun de anti-kernaner9ieakti~

postgironr. 2946163, tnv. penning­.meester Stroomgroep StopKernenergie.

Akties tegen kernenergie zijnveelomvattend, inrormatie­verspreiden, voorlichting geven,brieven schrijven, kont.akt metpolitici houden,·ovcrleg metgroepen in binnen- en buitenlandenz.Allea wordt gedaan door vriJ­willigers die, net als U, vanmening zijn dat er wat gedaanmoet worden tegen de verderetoepassing van kernenergie.

heden om een grotere versprei­ding van de meratoriumtekst teverkrijgen nader onderzocht.De doel$tellingen van het LEKwerden na enkele aanvullingenakkoord bevonden.Het Kalkarpraces en de DBde­werking van de plaatselijkegroepen hieraan zijn besproken.Besloten werd tot uitgave vaneen nieuwe folder "Bewerken en8ewaren" .et eBn aangepastetekst alsmede uitgave van eengeheel nieuwe folder met eenmeer algemene strekking.De konklusies van het rapportVan de LSED werden besproken.Besloten werd tot een bestu-

Ida vroegen hem nog naar de op­dracht in Cenesia 2-lSt bewerkenen bewaren. De minister glim­lachte: "Wij van het CDA -datmoeten jullie toch wetan- hebbenhet niet zo op de bijbel".Bij het afscheid kreeg hij eenexemplaar aangeboden van Tenzer'sboek "Energie-strijd om macht enrijkdom".Een aardig bezoek.

bijlubb.ers

Overzicht van de belangrijkstepunten in de vergaderingen vanaugustus, september en oktober.

Besproken werden verslagen vande aktiee in en om Dodewaard eneen verslag van de akties tegende Super Ph~nix in frankrijk.

De aktie met toeristenfolder ver­dient volgend jaar her~aling.

Tijdig voor het toeristensei­%oen zal een nieuwe folder ge­drukt moeten worden.Inzake het plutonium moratoriumwerden de eerste resultaten be­sproken en werden de mogelijk-

Eindelijk is het er dan van ge­komen: Lubbers op bezoek bij deStroomgroep.Het gebeurds tijdens de zomer,tussen twee reizen in:net uit Australi@ (uranium­aankopen) en op weg naarDrente (afval-opslag)."Een snel afgelegde splijt­stof-eyclua", grapten wij."Ach jongens", verzekerda debewindsman, in mijn hart ben ikhet met jullie eens, maar ja,hoe gaat dat: Je bezit een be­drijf, Je verdient veel alsminister, je hebt aen gezin- hetia allemaal niet zo aenvoudig.Als ik nou nog jullie leeftijdhad ••••••••• "

9

vóór Brokdorf: malviIie

werkgelegenheid

in het noorden

Deze zomer vond er bij het bou_terrein ven de franse snellek~eekreaktor SupeT Ph'nix te~lville (tusaen Lyon en Gen~ve

aan de Rh&ne) een maasale damon­stratie ennex kampement plaats.Oe deelname aan het eerate ~eek.

end werd geschat tusaen de 12 en15 duizend _nsen.Er warenteferelen vergelijkbaar met diein Brokdor1': ten gezagsgetrouweboerenbevolking die in een paardsgen tijds aktieve medestanderswerden van de miliouaktivisten.,burgemeesters die het met depolitie aan de stok kregen, eenhele atreek dis afgezet wèrd,traangas, knuppels, helikoptereen .ndere wapens ven het "elektro­fascisme", tientallen gewonden.De aanwezigheid van enkele ledenvan de Stroomgroep -en valeandare buitenlanders- werd opprijs gaateld, vanwege de intar­nationale solidariteit. Zijschreven na thuiskomst stukjesover de "alville-kwsstie voor deGroens Amsterdammer en de NieuweLinie, maar die werden nietgepubliceerd.Interessant was de breedte van dedemonstrerende menigte: nietalleen enti-kernenergiemeneen(uit heel·frankrijk, want overalheeft de Electricit' de france-EOf- wel bouwplannen) maar ooknatuurbehouders, vogelbeacharmersjeugdige hupaende natuurvrienden,gezond-voedselmenaen, fiets-fana(bij ons ENWBers), leden vanderde wersld groepen, anti­militaristen, vrouwengroepen, enz.Plus groePJea aoeialisten,trotskisten, anarchisten en ledenvan de Parti Socialiste Unifi',die de zaak in het parlementbracht. (Terzijde: Het ia vaakonverstandig van zulke groepen oazich ala zodanig te menifesterenwant het trekt de aktie in eenhoek waar 'ie niet hóort. Latendie groepen zich maar presenterenop daarvoor meer galigendegelegenheden) •

(nkele d'taila over de eerat.aktie (da gawondan vialen paa 8anweek later). Het parool waa:g8engewald. Er waa een brea gamaakt inin de omhaining (greppal. atangen,batonpalan, kippegaashek onderatro~, rollen prikkeldraad). Eenhonderdtal menaen waren ar door­heen gekropen en zatan op dagrond tot aan de voeten van de ineen helve cirkel opgesteldeoproerpolitie. Schild, knuppel enhalm tegenover khakibroaken, bad­pekken, zelfs blote boezems. Oehitte waa enorm. Voor op de grond,tegen de politielaarzen, nietalleen Jeugdige demonstranten maarook biologie-professoren ala"onod (Nobalprijs) en Lebreton an"de paua van degewaldloolhaid"De1 Vaato Nt wapparende wit taharen en baard, bakend van deboarenatrijd in Larzac tegen eenilitair oefanterrain.

In de grote menigta erachter kwamkwamen enkela traangasgranatehterecht die het kurkdroge land(zomer 1976) in lichterlaaiezette. En dat tar~ijl de politiagaen auto'a in een atraal van 8km toeliet, zogenaamd wegensbrandgevaarl Oe uitgerukte brand­weer beantwoordda de yell "Lespompiers avec nou8" met "Oui,nOU8 eemmas Bvec vous". Boerenreden drinkwster a8n. Eis van dedemonstranten: een referendumonder de bevolking op basis vanvoorlichting door 6nafhenkelijkedeskundigen.Super-Ph6nix (een opbrandendekapitalistische maatscheppij dianog probeert ieta uit haar as tedoen opataan?:), een kwaekr.aktorvan 1200 MW, viermaal Kelker J.Hoeksteen van hat europeae kern­energieprogremma. Kosten 4miljard. OeelnamBl frankrijk 51%,Itali' 33%, Duitsland 16%,Naderland 2,4% (23,6 miljoan plua1,8 miljoen voorbereiding). Wordtde gevaarlijkste machine terloI8reld. Oe preaidant van de CDrkwalificeert hem ele "onze Super­Concorde".

Eindelijk werkgeleganheid voorhet Noorden.

Na Jaren in het verdomhoekje tehebben gezeten, zullen Groningenen Orente weer gaan genieten vande zegeningen van het induatrillede zegeningen van het industrieel­en staatekapitaal.AannemingamaatlchappiJen werdengevraagd in te schrijven opgrondwerk voor 10 kilometer loop­graven en tankwallenl er kOMteen rabriek van NATD-prikkeldraadleen chemisch bedrijfje zal een

Oe cor ging eerst openbare debat­ten aan, maar haar deskundigen­voorlichtera gingen af, waarnazij ven taktiek veranderde en debetrokken ge.eentelijke overhedenen endere plaataeH.lk. notabelonging bewerken met prachtigefolders, dinera enzelfe een reisnaar Amerika. Tip voor de KEMAsle Lubbera en Ouisenberg open­lijker hun kerncentrales g8enpropageren.Tenslotte , we zien hier onzebiologie-profeseoren nog nIetgauw me.demonstreren tegen kern­centraleslOp de billen, in dehitte en aan de voet van politie­schilden. Maar zij hebben dan ookniet de Nobelprijs gekregen.

Tegen.

Provinciale St eten ven Isere, uit­verkoren bouwplaats van de SuperP~nix, hebben de Franse regeringgevraagd het projekt "op teschorten".Dat was het resultaat van ean de­bat dat 2 dagen duurde.

HOClSiOl'l A ,.liV14MA LV",,_ '

order van traangal krijgen waar­.ee zij Jaren voort kan, verdeeldover enkele corpsen, komen er bijde politia 300 nieuwe arbeids­pLaataen, in te vullen ne eengrondige training o.l.v. duits.instrukteurs, tenslotte worden erSO arbeidsplaatsen in de bewakingsdienat gekre'rd, met volle garan­tie voor 240.000 jaa~.

~aal.: fijn dat onze "onderbe­taalde" provincie. nu eindelijkaak hun verdiende "opalag" krij­gen.

actie tegen opwerk ingsfabriek

stak'ing tegen privé-verrijking

Verslag Europees Kongres vanAnti-kernenergiobewegingen ge­houden op 11,18 en 19 september1976 te Hannover.

Oe aenleiding voor dit kongreswas de voorgenomen bouw vaneen grote opwerkingsfebriek en

de opslag van afval in zoutfor­maties in Duitsland,

Door een wetswijziging ia defrense regering in staat 0. deopwerkingsfebri'k in Le H&gue,die ook meteriaal uit Borsaeleverwerkt, en die tot nog toewordt beheerd door de C.E~A.

(èommissariat • l'EnergieAtomique) ,aen een partikuliereonderneming (Cog4ma: CompagnieCenerele dea Matieres Nucle­ahes) over te doen. Het per­soneel verzet zich tegen dezeovername op de volgende gronden.de huidige ervaring .et de op­werking van r.a. efva1 staatniet toe dat dit proces wordtuitgevoerd door aen industriegericht op maksimale winat, dearbeidsveiligheid vereist eenhoge uitgave aan personeel enaan investeringen, zeker in eendergelijke gevearlijk r •••

Het kongres had drie aspecten.1. vaststelling van de weten­

echuppelijks gegevons die erzijn over opwerking en opslagen over de te verwachten ge­volgen.

2. verspreiding van deze gegevensin de vorm van populeiresamenvattingen onder de bevol­king van potenti6le locaties.

3. opstelling van konklueies overde aenvaardbaerheid van dezetechnieken, resulterend inpolitieke eisen en een strate­door internationaie semenwer­king.

lll1l1eu, en de vreag is of eenpriv'-onderneming die kan ofwil dregen. (oe aktie 11' dus~ gericht tegen kernenergie.)Op 16 sept. J.l. begon de ste­king met een bezetting van defabriekskantine, ne verdrij­ving hieruit op 18 sept. werdde staking voortgezet door85% van het personeel en metsteun van de vakbonden (CfOT,CCT en SPAEN). In gezamenlijkoverleg is besloten dat eenklein aantal werknemers doorblijft staken, voldoende omde aktie te kunnen voortzetten.de rest is weer aan het werkgegaan.Het personeel verspreidt eeninfo blad (Hag'info) en heeft.en film gema.kt over de werk­..st.ndighedan in de opwer­kingsfabriek.

Oe ..menvoeging van de kennis vaneen aantal specielisten heeft sengrote hoeveelheid aan informatieopgeleverd.Oak de ervaring van groepen uitverschillende landen en de daarreede uitgevoerde onderzoekingenhebben een belangrijke bijdragegeleverd. O.a. de etudie vanOeense geologen over opslag inzgutformaties welke konkludeertdat nog minstens 10 jaar studienodig is en dan nog een kontrole­periode vsn 10 Jaar om een ver­antwoorde uitspraak over dezeop81ag te kunnon doen.Bealoten i8 tot bundeling vanaktie. tegen opwerkingsfebrie­ken op internationaal nivo.

fGlIII A HUMAIUMVorrang

"rrWI.. .,....

w... Yll'hllldert dasPIutonlumverbot'l

Brief ean de stskende werknemersvan de opwerkingsfabriek tela Hague

Op 7 december heeft hetlandelijk Energie Komite. opinitiatief van de 5troom9roep~

een aolidariteitsbrief gestuurdeon de werkenemers van de fabriekte La Hagua.~or hierover in het volgendenummer.

GOEDKOOp· DUURKOOP·Voldoen aan de maatschappelijkevraag naar energie" is een veel

gehoord srgument van kernener-gie - industrillen. Als deMeatschappij dan antwoordt metbezwaarschriften, demonstraties enaktiee wordt er niet near geluis­terd. welke Maatschappij heeft hetnu eigenlijk voor het zeggen?7??

Opinie.8ij ean onofficieel opinieonderzoekin Zwitserland bleek een over­weldigende steun voor de tegen­standers van het Zwitser.e kern­energie programma.

Goedkoop??

Volgens de Economiet lijkt kern­energie goedkoper dan de doorconventionels centrales opge­wekte energie doordat dé kapi­taalsinvesteringen al in deGOer Jaren plaatsvonden, desplijtstofprijzen gebaseerdzijn op de oude prijzen v.nlang geleden gesloten kontrak­ten, terwijl de research en deontwikkeling grotendeels doorde overheid (dus ds bel.ating­betaler) gefinancierd zijn.

Ebasco Service (USA) Ileldt datbij .en bedrijfstijd van 15%kerncentr.le. per kilowettuur• 0.002 gÓfldkoper zijn.

Een teit is dat die 15% nietgehaald wordt over meerde!,aJ....n, 50% ie al een mooigellli.ddelde.

Vanwege het steeds d~urder

worden van kernenergie heefthet elektriciteitsbedrijf vanSacra.ento (USA) beelotengeen tweede kerncentrale tebouwen, .sar een centrale dieten dele olie stookt en voorhet grootste deel mat aard­wal'llte werkt'.Oe investeringen per kilo­watt kernenergie kapaciteitvoor elektriciteitsopwek­king zijn In twee jaar ,g.­etagen van • 775 tot $ 1200.

11

PROCES TEGEN KALK AR

STEUN HET PROCES TEGEN KALKAR.

Wij hebben er in dit blad al eerdervoor gewaarschuwd: de kernenergietreinrijdt verder. Er zijn tekenen die erop wijzen dat de kernenergie-voorstan­ders weer terrein winnen.Terwijl minister Lubbers voor Sinter­klaas speelt met kadootjes voor denukleaire industrie, worden de goedevoornemene om tot energiebesparing tekomen vergeten en ligt het onderzoeknaar andere vormen van energie-opwekkingnog steeds in het verdomhnekje.Daarom: STEUN HET PROCES TEGEN KALKAR.

AANKLACHT

We moeten de bouw van de centrale inKalkar en de kernenergie weer onder deaandacht brengen.Het proces tegen de bouwers van deKalkarcentrale, formeel gevoerd doorboer Maas uit Hönnepel, is een aan­klacht van duitse en nederlandseaktiegroepen en het Nederlands Lande­lijk Energie Komitá, met steun van veleandere groeperingen.

Al vier jaar lang is de heer Maas, reltegenstander van kernenergie, aan hetprocederen tegen de centrale. Zijnland grenst aan de centrale en zodoendeis hij belanghebbende.

MODELPROCES

In eerste instantie heeft hij het procestegen het verlenen van de bouwvergunningverloren. Nu heeft hij, in samenwerkingmet de Interessegroep Kalkar en het LEK,twee advokaten gevraagd om in hoger be­roep het proces voort te zetten. Het zijnde advocaten die ook het proces tegen debouw van een kerncentrale in Wyhl hebbengewonnen. Zij willen het proces zodanigvoeren dat de bouwers het achterste vanhun tong moeten laten zien. Oe verdedi­ging moet daarom met behulp van deskun­digen goed voorbereid worden.

Het moet een modelproces worden van deverontruste bevolking contra Lubberianendie het·industrille belang als het aller­belangrijkste bèschouwen, de bevolkingmet schone beloftes aan 't lijntje hou­den, en de bezwaren aan hun laars lappen.Om het proces met veel kans op succes tevoeren is uiteraard veel geld nodig. Intotaal minstens f 40.000 waarvan de helftdoor het LEK moet worden opgebracht.GIRO.7.7992 Kalkarprocee. Amete~dam,

. 4. z;

UITSTRALINGSErrEKT

Dit proces heeft uiteraard ook een uit­stralingseffek~en in tegenstellingtot de straling van kerncentrales moetdeze uitstraling zoveel mogelijk ver­sterkt worden.Dat betekent: publiciteit voor de tus­sentijdse resultat , diskussies overhet proces, aandacht vestigen op hetproces en inzamelingen houden op aller­lei vergaderingen en bijeenkomsten.Voor de overal in het land wonendestroomgroepers een goede gelegenheidom de verslapte aandacht weer op Kalkaren op kernenergie te richten. Samenwer­king met andere groepen die de proces­aktie ondersteunen vergroot de mogelijk­heden.

Oe IN~ORMATIEMAP KALKARwPROCES, same~

gesteld door een werkgroep van het LEKkan hierbij een belangrijke bijdrageleveren. Na~st informatie over het pro­ces zelf bevat de map ook gegevens overKalkar-aktips in Nederland en Duitsland,het Duitse kernenergi~programme,de in­dustriële belangen die daarbij een rolspelen en de Nederlandse betrokkenheiddaarbij. Oe informatiemap is te verkrij­gen door f 5,-- over te maken op gironr.3567199 tnv. LEK AMSTERDAM

Bij afname van grote partijen reduktie.Affiches en pamfletten gratis verkrijg­baar bij LEK, 2e weteringplentsoen 9,Amsterdam, tel, 020-221366 of 020­792503 en bij het sekretariaat SSK,nudegracht 36, Utrecht, 030-314314.

DOE MEE ••• DEZE AKTIE MOET EEN SUCCES 'EN KALKAR MOET GESTOPT WORDEN.

12 1I I R 0 77992

Afval.

Oe voorraden radio-aktief vormeneen gevaar voor de bevolking, al­dus een rapport van de Rockefel_Ier Stichting.Alleen el in Hanford wear 70% vanhet militaire afval ligt opgesla­gen is 18 maal een lekkage gekon­stateerd, waardoor 1500 m3 radio­aktief stof verdween.

Àngst.

Do Algemene Rekenkamer heeftbij het Amerikaanse Congresaangedrongen om nog meer geldbeschikbaar te stellen voor debeveiliging en de bewaking vánredia-aktief materiaal.Kennelijk is man toch bang voorterroristische groepen die, va­gens een rapport, catastrofalegevolgen"kunnen ontketenen.

Explosief.

In de opwerkingsfabriek teHanford (V.S.) heeft zich eenontploffing voorgedaan. Oe bijhet proces" gebruikte chemischereaktie werd plotseling explo­sief. 10 mensen werden radio­aktief besmet.

lek.

10.000 houders met radia-aktiefafval in blindscale zijn doorcorrosie beginnen te lekken.Dat wordt nu ondervangen doorhet lekkende spul in een be­tonnen bunker te plaatsen.

---"" - ..Kernenergie-debat in Oostenrijk.

In oktober start een groots op­gezet debat over de invoeringvan kernenergie in oostenrijk.In drie etappes wordt naar eenbeslissing toegewerkt.Ten eerste een informatie fase,waarin door deskundigen allepro's en contra'. genoemd zullenworden.Ten tweede een opinie fase, waar­in alle voor- en tengenstandersaan het woord komen.Ten derde worden de resultatanvan beide voorgaande fasen ineen regeringsrapport neerge­legd, waarna het parlement in1911 een besluit zal moetennaman.

Aardbevingen.

De uitbreiding en ~e verbou­wing van de in 1972 stilgeleg­de opwerkingsfabriek in westValley (New York) moet be­stand zijn tegen aardbevingenvolgons ei.en welke door deAmerikaanse Atoomenergie Co~

miesie (NeR) zijn gestsld.Onder gunstige omstandighedenzal het daardoor 12 jaar enmeer dan I 600 miljoen" kostenom de fabriek weer in produktiete brengen.De febriek heeft de klanten ver­zocht om dè"kontraktente annu­leren.

Verdrag.

De konkurrentiestrijd van dewesterse bondgenoten om hunkernenergie-machines tegenelke prijs aan het buiten­land te verkopen heeft inregeringskringen geleid totongerustheid over de daardoorverdergaande verspreiding vankernwepens.Dit heeft geleid tot een over­eenkomst tussen USA, Engeland,Rusland, West-Duitsland,Frankrijk, Canada en Japan, omzich beperkingen op ts leggenbij de handel in kernenergie­materiaal.De bepalingen zijn vrijwilligovereengekomen en verplichtentot niets.

13

EURATOM en de S'EVOLKI-NG

IS ot BEVOLKING BESCHERMO TEGEN DE GE~AREN VAN KERNENERGIE'?'??

De gevaren die verbonden zijnaan een kernenergie worden vaakgebagatelliseerd of geheel ont­kend. Maar soms blijkt dat mende risico'a van karnenergie zeerwel weet te schatten.Dat was o.a. het geval met derapporten van de Gezondsheids­raad en de kommissie Reaktor­veiligheid. Deze repportenwelke niet door vertegenwoor­digers van de anti-kernner­giebeweging zijn geschreven,spreken over duizenden dodenen radioaktief besmet gebiedvan duizenden vierkante kilo­meters in geval van een grootongeval met een 1000 wattkerncentrale.

Het is met name de enormereikwijdte van de gevolgenvan een kernramp, honderdenkilometers, dat er geen plaatsin Nederland veilig is.

VERZOEKSCHRlrT

Oe Stroomgroep heeft is sa­menwerking met VerenigingMilieudefensie aan alle pro­vinciale besturen en aan deRijnmondraad een verzoek­schrift gezonden waarin,onder verwijzing naar de mo­gelijke gevolgen van eenkernramp, wordt gevraagd ombij de betreffende ministersaan te dringen op het nemenvan passende maatregelen,zoale die in het Euratom-

verdrag speciaal voor deveiligheid van de bevolkingzijn omschreven.Volgens de bepelingen van detverdrag, dat in Nederland krachtvan wet heeft, moeten de aange­sloten landen zorgen voor eenko.plete hulporganisatie en te­vens voor maatregelen met be­trekking tot de opleiding, on­derwijs en opvoeding.Hoewel er in Nederland reedstwee kerncentrales werken heeft_n tot nu toe "verzuimd" om aande bepalingen t.a.v. de beveili­ging van de bevolking te voldoenEn aengezien elke provincie inde gevarenzone van een kerncen­trele ligt, zal een bestuur datzijn verantwoordelijkheid voorde bevolking niet ontloopt, erbij de Rijksoverheid op aan­dringen om bij de toepassing vankernenergie ook aan de daerbijbehorende vorplichtingen volgenshet Euretom-verdrag te voldoen.De eerste reakties van provin­cialo besturen zijn erg posi­tief. Bestuursorganen welke zichnog nooit'over kernenergie heb­ben hoeven uitspreken moeten datnu wel doen, waarbij de uitspraakdirekt gekoppeld is aen de vei­ligheid voor de bevolking.In verschillende regionale bla­den zijn over het verzoekschriftartikelon verschenen waarin dui~

delijk werd gemaakt dat aan deInvoering van kernenergie meervastzit dan alleen het bouwenvan een kerncentrale. Als we erIn slagen om dat meerdere, be­veiliging van de bevolking, inde besluitvorming ta laten mee­tellen is de positie van kern­energie ten opzichte van andereenergiebronnen al weer een stuk~ilijker gaworden.

OOK U GÉEN PU !

I'IORATORIUPI

Oe tekst van hat in on8 vorigenummer afgedrukte moratoriumwerd in een Engelse vertalinguitgedeeld op een kongres van4000 hartspecialisten uit de ge­hele wereld, dat in Juni inAmsterdam werd gehouden.

De nederlandse tekst werd be­werkt tot een mediachartikel endoor enkele artsen ingezondenaan Medisch Contact.diseh Contact.Onder de ti tel "Hoe ver reiktde verantwoordelijkheid van Me­dici voor het milieu" werd hetgepubliceerd.

Oe Engelse tekst hebben we terbeschikking gesteld van allebuitenlandse groepen die wekennen, met het verzoek, ineigen lend eén dergelijke aktiete starten.Uiteindelijk moet dit leiden toteen internationale aktie tegenhet gebruik van plutonium.

VERHOOGDE NORM

Oe Duitse regering heeft inmid­dels misbruik gemaakt v~n het be­staan van plqtonium-pace-makere.In de nieuwe "Strahlenschutzver­ordening" schept zij de mogeliJk­heid om de toegelaten stralinge-

dosis voor het gehele lichaam op ,te laten lopen tot 500 millirem-OBrlat anders de dragers vanplutonium-pacemakers geen nor­maal leven 'kunnen leiden".Echter de lokale dosis voor dedrager direkt op het borstbeenla 430mrem en voor het helelichaem gemiddeld 8S mrem.HBt argument voor de 500 mrern­norm is dus nogal vergezocht.ten'verbod voor het gebruik vanplutonium in pacemakers was meerop zijn plaats geweest dan hetopvoeren van de "norm" tot 5maal de natuurlijke hoeveelheidshaling.

14. -...,. _

URAN IUMKRISIS

Oe techniache beheereing v.nhet re.ktor gebeuren ie n. 30jear nog steeds zeer onvolko­.en. Er zijn geen vooruitzich.ten op een essenti'le verbete­ring.Oe Amarican Physical Societysignaleert dst reaktorkonstruk­ties onderhevig zijn sen ..te.lzwellingen (tot lS~) t.g.v.het neutronen bombardement. Bijeen fusie-reaktor zel dit pro­bleeM nog groter zijn.Or. E.rl Gulbrandeen ven dePittsburgh Universiteit heertna 25 jear ontwikkelingswerkeen ..terielen voor kernreak­torkonstrUktiee gekonkludeerdd.t de huidige,meteri.len enontwerpen g"n veilige kern­centr.lee kunnen biedlln.

Kernenergie en ur.niumkrisis.

Oet kernenergie on8 niet Minder.fh.nkelijk ....kt van .nderelanden werd tot voor kort hevigontkent door de kernenergie_pl.nnenllNikera. Nu blijkt echteruit verechillende plublic.tieedat ..en in kringen v.n dezeplannenlllakera de ne.kte w.ar­heid niet eeer weg kan preten.

Elke kernreaktor die besteldII/8rd ne het begin v.n 1976 lageheel efhankelijk v.n nu nogte ontdekken urenium.

Zelfs wordt er gesproken overeen tekort in ,het .anbod v.nur.nium v.n 20 mi11ioen kglj.ar in 1985.Rekening houdend ...t de ont­wikkalingstljd die nodig ie OMvan een ur.nium vondst ~e ko­..n tot ean Qper.tione1euraniUII aiJn welke 8 tot 11jaar bedr••gt, is .en dreigenduraniUM tekort nu reeds aenfeU. Alleen 011 deze reden iehet .1 een volslagen dwaaa­heid OM plannen ta ..eken voorkerncantrales.

Bronnen:

1. Rijn afdeling van effekten­..kele.r. K.ntoor PenlllureGordon , Co.

2. Org.nis.tie voor Econoeiacha....nwerking en Ontwikkelino

3. Nationale Academie van Wetenschappen te Washington.

•• Intern rapport van de EEG.

St11gelegd.

Re.ktorblok A v.n de grootstekerncentr.le ter wereld die inBiblia Ouitel.nd, is op 23epril stilgelegd voor de ja.r­liJkae reviaie. ~n ontdekte eenp••r m.nkementen; losae achroevenen acheurtjes. Bij da rap.rtie wasde strelingsbelasting zo hoog datvel. arbeidars in korte tijd de..xi.ala doeie kregen.8egin september kreeg Mn wervergunning OM te sterten, mear deMaX. druk _08t beparkt blijven tot4,5 .tllOafeer voorheen 14 atmosfeer,In .ugustue werd ook reakter blokB etilgelegd, eveneens soheurtjes.Op z'n vroegst in oktober weer inbedrijf.

Op 8 mei werd de reektor van dekerncentrale Gundrellllllinge'l ui tge­echakeld vOOr routine-onderzoek,..n vond ook elweer scheurtJee.Reparatie duurde tot eind Septem­ber.

SCP kocht uraniUM.

De s...nwerkënde Elektriciteits­Procudentan SCP hebben 200 tonureniua gekocht, koeten J 35 mil­joen.SS ton is bestemd voor de kern­centr.le Dodewaard, de rest voorde nog te bouwen kerncentrales.En .1. er geen kerncentrales..er gabouwd worden dan zal hetresterande deel worden doorvar­kocht (zegt SCP).

Ur.niUM kartel.

A.rikaen. berichten duidenerop dat el' een intern.tio­naaI kertel beataat dat sinda1971 de uranl. prija va.t­atelt.Het kartel beataat uit 5 con­cerna uit Auatralll, Engeland,Canada, Zuid.Afrik. enfr.nk­Z'iJk.

Scandinavil.

Up 7 augustus waren vijfduizenddesonstrsnten tegen kernenergieverzameld bij de kernçentrale inhèt zuiden van Zweden. Velepo1itieke- en milieugroeperin­gen hadden de oproep ondereteund.

Ten h.lve gakeerd.

De Deense regering heeft enkeleweken geledeweken voor de behandeling inhet parlement het wetsontwerp,d.t de bouw van vijf kerncen­trales mogelijk moest m.ken, zon­der opgaaf van reden ingetrokken­wel was er in Denemarken een groteweerstand tegen die plannen ont­stean. De anti-kernenergiebawe­ging wes in korte tijd sterk ge­groeid. Tegenstanders van kern­enargie waren te vinden in .llepolitieke partiJan.

PI.ats.

In 8elgi3 wordt voor twee reedsbestelde kerncentrales nog eenbouwplaet~ gezocht. In verband..t het koelwater moeten ze aande kust gebouwd worden. Allepl••tsen aan zae hebben gewei­gerd om ruimte besohikbaar testellen.

Energiebesparing.

Het Amerikaense overheidsin­atituut voor energieonderzoek([RDA) noemt de volgende voor­delen van energiebesparing alsoplossing van het energie te­kort:1. Elk vat uitgespaerde olie

k.n de import v.n olie met'&n vet beperken (IO~

winst op de betallngsba­lsns).

2. Een vat olie besparen kostminder dan da ontwikkalingvan een nieuwe technologie.

3. Energiebesparing heeft eengunatig effekt op de milieu­verontreiniging.

•• Investeringen voor energie­besp.ring zijn in het alge­asen lager dan investerin­gen in nieuwe energiebron-""n.

5. Energiebesparende maatrege­len kunnen in het slgemeeneneller gerealiseerd wordenden nieuwe energiebronnen•

15

KRITIEK OP HET L SE O-RAPPORT ton brans

VERANTWOORD ENERGIEBELCID

aardgas of nog meer kernenergie,gaat het m.i. over de vrsag of weonze schone brandstof aerdgas ofde levensgevaarlijke krachtbronkernenergie willen inschekelenom de periode tot het jaar 2000te overbruggen.

8ESPARINGEN.

wanneer we deze berekening kor­rigeren voor het gedeelte vanhet aardoliegebruik dat niet inaanperking komt voor enderebrandstoffen blijft toch eengrote vermindering van de olia­import mogelijk die dan gepaardgeat met een varmindering vanaardgee en of steenkolenverbruik.

Dat betekent dat wij als norm endoel hanteren-de inpassing vsn ons energie­~rbruik binnen de door denatuur continu aengevuldeenergiestromen (zonne-energie,windkracht, enz.), dus geenroofbouw op Voorraedbrand­stoffen

-het niet verstoren ven klimaaten milieu door energiesystemen

-niet experimenteren met degezondheid van de (wereld)be­volking door eanvechtbere

Het pessimisme t.a.v. de mogelijk­heden die besparingstechnologieons kan bieden kunnen wij nietdelen.In een recent rapport van deUNO wordt gekonkludeerd dat deaogelijkhsden voor energiebespa­ringen in USA en W.Europa zogroot zijn dat in het begin vende negentiger jeren verbruiks­rendement met 33 a 100% toege­nomen zal Zijn.Qat betekent dus dat er een reeksmogelijkheden beschikbaar komttussen halvering van het primsirbrandstofverbruik bij handhavingvan het huidig eindgebruik enhandhaving van het primair brend­stofverbruik bij verdubbeling vanhet eindgebruik.Handhaving van scenario 2 t.a.v.de toatale hoeveelheid eindge­bruik (40% groei totaal tot hetJaar 2000) geeft dan toch demogelijkheid het oliegebruik(i.port) alleen door de bespa­ringstechniaken tot nul te re­duceren.Uiteraard zonder enige toepas­sing van de kernenergie-toepas­sing. (zie bijlage 2).

Ons inziens moet hieronder~incipiUel verstaan worden:een energiebeleid dat wij (dezegeneratie volwassen Nederlanders)tegenover ons nage.lacht even­.... ale tegenover onze medemensenen hun negeslacht kunnen verant­_den.

AARDGAS.

Om een globsle indruk te gevenvan de mogelijkheden voor eenscenario zonder kerenergie-uit­breiding wordt in de bijlagedaartoe eon becijfering gegeven.

DIVERSIfICATIE.

"ijns inziens zijn ook de hiernagesignaleerde tekortkomingen vandit rapport terug te voeren opde overheersende vooringenomen­heid ten aanzien van het nodigzijn en geaccepteerd worden vande verdere uitbouw van hetnucleeirvermogen.

scenario 2, zonder enig alter­natief, nauwelijks anders uit­gelegd kan worden dan als san­beveling ~n het scenario.

Door de subjectieve formuleringenin het rapport wordt het pro­kernenergie-standpunt bovendiennog ~~ns tusaen de regels dooraan de man gabracht.

~t de schrik ven de Arabischeolieboycot kennelijk nog in debenen wordt er veel nadruk ge­legd op vermindering van deenergie-afhankelijkheid die hetgevolg is van de olie-importen.De mogelijkheden tot verminde­ring van het deel van de energie­voorziening dat gedekt wordtdoor olie-import zijn volgensdit rapport uitsluitend te ver­wachten in kernenergie- ensteenkolentoepessing (tot hetjaar 2000).

lIIanneer we ervan uitgaan datinderdaad na deze overgangsfasede ontwikkeling van windkracht­toepassingen en zonne-energie­toepassingen, de rol van aardolie­import kunnen overnemen, lijkt hetniet onlogisch juis in deze over­gangsfase maximaal gebruik temaken van besparinqstechnologieen aerdgasreserve.Wat betreft het varhoogde ge­bruik van aardgas wordt in bijlege1 cijfermatig aangetoond dat diteen reeUle mogelijkheid ie.Uiteraard is het op zichzelfniet zo verstandig onze aardgas­reaerve op te maken, maar we zit­ten nu eenMaal in een situatieweadn ene de rekening wordt ge­presenteerd voor de uitverkoop­politiek dJe door vDrige rege­ringen a18 sa.rdgeatleleid itIgevoerd.Illare het niet dat inmidde18 doornieuwe e.rdgasvondsten onze reser­vea nog steeda het nivo van 10jaer geleden he6bèn, den zou doordeze uitverkooPPQlitiek de aard­gasreserve nu el te gering zijnom er van 19B5 tot 2000 nog ietsmae te kunnen beginnen.Bij de keuze tussen opmaken van het

Daze tekortkoming van de kantvan de opdrachtgever (hetkabinet) is dermate groot, datde LSCO zich gedwongen zag zichzelf te voorzien van een richt­lijn voor het nivo van energie­verbruik, om deze als werk­hypotheee te kunnen hanteren.

Omdat .het tweede rapport hetduidelijkst inzicht verschaftin de uitgangspunten en ergu­mentatie-methoden die geleidhebben tot de door deze commis­eie gedane aanbevelingen, heeftdit rapport hier de volle aan­decht.

"VERSPILDE ENERCIE, anno 1976."Het verslag VBn een hoopvolleburger die het niet meer zietzitten in de Landelijke Stuur­groep Energie-Onderzoek.

In Intermediair van 24 saptember1976 geeft de voorzitter vanbovengenoemde stuurgroep eensamenvatting van de drie rap­porten die onder zijn leidingzijn uitgebracht.

Het tweede repport bevat aenoverzicht van de overwegingenen eanbevelingen ten aanzienvan een nationaal plan voorenergia-ondarzoek in Nederland.In het eerate rapport wordt eenoverzicht gegevsn van de studiesdie zijn gemaakt op het gebiedvan da toepassingsmogelijkhedenvoor zonne-energie, windkrachtan .ardwarmte. Het darde rap_port geeft toelichting op deoverwegingen die hebben geleidtot de aanbevolen onderzoek­projecten.

Eigenlijk had de L S E 0 eenonmogelijke opdracht gekregentzonder dat er richtlijnen wor­den gegeven over de hoogte vanhet gewenate energieverbruik,.oest er een onderzoek gestartworden naer de methoden om ditonbepealde energieverbruik moge­lijk te maken.

Daar het ook de L5EO niet ontgaankan zijn dat deze tekortkomingvan de opdrachtgever nauw samen­hangt met de verdeeldheid dia inhet kebinet heerst t.a.v. hetenargie-beleid, mat name t.a.v.het kernenergiebeleid, zou aenzorgvuldige poging tot handha­ving van de van hear verlangdeobjectiviteit rekening gehoudenhebben met beide standpunten(v66r cq. tegen uitbreiding vanhet opgestelde kernenergiever­lIOgen).

Uitwerking van all"n het pro­kernenergia-standpunt (in acena­rio 1 zowel ale ~, is dan ookm.i. wel de grootste tekortko­ming van het repport.Dit galdt temeer daer daar dagedetailleerde uitwerking van6, --'

17

lozingsnormen, maar toepassingvan energiesystemen die zichlenen voor feitelijke demokratie,dus kleinsch~lige systemen op deplaats van het eindgebruik voor­zover dit internationaal gezienenergetisch en milieu-technischverantwoord is.

In hoofdstuk IV (op blz. 7) wordtgssproksn over "normering" venhet verbruik van de primaireenergiegrondstoffen.Aangezien juist deze leidrssdniet door de opdrechtgever isverstrekt is het ons inziens eeninhoudsloze kreet die ten onrechtesuggereert dat er morele waardenten grondslag liggen ean de kon­klusies van dit rapport. Dit geldttemeer doordst niet gedefiniäerdwordt wat er onder deze"nórmering" verstaen wordt.

In hoofdstuk A (op blz.13) wordteen eantel mogelijke nationalemotieven voor een energiebeleidgeopperd, de morele overwegingenblijven beperkt tot vege formu­leringen zoale Hf. Een noodzaakom de groei van het energiegebruikin de gefndustrialiseerde landente beperken, later eventueel totstilstand te brengen in verbandmet mondiale overwegingen".Kenmerkend is wel dat de be­perking van het energieverbruikbij voorbast alleen geacht wordtop de toekomstige groeibetrekking te kunnen hebben; devraag of het huidig nivo vanenergieverbruik en de verspilling­en daarin te rechtvaardigen zijn,wordt niet in overweging genomen.wel wordt een vraagteken gezet bijpolitieke heelbearheid ven destebilisatie van het energie­verbruiksnivo in Nederlend wan­neer vele endere industrielandenwel hun energieverbruik latentoenemen (zonder de tegenover­gestelde situatie ter diskussiete stellen, blz. 28).Dat brangt ona op aen anderegroep tekortkomingen, namalijk:

METEN ~ET TWEE ~ATEN

-In hoofatuk IV wordt (op blz.7)geateld dat de Nedarlandse bij­drage aan het energieonderzoek oa.gebaseerd kunnen zijn op reedsbestaande deskundigheid.Voorts wordt een betoog gehoudenten behoeve van de ontwikkelingvan kernfusie, vanweg de reedsopgedane ervaring met plasma­fysica.Echter de dan nogal voor de handliggende konklusie dat onze ruimeervaring met aspekten van wind­kracht, verkregen in de lucht­vaartindustrie, zijn weerslag zalhebben in een ambitieus wind­krachtprogramma, wordt tavergeefsgazocht.Nog merkweardiger wordt desituatie wannaer in dit rapportwordt gesteld dat zonneenergie enwindkracht samen in het jaar 2000pas enkele procenten kunnen bij-

dragen aan onze energie­voorziening. Deze uitspraek lijktniet goed te rijmen met hetbericht van het ZweedsMeteorologisch en HydrologischInstituut, dat rapporteert in hêtjaar 1990 een hoeveelheid elek­triciteit op te kunnen wekken gelgelijk aan 60 procent van hethuidig Nederlands elektriciteits­verbruik.

-Op blz. 13 wordt gepleit voor hetopenhouden van keuzen voor deenergievoorziening, maar nergenswordt gestald dat een redelijkevergelijking van de alternatievenveronderstelt dat er ernst wordtgemaakt met het inhalen Van deachterstand die is ontstaan in deontwikkeling van toepsssingen opbasis van zonne-energie en w1 no­kracht. Deze achterstand ia ont­staan doordat 30 jaar lang vrij­wel alle researchgelden zijn be­steed aan de ontwikkeling vankernenergie. Ruim 2 mil jard guldenis daaraan alleen al in Nederlandbesteed, en met welk pover re­sultaat: nog steeds een gesubsi­diäerde en wettelijk bevoorrechtebedrijfstaklIn een rapport aan de federaleenergiecommissie van USA heeftWalter E. ~orrow Jr, AssociateDirector van het LincolnLaboratorium van ~aseachusets

Institute of Technology, v66rge­rek end dat bij een redelijkefinanciële inspanning in 1985reeds 15% van het totale energie­verbruik van USA uit zonneenergie.projekten verkregen kan worden,en in 2015 zelfs 100% (beide opbasis van verbruiksnivo van 1975).Wat betreft de toepassings­mogelijkheden voor windkracht isde energienota vrij duidelijk,daar wordt gesteld dat bijgebruik van 5% van het Nederlandsdeel van het Continentaal Platvoor elektriciteitsopwekking, ditvoldoende ie om het hele Neder­landse elektriciteitsverbruik van19B5 te dekken.In Denemarken wordt een wind­turbine van 2 ~egaWatt-capaciteit

(in Tvind) gebouwdl

-Ook de royale aandacht die (opblz. 42 tlm 45) wordt besteadaan de snelle kweekreaktor, dieel 25 jaar in ontwikkeling is,ataat in schril kontrast tot hethat lot dat beschoren is voórbesparingstechnologie, energie­verbruiksbeperking en maatschap­pelijke aspekten van een scenarie.

~AATSCHAPPIJ-VREE~OE

AANBEVELINGtN

Oe omvang en de techniek van hetenergiesysteem hebban ean enormeinvloed op de werkgelegenheid(zowel kwantitatief als kwali~

tatief), de belastingdruk, dewelvaart, de volksgezóndheid,enz.Zelfs het feitelijk demokratischkunnen funktioneren van onsregeringssysteem staat op hetspel. Wie zal bepalan hoeveel en

welke energie wij en onzekinderen zullen willen gebruiken?Oe SEP? De leden van het Atoom­forum? Het gebruik van karn­energie leidt, vanwege de uranium­krisis die in • 1985 te verwachtenia, onvermijdeÏijk tot versneldeinschakeling van kweekreaktors,opwerkingsinstallaties en afval­dumpingsprojekten.De nukleaire technologie is der­.ate verweven met het militair­induetriUel komplex. dat het on­dankbaar is dat de burgerij vaneen stad, atreek of land zichstreks de luxe van eendemokratisch bestuur kan ver­oorloven.

Oe eerste signalen zijn er nureeds:-oe SEP neamt volkomen zelfstandigbeslissingon over de elektrici­teitsstruktuur, over deelname inkweekreaktorprojekten en splijt­atofaankopen. Wel ken de burgerwettelijk verplicht worden mee tebetelan aan deze aktiviteiten.-Uraniumverrijking ia een semi­militeir procede, hetgeen de~gelijkheid opent op grond ven"staatsbelangen" de zakenbelangenaan de diskussie te onttrekken.-Veiligheidsmaatregelen hebbenhier zalFs ven overheidswage hetetiket "zeer geheim". Onlangstrad Nedarland toe tot de geheimeklub van landan die nukleairainstallatias en kennis (kunnen enwillen) verkopen. Oe bepalinganvan deze overéénkomst, die bedoeldis om de verspreiding Van deatoombom via "vreedzame" kern­enargie te beperken, zijn geheim.Uit uitspraken van U5A-senatorRibicof is af te leiden waaromdeze bepalingen zonodig geheimgehouden moeten worden. (citaat:"I donlt think thet the rrench orthe Germans could stand up topublic opinion if all the factawere known"). Toch meant de LSEOdat dazeproblemen buiten hear op­dracht liggen, en volstaat armeeaan te dringan op vervolmakingvan het Non P~olirer.tie Verdragen'da daarbij behorende 8afeguard­maatregelen (blz. 93).

ONWETENSCHAPPELIJKE 5TELL~GNAME

-Zonder eniga vorm van weten­schappelijke verantwoording wordtverwezen naar en vertrouwd optechnieken ter verwerking vanuitgebrende splijtstof, terwijldeze op zijn best alleen oplaboratoriumschsal zijn toegepasten geen garentie gageven kanworden t.a.v. de houdbaarheid vanhet bereikte rasultaet(verglazing bijv.).

Eufemistisch wordt gesproken over"nonretrievable opbergmethode" teraanduiding van het d u m pen inzoutrormaties. (blz. 36).

Ceen melding wordt gemaakt van destudie gemaekt door Deense geo­logen in opdracht ven hunregering. over de technische

18

Het seldo ad. 202 x 1.000 IÛlJoen m3 aardgas per 2000 zal in werkelijkheidhoger zijn doen-import vsn aardgas uit huidige en evt. toeka.stige kontrakten-ontdekking van te verwachten edditionele kleinere eardgasbronnen.

202

2.275

-

755

440

...

;!:. 1.080

. ... .

toename kernenergie)

x 1.000 miljoen m3aer dgas2.477

SA~HVATTINe VAN KONKLUSIES OVERHCT 2e LSEO-RAPPDRT

De .amenwerking i8 beperkt ge­bleven tot de "erkende wetenschap"en de belanghebbende industrie.el'n adviezen zijn gevraagd aanvakbonden, konsumentenorganiaatiesof onafhankslijke milieudeskun­digen. Er is geen oog voor demaatschappelijke werkelijkheid datinternationale verdragen op zichnog geen 'nkele garantie kunnenbieden voor da bescherming van dewereldbevolking, zeker niet alsda verdragen géén sanktiebapaling­en kennen.

Bovendien draagt het rapport ellealle~egen de eporen Van een pro­kernenergieinstelling die gevoedwordt vanuit een visie.van groeiin het energieverbruik en elek­trifikatie ven de maatscheppij.Deze inatelling moet als subjec­tiefgekarakteriseerd worden, enia daarom ongeschikt voor hetdienen van de hele gemeenschap.

Oe lsCO i, er niet in geslaagdtot een aanbeveling te komen

. waarbij beleidsalternatievan metde e~ij behorende konsekwenties'worden ~ekonfronteerd.

•....-.... '

Alternatief scenario 2 (zonderBIJLACE

reeterende bewezen en gepubliceerde aardge.­reserve anno 1975

totaal aardgaaverbruik

-Oe groei van het energieverbruiklISt 37% in de periode 1975 - 2000wordt niet gemotiveerd door eenindikatie van de nu nog nuttigemaatschappelijke toepassingsge­bieden die dit verbruik vsreisenzouden. Oe in het scenariogenoemde normering betekent nietmeer dan een gemstigde extra­polatie van de in het varledenwaargenomen energieverbruikstoe­name, terwijl de mate ven matiging.met de natte duim ia bepaald.

-Ceen vermelding wordt gemaaktvan het feit dat een grotere matevan kernenergietoepaeaing, tervervanging van aardolie en aard­gaa, de omvang ven het hoog­epanningenetwerk noodzakelijkdoet toenemen in verband metgeringe beschikbaarheid van kern­centrales in kombinatie met hetgebruik van deze centrales voorgrondlastdekking. Ook wordt geenvermelding gamaakt van de ver­achillen in afvalwarmte die ge_loosd worden in kerncentrales tOY.fossiele brandstof-stokendecsntrsles. Toch heeft hetElectriciteitaetruktuurachema ende inSpraak daarop el duidelijkgewezen op de schaarse mogelijk­heden in Nederland om zondermilieuverstoring koelwater telozen.

aardgasreserve (bewezen en gepubliceerd) per 1975

binnenlands aardgaaverbruik 1976-2000 volgenseeenario 2, LSEOa

exportverplichtingen 1976-2000 volgene aardgas­plan 1976 (zoals gepubliceerd inVolkskrant dd. 7-1o-l976)

kompensatia kernenergietoensme door asrdgas1986-2000. lsro-21 toename ven mp­geate1d elektro vermogen vlga. blz.30acenarie-eenheden (0.65 mln. ton o.e.)x1200/100o..

-Oe energie-analyse van prof. dr.J.Kistemaker wordt vermeld en ge­aksepteerd zonder de uitgangs­punten van deze analyse of dehierop uitgebrachta kritiek tevermelden (zie B~te nr. 19,1975).Oe niet nader omschraven verwiJ­zing nasr het kommentaar van deCo6rdinatie-commissie Energie­Analyse over een "niet geheelcorrecte methode", die toch geleldheeft tot een "resultaat dat ruw­weg juist is", kan het LSEO-oor­deel over deze energie-analysenauwelijka geloofwaardigsr maken(blz. 3B).

realiseerbaarheid van een veiligedumping in zoutformaties. Oekonklusie ven deze studie was danook doorslaggevend voor de genomenbeslissing af te zien ven de kern­energieplsnnen (5 kerncentrales:).Kort samengevat was de konklusiedat de geologen nog tien jaarnodig zullen hebben om een weten­schappelijk gefundeerde uitspraakover bruikbaarheid van dezemethode te kunnen doen. Mocht hetentwoord dan positief zijn, danzullen zij daarna nog een gekon­troleerde praktijkproef ~n tienjaar moeten uitvoeren OM met rede­lijke zekerheid een voorapeilingt. kunnen doen over de veiligheidin de vele eeuwen dat het geduptegedumpte materiaal redioaktiefblijft. Op zijn vroegst ken duspes over 20 jear een redelijkonderbouwde beslissing genomenworden over dumping in zoutforme­ties. Cen wetenswaardig puntjevoor ons ia dat deze Deense studietwee zoutformaties betreft, waar­van er 44n precies dezelfde isels waarin Duitsland (en Neder­land) proefboringen (gaan) nemenin verbend met nu reeds voorge­nomsn dumpingen.

-op blz. 92 wordt gesteld dat eenenergieverbruiksnivo aanzien~iJk

lager dan het (in scenario 2)voorgestelde, slechts denkbaar isin een situatie van een langdurigeekonomische depreasie. Deze uit­spraak wordt op geen enkele wijzeverantwoord, zelfs wordt verzuimdeen onderscheid te maken tussenhet brutoverbruik van primaireenergiedragera en het netto­gebruik door konsument, industrieen openbare voorzieningen.

--.._-~---------------------1enkele

P1idwoldaGroningenl.eeuwardenDrachtenSneekZwolleZutphenLelystadDinxperloDodewaard

NijmegenBeek (bij

Nijmegen)maastrichtValkenburgVenloEindhovenDen BoschTilburgRoosendaalP1iddelburgDordrechtVlaardingenDelftHaarlemAmsterdamUithoornHilversumDen HaagBe19UJ;

Lembeke 9971

regionale adressen:

Voor andere plaatsen en verdere inlichtingen: Oudegracht 36, Utrecht,telefoon: 030-314314.

WERKNEMERS GAAN WERKNEMEN.

Een komité van vaksbondsleden bijde Lucas Aerospace Company (totaal65.000 personeelsleden) heeft zelfeen plan opgesteld voor de produktievan milieuvriendelijke en sociaalinpasbare machines en instrumenten.De produktie hiervan zal tevens opeen humane wijze, dus niet in eenvervreemdend arbeidsproces moetengeschieden. Uitgangspunt is dathet verwerven van inkomsten nietten koste gaat van de gezondheidvan werknemers en hun gezinnen envan de maatschappij. "Wij leefdenvan de defensie-opdrachten. Dielopen nu terug, maar wij betreurenzulks niet", aldus de vakbondsleden. 19)

.. ULTRACENTRIfUGEFROJEKT EN KAL­KAK: ÉÉN POT

KERNENEKGI

(