Dementie

G.van Riet, Klinisch geriater

Atrium MC

inhoud

• Normale veroudering

• Wat is dementie

• Wat is nodig voor een goede = betrouwbare diagnose

• Door wie of waar?

• Begeleiding en door wie

• wilsbekwaamheid

Hersenen

Nodig voor:• Geheugen / nadenken• Gedrag / stemming• Bewegen• Waarnemen• Controle

– Bloeddruk– Hormonen

“Normale veroudering”

• Leerproces minder efficiënt• Probleemoplossend vermogen ↓• Concentratie ↓• Informatieverwerkingssnelheid ↓• Moeite met namen

• Geheugenfuncties redelijk behouden!!!

Geheugenproblemen zijn niet normaal als je ouder wordt!!

Signalering symptomen

• Cognitieve problemen (geheugen, taal, praxis etc.)

• Gedragsverandering• Loopstoornissen• Gewichtsverlies• Sociaal isolement• Somberheid / angst / prikkelbaarheid

Ook letten op:– “Head turning sign”– Uiterlijke verzorging– Confabuleren

Is onderzoek wel nodig?

Om te begrijpen waarom en welke diagnostiek nodig is moet duidelijk zijn wat de aandoening inhoudt.

Het is een ernstige ziekte geen noodzakelijk voorwaarde voor een indicatie

Wat is Dementie ?

Blijvende en progressieve achteruitgang van je geestelijke vermogens zodanig dat je er last van hebt.

- Of je omgeving heeft er last van.

Dementie = een syndroom: een beschrijving van een toestandsbeeld geen “echte ziekte (diagnose)”.

Wat is dementie

• Dementie is een klinisch verworven syndroom, waarbij

meervoudige cognitieve functiestoornissen centraal staan.

• Criteria:• geleidelijk progressief in de loop van maanden / jaren• Niet alleen aanwezig bij somatische problemen (=

delier)• meerdere aantoonbare cognitieve stoornissen• Last van stoornissen in sociaal of maatschappelijk

functioneren.

Wat is Dementie ?

tijd

“normaal”

Cognitieve stoornissen“Geheugen problemen”

Dementie

De jaren die tellen

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 >89

prevalentie (%)

Wat is dementie ; vervolg

• Minimaal drie van de volgende stoornissen:- stoornissen in het geheugen- Afasie of apraxie of agnosie- stoornissen in de uitvoerende functies- vertraging van handelen en denken

• Naast cognitieve stoornissen kunnen andere niet-cognitieve verschijnselen voorkomen:

- Stemming- Gedrag- Realiteitstoetsing- Motoriek

• (dit zijn geen expliciete criteria voor een dementie syndroom)

Toekomst Dementie?• Wetenschappelijk lijkt het te veranderen. • Patiënten hebben nu:• Alzheimer dementie, frontotemporale dementie, Lewy

body disease / dementie, etc.

• Soms zelfs los van de ernst van de uitval!

• Echter !

• Term dementie is stigmatiserend, sociaal maar ook in de dagelijkse medische praktijk

• In de dagelijkse praktijk zal men voorzichtig blijven

Zijn alle cognitieve stoornissen Dementie?

• Nee !• Uitsluiten onderliggend lijden

- Delier- Psychiatrische beeld- Somatische aandoeningen- Medicatie

• Denk ook aan criteria zoals ernst en impact

Oorzaken cognitieve stoornissen

Ziekte van AlzheimerVasculaire dementie

Lewy body dementie

Frontotemporale dementie

Parkinsondementie Wernicke-Korsakoff

Mild cognitive impairment

HypothyreoïdieHersentumor

Normal pressure hydrocephalus

Medicatie

Delier

Depressie

Ziekte van Creutzfeldt-Jakob

Slaap apneu syndroom / OSAS

Ernst dementie

• Beginnend / licht :Alledaagse dingen worden moeilijk, maar met wat hulp en structuur thuis haalbaar

• Matig:Dagelijks hulp en toezicht nodig, karakter verandert. Zorgzwaarte neemt toe, ongeveer de helft van de patiënten wordt opgenomen in een zorgcentrum.

• Ernstig:De patiënt is volledig verpleegzorgbehoeftig. Thuis vaker gevaarlijke situaties, vaak opname in een verpleeghuis nodig.

Diagnostiek

1. Signalering symptomen

2. Vaststellen dementiesyndroomo Somatieko Functionereno Psychischo Sociaal / zorg

3. Identificatie oorzakelijke ziekte

4. Zorgdiagnostiek

Hoe krijgen we de informatie

Beantwoorden van veel vragen• Lichamelijke klachten• Geestelijk functioneren • Hulpbehoevend? • Mobiliteit• Stemming

Wat is nodig?

Onderzoeken• Laboratorium / bloedonderzoek• Longfoto• Hartfilmpje• Hersenscan• Neuropsychologisch onderzoek

Moet dat?

Ach!

Veel is afhankelijk van de toestand van patient

Door wie?

Scans staat in ziekenhuis

Maar verder ?• Neurologie• Geriatrie• Mondriaan• Lionarons• Via verpleeghuis• Huisarts• Geheugencentrum Parkstad

Waarom Vroege diagnostiek?

• Reden cognitieve stoornissen • Eventueel behandeling van oorzaak• Duidelijkheid, ook bij slecht nieuws !• Gericht (zorg)plan → toekomst• Begeleiding (medicatie?)

Gebruikelijke argumenten waarom niet• “Passend bij de leeftijd”• Gevoel “niets aan te doen”• Onvoldoende kennis• Façadegedrag

Na de Diagnose

Dementie / cognitieve stoornissenTerug naar huisarts plus:• starten zorg via Maatschappelijk Werk• Zorgtrajectbegeleiders Dementie• Begeleiding Mondriaan divisie Ouderen• Medicatie via poli Geriatrie

Overige• Parkinson / OSAS via Neurologie• Depressie Mondriaan of Psychiatrie• Somatiek (diverse specialisme of huisarts)

Vragen?