Post on 20-Jun-2015
description
DEEL 10
ENKELE VOORBEELDEN VAN ACTUELE ECOLOGISCHE
PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN
Presentatie
Inhoud Gevolgen van overbevolking
Natuurlijke en antropogene broeikaseffecten
Vele malen in de geschiedenis kwam olie in zee
Humane en ecologische risico’s – Pesticiden
Zure neerslag
Eutrofiëring
Ozonafbraak boven antarctica én arctica
Plastiekvervuiling in oceanen
Schadelijke adventieve soorten
Adventieve soorten en evolutie
Gevoelige taxa in België en Nederland
Redenen voor bedreiging van taxa
Pauze
Inhoud Gedoemd te verdwijnen?...
Biodiversiteit in gevaar doorheen de eeuwen
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit
Pauze
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis
Waarde van biodiversiteit
Herbebossing
Strategieën en oplossingen
Einde
Gevolgen van overbevolking
Achter de prikkeldraad van de DMZ in Korea, 4 km. breed en 250 km. lang, bevinden zich 2 miljoen landmijnen
Er ontstond een ‘Involuntary Park’ waar zeldzame flora en fauna een oase vond zonder menselijke invloeden
Broedend in Siberië, maar overwinterend in China en Korea is de Chinese kraanvogel
(Grus japonensis) met 2 750 vogels in het wild
één van de meest bedreigde kraanvogels
IUCN EN 2012
Naemorhedus caudatus, één van de 4
goralsoorten, heeft haar grootste kudde in
Rusland met 600 dieren
IUCN VU 2008
Beide soorten leven in de DMZ
Bij een telling in 2007 waren er nog 34 Amoerpanters (Panthera pardus orientalis), waarvan enkele mogelijk
bescherming vonden in de DMZ - IUCN 1996 CR
Positieve ecologische impact van de evacuatie in Tsjernobyl overtreft negatieve stralingskost als bewijs
van de tol van overpopulatie
Onbedoeld ontstond een natuurpark met topcarnivoren
In 1960 bestond de wereldwijde populatie van het przewalskipaard (Equus ferus przewalskii) uit 59 dieren
Bij het opzetten van een introductie in Oekraïne, werd de site van Tsjernobyl gekozen, waar nu ±60 dieren leven
Migrerende soorten kunnen mutaties aan het nageslacht of aanpalende onvervuilde populaties doorgeven
Slechts 15 % van de boerenzwaluwen keert terug naar de site i.p.v. van een gemiddelde 40%
Natuurlijke en antropogene
broeikaseffecten
Voor fragiele ecosystemen is degradatie van flora, fauna, bodem- en waterbronnen onomkeerbaar
Mondiale woestijnvorming vindt vooral aan de woestijnperiferie plaats
Ook als ontbossing stopt, verdwijnen bossen
Amazone als opwarming meer dan 2 wordt
Bosecosystemen van de Amazone hebben geen
afweer tegen vuur
Siberische roulette
Steden als Jakoetsk, Noril’sk en Vorkoeta gaan beseffen dat ze op drijfzand gebouwd zijn
Methaan borrelt sneller op uit toendra als verwacht!
Anomalie van de oppervlaktetemperatuur
Vele malen in de geschiedenis kwam ruwe olie in zee
Exxon-Valdez (1989) loopt op een rif in Alaska: 45 000 ton olie kwam in zee, 1 900 km kustlijn werd vernietigd
Vele zeevogels, otters, zeehonden,… sterven Kapitein J. Hazelwood dronken
Deepwater Horizon, Golf van Mexico, april 2010, opname door Nasa’s Terra
De hoeveelheid geloosde olie is genoeg om het hele mariene leven in de Golf en de kusten te vernietigen
Chandeleur- en Bretoneiland, Louisiana, vormen het habitat voor tientallen vogelsoorten o.a. de bruine
pelikaan (Pelecanus occidentalis)
Peromyscus polionotus ammobates (EN IUCN 2006) speelt een belangrijke rol in het gezond houden van het
ecosysteem van de duinen
Kemps schildpad (Lepidochelys kempii), de kleinste en meest bedreigde (CR IUCN ‘11) zeeschildpad
Bon Secour Refuge in Alabama
Humane en ecologische risico’s – Pesticiden
DDT - een controverse - Carsons ‘Silent spring’ (1962)
PCB’s worden door wind en water verspreid, DDT is hoogst toxisch voor alle aquatisch leven
Walvissen, ijsberen,eskimo’s met hoge concentraties PCB
In ‘70 werden 600 ton PCB's in de Hudson River geloosd
Bhopal 1984 - een gifwolk van 40 ton methylisocyanaatgas - vluchtende mensen verloren ingewanden, vrouwen kregen ter plaatse een misval,
velen kregen enorme astma-aanvallen
Basel 01/11/’86 - de dag dat de Rijn stierf Sandoz gaat in vlammen op - 30 ton
pesticiden en Hg kwamen in Rijn terecht
Zure neerslag
Rond 1960 besefte men dat zure neerslag de vis
doodt in Europa en Noord-Amerika
Erzgebirgesbos in Duitsland nabij Tsjechische grens
Gebieden die getroffen worden zijn niet gebieden die produceren (SO2)
Nylander William ‘Les lichens du Jardin du Luxembourg’ 1866
Zomeralgenbloei in Australië met kolonies van blauwalg Microcystis aeruginosa door een overmaat aan N en P
Lichtvervuiling van 10-1 lux remt de verticale reis van Daphnia sp., waardoor algen vrij spel krijgen, Canada
Eutrofiëring
Brandnetel (Urtica dioica) overheerst bij
hoge fosfaatwaarden en overheerst vele andere soorten op plaatsen van
bv. lozingen
Eutrofiëring veroorzaakt verruiging en
soortenverarming
Bij eutrofiëring van duinen kan de kolonisator en
vergrasser zandzegge (Carex arenaria)
woekeren
Helofytenfilters als een oplossing voor eutrofiëring door fosfaten en nitraten
Ozonafbraak boven Antarctica én Arctica
In ‘12 hadden 197 landen het protocol van Montreal geratificeerd omtrent het gebruik van halonen en CFK’s
Het Montrealprotocol zorgt voor afname van het O3-tekort
Verontrustend is het kleine gat
boven het dichtbevolkte
Arctica
‘
‘World avoided’ zonder ban CFK’s
World avoided’ zonder ban CFK’s World avoided’ zonder ban CFK’s
Plastiekvervuiling in oceanen
Koningsstern (Sterna maxima)
De grafiek toont enkele aangespoelde vuilnissoorten langs de kustlijn van Mustang Island Gulf Beach, Texas Ondanks gelobby door producenten met als motivering
dat jobs verloren zouden gaan, wordt in juli 2014 een ban op plastiekzakjes van kracht in L.A.
Kleine plastiekdeeltjes worden vaak opgegeten door lantaarnvissen
80 stukjes werden aangetroffen in de darm van één visje
Schadelijke adventieve soorten
Bij weinig fondsen, is controle van A1-soorten topprioriteit
Voorbeelden van schadelijke exoten A1 Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora)
Introductie Montpellier 1830 - foto Orleans 2013
Oorspronkelijke neotropische en ingeburgerde verspreiding van de waterteunisbloem
Introductie in Frankrijk (1830) vond plaats in Montpellier
Voorbeelden van schadelijke exoten A1
Stierkikker (Rana catesbeiana)
Vb A2 - Adventieve soorten
Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina)
Sporkehout (Frangula alnus) is de waardplant voor de citroenvlinder (Gonepteryx rhamni), boomblauwtje
(Celastrina argiolus) en sleedoornpage (Thecla betulae)
Gonepteryx rhamni
Vb A2 - Adventieve soorten: reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum); foto Boxmeer, Nl
Meerjarige begrazing door grote grazers kan de zich razendsnel verspreidende reuzenberenklauw intomen
Vb. A2 - Adventieve soorten
Nijlgans (Alopochen aegyptiacus)
Nijlganzen in Europa na enkele ontsnappingen bv. in 1967, al van de 18e eeuw in Groot-Brittannië
Vb. A2 – Adventieve soorten: het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje (Harmonia axyridis)
Voor het eerst waargenomen in Engeland in ‘04, verspreidt het kevertje zich vooral noordwaarts
Adventieve soorten en evolutie
De introductie van de nijlbaars (Lates niloticus)
in het Victoriameer en eutrofiëring bracht ±
200 sp. Haplochromini tot uitsterven
Paralabidochromis chilotes
Haplochromis obliquidens
Appelvliegje (Rhagoletis pomonella) op meidoorn
Appelvliegen infecteren appelbomen welke sinds 1800 ingevoerd zijn in N.-Amerika uit Europa
Ze zijn een belangrijk studieobject in de evolutiebiologie en illustreren hoe snel soorten kunnen ontstaan
Gevoelige taxa in België en Nederland
IUCN-lijst 2008 (International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources)
Koekoek (Cuculus canorus)
Achteruitgaand: > 20 000 (1987) < 10 000 (2009) broedparen in Nederland, ook door de klimaatverandering
Rechts: “hatchling common cuckoos in the process of evicting host eggs and chicks from great reed warbler
nests”
Boerenzwaluw (Hirundo rustica)
1970 > 200 000 broedparen, 2009 < 30 000 in België
Ongezonde stadslucht, MTBE in loodvrije benzine, gebruik van gif tegen insecten en planten halveerden de populatie
huismussen (Passer domesticus) in West-Europa
Nachtegaal (Luscinia megarhynchos)
Kwetsbaar: ± 7 500 broedparen in Nederland
De bonte vliegenvanger (Ficedula hypoleuca) kan de veranderende klimaatswijziging moeilijk het hoofd bieden
Nederland telt naar schatting 14 000 - 18 000 broedparen
Broedt de bonte vliegenvanger eerder om de vervroegde insectenpieken te volgen?
Grafieken: Sovon Vogelonderzoek Nederland
Intensivering van landbouw bracht het aantal broedparen van de grauwe gors (Miliaria calandra) terug op 150
Deze negatieve trends van het Vlaamse vogelbestand worden verder geïllustreerd door de wielewaal (Oriolus oriolus), kramsvogel (Turdus pilaris), grauwe kiekendief
(Circus pygargus), klapekster (Lanius excubitor),…
Vroedmeesterpadden (Alytes obstetricans) zijn kwetsbare pioniers die biotopen vereisen met voldoende lichtinval
Ook de bedreigde geelbuikvuurpad (Bombina variegata) is een pionier die ondiepe wateren met weinig vegetatie verkiest waardoor hoge temperaturen bereikt worden
Geelbuikvuurpadden mijden visrijke wateren
De waterkwaliteit is van ondergeschikt belang
De soort is in België ernstig bedreigd; IUCN-status LC
Boomkikkers (Hyla arborea) zijn ernstig bedreigd door drainage, verzuring, versnippering van habitat, verlanding,
vervuiling, te hoog visbestand en handel
Boommarters (Martes martes) werden in Nederland genadeloos vervolgd; ecologische verbindingszones en natuurontwikkeling verbeterden de status in Flevoland
Na afwezigheid van jaren is in Vlaanderen in het centrum van Kalmthout 05/’07 een gewond dier opgedoken
Hazelmuizen (Muscardinus avellanarius) zijn zeer beperkt verspreid en in Nederland sinds
’04 verdwenen
De kwabaal (Lota lota) is in België uitgestorven sinds ’70
De Vlaamse overheid startte een herintroductieprogramma in de Grote Nete en de Bosbeek in ‘99
In Vlaanderen is de Europese rivierkreeft (Astacus astacus) voor het laatst waargenomen in ‘45 te Lanaken
In Nederland is hij uitgezet in enkele vijvers in Veluwe
Ooit algemeen in Europa, is hij slachtoffer van de kreeftenpest, overgedragen door Amerikaanse soorten
Een tiende van alle vlindersoorten in Europa zijn bedreigd
In Vlaanderen is de situatie erger: van de 64 soorten zijn er 18 verdwenen en 2/3 bedreigd
In Zuid-Engeland is het tijmblauwtje (Maculinea arion) in een geheim gehouden gebied geherintroduceerd
Adoptie gebeurt door zandsteekmieren (Myrmica sabuleti)
Globale bedreigingen van taxa
De varroamijt (Varroa destructor) is obligaat parasiet op honingbijen, in Nederland in ’83 eerst geconstateerd
Zonder preventie, zal de imker wasmotten de korf zien aanvallen, met de dode bijen errond
Wereldwijde veranderingen in het klimaat zouden voor
imkers kunnen betekenen dat de schimmel Nosema
ceranae een grotere uitdaging blijkt te zijn dan tot nog toe aangenomen
In een onderzoek van
Diana Cox-Foster bleek dat de 30 door CCD besmette kolonies
allemaal positief getest voor N. ceranae
Wellingtons solitaire koraal (Rhizopsammia wellingtoni) is 1 van de 3 bedreigde Galapagoskoralen
Koralen kunnen regionaal afsterven door warmer zeewater o.i.v. El Nino bv. met massale sterfte in ‘82-‘83
Mutualisme tussen Zooxanthellae en koraaldiertjes laat riffen (foto: Porites sp.) enkel toe in ondiep helder water waardoor ze bedreigd zijn door zeespiegelstijgingen maar
ook door verzuring en eutrofiëring
Riffen van Florida Keys: een gedegradeerde hotspot van biodiversiteit
Geweikoraal (Acropora palmata), status 2006: CR
Controle van 105 riffen toont een achteruitgang van 44% in de periode 1996-2005
Sinds ‘80 is tot 95% van het geweikoraal verdwenen
Redenen voor bedreiging van taxa
De belangrijkste reden is habitatverlies
WWF focust ‘keystonespecies’: hen helpen komt ook soorten in hetzelfde habitat ten goede
Coquerel Sifaka (Propithecus verreauxi coquereli)
De aye-aye (Daubentonia madagscariensis) leeft in
regenwoud van Madagascar
Midden 20e eeuw dacht men dat hij was uitgestorven,
maar werd herontdekt in ‘61
Bedreigd door ontbossing
Daubentonia robusta
Voor 1900 leefden miljoenen dikhoornschapen (Ovis canadensis) in de bergen van de USA
Jacht, schapenteelt en habitatverlies verkleinden de populatie tot enkele duizenden in de 20e eeuw
Eenmaal de populatie te klein is, dreigt inteelt
Grote carnivoren hebben voor een leefbare populatie van 1 000 individuen een gebied nodig van 106 ha
Genetische erosie werd door Wildt (1992) aangetoond bij cheetah’s (Acinonyx jubatus)
De 20 000 cheetah’s op aarde zijn ± genetisch identiek
Herintroductiesucces bepaald door ‘meet & breed’-corridors
De zeeotter (Enhydra lutris) gedijde ooit in de kelpkusten van Alaska tot California maar werd bejaagd door
Europese kolonisten voor zijn vacht
Op het einde van de 19e eeuw kwam de soort op rand van uitsterven
Verwijdering van keystonespecies verandert gemeenschappen drastisch
Overblijvende populaties zijn klein en wijd verspreid met als gevolg een lage genetische diversiteit
Wereldwijde populatie wordt op 108 000 geschat
EN IUCN 2000
Zeeotters eten vnl. met schaaldieren waaronder zeeëgels (Echinoidea), welke zich voeden met wieren
Het verdwijnen van de zeeotter zorgde voor een explosie in de zeeëgelpopulatie en zo voor desolate kustbodems
waar ooit kelpbossen floreerden
Men verplaatste een deel van de Aleoeten-populatie naar kustplaatsen in Canada en de VS voor het soortherstel
De otterpopulatie groeide, de zeeëgelpopulatie verkleinde en de kelpbossen herwonnen hun uitbundigheid
De grijze walvis (Eschrichtius robostus) migreerde kustwaarts om zijn jongen in de lagunes te beschermen
tegen haaien, zich voedend met zoöplankton
IUCN 2008: kritisch bedreigd in de NW-Stille-Oceaan
De zeeotterpopulatie is bedreigd door overbevissing, olievervuiling en predatie door orka’s (Orcinus orca)
Verspreiding grijze walvis, ± 20 000 dieren, 2 populaties
Een diersoort die uitsterft komt nooit meer terug
1 - Een soort is bedreigd als hij wijd verspreid is, maar een zeer schaars voorkomen heeft
Het overwinteringsgebied van de Bachmanzanger (Verminora bachmanii) wordt schaars door boskap voor suikerrietplantages en bij terugkeer kan een mannetje onopgemerkt blijven door een vrouwtje van zijn soort
Arundinaria gigantea of ‘switchcane’ bedekte ooit gebieden van Virginia tot Florida en westwaarts tot Texas
Het kappen van het habitat en het draineren van moeras zijn de voornaamste bedreigingen voor Bachmanzanger
Congaree National Park (South-Carolina), een laatst mogelijk toevluchtsoord voor de soort
Laatste waarnemingen South-Carolina ‘88, Cuba ‘02
2 – Een soort is bedreigd als het voorkomt in enkele dense populaties maar met beperkte verspreiding
De Kirtlandzanger (Dendroica kirtlandii) vereist grote dicht begroeide struikdenvegetaties (Pinus banksiana)
Tussen ‘61 en ‘71 zakte de populatie tot 400 vogels, o.a. door nestparasitisme door de bruinkop-koevogel
Onderzoek doet vermoeden dat de bruinkop-koevogel (Molothrus ater), hier bedelend bij een mangrovezanger
(Dendroica petechia), maffiagedrag vertoont
Ze monitoren de nesten en als het ei uit het nest gemieterd is, wordt overgegaan tot vernietiging ervan
Ooit volgde de soort de bizontrek, maar in tegenstelling tot de bizon heeft hij van de open ruimten geprofiteerd na het kappen van de bossen ten oosten van de prairie
3 – Een soort is bedreigd als het een grote verspreiding heeft, lokaal talrijk aanwezig is maar uiterst
gespecialiseerd is om een schaarse niche te bezetten
De kokardespecht (Picoides borealis) beschikt in zuidwest-VS over 1% van zijn oorspronkelijk gebied
Deze soort leeft in volwassen maar open dennenbossen met voorkeur voor levende moerasden (Pinus palustris)
Nakomelingen assisteren in de bescherming van de kuikens, waarbij de groep een gebied vereist van ± 86 ha
Om successie van de ondergroei tegen te gaan houdt management gecontroleerd branden van deze bossen in
Inhoud Gevolgen van overbevolking
Natuurlijke en antropogene broeikaseffecten
Vele malen in de geschiedenis kwam olie in zee
Humane en ecologische risico’s – Pesticiden
Zure neerslag
Eutrofiëring
Ozonafbraak boven antarctica én arctica
Plastiekvervuiling in oceanen
Schadelijke adventieve soorten
Adventieve soorten en evolutie
Gevoelige taxa in België en Nederland
Redenen voor bedreiging van taxa
Pauze
Inhoud Gedoemd te verdwijnen?...
Biodiversiteit in gevaar doorheen de eeuwen
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit
Pauze
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis
Waarde van biodiversiteit
Herbebossing
Strategieën en oplossingen
Einde
In de Lower Koai’e Canyon te Kaua’i in Hawaii resten nog 2 populaties van 20 wilde en 150 geïntroduceerde boompjes
Hibiscadelphus distans
Gedoemd te verdwijnen?...
Ondanks de zeldzaamheid is het de grootste populatie van het genus, waarvan 6/7 soorten uitgestorven zijn
Hibiscadelphus woodii, waarvan pas in ‘91 4 exemplaren zijn ontdekt op Kaua’i, legde als soort het loodje in ‘11
De Socorro pissebed (Thermosphaeroma thermophilum) heeft zijn natuurlijk habitat verloren en overleeft in een
verlaten badhuis te New-Mexico
De overblijvende populatie nam dit refugium in nadat in 1970 de bron waarin ze leefde afgesloten werd
Spix’s ara (Cyanopsitta spixii) leefde in palmbossen en
rivierbossen te Bahia en Pará, Brazilië
Stroperij dreef de soort tot 4 wilde vogels in ‘87, waarvoor tot 40 000 $
werd betaald
In 2000 verdween het laatste mannetje in het
wild, volgens Tony Juniper (International Council for
Bird Preservation) ‘hopeloos op zoek naar
broedgelegenheid’
Diversiteit in gevaar doorheen de eeuwen
Polynesische kolonisten van de pacifische eilanden (8000 VC) aten hun weg doorheen de endemische fauna
Als de Europeanen Hawaii innamen in 1778 leefden er 50 soorten landvogels en 35 soorten waren met zekerheid reeds uitgeroeid waren door de autochtone Hawaiianen
Fossiele Moa-nalo, Ewa-Plaingrotten
Voordat Maori’s Nieuw-Zeeland innamen rond
1300 leefden er 11 soorten moa’s
(Emeidae en Dinornithidae),
waarvan de grootste soorten
tot 230 kg. konden wegen
In een periode van ± 150 jaar
waren alle soorten
uitgestorven
Haasts arend (Harpagornis moorei) was de enige natuurlijke vijand van de moa’s
Nadat de moa’s door de mens uitgeroeid waren en zijn habitat van dense bossen vernietigd waren, verdween de
grootste roofvogelsoort ooit rond 1400 van het toneel
Na isolatie van 70 miljoen jaar, was Madagascar het schouwspel van een tragedie zoals de Nieuw-zeelandse
De Malagasipioniers, Indonesische immigranten, roeiden tussen 500 en 1000 de 7-tal soorten olifantsvogels
(Aepyornithidae) volledig uit, waarvan de 3 meter hoge A. maximus de grootste ooit levende vogelsoort was
Kwartaire (2,6 miljoen jaar VC- 0) extincties, zijn naast
veroorzaakt door ijstijden, toe te wijzen aan de ontmoeting van de moderne mens met
naïeve diersoorten
De jagers waren selectief met voorkeur voor grote zoogdieren
en niet-vliegende vogels
Ze negeerden andere soorten bv. knaagdieren
‘Human hunters help no
species’ Edward O. Wilson
In ‘86 bestond de populatie van Banara vanderbiltii uit 2 exemplaren, groeiend bij Bayamon (Puerto Rico)
Stekjes groeien nu in de Fairchild Tropical Garden, Miami
Intensieve inventarisatie in Duitsland, Oostenrijk en Nederland bracht een 40 tot 50% verlies aan fungisoorten
aan het licht gedurende de laatste 60 jaar
De rode russula (Russula rubra) verdween uit België in ‘49
Er is een groot verschil tussen rifleshots of het uitsterven van soorten of het verlies van een heel ecosysteem
De Javaanse neushoorn (Rhinoceros sondaicus) als ‘keystone’ overleeft niet als het bos op Java gerooid wordt
Ontbossing, Agent Orange en vooral de jacht op de hoorn waarvoor tot 30 000 $ werd betaald door de traditionele Chinese geneeskunde, reduceerde de populatie drastisch
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit
Deze waardevolle en kwetsbare ecosystemen zijn meer dan 70% van hun primaire vegetatie verloren
Als 2e criterium zijn 1 500 vaatplanten (of 0,5% van het wereldtotaal) in dat ecosysteem endemisch
De rode lijst van de IUCN
De International Union for Conservation of Nature is een de autoriteit wakend over de status van wilde soorten
EX - Uitgestorven EW - Uitgestorven in het wild
CR - Ernstig bedreigd of kritiek EN - Bedreigd
VU - Kwetsbaar NT - Gevoelig
LC - Niet bedreigd
Usumbaras, Tanzania - Amani natuurreservaat, 836 km2
Groenkopwielewaal (Oriolus chlorocephalus) LC IUCN ‘12
Moreau’s snijdervogel (Orthotomus moreaui) CR IUCN ‘06
2000 plantensoorten, waarvan 25% endemisch, 276 boomsoorten waarvan 50% endemisch
San Bruno Mountain California
Wetenschappers meldden dat San Francisco vermaard is
voor zijn lange lijst aan verdwenen vlindersoorten
Callophrys mossii bayensis (EN IUCN 1994) met typische
Lycaenidae-symbiose met mieren op Sedum
spathulifolium
Inheemse fauna en flora is bedreigd door offroad-verkeer,
exploitatie van een steengroeve en invasieve
Eucaluptussoorten en gaspeldoorn (Ulex europaeus)
Dode Zee-oasen, Israel en Jordanië
Deze waterrijke refugia, ghors genoemd, zijn geïsoleerde tropische ecosystemen gevoed door bronwater
De bronnen herbergen endemische Cichlidae, de oevers bv. Oecophylla (weefmieren) en de omringende rotsen o.a. de Nubische steenbok (Capra nubiana) - VU 2008
De Nubische nachtzwaluw (Caprimulgus nubicus) is verspreid van Kenya tot Oman en broedt bij de oasen - LC
De oasen zijn bedreigd door overbegrazing, mijnbouw en commerciële ontwikkeling
California floristic province, Oregon - Baja California
Erkend door botanici als een aparte evolutionaire hotspot dat ¼ van alle plantensoorten van de VS herbergt
Habitat van o.a. de reuzensequoia (Sequoiadendron giganteum - EN) en van de ernstig bedreigde California-condor (Gymnogyps californianus), hier met raafescorte
Bedreiging door landbouw, vervuiling en wegenbouw
Voedsel op tafel zetten is voor de meeste inwoners een grotere noodzaak dan biodiversiteit
Van de 30 lemurensoorten, reptielen en kikkers (enige amfibieën) is 90% endemisch
Slash & burn in Madagascar
2/3 van de kameleons bv. Brookesia minima (VU) leeft op het eiland; 4/5 van de 10 000 plantensoorten is endemisch
Sinds de militaire coup van huidig president Rajoelina (2009) explodeert de bosontginning
Het genus Adansonia kent 6 soorten op Madagascar
3 van de 6 Malagasische soorten staan als EN op
de rode lijst van de IUCN
Baobabs worden bestuifd door een fauna van
lemuren, nachtvlinders, vleermuizen en in Afrika bv. door Galagosoorten
(Galagidae)
De vruchten bevatten meer vitamine C dan
sinaasappelen
Malagasische baobab (A. madagascariensis) LC
Grandidier's baobab (Adansonia grandidieri) EN IUCN 2006
Bedreigingen voor de solitaire topcarnivore fretkat of fossa (Cryptoprocta ferox) zijn habitatfragmentatie, het afnemende lemurenbestand en het doden door boeren
VU IUCN 2008 - reductie van 30% sinds ‘87, minder dan 2 500 dieren en 400 broedende volwassen dieren
De fauna en flora is een mix van tropische soorten van zuidelijke en gematigde soorten van noordelijke origine Diepe valleien en scherpe bergruggen verdelen de fauna
en flora in vele locale samenstellingen, met bv. 9 000 plantensoorten, waarvan 40% beperkt zijn tot de regio Rode panda (Ailurus fulgens), VU, minder dan 10 000
dieren en isolatie waardoor inteelt toeneemt
Benedenhellingen van de Himalayas
De sneeuwpanter (Uncia uncia) is met dikke vacht, gezet lichaam en kleine, ronde oren aangepast
aan koude berghabitats
Het jachtterrein staat in relatie met prooidensiteit
(12 – 1000 km2) De soort is bedreigd met
maximaal 6 500 individuen in het wild
Overbevolkte centra leggen druk op de
maagdelijke wouden, waarvan 1/3 van de
340 000 km2 overblijft
Deze natte bladverliezende wouden en hoog liggende regenwouden zijn uniek in
hun flora
Eerstvernoemde is het habitat van de teakbomen (Tectona grandis), vorige eeuw veel illegaal gekapt
Laatstvernoemde kent immergroene wouden met bomen uit de laurierfamilie
o.a. Litsea oleoides (Kerala, Tamil Nadu)
Dit genus heeft 18 endemische soorten in de Ghats, waarvan 3 met een zeer beperkte verspreiding
West-Ghats, India
In 2003 ontdekt en beschouwd als een levend fossiel
De soort kende een onafhankelijke evolutie gedurende 130 miljoen jaar sinds het opbreken van Gondwana
Nasikabatrachus sahyadrensis - EN
In het tijgerreservaat Nilgiri bevindt zich de grootste populatie van de Aziatische olifant (Elephas maximus) EN
In de Ghats van Karnataka leefden in ‘04 meer dan 6 000 olifanten - globale afname van >50% in 3 generaties
De Ghats verdwijnen met 2-3%/jaar, met als hoofdbedreiging koffie-, kardemom- en gemberplantages
De flora bestaat uit 3 000 plantensoorten, 1/2 van Chili op 6% van de oppervlakte
Slechts 1/3 is behouden, daar Centraal Chili één van dichtst bevolkte regio’s is
Puya alpestris, Bromeliaceae
Het Chileens bergleguaantje (Phymaturus palluma) LC
Centraal Chili
Chileense honingpalmen (Jubaea chilensis) kwamen vroeger over heel Chili voor
De winning van het sap voor siroop en wijn maakt dat deze winterharde palm enkel nog in de valleien in La Campana en Las Palmas de Cocalan voorkomt - VU
In het hart van de Chocó bevindt zich el Pangan, meer dan 10 000 plantensoorten rijk waarvan 1/4 endemisch
Keystonespecies zijn de brilbeer (Tremarctos ornatus VU), de gebandeerde grondkoekoek (Neomorphus
radiolosus EN) en Ortons sjakohoen (Penelope ortoni EN)
Colombiaanse Chocó
‘Na 40 jaar van vogels bestuderen en veldwerk is mijn cirkel eindelijk rond, ik zag de Banded Ground Cuckoo’
Robert S.Ridley in zijn boek ‘The Birds of Ecuador’
Sinds ‘70 is het bos ¾ gereduceerd door houtkapbedrijven, arme Colombianen hongerig naar land, ontbossing,
gouddelving, coca- bananen- en palmplantages
De Panganpijlgifkikker (Oophaga histrionica) is beperkt tot het 4 000 hectare grote ProAves-natuurreservaat
Net als de brilbeer komt de jaguar (Panthera onca, NT IUCN 2008) in conflict met de lokale bevolking door
vernietiging van het originale habitat
Sinds ‘78 zijn 96% van de wouden verdwenen voor landbouw, in ‘86 was Centinela ontbost, waarbij endemen in de schaduw van plantages overleven
Men spreekt van ‘Centinela-extincties’ waarbij populaties zo klein worden dat
voortplanting onmogelijk is en men kan spreken van ‘levende doden’
Harpij (Harpia harpyja) NT
West Ecuador
In ‘93 identificeerden Dodson & Gentry in het 1 km2 grote primaire
woud van het het Rio Palenque Science Center 650 vogelsoorten, waarbij de graad van endemisme
van de hoogste ter wereld is
Dit fragment herbergt 1 200 plantensoorten, ¼ endemisch
De Global Trees Campaign zorgt in samenwerking met de lokale
Fundación Sirua om 40 hectare te herbebossen in de Awacachi
Biological Corridor met o.a. de bedreigde endemische boomsoort
Carapa megistocarpa
Tertiaire alluviale hoogvlakten van dichte
altijdgroene regenwouden gelegen rond de Putamayo
(Colombia, Peru), de Caquetá (Colombia), de Amazone en Napo (Peru)
Woudreuzen als Ceiba pentandra vormen het
decor van primaten o.a. Pithecia aequatorialis,
klauwaapjes (Callithrix sp.), jaguars, vleermuizen bv. Vampyressa pusilla, 3 soorten miereneters,
lamantijnen (Trichechus sp.) en tapirs (Tapirus
terrestris) in en bij rivieren
West-Amazonië
500 vogelsoorten bevolken het Amacayacu National Park bv. de pauwquetzal
(Pharomachrus pavoninus), en de endemische oker-
gestreepte antpitta (Grallaria dignissima)
Reptielen zijn vertegenwoordigd door bv.
de arrausschildpad (Podocnemys expansa), de
brilkaaiman (Caiman crocodylus) en de anaconda
(Eunectes murinus)
Laaglandtapir (Tapirus terrestris) VU
Vampyressa pusilla
Pauwquetzal (Pharomachrus pavoninus) LC Melaninepigment zorgt voor prachtige iriserende kleuren
Vrouwtjes van het dwergzijdeaapje (Callithrix pygmaea), zijn iets groter dan mannetjes en wegen tot 120 g. wegen
Grote vocalisatievariatie, met dialecten van scherp gefluit en klikkend geluid om gevaar aan te kondigen LC
Het Tarapotomeer is vermaard voor de boto (Inia geoffrensis) maar bedreigd door overbevissing,
afdamming, vervuiling, vrachtvervoer en mijnbouw
Een groot deel van de ecoregio is intact, maar bedreigd door vee, palmolie- en cocaplantages, houtkap en mijnen
1/3 ervan valt onder jurisdictie van de inheemse bevolking, vnl. tussen de rivieren Putamayo en Caquetá
Yaguanederzetting, noordoost Peru
Atlantische kuststrook van Brazilië
Tropisch bos, savanne en mangrove met een endemisme van 40% van de vaatplanten en 60% van de gewervelden
11 000 soorten worden als bedreigd aangegeven, nieuwe soorten worden onophoudelijk ontdekt
Herintroductie verbeterde de status van de sociale gouden leeuwaapjes (Leontopithecus rosalia) van CR tot EN
Het zwartkopleeuwaapje (Leontopithecus caissara), een klauwaapje (Callitrichinae) pas in 1990 ontdekt CR
Bedreigd door habitatverlies, handel en palmhartextractie
De bevolking eist z’n tol: 88% van het originele woud is omgevormd tot landbouwgrond en verstedelijkt gebied
TreadRight zorgt in samenwerking met NGO’s met ‘Mosaics of Protected Areas’ voor de aanleg van corridors
Kraagluiaard (Bradypus torquatus), Bahia
Ivoorkust heeft de hoogste biodiversiteit van West-Afrika met 1 200 gekende dier- en 4 700 gekende plantensoorten
Door ontbossing en oorlog rest er in ‘05 2% primair woud
Zebraduiker (Cephalophus zebra) populatie 28 000 VU
West-Afrikaanse chimpansee (Pan troglodytes verus), populatie ± 50 000 van Nigeria tot Guinee, EN door
degradatie, jacht en ziekten door contact met mensen
Zuidwestelijke Ivoorkust
Limba, Afara, Korina of Terminalia superba,
(Combretaceae)
De schors wordt door de Kroumen als middel,
tegen malaria aangewend
Taï National Park, 4 520 km2 werelderfgoed sinds
1982 en Ebolareservoir, is het laatste primaire
regenwoud van Ivoorkust
Ooit besloeg het primair regenwoud 160 000 km2, verdwenen door slash &
burn en onwettelijke houtkap
Fynbos, Zuid-Afrika
Het Kaaps florarijk of Capensis is het kleinste maar rijkste van
de 6 florarijken
9 000 plantensoorten, 6 200 endemisch
De typische sclerofylle vegetatie bestaat vnl. uit Ericaceae (600 soorten!),
Proteaceae en Restionaceae
Vele zaden kiemen pas na de hitte van een veldbrand
Kleine kraaghoningzuiger (Cinnyris chalybeus) LC op een
vuurpijl (Kniphofia uvaria)
Aethomys namaquensis LC bestuift Protea humiflora
De endemische Kaapse suikervogel (Promerops cafer,
LC) is een gespecialiseerde nectarvoeder, hier op Protea
cynaroides
Uitbreiding van de agglomeratie rond Kaapstad is de grootste bedreiging voor het florarijk
Het fynbos is verder bedreigd door globale opwarming
Een verlies van 51-65% van het bioom is voorspeld,
afhankelijk van het scenario
Grote zoogdieren ontbreken door de nutriëntarme bodem, kleinere zoals de beerbaviaan (Papio ursinis) en de Kaapse klipdas (Procavia capensis)
zijn typische bewoners
Het bergnooientjie (Aeropetes tulbaghia), 15
rode bloemsoorten bezoekend, is de enige
bestuiver van Disa uniflora
Beerbavianen (Papio ursinis), Wildcliff-natuurreservaat LC
De dieren leven in verbanden met complexe gedragingen bv. lichaamstaal, aanraking, vocalisatie, gezichtsexpressie o.a. tanddisplay, lipsmakken, fronsen van wenkbrauwen
Van de hotspot is 8% beschermd bv. het Sinhajara Forest
Ooit waren de bedreigde Ceylonolifant (Elephas maximus maximus) en de Sri Lankaanse panter (Panthera pardus
kotiya) verspreid over het hele eiland
Sri Lanka
Het Sinharaja Forest, een 112 km2 primair
regenwoud, is in 1989 opgenomen in de
World Heritage Sites
Van de 20 endemische vogelsoorten zijn er 19
aanwezig zoals de koekoekachtige
roodwangmalkoha (Phaenicophaeus
pyrrhocephalus) VU IUCN 2007
De weinig geziene prachtagaam Calotes liolepis fluit bij alarm
VU IUCN 2007
Restanten van het Dipterocarpwoud komen in Sinharaja voor, waarvan vele van de 217 endemische boomsoorten zoals Shorea trapezifolia CR IUCN 1998
Weinig is geweten van de bedreigde bladneushagedis (Ceratophora tennenti), een op zijn kleur vertrouwende boombewoner van de nevelwouden in centraal Sri Lanka
De Ceylonhoelmans (Semnopithecus priam thersites) is zoals alle langoeren heilig voor de Hindoe’s EN 2009
De regenwoud-ecoregio is het grootste Indopacifische, na
Borneo
In deze wouden leven bedreigde carnivoren bv. Maleise tijgers (Felis tigris
jacksoni) (EN IUCN 2003) en herbivoren bv. Sumatraanse neushoorns (Dicerorhinus
sumatrensis) (CR IUCN 2008)
De woudreus Koompassia excelsa of Tualang wordt beschermd door de niet
gedomesticeerde reuzenhoningbij (Apis dorsata)
Maleisië
Reuzenhoningbijkolonie, gevaarlijk agressief als verstoord, in een Tualangboom
Deze 30 000 bijen leveren 450 kg. honing en maken de boom meer waard staand als geveld
Een 75-tal Sumatraanse neushoorns leven in Maleise reservaten, Taman Negara (2 770 km2) als grootste
Veel van de laaglandregenwouden zijn omgevormd tot rijstveld, rubber- of palmolieplantage
Natuurparken beslaan 3 875 km2 of 3% van de ecoregio
De Maleise beer (Ursus malayanus) (VU 2007), gestroopt om bont en gal, is één van de kleinste beren
Eveneens verzot op honing, moet hij afgaan op zijn fijne reukzin, z’n zicht is nihil
De grootste populatie Indische tapirs (Tapirus indicus), nuttige zaadverspreiders, leeft op Maleisië, ± 50 dieren
Het is de enige tapirsoort van de Oude Wereld
Ooit hadden ze een verspreiding in heel Zuidoost-Azië Populaties in Cambodia, Vietnam en Laos zijn uitgestorven
In de laatste 36 jaar is de populatie herleid tot 50% vnl. door de omvorming van primair regenwoud, welke ze als
refugia vereisen, tot rubber- of palmolieplantages
De populatie van Gurney’s pitta (Hydrornis gurneyi) werd in 1997 op 9 paren geschat, wat de soort als meest
zeldzame vogel op aarde betitelde
Vier vindplaatsen met een dozijn vogels in Myanmar herleidde de status van de grondbewoner van CR naar EN
175
Het oudste regenwoud ter wereld is sterk onderhevig aan massale ontbossing
Het vormt het habitat van endemische bossoorten bv.
de orang-oetan (Pongo pygmaeus), de Borneose
nevelpanter (Neofelis diardi) en de zeldzame
bedreigde Borneogoudkat (Pardofelis badia)
De wouden zijn 267 Dipterocarpaceaesoorten
rijk met een enorme biodiversiteit aan insecten,
tot 1 000 soorten/boom
Borneo
De wouden zouden tot een 1/3 tegen 2020 gereduceerd worden door palmoliewinning en tropische houtexploitatie
Bovendien hebben de branden van ‘97 en ‘98, gevolgd door een droge El Nino, voor verwoestingen gezorgd
Borneodwergolifant (Elephas maximus borneensis) EN ‘08
Woudbranden van september 2009, opname Nasa Terra
Aangestoken door immigranten voor landwinning
De branden van ‘97 en ‘98 brachten 2 miljard ton CO2 in de atmosfeer
Met de grootste hoektanden van de katachtigen, gelijken Borneose nevelpanterkaken op die van sabeltandtijgers
Een gebied van 100 km2 is geschikt voor 8 - 17 dieren, met de grootste populatie in Sabah van ± 3 000 dieren Hoge prijzen worden geboden voor de vacht en tanden
VU IUCN 2008
In 2011 ontdekte een expeditie 300 nieuwe soorten, enkel op de riffen en in het regenwoud van Luzon
2 517/8 613 soorten in Z.O.-Azië staan op randje uitsterven als er geen actie ondernomen wordt (IUCN ‘10)
De 7 100 met Dipterocarpaceae begroeide eilanden stimuleren soortenvorming en endemisme bv. de tamaroe (Bubalus mindorensis) CR IUCN ‘11, 274 dieren in het wild
Filipijnen
Van het laaglandwoud rest 8 000 km2, 2/3 is verdwenen de laatste 50 jaar met habitatdestructie als hoofdreden
Rafflesia lobata, (Ø = 20 cm.), ontdekt op Panay in 2006 en endemisch voor de bergachtige regenwouden, leeft
parasitisch op Tetrastigma spp.
De Filipijnse vliegende kat (Cynocephalus volans), een van de 2 levende soorten huidvliegers, kan tot 100 m.
ver zweven door hun membraanhuid of patagium
Het is de voornaamste prooi van de Filipijnse apenarend (Pithecophaga jefferyi), nationale vogel van de Filipijnen
Dit regenwoudzoogdier heeft een vrij stabiele populatie
Het doden van een Filipijnse apenarend (Pithecophaga jefferyi) (CR UICN ’10; 500 vogels) levert 12 jaar cel op
Modderstromen en erosievloeden door ontbossing en verminderde vruchtbaarheid door chemicaliën in de
prooien maken dat de soort verdwijnt in het wild
Als dominante topcarnivoor heeft een broedpaar een territorium nodig van meer dan 100 km2 om succesvol een jong groot te
brengen
Dit maakt de soort extra kwetsbaar voor ontbossing
‘We are at the center of biodiversity loss.’ Executive Director ACB Rodrigo Fuentes 2010
Tropische smeltkroes van soorten, waaronder de extreem bedreigde kagoe (Rhynochetos jubatu)
Invoer van honden, … heeft de populatie vanaf de 19e eeuw doen afnemen tot 400 in 2009
De enige zoogdieren op Nieuw-Caledonië zijn vleermuizen
Regenwouden van Nieuw-Caledonië
Cyathea intermedia, de grootste boomvaren van
Nieuw-Caledonië
De bossen kennen 1 575 plantensoorten, waarvan
89 % endemisch
De ecoregio beslaat 14 600 km2, waarvan 9% in maagdelijke toestand
Rhacodactylus auriculatus, een geliefd terrariumdier, is
een grondbewonend nachtdier met uiterst
ontwikkelde lamellen op de tenen, wat hem een
bijzondere klimmer maakt
Zijn habitat wordt bedreigd door ontbossing
Een andere prachtige woudbewoner is één van de vele endemische duiven nl.
de reuzenmuskaatduif (Ducula goliath), de grootste
boombewonenende duif
IUCN 2008 NT
Tijdens het ignamfeest worden vele reuzenmuskaatduiven als ‘koning der vogels’ gedood door de meeste stammen
Nullarbor, 3 630 plantensoorten met 78% endemisme, is één van de 825 ecoregio waar WWF beheer nastreeft In het zuiden is deze 200 000 km2 kalksteenvlakte
begroeid met meldesoorten (Atriplex sp.) en Maireana sp.
Nullarbor
Land- en mijnbouw bedreigen flora en fauna van Nullarbor
Maireana erioclada, ‘bluebush’-soort groeit te midden van de meldesoorten in het boomloze zuidelijke deel
In het westen zorgen Eucaluptus gongylocarpa en de endeem Acacia papyrocarpa voor een minimum schaduw
De Nullarborbaardagaam (Pogona nullarbor) is beperkt tot dit deel van Australië
Eucalyptus gongylocarpa
Acacia papyrocarpa
Christinus alexanderi, een endemische gekko
Zuidelijke breedneuswombatten (Lasiorhinus latifrons) worden verjaagd door
konijnen; overbegrazing stimuleert éénjarige
grassen, onvoldoende voor een wombatdieet
Nullarbor kent een stabiele populatie,
droogte en opwarming kunnen het de kleintjes moeilijk maken in deze
ruwe omgeving
De grootste populatie leeft bij hole n°4 van de
Nullarbor Links, ‘s werelds langste golfbaan
Diversiteit vinden we in de karstgrotten van Nullarbor als gemeenschappen van spinnen, kevers en Crustaceae
Tartarus mullumullangensis heeft geen ogen of pigment
De sclerofylle flora kent 22 500 endemische vaatplanten, 4x het aantal van de rest van Europa
Toerisme fragmenteert populaties van bedreigde soorten, van de 2 000 000 km2 hotspot rest er net geen 100 000
De pardellynx (Lynx pardinus), IUCN CR, kent de grootste populatie met 60-110 individuen in Sierra Morena
Middellandse Zeegebied
Lynx pardinus
1990
2003
Habitat van open grasland met jeneverbes (Juniperus
sp.), mastiekbomen (Pistacia lentiscus) en relictsoorten van oud bosgebied o.a de
aardbeiboom (Arbutus unedo) wijkt voor
infrastructuur, toerisme, verstedelijking en
boommonoculturen (Pinus sp., Eucalyptus sp., Pseudotsuga sp.)
Bovendien wordt de prooipopulatie van konijnen uitgedund door myxomatose
en rabbit haemorrhagic disease
Aardbeiboom, wijdverspreid op kalkbodems in het Middellandse Zeegebied, foto in Jordanië
Kaukasus
27 % van de hotspot van de Kaukasus is behouden als natuurgebied, waarvan 12% in maagdelijke toestand
Naast houtkap heeft stroperij heeft sinds de jaren ’90 een vlucht genomen bv. op luipaarden, bruine beren, wolven en Kaukasische toeren (Capra caucasica, EN IUCN 2008)
WWF investeert 8,5 miljoen dollar in de regio met lange traditie op vlak van natuurbehoud via het Critical
Ecosystem Partnership Fund voor bv. de aanleg van corridors om gefragmenteerde populaties te verbinden
Belugasteur CR IUCN 2013
Inhoud Gevolgen van overbevolking
Natuurlijke en antropogene broeikaseffecten
Vele malen in de geschiedenis kwam olie in zee
Humane en ecologische risico’s – Pesticiden
Zure neerslag
Eutrofiëring
Ozonafbraak boven antarctica én arctica
Plastiekvervuiling in oceanen
Schadelijke adventieve soorten
Adventieve soorten en evolutie
Gevoelige taxa in België en Nederland
Redenen voor bedreiging van taxa
Pauze
Inhoud Gedoemd te verdwijnen?...
Biodiversiteit in gevaar doorheen de eeuwen
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit
Pauze
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis
Waarde van biodiversiteit
Herbebossing
Strategieën en oplossingen
Einde
Overzicht van de belangrijkste hotspots van biodiversiteit -bis
De 2 vooropgestelde criteria om tot een biodiversiteit-hotspot gerekend te worden is ook een punt van kritiek
Het Amazonebekken bv. is niet opgenomen, daar het lang vrij intact was, maar nu versneld habitat verliest
De regenwouden van Mexico en Centraal-America, de Caraïben, Liberia, Queensland, Hawaii, het Grote Merengebied in Afrika, het Baikalmeer en elk druk
bewoond stroomgebied van rivieren (Ganges, Tennessee, Amazone,…) kunnen worden toegevoegd
Zwavelborsttoekan (Ramphastos sulfuratus) LC, Belize
De bedding van de Xingu zou voor 80% wijzigen bij de bouw van de monsterdam Belo Monte waarbij de ‘Big Bend’ komt droog te staan
Hierbij zou de wereldpopulatie Ossubtus xinguense, een
plantenetende piranhasoort en de pijlgifkikkers Allobates
crombiei uitgevaagd worden
De eerste 10 jaar wordt een uitstoot verwacht van 11
miljoen m3 CO2 en extra CH4 door anaerobe afbraak
Het droge seizoen zal amper 1 000 MW elektriciteit leveren
Traditionele visvangst bij de Kayapó
50 000 mensen zullen hardhandig verdreven worden als 400 km2 regenwoud onder water gezet wordt
Afdamming van de Pascuarivier brengt de overleving van Chileense huemuls (Hippocamelus bisulcus) met een
populatie van minder dan 1 000 dieren in acuut gevaar
Het Zuid-Amerikaans regenwoud en de diversiteit
worden bedreigd door gemodificeerde sojabonen,
maïs en katoen
Glyfosaat is giftig voor de bodem, insecten en de
vegetatie waarin ze leven en tast mycorrhiza’s aan
Monsanto neemt handelaars over in de 3e wereld en
verhindert zaaduitwisseling
Boeren zijn verplicht de zaden te kopen of om in het andere geval niets te planten
In ‘07 werd 2 700 km2 woud vernietigd voor vee en soja
Ecomilities waken over de 4 laatste noordelijke
witte neushoorns (Ceratotherium simum
cottoni), Ol Pejeta Conservancy in Kenya
Ecomilities in Nicaragua boekten een overwinning
in ‘12 door 3 165 m3 illegaal gekapt hout in
beslag te nemen
Naast geweren dragen ze schopjes mee om 560 000 bomen te
planten in reservaten getroffen door
ontbossing
Sinds 2011 geniet de saruskraanvogel (Grus antigone) bescherming in Kampong Trach, Cambodja
In maart ‘10 telde het 270 vogels als één van de grootst bekende zwermen van de kwetsbare vogelsoort
De kwetsbaarheid van regenwouden is het gevolg van de opstapeling van nutriënten in de biomassa, eerder dan in
de zure en arme bodem en de fragiliteit van de zaden
“In Brazil the colour green is seriously threatened. Although it is crying in the wilderness to state that you
need a series of measures to preserve our environmental wealth, and raise awareness and educate both the entire population and the authorities, this statement still holds true – and is getting very urgent. Otherwise, we run the
serious risk of losing all our green – even the green in our flag”. Chris Bueno
In de Braziliaanse Amazone kent men 3
seizoenen: het droge, het natte en de queimadas
Van 07/’87 – 10/’87 leken de wouden in oorlog
50 000 km2 in Pará, Acre, Mato Grosso en Rondonia
werden in as gelegd
Smeulende gronden, klaargemaakt voor vee, Rondonia
De rampzalige ontbossing is verantwoordelijk voor de grootste uitstoot van CO2 en CH4 ter wereld
¾ van Brazilië’s uitstoot is toe te schrijven aan ontbossing
Waarde van biodiversiteit
Het Mexicaanse Sierra de Manantlan is de groeiplaats van de endemische Zea diploperennis
Ontdekking van deze ziekteresistente en meerjarige maïs in ‘77 wakkerde de studie van de vegetatie aan
De diepwortelende diploïde soort met agronomische mogelijkheden was bijna door machete en vuur uitgeroeid
Roze maagdenpalm (Cantharanthus roseus), endemisch in Madagascar, werd in de traditionele ‘apotheek’ gebruikt
Tijdens onderzoek naar anti-diabetische eigenschappen, bleek dat toxische alkaloïden kankers genezen en zo is de overlevingskans van kinderleukemie van 10% in de jaren
‘60 tot 90% gebracht vandaag
De verwante Catharanthus coriaceus is de meest bedreigde endemische Catharanthussoort van Madagascar
Het habitat in Bitsileo is kwijnend door begrazing en branden, nog voor fytochemisch onderzoek is begonnen
Neem (Azadirachta indica) is in India de ‘dorpsapotheek’
De vruchtenolie versterkt immuniteit, verhindert kaalheid en vergrijzing, remt malariakoorts, takjes dienen als
tandenborstel en de huid geneest door extracten
Door droogteresistentie is de boom een levensboom, aangeplant in de Sahel en het zuiden van Pakistan, India
7 000-tal planten worden gekweekt of verzameld voor
voedsel
20 soorten maken hiervan 90% uit, 3 de helft
Bijna overal worden deze in monocultuur gezaaid
Fruitsoorten illustreren de schraalheid aan diversiteit
Minstens 3 000 tropische soorten verdienen aandacht
Lulo of Naranjilla (Solanum quitoense), Colombia
Mangistan (Garcinia mangostana), Zuidoost-Azië,
in volksgeneeskunde gebruikt
De vleugelboon (Psophocarpus
tetragonolobus), ‘one species supermarket’,
Nieuw-Guinea
De hele plant is eetbaar, blaadjes als
spinazie, zaadjes vervangen sojabonen, wortels zijn eiwitrijker
dan aardappel
Wortelknolletjes herbergen N-fixeerders
Als pionierssoort laten ze de grond beter
achter als ze’m vonden
De maca (Lepidium meyenii), verwant aan knolraap, wordt heden geteeld voor de vlezige
hypocotyl
Inca’s werden onoverwinbaar door de maca, die viriliteit zou
verhogen
Het habitat was in ‘80 gereduceerd tot 10 ha.
bij Lake Junin, Peru
Groeiplaats tussen 2 500 en 4 500 m. maken teelt
mogelijk waar weinig andere planten gedijen
Babassupalm (Orbignya phalerata), Maranhão, Amazone De noten met hoogst gekende opbrengst aan olie maken
hem tot ‘levensboom’
Eén boom kan een halve ton nootjes per jaar leveren Potentieel als herbebosser gedegradeerde ecosystemen
Door Science in ‘77 uitgeroepen tot ‘crop of the future’, geldt de amaranth
als een eiwitrijk en glutenvrij graan complementair aan
tarwe en maïs
Kiwacha of Amaranthus caudatus betekende voor kolonisatie 80% van de
calorieën voor de Azteken
In Indonesië en Maleisië gebruikt men A. tricolor als
bayam, in Afrika kan A. cruentus zorgen voor
voedselzekerheid
In Griekenland serveert men A. viridis in salade
Geliefd als sierplant, werd de amaranth ook gekoesterd in
de poëzie
A. cruentes tooide als ‘Hopi Red Dye’ het gezicht van de
krijgers
"What a lovely flower is the Rose, a favorite alike with Gods and
with men. I envy you your beauty and your perfume." The Rose replied, "I indeed, dear
Amaranth, flourish but for a brief season! If no cruel hand pluck me from my stem, yet I must perish by an early doom. But
thou art immortal and dost never fade, but bloomest for ever in renewed youth.“ (Fabels van
Aesopus, 600 VC)
Prosopis tamarugo, endemisch in Atamaca, Chili kan zonder regen leven en kan woestijn omtoveren tot bos
Diepe tapwortels reiken tot 15m. aan het grondwater doorheen de zoute bodem, laterale wortels een halve
meter diep drinken van neergeslagen dauwwater
Schapen gekweekt in tamarugobos groeien even snel als dieren gevoed door copieuze westerse grasmatten
Podocnemis lewyana, EN IUCN ‘13
Enige soort van het genus ten NW van de Andes, Colombia
Habitatverlies, nestplundering en jacht, vervuiling en dammen
bedreigen de soort
De 5 overige soorten bewonen het Amazone-, Oronico- en
Essequibobassin
Ze worden door de bevolking gewaardeerd maar overbejaagd
Ze zijn gemakkelijk te kweken en te voeden met watervegetatie en
fruit in bv. natuurlijke vijvers
P. expansa kan zo 25 000kg/ha per jaar opleveren, 400x dat van
vee waarvos bos gekapt is
De Togianbabiroessa (Babyrousa togeanensis), komt enkel voor op Togian bij Sulawesi en is bedreigd door jacht en vernieling van het
habitat
De babiroessa’s of hertzwijnen zijn
omnivore regenwoudbewoners
Beschouwd als delicatesse, zijn deze
endemische, bedreigde, 100 kg. wegende zwijnen
makkelijk te kweken met plantaardig afval
Ondanks het Indonesisch verbod
worden ze toch bejaagd
Iguana delicatissima
Kleine Antillen, EN IUCN 2011, door ontbossing maar vooral door
invasieve I. iguana
Hybridisatie is nefast voor de soort
Deze bewoner van allerlei kwaliteiten van regenwoud, struikgewas en
mangrove kan 10x de opbrengst van
vee evenaren
Met nauwgezette opvolging van
incubatie en het vrijlaten van jonge
dieren in het gebladerte, kunnen ze rustig worden
bijgevoederd tot ze groot genoeg zijn om als boomkip
geplukt te worden
Ijsjes, likeur… worden in het Braziliaanse Amazonegebied bereid op basis van het pulp van cupuazú
(Theobroma grandiflorum)
Armste bevolking leeft nabij de meest
biodiverse centra
In ‘89 toonden Peters, Gentry en
Mendelsohn aan dat 275 boomsoorten op 1 ha te Mishana, Peru
jaarlijks $422 aan fruit, groenten,
rubber,… opleveren
Deze hectare zou gerooid $1 000 rijker
maken, éénmalig
Duurzame extractie uit
regenwouden
Herbebossing
Vele projecten starten op plantages, al is er pas
herbebossing als het doel woudvorming is
Sinds ‘06 is er minder verlies in de Braziliaanse Amazone, in ‘08 startte
Lula “One Billion Trees for the Amazon” voor ‘13
De 30% stijging van CO2-uitstoot tussen 1850-2012, 50% door ontbossing, kan worden opgeheven als 4
miljoen km2 of ± half Brazilië herbebost wordt
In Nigeria wordt mangrove vernield door olielekken en met alle gevolgen voor vissoorten en de waterkwaliteit
1/3 van alle mangrove is verloren tijdens de 20e eeuw
Mangroves boordevol flora en fauna beschermen kusten tegen zeekrachten; herbebossing in Tamil Nadu, India
Een succesverhaal speelt zich af in Gishwati Forest, Rwanda
Rwanda heeft 50,9% aan bos herwonnen tussen 1990 en
2005, wat de snelste herbebossing ter wereld is
De chimpansee als keystone zal genieten van elke geplante boom, daar het nieuwe bos zal
uitgebreid worden tot het Nyungwe NP (970 km2), het enige regenwoud in Rwanda dat de genocide overleefde
Het project voorkomt modderstromen en erosie, verbetert waterkwaliteit en
verhoogt de CO2-vastlegging
Professor Wangari Maathai inspireerde UNEP om in ‘06 ‘The Billion Tree Campaign’ te starten
Eind ‘09 waren reeds 4 miljard bomen geplant, het doel is nu verlegd naar 1 geplante boom per persoon op aarde
Het is een antwoord op bedreigingen van de opwarming van de aarde, biodiversiteitsverlies en watertekorten
In Uttar Pradesh, India, werden bv. 10,5 miljoen bomen op één dag geplant
‘The Billion Tree Campaign’
Enkele cijfers, eind 2009
Ethiopië 1.4 miljard
Turkije 707 miljoen
Mexico 537 miljoen
China 236 miljoen
Kenya 143 miljoen
Cuba 137 miljoen
Indonesië 100 miljoen
India 88 miljoen
Noord-Korea 50 miljoen
Rwanda 50 miljoen
Greta oto, InBio, Costa Rica
InBio als prototype van biodiversiteitscentrum heeft als doel ½ miljoen soorten
te inventariseren
De informatie wordt gebruikt om milieu en economie van
Costa Rica te verbeteren
1 – Onderzoek naar fauna en flora
99% soorten is onbekend
Complete inventarisatie kan nooit, al is een doel van 10 miljoen soorten op 50 jaar
haalbaar
Systematische studie van grote gebieden kunnen
nieuwe hotspots lokaliseren
Inventarisatiestations kunnen centra van
biologisch onderzoek en een magneet voor andere
wetenschappen worden op lange termijn
Strategieën en oplossingen
Het detailleren van een ecosysteem kan met behulp van GIS
Via GAP-analyse wordt biodiversiteit
onderzocht
Er kan gekeken worden of reservaten de meest mogelijke endemen omarmen, of ze groot genoeg
zijn om populaties te onderhouden,…
Bioregio kunnen omschreven worden over grenzen heen
Thermoregulatie laat kompastermieten
(Amitermes meridionalis) toe op warme momenten toch bovengronds te zijn, waar andere soorten de bodem
moeten opzoeken
Litchfield NP, Australië
Een globaal diversiteitsonderzoek lijkt
buiten bereik…
…maar vergeleken met de energie die genetica,
deeltjesfysica en andere grote takken van de
wetenschap toebedeeld krijgen, is dit mogelijk
25 000 systematici kunnen de 10 miljoen realiseren
Te bedenken dat er maar 3 termietenspecialisten zijn, belangrijkste reducenten,
10% van de tropische dierlijke biomassa en CH4-
producenten
Stimuleer inventarisatie op elk niveau, elke leeftijd en cultuur,
voeg hoogwaardige monotypische studies toe aan software van taxonomie en
cladistiek
Leg databases aan omtrent elke soort; ecologie, fysiologie,
vector-en parasietenstudie, landbouwkundige
toepassingen, DNA-sequentiëring,… incluis
Oreophryne sp., smalbekkikkersoort houdt zijn
nest vochtig en beschermt tegen insectenpredatoren,
Nieuw-Guinea
In the end, we conserve only what we love. We will love only what we understand. We will
understand only what we are taught [and research!]
Baba Dioum 1968
Bioeconomische analyse beschermt ecosystemen door ze toekomstige waarde toe te
schrijven
Hout en plantaardige producten op duurzame basis,
zaden voor teelten van voeding, fungi met medicinale
waarde, recreatieve mogelijkheden,… dragen aan
dit potentieel toe
Hoe beter een ecosysteem gekend is, hoe minder kans er
is dat het vernietigd wordt
2. Creëer biologische weelde
Onchocerca volvulus, veroorzaakt in Tropisch Afrika rivierblindheid
Kriebelmug Simulium damnosum als vector, behandeling met
Ivermectine (Merck), geïsoleerd uit een Japans bodemorganisme
InBio maakte in ‘91 een deal met
pharmaceutische gigant Merck
InBio maakt plantaardige en dierlijke stalen over aan Merck
Merck betaalt $ 1 000 000 +
$ 130 000 aan labo-uitrusting
Merck betaalt royalties voor elk medicijn dat de stalen opleveren, welke Costa Rica gebruikt om
de biodiversiteit te bewaren
Zomeralsem (Artemisia annua) wordt al voor 400 VC
in China gebruikt als antipyreticum
Artimisinine is heden één van de beste middelen tegen
malaria
De thee kan zo bijdragen tot de zelfredzaamheid van arme landen, gemengde
teelt beperkt insectenplagen
Traditionele farmacopeeën, door sjamanen en
natuurvolkeren extensief via trial & error getest, kunnen
verdwijnen als stammen hun thuis inwisselen voor de stad
Een seringueiro rookt rubber uit Braziliaanse rubberbomen
(Hevea brasiliensis)
Deze junglebewoners oogsten ook wilde vruchten en noten
bv. paranoten,…
Ze lobbyen voor ‘extractiebos’, in harmonie met de natuur
3. Stimuleer duurzame ontwikkeling
Landen nabij bioregio komen in de wurggreep
van exploderende populaties
De steden bieden weinig opvang, in hun
woongebied worden bossen voor eeuwig
gerooid en dieren verjaagd
Extractie van niet-houtproducten uit wouden
zoals in Iquitos, Peru is een bemoedigend
alternatief
Het ICAA (Iniciativa para la Conservación en la Amazonía Andina)
bewaakt in de Colombiaanse, Peruviaanse en Boliviaanse Amazone natuurlijke rijkdommen hand in hand met
ecotoerisme, landbouw- en bosbeheer
Castaña- of paranootoogst (Bertholletia excelsa)
De 1e strip wordt weggehaald net boven de weg, enkele jaren later wordt een hogere strip geoogst, waarvan
de nutriënten zullen wegwassen tot de oudere ontginning
Amuesha-indianen in Peru passen een roterend concept toe en strippen na herstel het secundair woud
‘Striplogging’, in ‘79 voorgesteld door Hartshorn
Amuesha in de Palcazúvallei, Peru, ontliepen het lot van erosie en armoede door een goed woudmanagement
Indianen doen aan zelfbedruipende en gediversifieerde landbouw met als doel fauna en flora intact te houden
Daar de welvaart evenredig is met een gezonde landbouw en natuurlijke bronnen, opent zich het debat hoe een
groeiende populatie zich kan voeden zonder te verarmen
Overal ter wereld duiken gemeenschapstuinen op rond
steden en dorpen
CSA biedt ecologische en hoogkwalitatieve groenten en
fruit aan voor de leden
Voordelen zijn de versheid van de producten, overbodigheid
van transport en koeling, ervaringsgericht onderwijs
voor jong en oud en de eliminatie van de ongunstige
effecten van subsidies en kunstmeststoffen
East Lake Commons development, Decatur,
Georgia
Bossen komen overal onder druk door de rijzende vraag naar papier, bv. in Borneo, Noord-Amerika,…
Jute (Corchorus sp.), kenaf (Hibiscus cannabinus) bestrijden erosie en eisen minder mest en pesticiden
Jutewinning, Gopalganj, Bangladesh
Ongebruikte stadsdelen worden verrijkt met compost van rijst- en suikerindustrie en bewerkt met dieren
Tanende steden zoals Detroit en New Orleans, zijn rijp voor soortgelijke projecten
Ecologisch urbanisme in de organoponicos, Cuba
De vijgcactus Opuntia ficus-indica kan geplant worden in droog gebied, met grote opbrengst aan biomassa, vruchten en groenvoeder
voor vee
‘For each one degree celsius rise in mean temperature, wheat yield losses in India were likely to be around 6 million tonnes per year or
around $1.5 billion at current prices’
Swaminathan ‘11, Indische Groene revolutie
De grootste uitdaging voor landbouw is het trotseren
van droogte of overstroming
Biodiversiteit als voedingsbodem voor
klimaatneutrale landbouw, waarbij moderne technieken
verweefd worden met traditionele kennis
4. Red wat rest
Na de 5 grote extincties herstelde de
biodiversiteit zich, maar pas na 10 tot 100
miljoen jaar
Botanische tuinen hebben nut, bv. Kew
met zeldzame boomflora van St. Helena, zonder de nevelwouden is het verloren moeite…
Gomboom (Commidendrum
spurium) CR IUCN ‘06 St. Helena
223 zoos worden door het ISIS (International Species Inventory System) opgevolgd, met oog op soortbehoud
ISIS was succesvol bij de herintroductie van 3 soorten o.a. de Arabische oryx (Oryx leucoryx)
Geliefd bij trofeejagers, was de soort in ‘72 uitgestorven in het wild, momenteel leven 700 dieren in Saoudi-Arabië
Kweken ex situ is meestal onvoldoende en te intensief
We moeten onder ogen zien dat vele habitats verdwijnen
Behoud zal inhouden dat armen die de regio bewonen, voordeel hebben aan dit behoud
Hotspots én warmspots moeten internationale centra worden van een mix van wetenschap, kapitaal en politiek
4,3% beschermd gebied moet verhogen naar 10%
Droogbos, van Mexico over Centraal-Amerika tot Venezuela is enorm soortenrijk met o.a. de fraaie ekstergaai (Calocitta formosa), brulapen, ocelots en
poema’s,…
5. Herstel waar kan
Het droogbos was voor ‘70 meer bedreigd dan
tropisch regenwoud
Voor die tijd groeiden ranches zo snel er maar gekapt kon worden, tot er amper 2% van restte
Jaren ‘80: bioloog D. Janzen koopt verlaten
ranches tegen verminderde prijs
In 2012 telt Guanacaste 200 000 ha, 2,4% van de diversiteit ter wereld en 60% van de Costa
Ricaanse soorten
De kusten van het Costa Ricaans droogbos wordt 2x per jaar bezocht door warana’s (Lepidochelys olivacea)
IUCN ‘12: VU met een achteruitgang van 30% van de meest algemene zeeschildpad over 1 generatie (20 jaar)
Deze eeuw dient zich aan als era van ecologisch herstel
De opgave is om het aantal overleefbare soorten logaritmisch de hoogte in te jagen met oog op dempen
van de extinctiegolf
Amerikaanse slangenhalsvogel (Anhinga anhinga), LC Guanacaste
https://www.facebook.com/PageInleidingTotDeEcologieVanFloraEnFauna
Andere presentaties vind u op volgende pagina:
Referenties en literatuurlijst
Voor referenties en literatuurlijst verwijs ik graag naar de bijhorende verwijzingen in het standaardwerk
Gelieve de nummering van deze versie te raadplegen voor de referenties
Extra referenties voor deze editie zijn, volgens nummering in dit werk
Dia 5- 7: http://www.nextnature.net/2011/05/disaster-edens-the-anti-tourist-attraction/ http://en.wikipedia.org/wiki/Amur_Leopard http://www.redbubble.com/people/foxfire/works/1509819-amur-leopard-panthera-pardus-orientalis http://www.iucnredlist.org/details/106002798/0 http://www.iucnredlist.org/details/14295/0 http://en.wikipedia.org/wiki/Long-tailed_goral http://edition.cnn.com/2010/WORLD/asiapcf/05/07/eco.korea.dmz/index.html http://www.greenfudge.org/2012/04/20/koreas-dmz-cold-war-greenery/ Dia 9: http://rebloggy.com/post/animals-wildlife-science-chernobyl-environment/41205708075 Dia 10: http://www.nextnature.net/2011/05/disaster-edens-the-anti-tourist-attraction/ Dia 21: http://visual.ly/worst-oil-spills-history Dia 32: http://fi.wikipedia.org/wiki/William_Nylander Dia 33: http://www.museevirtuel-virtualmuseum.ca/edu/ViewLoitDa.do;jsessionid=2183F426E40CC339CBA697092143A199?method=preview&lang=EN&id=19961 Dia 40: http://www.japanfs.org/en/pages/031543.html Dia 42, 43: http://www.waterencyclopedia.com/Po-Re/Pollution-of-the-Ocean-by-Plastic-and-Trash.html http://news.nationalgeographic.com/news/2009/08/090820-plastic-decomposes-oceans-seas.html http://www.demorgen.be/dm/nl/5381/Dieren/article/detail/1426180/2012/04/19/De-Noordse-Stormvogel-is-een-vliegend-vuilnisvat.dhtml
Referenties en literatuurlijst Dia 44: http://www.artforconservation.org/store/product_details.php?pr=6991 Dia 46: http://guillaume.doucet.free.fr/images/Jussie_Orleans_%282%29.jpg Dia 48: http://wilde-planten.nl/waterteunisbloem.htm http://guillaume.doucet.free.fr/index.php?id_partie=3&id_page=2 Dia 50: http://jrscience.wcp.muohio.edu/birds/ohio_birds/_quot_Huge_quot__Bull_Frog.html Dia 51: http://ias.biodiversity.be/species/show/88 Dia 52: http://wilde-planten.nl/amerikaanse%20vogelkers.htm Dia 53: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gonepteryx_rhamni_-_caterpillar_07_(HS).jpg Dia 55: http://www.europe-aliens.org/speciesFactsheet.do?speciesId=21125 Dia 57: http://www.oiseaux.net/birds/egyptian.goose.html Dia 59: http://en.wikipedia.org/wiki/Harmonia_axyridis Dia 60: http://www.europe-aliens.org/speciesFactsheet.do?speciesId=50711# Dia 65: http://blogs.plos.org/everyone/2009/11/11/worth-a-thousand-words-10/ Dia 66: http://www.naturephoto-cz.com/hirundo-rustica-photo_lat-1402.html Dia 67: http://www.hlasek.com/passer_domesticus_ba1480.html Dia 68: http://www.superstock.com/stock-photos-images/1566-0180554 Dia 69: http://www.especes.be/nl/3128 Dia 70: http://www.ebcc.info/index.php?ID=196 Dia 71: http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/indicatoren/nl1116-Bonte-vliegenvanger-en-klimaatverandering.html?i=9-55 Dia 72: http://www.rlnh.be/fauna Dia 74: http://www.wildernessshots.com/reptile-amphibian-photos/ Dia 75: http://amphibiaweb.org/cgi-bin/amphib_query?special=maps&genus=Bombina&species=variegata Dia 77: http://www.the-piedpiper.co.uk/th1n.htm Dia 79: http://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_rivierkreeft http://rewildingeurope.photoshelter.com/image/I0000QSxcbHMBPRY Dia 80: http://www.macman-project.net/page.php?P=3 Dia 81: http://www.psicologiasistemica.net/wp/2011/11/11/morire-di-troppa-protezione/
Referenties en literatuurlijst Dia 84: http://www.konvib.eu/artikels/ziekten-en-bedreigingen/nosema/2346-nosema-ceranae-en-de-achteruitgang-van-de-honingbij.html Dia 90: http://www.thejunglestore.com/Bighorn-Sheep_Facts Dia 101: http://davesgarden.com/guides/pf/showimage/106463/ Dia 102: http://travel.nationalgeographic.com/travel/national-parks/congaree-national-park/ Dia 104: http://ibc.lynxeds.com/photo/brown-headed-cowbird-molothrus-ater/recently-fledged-bird-aggressively-seeking-food-yellow-war Dia 106 - 108: http://www.arkive.org/red-cockaded-woodpecker/picoides-borealis/image-G104698.html Dia 111: http://www.lmvjv.org/hsi_model/species/rcwo/pf_rcwo.aspx Dia 112: http://eol.org/pages/581922/overview Dia 121: http://www.flickr.com/photos/usfwssoutheast/6947864400/in/set-72157626859158391 Dia 126: http://en.wikipedia.org/wiki/IUCN_Red_List Dia 140: http://kalyanvarma.net/journal/2007/06/13/nasikabatrachus-sahyadrensis/ Dia 144: http://www.visualphotos.com/image/1x9123304/spectacled_bear_tremarctos_ornatus_female_la Dia 145: http://www.birdpix.nl/album_page.php?pic_id=364631&sid=0bf7b9c61e8fed592abc272c03d08175&recent=1 Dia 148: http://www.roofvogelsinaktie.nl/Weetjesenvideos.htm Dia 157: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Golden_lion_tamarin_family.jpg/800px-Golden_lion_tamarin_family.jpg Dia 159: http://www.treadright.org/project/atlantic-rainforest-brazil
Referenties en literatuurlijst Dia 163: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Promerops_cafer_5.jpg http://en.wikipedia.org/wiki/Cape_Sugarbird http://www.answersingenesis.org/articles/aid/v5/n1/god-created-cohorts Dia 167: http://whitinglab.com/?p=2842 Dia 168: http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/5288.php?from=101873 Dia 169: http://www.flickr.com/photos/chandika/4795412533/ http://en.wikipedia.org/wiki/Leaf-nosed_Lizard http://whitinglab.com/?p=2842 Dia 170: http://www.arkive.org/tufted-gray-langur/semnopithecus-priam/image-G62621.html http://en.wikipedia.org/wiki/Gray_langur Dia 174: http://www.arkive.org/asian-tapir/tapirus-indicus/image-G18052.html http://www.edgeofexistence.org/mammals/species_info.php?id=126 http://animaldiversity.ummz.umich.edu/accounts/Tapirus_indicus/ https://en.wikipedia.org/wiki/Malayan_tapir http://www.climateavenue.com/biodiversity.malaysia.htm Dia 175: http://en.wikipedia.org/wiki/Gurney%27s_Pitta http://www.galleryofbirds.com/Thailand/Gurneys%20Pitta%20male.htm Dia 177: http://www.flickr.com/photos/30283068@N02/8338674106/ Dia 179: http://www.arkive.org/clouded-leopard/neofelis-nebulosa/image-G7497.html https://en.wikipedia.org/wiki/Sunda_clouded_leopard Dia 182: http://mt.wikipedia.org/wiki/Stampa:Dermoptera.jpg Dia 183: http://carnivoraforum.com/topic/9890189/2/ Dia 184: http://www.ndsu.edu/pubweb/~grier/philippine-eagle-ibis.pdf Dia 186: http://fr.academic.ru/pictures/frwiki/67/CyatheaIntermedia.JPG Dia 188: http://www.flickr.com/photos/tonymorris/7340716938/in/photostream/ http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=2735 http://www.conservation.org/where/priority_areas/hotspots/asia-pacific/New-Caledonia/Pages/default.aspx Dia 189: http://www.trekearth.com/gallery/Oceania/Australia/West/South_Australia/Nullarbor_Plain/photo1321828.htm
257
Referenties en literatuurlijst Dia 190: http://ramblingsdc.net/Australia/Nullarbor.html Dia 191: http://esperancewildflowers.blogspot.be/2011/03/maireana-erioclada-rosy-bluebush.html http://www.flickr.com/photos/gondwanareptileproductions/8349212312/in/photostream/ http://www.sandfiredragonranch.com/index.php?main_page=dragons http://www.arod.com.au/arod/reptilia/Squamata/Gekkonidae/Christinus/alexanderi Dia 193: http://australianmuseum.net.au/Arachnology-Collection-Cave-Spiders-of-the-Nullarbor Dia 197: http://www.eoearth.org/view/article/150637/ http://teberda.org.ru/forums/uploads/a791b47eb05b92513c023e867930e547.jpg Dia 198: http://www.arkive.org/beluga/huso-huso/image-G111726.html Dia 202: http://news.mongabay.com/2011/0615-hance_lcts_xinguriver.html http://amazonwatch.org/news/2012/0213-urgent-chief-raoni-and-the-kayapo-under-attack Dia 204: http://tolweb.org/Hippocamelus/50962 Dia 205: http://feww.wordpress.com/2008/04/ http://hgroen.wordpress.com/2011/05/01/vraagtekens-bij-verantwoord-soja-van-monsanto/ http://www.theatlantic.com/health/archive/2011/03/the-battle-for-biodiversity-monsanto-and-farmers-clash/73117/ Dia 206: http://www.cuckhoai.vn/moi/hien-tai-chi-con-4-chu-te-giac-trang-bac-phi-ceratotherium-simum-cottoni-doi-bao-ve-4-nguoi-dang-bao-be-ngay-dem-toi-nghiep-chu-te-giac.html http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-17062806 Dia 207: http://www.arkive.org/sarus-crane/grus-antigone/image-G111547.html Dia 221: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Podocnemis_lewyana_map.fr.svg?uselang=fr?uselang=fr http://www.extremolitoral.com.ar/noticias/turismo/la-tortuga-de-rio/ref-1765.html Dia 222: http://nl.northrup.org/photos/babirusa/ Dia 226: http://www.indiawaterportal.org/articles/mangrove-wetlands-tamil-nadu-andhra-pradesh-and-orissa-atlas-mssrf
258
Referenties en literatuurlijst Dia 227: http://nigelwintergreen.blogspot.be/2008/01/rwanda-saves-historic-forest.html http://www.antiochne.edu/nyungwe Dia 228, 229: http://www.blog.thesietch.org/2008/05/13/1-billion-trees-we-gonna-plant-7-billion-trees/ http://replantingtherainforests.org/site/index.php/Rainforest-Solutions/ethiopia-is-king-of-reforestation.html http://www.napa-pana.org/extranapa/UserFiles/File/Maps%20UNOSAT/A0_ndvi_ethiopia_96dpi.jpg Dia 242: http://en.wikipedia.org/wiki/Community-supported_agriculture http://www.planetizen.com/node/31263 Dia 245: http://www.imagejuicy.com/images/plants/o/opuntia/27/ Dia 248: http://savingspecies.org/wp-content/uploads/2010/10/tropical_deforestation_biodiversity_map_web.jpg
259