1

DE WIPMOLENDE WIPMOLEN

Kees Vanger januari 2008

2

Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden . Ik heb de laatste jaren, voor de molenaars in opleiding uit Meppel en omgeving op de computer nogal wat bestanden gemaakt of verzameld over molens en molenonderdelen. De onderliggende gedachte was dat je met de computer de leerstof uit de steeds lijviger (en interessanter) wordende Basiscursus aanschouwelijker kan maken door allerlei afbeeldingen toe te voegen. Noem het maar een vorm van aanschouwelijk onderwijs! Dus niet een aparte methode, maar een extra verduidelijking van de informatie uit ons cursusboek d.m.v. heel veel gedetailleerde foto’s en zo nu en dan een tekening.De presentaties zijn uitermate geschikt voor theorieavonden, waarbij met beamer het geheel op een groot scherm geprojecteerd kan worden. Verder kunnen de leerlingen thuis op de computer de lesstof nog eens bestuderen.Aanvankelijk heb ik alles gemaakt voor de theorieavonden in Meppel, maar na vele verzoeken alles uiteindelijk via internet aan andere molenliefhebbers beschikbaar gesteld. Daar heb ik de lesstof uiteindelijk dan ook voor gemaakt! 

Naast vele eigen foto’s hebben vele molenaars, fotografen of andere molenliefhebbers de afgelopen jaren, na vele oproepen via het “prikbord”, meegewerkt door ontzettend veel foto’s op te sturen. BEDANKT!In het bijzonder wil ik o.a. Harmannus Noot, Joop Vendrig, Roelof Kooiker, Wilbert Bijzittter, Jaap Kuitert en Simon Jellema  bedanken voor de mooie foto’s die ze spontaan en in zeer grote hoeveelheden beschikbaar gesteld hebben. KLASSE!   De gedetailleerde tekeningen komen o.a. uit de boeken van: “opleiding watermolenaar” van ing. J. den Besten. Het oude maar prachtige boek “Korenmolens Van Ambacht tot Industrie” van Ing. P.W.E.A. van Bussel; Ons leerboek voor startende molenaars “De windmolen en zijn onderdelen” van J.G. Wiessner en de erg informatieve map over korenmolens nl “Zingende Stenen” van D.J. Abelskamp. Verder ook nog een aantal juweeltjes van tekeningen van Anton Sipman.  Helaas geen tekeningen uit ons eigen cursusboek. Jammer!

De powerpointpresentaties zijn een soort diashow met ongekende mogelijkheden. Een digitale excursie door molenland.  Verder heb ik een aantal lesbrieven gemaakt. Hierin worden een aantal belangrijke hoofdstukken uit De Basiscursus beknopt weergegeven. Ook hierbij spelen foto’s en tekeningen een aanvullende en verduidelijkende rol. Verder zijn bij een aantal lesbrieven vragen (en antwoorden) gemaakt/bewerkt door Ron Keizer van de afdeling Overijssel/Gelderland bijgevoegd als extra informatie en als extra oefenstof.  Ik hoop dat jullie in ieder geval wat leren van deze manier van aanbieden van de lesstof.  Het is in ieder geval een prachtige en boeiende hobby.  Kees Vanger molenaar molen “De Weert” Meppel.

3

4Vlietmolen

Gelkenesmolen

Groot Amers

5Hoekmolen Boeicop

6Hoornaar-Oudendijkse Vlietmolen

7

8

9‘t Haantje te Weesp

10

11bovenhuis

steenlijst

waterlijst

voegburriebalk

voorzomer

middenzomersachterzomer

weegbanden

hoekstijlhoekstijl

steenburriebalken

12

13

14

15

16

17

burriebalken

18onderzetel

19

20nieuwe kokerstijlen

21boven – en onderzetel

22

23

Hoekmolen:Er is een stalen ring met smeergat vastgeschroefd aan de onderkant van de steenburriebalken en de kalven. Op de bovenzetel heb je dan staal op hout en bij de onderzetel hout op hout. Er worden geen neuten toegepast om de hoogteverschillen t.o.v. de oorspronkelijke maatvoering zoveel mogelijk te benaderen. (info SIMAV)

24

25

bovenzetel

26

27neuten bovenzetel

28neuten onderzetel

29nieuwe kalven

30

31

32

33

34

voegburriebalken

achterzomer

middenzomers

staartbalk

boventafelement

35

36

37makelaar

38

39

40Het bovenhuis

41

42

43

44

rondsel met waterwiel

wateras en waterwiel

45

46

47

48

49

Grosmolen Hoogmade

50

51

52Wachtklep of wachtdeur

53

54

55

56

waterlager in waterpeluwvijzel

57

58

59waterloop

60

61

• kruit redelijk licht

• omdat boven en onderzetel vrij dicht bij elkaar zitten heeft de molen tijdens het draaien de neiging tot wippen van het bovenhuis

zetelkruiwerkzetelkruiwerk

62

Geen verschil spinnekop, wipmolen??????Hieronder een paar verschillen:

Bovenzetel geen dragende functie bij een spinnekop, houdt alleen maar de koker bij elkaar.Borstnaald bij Spinnekop geen constructieve functie, alleen maar sier.Verhouding onder- en bovenhuis totaal verschillend.Bovenas spinnekop meer stapeling.Trapbomen maken deel uit van de kapconstructie bij een spinnekopSpinnekop kan zonder spruiten gebouwd zijn.Spinnekop geen makelaar.Spinnekop vaak trekvang.

gr. Simon Jellema

Dit n.a.v. een discussie op het molenaars prikbord.

VERSCHIL SPINNEKOP- WIPMOLENVERSCHIL SPINNEKOP- WIPMOLEN

63

spinnekopspinnekopspinnekopspinnekop

Nog een aantal kleinere molens om kleinere polders droog te malen

64

spinnekopspinnekop

65

trapbomen tegen de hoekstijlen

De kop rust via de zetelplaat op het boventafelement.

66spinnekopspinnekop

67

Spinnekop/wipmolenSpinnekop/wipmolenDe kop rust via de zetelplaat op het boventafelement.

Taak bovenzetel is het bijeenhouden van de koker en stevigheid geven aan bovenhuis. Geen dragende functie!

As ligt schuiner (meer stapeling van de as)

Vaak is een lange spruit aanwezig en zit meestal vast aan daklijsten

Vangbalk vaak boven de bovenzetel

Onderzetel draagt de kop (bovenhuis)

Kop relatief vrij groot vergeleken met een wipmolen

Kleine draaiende molentjes zie je vaak links en rechts aan de zijkant van het bovenhuis. Bij het veranderen van de windrichting gaan ze draaien.

68

spinnekopspinnekop

69

spinnekopspinnekop

tutorvormige kap

70

71

trekvang

72

73trekvang

74weidemolenweidemolenNog een aantal kleinere molens

75

76

77

78

79

80St. Jansklooster

tjasker

81

82

83

84

85

86

87

88

89Koudum

90

91

92

Foto links: Beroepsmolenaar Fokke Sierksma van “De Grote Molen” te Marrum. Naast Dhr. van Tilburg, beroepsmolenaar te Dokkum, zijn zij voor mij twee belangrijke leermeesters geweest die mij de praktijkervaring en de liefde voor de molens op een enthousiaste manier bijgebracht hebben.

Dat enthousiasme wil ik graag op deze manier doorgeven. Veel succes met de opleiding toegewenst!

Groet, Kees Vanger

93eindeeinde