NENoNleuwsKwartaalblad van het Nederlands Euregionaai Nucleair Overleg (NENO)

Nazi-technologie via Urenco in handen van Pakistan en Irak

Urenco en kernwapensDit NENoNl8uws is een special over de relatie tussen Urenco en kernwapens. Directeaanleiding zijn de uranium-actiedagen die tot 15 september in Duitsland zullen plaatsvindenen op I september bij Urenco Gronau beginnen. I September staat in Duitsland bekend als•Anti-Oorlogsdag" en daarom staat bij de startmanifestatie in Gronau de relatie tussenUrenco en kernwapens centraal (zie actie-oproep achterpagina).Tbeo Radeslm van Die Toil/uds laat zien datdeze relat ie niet uit de lucht is gegrepen en komtin dit NENONl8uws tot een schokkend feitenoverzicht: niet alleen is het ontstaan van Urenconauw verbonden met het kernwapenprogramma van nazi-Duitsland, het kernwapenbezit vanPakistan en Irak is direct terug te voeren op onverantwoordelijk gedrag van Urenco Almeloen Gronau. Urenco draagt dasrmee een grote verantwoordelijkheid voor de mogelijkheid dathet recent weer fors opgelaaide conflict rond Kashmir kan ontaarden in een kernoorlog envoor het reit dat de Verenigde Staten in de aanwezigheid van atomaire, biologische enchemische wapens een voorwendsel kunnen vinden om Irak binnenkort aan te vallen.

NENoNleuwsPostbus 6g57550 AR HengeloOCDOCXlDlaet@botmailoomhnpilhome.........n11

-antinucleairl

Kwartaalbladuitgegeven door

NederlandsEuregionaaI

Nucleair

Overleg

JaaraboDDemeat:maak€ s.~ overopgiro 6492958t.n.v, NENO. Hengelo

Jaargang 3Nummer 3september 2002

Coplj'lultiag ar. 4:I november 2002

lJr<ioivmv'?rrijk in~J

Almelo

2: kerncentrales

Lingen

urcnlum-,~l H.:!- b HGmn~lI

2 NENoNteuws Onderzoek en Lobby

Atoombommen en Nazi-groeten uitAlmelo

Hoe fout is Neerlands uraanverrijking?

lacob Kistemaker, begon in1935 zijn studie te Leiden,waar hij tot in de oorlogs­jaren als assistent van dedirecteur van het KamerlinghOnnes-Iaboratorium werkt. Ineen brief van 13 mei 1944 nr.2027 afd. HO schrijft eenNSB-secretaris-generaal inhet Duits dat in het Leidselaboratorium "de laatste ja­ren ononderbroken waarde­volle wetenschappelijke ar­beid is verricht; de daar aanverbonden professoren en hetverdere personeel. ook de'Instrumentenmakersschool'hebben zonder uitzonderingvolkomen loyaal hun plichtvervuld .. • [2] De niet­collaborerende onderdelenvan de Leidse universheit

Het tegenstroom centrifugeprincipe van Steenbeek hadtheoretisch het grootstescheidend vermogen en leekop industriële schaal toepas­haar. Het voordeel van gas­centrifuge ten opzichte vangasdiffusie is dat het minderenergie kost, minder ruimtein beslag neemt en gemakke­lijker kan worden uitgebreidnaar gelang de hehoefte.Door deze drie eigenschap­pen moest het de meest goed­kope methode zijn om uraante verrijken voor de productievaneen kernwapen.

Een 18 jarige Noordhollaod­se boerenzoon, genaamd

Kistemaken grote SS­avontuur

Dat de kernproeven in Pakistan hun oorsprong hebben in de spionage activiteiten van AbdulQuadeer Khan in de Almelose vestiging van de Uranium Enrichment Corporation (Urenco) isbekend. En dat bet Nederlandse verrijking draait op de methode van Professor Kistemaker isook geen nieuws. Maar dat het Brits-Duits-Nederlaodse Urenco concern en zijn aandeel­houders het niet zo nauw nemen met non-proliferatie-aspecten en op nazi-fundamenten zijngebouwd is minder hekend.

door Thee> Radestra

"WIj zijn zo vrij, Uw aan­dacht Ie vestigen op denieuwste ontwikkelingen inde kernfysica, die hel naaronze mening moge/ijk zullenmaken een explosief Ie ver­vaardigen dat vele orden vangrootte krachtiger zal zijndan de conventionele. [...)Het land dal er hel eerstgebruik van maakt, heeft eenniet meer in te ha/en voor­sprong op de anderen be­haald. [ ..J-Heil Hitier" [I]Met deze brief van 24 april1939 aan ReichmarschallHermann Göring, medeondertekend door kernfysicusWilhelm Groth, hegint degeschiedenis van Neerlandsuraanverrijking te Almelo.

In de herfst van 1941 wordenDuitse kernfysici opgeroepenvoor een geheime militaireconferentie die zich buigtover de vraag hoe zuiveruraaIl4 235 te verkrijgen voorde productie van de 'ura­nium-bom', Het apparaat datwerd besproken is de ultra­centrifuge, aanvankelijk gas­centrifuge genoemd. Hetprincipe ervan werd al in1919 door Britse geleerdengepubliceerd.

De nazi Wilhelm Groth en deconununist Max Steenbeekzijn Duitse centrifugisten.

Kistomaker met op de achlefyrond de Dui!s8 centrifuges

Kistemaker behoorde tot dedagelijkse bureaustaf van hetParijse Cellastic-gebouw, [3]Vanuit het Leidse laborato­rium werd, tussen 1941 en debevrijding van Parijs in au­gustus 1944, een groot aantalmalen zonder problemen naarde Franse hoofdstad gereisd,[4] Onder dit reisgenootscbapbevond zich ook de Duitsenazi Wilhelm Groth, mede­ondertekenaar van de briefaan Göring in 1939, die zo­wel in Leiden als in Parijsonderzoek verrichtte.

Onderzoek en lobby

werden in 1944 door SS­Hauptsturmfiihrer dr. Bötchergeplunderd en naar het Duit­se Jülich (vlak over de grenster hoogte van Heerlen) ver­scheept. Dr. Böteher bad inde voorafgaande bezettings­jaren bij het Leidse labora­torium gewerkt.

De in 1937 te Amsterdam op­gerichte N.V. Handelsonder­neming Cellastic werd in deTweede Wereldoorlog eendoor de Duitsers van alle fa­ciliteiten voorziene organisa­tie waarbij wetenscbappelijk­industriële spionage werd uit- In 1945 promoveerde Kiste­gevoerd in het Cellastic-ge- maker aan de universiteit vanbouw Rue Quentin-Bauchart Leiden. De nazi's Groth ente Parijs. Sinds 22 juni 1940 Bötcher zetten hun onder­stond het kernfysisch labora- zoek voort voor de firmatorium van Frederic Joliot- DEGUSSA te Bonn. Waar­curie te Parijs onder Wehr- schijnlijk werd reeds in 1947macht-beheer. De nazi's be- Groths centrifuge-onderzoeksloten de installaties te laten in het geheim in Nederlandfunctioneren en te gaan toe- ondergebracht aan de Hoogtezien op eventuele resultaten. Kadijk in Amsterdam; hetOnder de niet-Duitse geleer- eerste eigen na-oorlogseden die wel tot collaboratie FOM-laboratorium van Kis­met de nazi's bereid waren, temaker. Kistemaker was opbevond zich de jonge drs. 1. 1 januari 1947 in dienst ge­Kistemaker. 'Cellastic' treed treden van deze door de staatdan in actieve oorlogsfuntie. ingestelde stichting Funda-

Kistemakers grote avontuurDe officiële versie gaat als volgt. Jacob (Jaap) Kistemakerwordt op 23 april 1917 in Kolhom (Noord-Holland) geboren.Hij studeerde vanaf 1935 tot in de oorlogsjaren te Leiden,waar hij als assistent van de directeur van het KamerlinghOnnes-laboratorium wordt aangesteld. In mei 1943 trouwtKistemaker. In opdracht van de laboratorium directeur gaathij in 1944 drie keer naar Parijs. Eén van de Nederlandersaldaar, mogelijk Kistemaker, probeert zonder succes Londente waarschuwen dat vanuit het Parijse Cellastie-gebouwspionage activiteiten door de nazi's worden uitgevoerd. In1945 promoveert Kistemaker aan de universiteit van Leiden.In 1955 verdwaalt Kistemaker in Duitsland en belandtprompt op een colloquium over ultracentrifuges. De volgendedag in Nederland, krijgt hij financiële ondersteuning voorzijn centrifuge onderzoek. In 1957 neemt hij contact op metde Duitse professor Wilhelm Groth, die tot beider verbazingaan hetzelfde onderzoek blijkt te werken.

NENoNleuws 3

menteel Onderzoek Materie(FOM). Hij begon alsresearch-fysicus en is vanaf1953 belast met het onder­deel 'massascheiding' waar­onder ook de scheiding vanuraan-isotopen behoorde. In1954 hervatte Groth zijn on­derzoek in Hanau, de vesti­gingsplaats van DEGUSSA­dochter NUKEM. [5]

In 1955 krijgt Kistemakervan de directeur van de firmaWerkspoor (onderdeel vanUrenco-aandeelhouder Stork)een voorschot van € 22.500voor zijn onderzoek naar descheiding van zware isoto­pen. In datzelfde jaar wordthet Reactor Centrum Neder­land (ReN) door Staat en be­drijfsleven opgericht. Sinds1956 staat de post 'ultra­centrifuge' op de begroting(€ 118.500). Het jaarverslagvan het FOM over 1957meldt: "Door het RCN werdmet Duitse instanties overleggepleegd aangaande samen­werking op het gebied van deultracentrifuge-ontwikkeling,waarbij zal worden voortge­bouwd op een reeds langer

bestaand onofficieel contacttussen prof. Kistemaker enprof. Groth van de universi­teit van Bonn, die eveneensexperimenten en studies opdit gebied verricht. "In 1958is de ultracentrifuge post op­gelopen tot € 300.000. Dit ishet jaar van geruchten overeen Duits-Nederlandse proef­fabriek. [6]

In het jaarverslag van hetReactor Centrum Nederlandover 1961 (ultracentrifugepost € 340.000) wordt ver­meld, dat Kistemaker gebruikmaakt van "de tegenstroomwervel volgens de methode

4 NENoNleuws Onderzoek en Lobby

Ultracentrifuge in Brits-Franse politiekDe Nederlands-Duitse Urenco combinatie heeft haar basis inde jaren '40-'45 (officieel 1957). De vreemde combinatie vaneen Brits-Duits-Nederlandse samenwerking komt uit de jarenzestig. In die tijd hoopte Frankrijk dat haar gasdiffusiefabriek het spil werd van de Europese Gemeenschappen(Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, België enLuxemburg) en daarmee Euratom. Frankrijk weigerde detoetreding van Groot-Brittannië en dacht dat hetultracentrifuge-project nog lang in een experimenteel stadiumzou verkeren. De Britten richten zich tot Bonn voor deelnameaan het project, hetgeen werd aanvaard. Frankrijk leek nualleen toegang tot de ultracentrifuge technologie te kunnenkopen (via de openbaarheid van 'militair geheim') doorGroot-Brittannië tot de Gemeenschappelijk Markt toe telaten. [8]

Atoombom en roofvoorZuidafrikaansapartheidsregime

In 1978 verkoopt Uranitkennis over het ultracentri­fuge procédé aan Zuid-Afrikadat hiermee al snel uraanproduceert voor kernwapens,waarmee het kernproevenuitvoert. In datzelfde jaarwordt bekend dat BNFL(Urenco's Britse klant enaandeelhouder) uraan betrektuit de grootste uraanmijn terwereld (De Rössing mijn vande Britse multinational RioTinto Zinc) in het door Zuid­Afrika bezette Namibië. Vol­gens decreet nr. I uit 1974van de Verenigde Naties isdaarom de export van grond­stoffen uit Namibië verbo­den. Omdat Urenco alleenmaar haar verrijkingsdienstenverkoopt van de door haarklanten ingekocht materiaal,wordt de Nederlandse Staatniet vervolgd wegens helingvan geroofde delfstoffen.Mocht de VN erachter komendat Urenco het verarmdeuraan van haar klantenopkoopt, heeft Urenco zich

het proces herhaalt of als jehet verder uitbouwt dan komje tot over de 90 procent alsje dat wilt. [...] als je een bomzou willen maken, heb ik alsniet-deskundige begrepen,dan zou je inderdaad vancentrifuges gebruik kunnenmaken."

De vraag ofUrenco ook tech­nologie aan Brazilië ver­koopt, ontkent de toenmaligeUrenco directeur, maar hetzou mogelijk zijn dat "doch­terondernemingen" dat weldoen aan betrouwbare lan­den. [10] Het contract tussenUrenco en de BraziliaanseNuclébras dateert van 20 sep­tember 1976. Urenco's Duitseaandeelhouder Uranit ver­koopt, in ruil voor een deelvan de uraanerts productie,verrijkingstechnologie aanBrazilië. Tot de Braziliaanseverrijking is gebouwd, levertde Urenco uraan aan Brazilië,dat Brazilië gedeeltelijkdoorverkoopt aan Irak. In1997 ondertekent Brazilië hetNon-Proliferatieverdrag om­dat het de mogelijkheid bezitkernwapens te maken. [7]...._ .... ......

Steenbeck". Met 'de methodevan Professor Kistemaker'wordt dus bedoeld, de doorKistemaker ontworpen cen­trifuge volgens het Steenbeekprincipe, die hij samen metde Duitse nazi WilhelmGroth ontwikkelde.

Ultracentrifuge nietgeschikt voor kernwapens?

In 1976 is in Almelo, na eenbouw van 2 jaar, de geza­menlijke Nederlands-Duitsedemonstratie fabriek 'SPI'(Separation Plant 1) in be­drijf genomen. De centrifu­ges zijn van Wilhelm Grothsontwerp. (7] Het Duitse cen­trifuge project was tot 'staats­geheim' verklaard en niet tot'militair geheim', omdat deBondsrepubliek zich ertoehad verplicht kernenergieslechts voor vreedzame doel­einden te gebruiken. [8] DeDuitse en Nederlandse verrij­kingsvestigingen van Urencomogen bomzuiver uraan-235produceren, mits deze uitslui­tend voor burgerlijke of we­tenschappelijke doeleindenen niet voor wapenproductie

is bestemd. [9]

Toen de heer lEE. Meilof,technisch directeur UrencoNederland BV, in 1977 werdgevraagd of de centrifugetechnologie gebruikt konworden voor kemwapenpro­ductie, zei hij: ''Nou, ik bengeen expert op het gebiedvan de wapenindustrie maarik dacht dat die jongens meerdan 90 procent verrijkt ura­nium nodig hadden. Voor deverrijking moet je duizendencentrifuges achter elkaarschakelen, door elke centri­fuge wordt het uranium eenstapje verder verrijkt. Als je

Onderzoek en lobby NENoNI8UWS 5

ingedekt met de mededelingdat er in de ultracentrifugeseen mix aan uraanuit diverselanden wordt gebruikt. Deherkomst zou niet meer tetraceren zijn. [7] [11] In dejaren zestig is het de Ameri­kaanse mijnbouwmaatschap­pij Rio Tinto die deelneemtaan de Westduitse firmaNUKEM te Hanau (aan­deelhouder Uranit), dochter­onderneming van DEGUSSAte Bonn. [12] Uranit is sindshaar oprichting in 1969gevestigd in Jülich, waar SS­Hauptstunnfiihrer dr. AlfredRichard Bötcher in de jarenveertig het geplunderde uni­versiteits instrumentariumnaartoe verscheepte. Tot eindjaren zestig is dr. BötcherDEGUSSA directeur. [13]

Controle enschijnheiligheid

In 1988 wordt de directeurvan DEGUSSA-dochterNUKEM in Hanau geschorstvanwege het verdwijnen vantwee vaten radioactief afval,waarschijnlijk richting hetPakistaans kernwapenpro-

gramma. De NUKEM-direc­teur blijft directie-voorzittervan de Ureneo-Group, Opverzoek van CDA-ministerVan den Broek (BuitenlandseZaken) naar aanleiding vande NUKEM-affaire, hebbende regeringen van Zweden,Zwitserland en de VerenigdeStaten schriftelijk vastgelegdhet uit Almelo ontvangenverrijkt uraan niet meer tezullen gebruiken voor mili­taire doeleinden. [14]

Bij de Tweede Kamer be­sprekingen in januari 1998over opwerking van splijtstofuit Borssele en Dodewaard,wil de PvdA-fractie datNederland geen nucleairmateriaal verkoopt aan hetbuitenland: "Met de verkoopaan andere landen blijven wede kernenergiecyclus voort­zetten, hetgeen wij ook nietwillen stimuleren." Zesmaanden later krijgen deD66-ministers Wijers (Eco­nomische Zaken) en VanMierlo (Buitenlandse Zaken)toestemming van de Tweedekamer (inclusief de PvdA­fractie) voor het onderteke-

nen van een tienjarig leve­ringscontract van UrencoNederland met de TaiwanPower Company (in de 'op­standige' Chinese provincieTaiwan). Hierbij treedt destaat op als privaatrechtelijkpersoon namens de firmaUrenco, waarbij (internatio­nale) publieksrechtelijkenon-proleferatie-aspectenworden overgelaten aan decontrolerende instantie, hetInternationaal Atoom Ener­gie Agentschap (lAEA ­waarin Pakistan wordt ver­tegenwoordigd door de heerKahn) te Wenen en Euratomte Brussel. [7] [15] Maarwanneer de 'nationale veilig­heid' in het geding is, hoeftkernmacht Groot-Brittanniëzelfs controle van de IAEAniet toe te staan en Euratomcontrole is niet toegestaan op'stoffen voor verdedigings­doeleinden'. [9]

Na de schandalen over hetNamibisch uraan, Kahn,NUKEM en de Braziliaansedoorsluizing van uraan aanIrak, heeft Urenco waar­schijnlijk bij de VN een

Uraan voor Russisch Kernwapenarsenaal?Urenco heeft een contract met de verrijkingsinstallatie van Minatom, het Russisch Ministerievan Kernenergie. Daar wordt het verarmde uraan, dat Urenco opkoopt van haarverrijkingsklanten, opnieuw verrijkt. Deze opkooppraktijk van kernafval is waarschijnlijk alin de jaren zestig begonnen om de prijs te reduceren en daarmee de concurrentie positie teversterken. In de jaren negentig wordt deze puur economische gegronde praktijk gebracht alshet immer gewilde recyclingproject van Urenco. Volgens Ureneo wordt er in Rusland verrijkttot een percentage van natuurlijk uraan, dat weer terug naar Nederland gaat. Het sterkverarmde uraan blijft achter in Rusland. [16] Maar gezien de activiteiten van Minatom hoeftdeze lezing niet op waarheid te berusten. Minatom is op 28 januari 1992 per presidentieeldecreet opgericht. Minatom is verantwoordelijk voor het ontwikkelen, testen en producerenvan het Russische Kernwapenarsenaal.[l7] In oktober 1996, onderging het Ministerie eenreorganisatie die enkele ambtelijke posities versterkte, waaronder die van Lev Ryabev, dietevens tot Staat Secretaris van Minatom werd benoemd. Door deze post kan Ryabev deminister passeren en direct de Russisiche Minister-President benaderen. [18]

6 NENoNleuws Onderzoek en Lobby

[11] De Groene Amster­dammer, 15 november 1978,p.3[12] Wim Klinkenberg, "DeUltracentrifuge 1937-1970"Van Oenneplln de Toren,1971, p. 153 (noot 9)[13] Wim Klinkenberg, "DeUltracentrifuge 1937-1970"Van Oenneplln de Toren,1971, p, 85 (noot 12) & p,172[14] De Twentsche Courant,22 januari 1988[15] Elseviers Magazine, 29april 1978, p. 100-101.[16] NENoNl8uws, Jaargang1 Nummer 2 april 2000 p. 4& Jaargang 3 Nummer 1maart 2002 p. 6.[17] "Postanovleniyem pravi­telstva opredeleny n01pJlefunktsii i strukiura Minato­ma," Atompressa, 18November 1998, p. 1.[18] "Minister MikhailovReorganizes Atomie Agency",Post-Sovlet Nuclear DefenseMonitor, 10/28/96, p. 6-8.

Urenco in het kortHet Brits-Duits-Nederlandse concern URanium ENrichmentCOrporation (Urenco) is voor drie gelijke delen in handenvan een Britse, Duitse en Nederlandse holdingmaatschappij.De Britse holding, INFL is een volledige dochter van BNFL,het staatsbedrijfdat zowel het Britse kernenergie als het kern­wapenprogramma domineert. De Duitse holding, Uranit, isvoor de helft in handen van NUKEM (waarin de Rijnlands­Westfaalse elektriciteitsmaatschappij RWE dominante aan­deelhouder is) en voor de andere helft van het Beierseenergiebedrijf E.ON. De Nederlandse holding, Ultra-Centri­fuge Nederland (UeN) is voor bijna 990A eigendom van deoverheid; de resterende 1% is in handen van Shell, DSM,Philips en Stork. Het concern verrijkt uranium in Capenhurst(OB), Gronau (D) en Almelo (NL). Het hoofdkantoor zit inhet Britse Marlow, in Jülich staat het onderzoekslaboratoriumen in Almelo worden naast de ultracentrifuges ook fijn­mechanische onderdelen voor (gevechts)vliegtuigen gemaakt.

Bronnen:

[1] David Irving, "The VirusHouse". London 1967. p.34[2] De Waarheid, 22 augus­tus 1961[3] Samuel A Ooudsmit,"ALSOS - the Failure inGerman Science" Londen1947, p, 38-40[4] Michel Bar-Zohar, "LaChasse aux Savantsallemands (1944-1960)",Parijs 1965, p. 113[5] Konkret, artikel 'Degefähliche Zentrlfuge', 1november 1960[6] Het Vrije Volk. 14 okto­ber 1960[7] Website Nederlands Eu­regionaal Nucleair Overleg(NENO)http://home.hetnet.nV-antinucleair/[8] Le Monde, 21 oktober1960, 30 november 1969 en1 december 1969[9] Memorie van Antwoord,Voorlopig Verslag van deTweede Kamer, (wetsont­werp ratificatie u,c,verdrag),januari 1971[10] De Nieuwe Linie, 2februari 1977, p. 5

Met dank aan:• 123FM,• Bart Meinen (NENO) en• de openbare bibliotheek

van Almelo

BOEM is ho?

Theo Radestra, Die Toilluds

slechte naam. (Dat Urencoactief heeft meegewerkt aande totstandkoming van eenkernmacht in Zuid-Amerikaen Afrika schijnt geen schan­daal te zijn!) In het voorjaarvan 1996 probeert Urenconamelijk een wit voetje bij deVN te halen: Urenco mede­werkers in inspectieteamsvande Verenigde Naties her­kennen in Irakese installatiescentrifuge technologie encentrifuge rotoren vanUrenco. Het materiaal is doorex-medewerkers van devoormalig Uranit-aandeel­houder MAN geleverd. [7]

De Zwarte Piet toe spelenaan (aandeelhouders van) deUrenco-aandeelhouders lijktsinds 1970 een Urencostandaard. Want, zoals iedereUrenco directeur zal mede­delen: Urenco NederlandBVis en blijft "een keurig nette,degelijke Hollandse indu­strie". [10] Momenteel wordter driftig gewerkt aan eenproductie uitbreiding naar3.500 ton jaarlijks isotopen­scheidend vermogen (SW/a).[7] Laat men Urenco baar _

gang gaan of moet het eerstecht mis gaan zoals inTsjernobyl?

Publiciteit en Mobilisatie

protest in Tennessee tegen Urenco

"Urenco goes USA"Al jaren probeert Urenco vaste voet aan de grond te krijgenin de Verenigde Staten. Een paar jaar geleden berichtten wenog in NENoNIeUWSdat Urenco in de VS met grote argwaanwerd bekeken en zelfs werd tegengewerkt vanwege haarbetrokkenheid bij de kernwapenprojecten van Pakistan enIrak. Dat blijkt de afgelopen maanden dramatisch veranderd.

Sinds 1989 probeert Urenco toestemming te krijgen voor hetbouwen van een verrijkingsfabriek in de Verenigde Staten tekunnen bouwen. Omdat de uraniumverrijking in de VS inhanden is van het staatsbedrijf USEC (United StatesEnrichment Corporation) en Urenco als een Europeesstaatsbedrijf wordt gezien (voor tweederde in handen van deNederlandse en Britse overheid) lukt dat niet op eigen krachten richtte Urenco met de Amerikaanse energiebedrijvenFluor-Daniel, Exelon, Entergy en Duke het bedrijf LouisianaEnergy Services (LES) op. Vanzelfsprekend heeft Urencoeen meerderheidsaandeel in LES.

Zoals gezegd strandden eerdere plannen van LES/Urenco omdeze fabriek in Homer (Louisiana) te bouwen, omdat deAmerikaanse overheid twijfels had over het interne veilig­heidsbeleid binnen Urenco (o.a, tegen spionage) en ook nietstond te popelen om via de staatsdiensten het nucleaire afvalvan zo'n verrijkingsfabriek op te ruimen. In 1998 trokLES/Urenco de aanvraag voor de verrijkingsfabriek inHomer in.

In januari 2002 kwam er plotseling schot in de plannen vanUrenco. Was er in januari nog sprake van de bouw van eenfabriek op één van de fabrieksterreinen van de Amerikaanseuraniumverrijker United States Enrichment Corporation(USEC) in Portsmouth (Ohio) ofPaducah (Kentucky), injunibleken de plannen om samen met de Louisiana EnergyServices (LES) een geheel nieuwe verrijkingsfabriek tebouwen plotseling weer uit de la getrokken. Deze fabriek, dieuitgerust zal worden met Urenco-technologie en eencapaciteit krijgt van 3 miljoen SWU per jaar, zal gevestigdworden in Unicoi (Tennessee), zo bracht LES op 8 juli 2002naar buiten. Een week later, op 15 juli 2002, werd een uurlang door 50 inwoners van Unicoi bij het gemeentehuis vandeze plaats gedemonstreerd tegen de komst van eenverrijkingsfabriek. De actiegroep in Unicoi heeft inmiddelscontact gelegd met de anti-Urenco-beweging in Gronau en erwordt geprobeerd om iemand vanuit Unicoi via de telefooneen bijdrage te laten leveren aan de demonstratie op 1september. Meer over de recente ontwikkelen rond Urenco inAmerika in hetvolgende NENoNleuws.

NENoNleuws 7

Tsjemobyl­herdenking 2002

verregend

Op Tsjernobyldag, vrijdag 26april jl., organiseerde NENOeen fietstocht van Almelonaar de Tsjernobyl-herden­king in Gronau. Met het oogop de discussie over de JointStrike Fighter en op het feitdat het Twentse bedrijven­netwerk Urenco Aerospace,Stork en NCLR BV in debouw van de JSF participerenwerden deze bedrijvenrespectievelijk in Almelo,Hengelo en Enschede aan­gedaan onder de noemer:

NETWERKSTAD TwENTE ­vervlechting van nucleaireen militaire bedrijvigheid

(zie voor achtergrondinfor­matie en het programma vande deze actiedag het maart­nummer van NENoNleuW8,jaargang 3 - nummer 1)

Het regende die dag pijpe­stelen, dus deelname aan defietstocht bleef beperkt toteen zestal diehards; voor dehelft afkomstig uit Twente,de andere helft uit de rest vanNederland. Het voordeel vaneen kleine groep mensen isoverigens dat je onderwegnog eens een bedrijf kuntbinnenwandelen zonder opallerlei veiligheidsmaatrege­len te stuiten.

Gelukkig waren er ' s avondsin Gronau meer Nederlandersaanwezig, zodat het interna.;.tionale of grensoverstijgendekarakter van deze 1(JeTsjernobyl-herdenking niethelemaal in het water viel.

STOP DE WAPEN- EN ATOOMINDUSTRIE NU!Kom op de Anti-Oorlogsdag 1 september 2002 naar Gronau!

Demonstratie en Cultureel programma vanaf 13.00 uurbij de poort van Urenee Gronau

(RöntgenstraBe, Industriegebiet Ost)

De uraniumverrijkingsfabriek in Gronau staat symbool voor alle andere uraniumfabrieken (desplijtstofstavenfabriek in het vlakbij Denekamp over de grens gelegen Lingen, de uranium­verrijkingsfàbriek in Almelo, de opwerkingsfabriek in het Franse Pierrelatte, ...). De fabriek neemteen centrale plaats in in de nucleaire splijtstofcyclus omdat zij de onmisbare grondstof voor debedrijfsvoering van kerncentrales produceert.

Reeds bij de uraniumwinning in Australië, de Verenigde Saten, Canada en in andere landen wordennatuur en milieu grotendeels vernietigd. De daar levende, veelal inheemse bevolking (Aboriginals.Indianen, etc.) wordt op racistische wijze door geïndustrialiseerde staten en ondernemingenuitgebuit. - Een niet-verklaarde oorlog! Evenzohebbenbij het "vreedzaam" gebruik van kernenergiede economische belangen voorrang op het recht op gezondheid en leven. Ondanks de officieel naarbuiten gebrachte, omstredenovereenkomst tussen de federale regering en de Duitse atoomindustrieover de over de tijd uitgesmeerde stopzetting van de kerncentrales zijn deze allemaalnog ongestoordin bedrijf. En deproductievan kernafval wordt de eerstkomende decennia nog eens verdubbeld.

Hoogverrijkt uranium kan als basis voor atoombommen dienen. Een militair gebruik van deuraniumverrijkingsfabriek in Gronau zou na voldoende aanpassingen beslist mogelijk zijn geweest.Er bestaat geen duidelijke scheidslijn tussen "civiele" kernenergie en militaire kernbewapening. Alsafvalproduct van uraniumverrijking ontstaan grote hoeveelheden verarmd uranium. Verarmduranium van diverse herkomst werd en wordt bijvoorbeeld voor uraniummunitie gebruik: datgebeurde tijdens de Golfoorlog van 1991, in de oorlog tegen Joegoslavië van 1999 en tijdens deoorlog tegen Mghanistan in 2001. Tig-duizenden mensen zijn in de (voormalige) oorlogsgebiedendoor de langzaam werkende radioactieve besmetting getroffen. Begin 2002 werd een geheimPentagon-document (''NuclearPostureReview") gepubliceerd, waaruitblijktdat de Verenigde Statenmet hun kernwapens China. Rusland, Noord-Korea, Irak. Iran, Libië en Syrië bedreigen. Daarmeewordt de deur geopendvoor een nieuwe waanzinnige atomaire wapenwedloop en is de drempel voorde inzet van massavernietingswapens verlaagd. Steeds meer landenzoalsde Verenigde Staten en deBondsrepubliek Duitsland willen hun economische belangen veiligstellen met de militarisering vanhun buitenlandse politiek.waarbij het in de eerste plaats gaat om de toegangtot de energiebronnen inde crisisregio's.

VOOR EEN WERELD ZONDER ATOOMFABRIEKEN!VOOR EEN WERELD ZONDER (ATOOM)WAPENS!

(vertaling: NENO)

Voor mensen die niet directweten waar ze UrencoGronaukunnenvindenofdie het gewoongezelligvindenom meete fietsen. organiseert NENOeen fietstocht naar de demonstratie in Gronau:

vertrek op 1 september: 12.00 uur, NS-station Enschede (ca. 10 km)

De protestactie in Gronau vormt het centrale startpuntvan de decentrale uranium-actiedagen die op15 september 2002 (een week voor de Duitseverkiezingen) wordenafgesloten met een demonstratiein het eveneens vlakover de grens bij Enschede en Haaksbergen gelegenAhauswaarzichéén van detwee "tijdelijke" opslagplaatsen voor kernafval bevindt die Duitsland rijk is (de andere is die vanGorleben), Ooknaar deze demonstratie, die om 14.00uur begint, organiseert NENO een fietstocht:

vertrek op 15 september: 12.30 uur, NS-station Enschede (ca. 20 km)