De nieuwe ODIS: genetwerkte contextuele metadata in internationaal perspectief

Joris CollaInformatie aan Zee

Oostende, vrijdag 13 september 2013

Inhoud

1. Inleiding2. Het datamodel3. Internationalisering4. Duurzame interconnectiviteit5. Flexibiliteit6. Tot slot

1. Inleiding

• ODIS:– Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire Structuren.

– 2000: ontstaan, initiële financiering < FWO‐Vlaanderen (Max Wildiersfonds).

– 2006: vzw‐structuur.– Gezamenlijk initiatief:

• Gedragen door ADVN, Amsab‐ISG, KADOC‐KU Leuven, Liberaal Archief.

• Partners: AMVB, CRKC, CVAa, Evadoc, Universiteitsarchief KU Leuven.

• Interuniversitair verankerd: KU Leuven, UA, UGent, VUB.• Brugfunctie tussen erfgoed en onderzoek.

1. Inleiding

• Centraal gegeven = de ODIS‐databank:– Operationeel sinds 2002‐2003.– Contextuele webdatabank met vier hoofdmodules → opslag, publicatie en analyse van gegevens over organisaties, personen, publicaties en archieven.

– Brede inhoudelijke focus: politiek, sociale organisaties, kunst en cultuur, kerk en religie, Vlaamse beweging, …

– Ingeschakeld in tal van erfgoed‐ en onderzoeksprojecten.

1. Inleiding

– Multifunctioneel → invoerders en gebruikers kunnen de databank op verschillende manieren aanwenden:

• Encyclopedie: opslag en ontsluiting van basis‐ en/of achtergrondinformatie over organisaties, personen, ...

• Heuristisch instrument: registratie en ontsluiting van informatie over publicaties (periodieken) en archieven van of over deze organisaties, personen, ...

• ‘Authority‐databank’: koppeling van ODIS‐records aan catalogi en ‘digital repositories’ van de partnerinstellingen → achtergrondinformatie aanbieden en gegevens contextualiseren.

• Analytische tool: uitvoeren van analytische query’s op datapakketten die min of meer volledig zijn.

1. Inleiding

– Invoeromgeving: • 181.546 records (31/05/2013): 33.097 organisaties, 103.998 personen, 35.175 publicaties, 9.276 archieven.

• Gegevens worden manueel ingevoerd of automatisch in de databank geladen (conversie van bestaande dataverzamelingen, bv. biografische datareeksen, periodiekenrepertoria, …).

– Publiekscatalogus (OPAC):• www.odis.be.• Ongeveer 42% van de ODIS‐records is in de OPAC gepubliceerd. Invoerders(groepen) beslissen welke records klaar zijn voor publicatie.

• Geen ‘Wikipedia’, maar gevalideerde informatie.• 2012: 151.190 bezoeken, 106.507 unieke bezoekers, 619.928 paginaweergaves.

1. Inleiding

• ODIS‐Herculesproject:– Start in 2009, financiering < Herculesstichting = Vlaams agentschap voor de financiering van onderzoeksinfrastructuur.

– Samenwerking tussen KU Leuven en UA.– Doel: de contextuele webdatabank ODIS ontwikkelen als informatieknooppunt in een breed netwerk van gegevensverzamelingen, met meer en gebruiksvriendelijke onderzoeksondersteunende functies, en dit alles binnen een duurzame, eigentijdse technische omgeving.

– Concreet: uitbouw van een nieuwe ODIS‐databank = ODIS‐2 → vier krachtlijnen.

2. Het datamodel

• ODIS‐2 bevat 7 onderling verbonden hoofdmodules:– Organisaties.– Personen.– Publicaties.– Archieven.– Families.– Gebouwen. Drie nieuwe hoofdmodules.– Gebeurtenissen.

• Daarnaast is er 1 ondersteunende module voor het beschrijven van bewaarplaatsen (gekoppeld aan Archiefbank Vlaanderen).

Entity‐relationship‐diagram van ODIS‐2

2. Het datamodel

• Het datamodel is zoveel mogelijk gebaseerd op internationale standaarden:– ISAAR(CPF): organisaties, personen, families.– ISBD: publicaties.– ISAD(G): archieven.– Docomomo‐richtlijnen: gebouwen.– ISDIAH: bewaarplaatsen.

2. Het datamodel

• De structuur van de diverse hoofdmodules is gelijklopend:– ‘Authority entries’ voor identificatiegegevens (naam, titel, datering, …).

– Vrije tekstvelden, voorzien van ‘editing tools’.– Herhaalbare velden / veldgroepen: invoer vaak op basis van gestandaardiseerde keuzelijsten → analytisch potentieel.

– Relationele veldgroepen: leggen van duidelijke relaties tussen records → laat toe om gegevens in een bredere context te plaatsen, netwerken en verbanden te duiden en informatieclusters uit te bouwen.

Opbouw van een ODIS‐2‐organisatierecord

2. Het datamodel

• Slechts enkele ‘authority entries’ zijn verplicht. Invoerders bepalen zelf welke andere velden ze invullen en hoe gedetailleerd ze een record uitwerken → grote flexibiliteit.

• In de toekomst wordt een ‘central repository’ voorzien voor informatie die moeilijk in het datamodel past (bv. kwantitatieve gegevensreeksen).

• Demonstratie.

3. Internationalisering

• ODIS‐2 richt zich enerzijds op Vlaanderen / België, maar heeft anderzijds ook een internationale dimensie:– Het is mogelijk om gegevens uit de Vlaams‐Belgische context in internationaal perspectief te plaatsen.

– De invoer van gegevens over andere contexten dan de Vlaams‐Belgische is mogelijk.

– Gegevens kunnen zowel in het Nederlands als in het Engels ingevoerd / gepubliceerd worden.

• De internationalisering steunt op twee pijlers: meertaligheid en multicontextualiteit.

3. Internationalisering

• Meertaligheid:– De nieuwe ODIS is zowel beschikbaar in het Nederlands als in het Engels.

– Een Nederlandstalig en een Engelstalig record over hetzelfde onderwerp kunnen onafhankelijk van elkaar ontwikkeld worden. Ze delen enkel een beperkt aantal identificatiegegevens.

– In de toekomst kunnen meer taalvarianten voorzien worden.

De verhouding tussen de taalvarianten van een ODIS‐2‐record

3. Internationalisering

• Multicontextualiteit:– Op de Vlaams‐Belgische context gerichte keuzelijsten werden aangevuld met termen voor andere ‘contexten’:

• Organisatiemodule: keuzelijst ‘Juridische vormen’.• Personenmodule:

– Keuzelijst ‘Eretekens’.– Keuzelijst ‘Onderwijsniveaus’ (met implementatie ISCED‐97: International Standard Classification of Education).

– Keuzelijsten ‘Politieke functies’, ‘Politieke organen’, ‘Politieke bevoegdheden’.

– Op dit moment: acht contexten → BE, DE, ES, FR, GB, IT, LU, NL. In de toekomst kan het aantal contexten verder uitgebreid worden.

Landen waarvoor reeds multicontextuele keuzelijsten beschikbaar zijn in ODIS‐2

3. Internationalisering

– Basistermen = termen in de ‘oorspronkelijke’ taal. Vertalingen zijn opgenomen in tooltips en worden mee doorzocht.

– Invoerders kunnen werken in alle contexten tegelijk of voor één specifieke context kiezen.

– Geografische thesaurus:• Geografische trefwoorden zijn voor alle Europese landen beschikbaar tot op ‘deelgemeenteniveau’.

• Hiërarchisch opgebouwd, weerspiegelt de administratieve geografie.

• Ontbrekende termen worden ad hoc toegevoegd.• Alternatieve termen, vertalingen en historische termen kunnen ook opgenomen worden. 

• Demonstratie.

3. Internationalisering

• ODIS‐2 zal ingeschakeld worden in diverse internationale erfgoed‐ en onderzoeksprojecten:– NISE – National Movements & Intermediary Structures in Europe:

• ADVN en internationale partners. Zie ook nise.eu.  • Periodiekenrepertorium en archievengids over nationale bewegingen .

– Encounters of European Elites in the 19th Century:• KADOC‐KU Leuven en internationale partners. Zie ook eece.eu. • Dataverzameling en ‐analyse i.v.m. ‘elitaire’ netwerken in 19de‐eeuws Europa, met specifieke aandacht voor internationale congressen.

– Civitas‐FARCD – Forum of Archives and Research on Christian Democracy:• KADOC‐KU Leuven en internationale partners. Zie ook civitas‐farcd.eu.• Uitbouw van brede gegevensreeksen over de Europese christen‐democratie.

– TIC‐Collaborative, A database of International Congresses and Organisations, 1840‐1914:

• UGent (Onderzoeksgroep Sociale Geschiedenis na 1750) en internationale partners. Zie ook www.gcdh.ugent.be/?page_id=61.

• Gegevensverzameling over internationale organisaties en hun congressen.

4. Duurzame interconnectiviteit

• ODIS‐2 moet uitgroeien tot informatieknooppunt in een breed netwerk van dataverzamelingen → belang van ‘database linking’:– Koppelingen vanuit externe apparaten naar ODIS.– Koppelingen vanuit ODIS naar externe apparaten.

• Het apparaat is OAI‐PMH‐conform→ interoperabiliteit.

4. Duurzame interconnectiviteit

• Koppelingen vanuit externe apparaten naar ODIS:– Koppelingen naar ‘authority records’ over organisaties, personen, publicaties (periodieken), families, gebouwen, gebeurtenissen. 

– ODIS‐records hebben persistente URL’s→ duurzame links kunnen gemakkelijk gelegd worden.

– Reeds heel wat bestaande koppelingen vanuit externe apparaten: LIBISnet‐catalogus (Aleph), Lias (scopeArchiv, Rosetta), Erfgoedplus.be, …

4. Duurzame interconnectiviteit

• Koppelingen vanuit ODIS naar externe apparaten:– ODIS‐2 beschikt over een ‘database linking tool’ → records kunnen gekoppeld worden aan beschrijvingen van publicaties in externe catalogi.Bv. een persoonsrecord kan gekoppeld worden aan beschrijvingen van publicaties van en over de persoon in kwestie.Bv. een publicatierecord met achtergrondinformatie over een periodiek kan gekoppeld worden aan de catalogi van instellingen die deze publicatie bewaren.

– Via deeplinks kan onmiddellijk doorgeklikt worden naar de externe catalogi.

– De uitbreiding van deze tool naar archiefcatalogi, ‘digital repositories’, … is voorzien.

• Demonstratie.

De werking van de ‘database linking tool’ in ODIS‐2

5. Flexibiliteit

• Doel = ODIS zo goed mogelijk afstemmen op de noden en behoeften van de invoerders en de gebruikers.

• Flexibiliteit aan de invoerzijde → ‘My ODIS’:– Invoerders kiezen zelf welke veldgroepen ze te zien krijgen.– Invoerders kiezen zelf in welke volgorde de veldgroepen getoond worden.

– De mogelijkheid om invoerders in de toekomst zelf termen te laten toevoegen aan de keuzelijsten en/of zelf velden te laten definiëren wordt onderzocht.

5. Flexibiliteit

• Flexibiliteit aan de uitvoerzijde → verschillende manieren om de ODIS‐2‐inhoud te raadplegen:– HTML‐uitvoerformaten.– Export van gegevens naar Excel.– Geavanceerde rapporteringstools, via de implementatie van Oracle Business Intelligence Enterprise Edition (OBI EE) 11g.

– Specifieke OPAC’s zijn mogelijk.Cf. www.migrantenerfgoed.be, www.ppant.be.

Beoogde configuratie van de ODIS‐2‐databank

Partnerinstellingen en onderzoekers

Input in het gestandaardiseerde ODIS-frame

Eindgebruikers

www.odis.be

Toegang via algemene ODIS-OPAC

Toegang via specifieke OPAC

Basisgegevens

Specifieke gegevenspartnerinstelling B

Specifieke gegevensonderzoeker

C

Geen toegang via het web

Partnerinstelling A

Onderzoeker C

Partnerinstelling B

Uitgebreide exportmogelijkheden

Input in het gestandaardiseerde ODIS-frame + zelf gedefinieerde velden

Analysetools partnerinstellingof onderzoeker

5. Flexibiliteit

– GIS‐tools:• De geografische trefwoorden van ODIS‐2 zijn gekoppeld aan coördinaten (beschikbaar voor alle Europese landen, tot op ‘deelgemeenteniveau’).

• → Mogelijkheid om zoekresultaten op kaart te tonen en ODIS‐gegevensreeksen ruimtelijk te analyseren.

• Software: Oracle Fusion Middleware MapViewer.

• Demonstratie.

6. Tot slot

• Enkele technische gegevens:– Hardware: HP BL460c met Intel Xeon X5650 2 x 2.6 GHz Processor, 96 GB RAM, 300 GB hard drive.

– Software: Windows Server 2008 R2 64‐bit, Oracle Database 11g Enterprise Edition Release 11.2.0.3.0.

• De nieuwe ODIS wordt dit najaar in productie gesteld. De volledige inhoud van de huidige databank zal dan verhuizen naar het nieuwe apparaat.

6. Tot slot

• Vragen? Suggesties? Opmerkingen?• Voor meer informatie kan u altijd terecht op 

joris.colla@kadoc.kuleuven.be, peter.heyrman@kadoc.kuleuven.be of info@odis.be.