De inhoud van dit thema:

1-1

1.2 Feiten en cijfers

1.3 Ontwikkelingen in de kinderopvang en het

peuterspeelzaalwerk

1.4 De plaats van kinderopvang in de samenleving

1.5 Wetten en regels kinderopvang

Ontwikkelingen kinderopvang:

1-2

• buitenschoolse opvang en basisonderwijs

• brede scholen

• combinatiefuncties

• kwaliteit van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk

• harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk

• voorschoolse en vroegschoolse educatie (VVE)

• gastouderopvang

• Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG)

• Kinddossier en Verwijsindex

Kinderopvang en samenleving:

1-3

• verwachtingen vanuit de samenleving

• inspelen op ontwikkelingen

• dienstverleningsconcepten

• samenwerkingsverbanden

Wetten en regels kinderopvang:

1-4

• Wet kinderopvang

• beroepscode kinderopvang

• Internationale rechten van het Kind

• verklaring omtrent het gedrag

• CAO kinderopvang en de CAO welzijn en maatschappelijke dienstverlening

• convenant kwaliteit kinderopvang

• meldcode kinderopvang

• overige wetten

De inhoud van dit thema:

2-1

2.2 Verschillende niveaus en afbakening van

taken en

functies

2.3 Aspecten van de organisatie

2.4 Specifieke punten met betrekking tot de

organisatie

Verschillende niveaus en afbakening van

taken en functies:

2-2

• operationeel, tactisch en strategisch niveau

• afbakening taken en functies

• de taken van de assistent-leidinggevende

Aspecten van de organisatie:

2-3

• het oproepen, plaatsen en introduceren van kinderen en ouders

• de groepssamenstelling

• bevoegdheden verschillende categorieën pedagogisch werkers

• het maken van roosters

• het oproepen van invalkrachten

• werkprocessen

• overlegstructuur

Het oproepen en plaatsen van kinderen:

2-4

• wachtlijstprocedure

• plaatsingsprocedure

• aandachtspunten bij de plaatsing

• introductie

De groepssamenstelling:

2-5

• de groepssamenstelling

• horizontale en verticale groepen

• stamgroepen

• normen voor de groepsgrootte

• aandachtpunten bij de samenstelling van groepen

Overlegstructuur:

2-6

• overlegstructuur

• oudercommissievergadering

• netwerkoverleg

Specifieke punten met betrekking tot de

organisatie:

2-7

• relatie tussen pedagogische aspecten en organisatie

• planning van overleg en activiteiten

• interne communicatie

• gastouderopvang

• peuterspeelzalen

• tussenschoolse opvang

• diensten aan ouders

• samenvatting organisatorische taken assistent-leidinggevende

De inhoud van dit thema:

3-1

3.2 Pedagogiek en ontwikkelingspsychologie

3.3 De geschiedenis van de opvoeding

3.4 Onderzoek en visies op opvoeding

De geschiedenis van de opvoeding:

3-2

• opvoeding tot 1750: kinderen hebben geen aparte plaats in de samenleving

• opvoeding 1750 – 1850: propaganda voor moederliefde

• opvoeding 1850 – 1950: kindrechten, consultatiebureaus, oorlogen

• opvoeding 1950 – 1990: nadruk op kind zijn en gezondheid, kleinere gezinnen

• opvoeding 1980 tot nu: uitbreiding kinderopvang, opvoedingsondersteuning, diversiteit

Onderzoek en visies:

3-3

• onderzoekers opvoeding en kinderopvang

vanaf 1970

• visies op opvoeding

Onderzoekers opvoeding en kinderopvang

vanaf 1970:

3-4

• Dolph Kohnstamm

• Jo Hermanns

• Louis Tavecchio

• Rien van IJzendoorn

• Marianne Riksen-Walraven

• Het Nederlands Consortium Kinderopvang

Onderzoek (NCKO)

Ontwikkelingspsychologen en pedagogen aan

het woord over:

3-5

• vier minimale kwaliteitseisen kinderopvang (Marianne Riksen-Walraven)

• meer aandacht voor de ontwikkeling (Louis Tavecchio)

• normen en waarden overdragen en ruzie (Tjeerd Olthof)

• vrouwen en mannen (Martine Delfos)

• televisiegeweld en interactieve media (Patti Valkenburg)

• diversiteit (Pedagogenplatform)

• temperament (Rien van IJzendoorn en Femmie Juffer)

• een adaptief pedagogisch klimaat (Luc Stevens)

• seksualiteit bij pubers (Rutgers Nisso Groep)

De inhoud van dit thema:

4-1

4.2 De geschiedenis van de

opvoedingsondersteuning

4.3 Opvoedingsondersteuning in een breder

perspectief

4.4 Activiteiten opvoedingsondersteuning in

kindercentra

De geschiedenis van de

opvoedingsondersteuning:

4-2

• tot 1900: ondersteuning vanuit de directe

omgeving

• 1900 tot 1940: consultatiebureaus en MOB

• 1940 tot 1990: verdere professionalisering

• 1990 tot nu: opvoedingsondersteuning krijgt

volwaardige plaats

Opvoedingsondersteuning in een breder

perspectief:

4-3

• het begrip opvoedingsondersteuning

• lichtere vormen van opvoedingsondersteuning

• de ketenbenadering

• het hulpverleningscircuit

Lichtere vormen van

opvoedingsondersteuning:

4-4

• informatie en voorlichting: macroniveau;

• advies en begeleiding: microniveau;

• emotionele steun en feedback: microniveau;

• praktische of instrumentele ondersteuning: mesoniveau;

• voorbeeldgedrag: microniveau;

• mobiliseren van sociale steun: mesoniveau;

• signaleren van problemen en achterstanden en doorverwijzen: macroniveau

Het hulpverleningscircuit:

4-5

• de jeugdzorg

• verschillende hulpverleningsinstellingen

Opvoedingsondersteuning in kindercentra:

4-6

• vormen van opvoedingsondersteuning in kindercentra

• wisselwerking tussen pedagogisch werkers en ouders

• haal- en brengcontacten

• gesprekken voeren met ouders

• themapakketten

De inhoud van dit thema:

5-1

5.2 Beleid en werkwijze plaatsing

5.3 Verzorging en begeleiding

5.4 Pedagogische ondersteuning bij

verschillende

beperkingen

Beleid en werkwijze plaatsing:

5-2

• beleid• medische handelingen• aansprakelijkheid• plaatsingsbeleid• inbreng van pedagogisch werkers• specifieke opvangbehoeften• het plan van aanpak• deskundigheidsbevordering• het volgen en observeren van kinderen• samenwerking met andere organisaties en/of

hulpverleners• financiën

Verzorging en begeleiding:

5-3

• emotionele aspecten

• zelfredzaamheid stimuleren en compenseren

Pedagogische ondersteuning bij verschillende

beperkingen:

5-4

• lichamelijke beperkingen

• verstandelijke beperkingen

• pervasieve ontwikkelingsstoornissen

Zintuiglijke beperkingen:

5-5

• visuele beperkingen

• auditieve beperkingen

Pervasieve ontwikkelingsstoornissen:

5-6

• klassiek autisme

• syndroom van Asperger

• PDD-NOS

• desintegratiestoornis van de kinderleeftijd

• RETT-syndroom

De inhoud van dit thema:

6-1

6.2 Het begrip ontwikkelingsachterstand en de doelgroep

6.3 Oorzaken en gevolgen van ontwikkelingsachterstanden

6.4 Preventie van ontwikkelingsachterstanden

6.5 Het toetsen van kinderen

6.6 De individuele begeleiding van kinderen met

een achterstand

Partners VVE:

6-2

• peuterspeelzalen

• kinderdagverblijven

• basisscholen

• consultatiebureaus

• gemeente

Toetsmethoden:

6-3

• Peutervolgsystemen

• Kindvolgsystemen 2 tot 6 jaar

• checklisten

• SNEL scoretoets

Individuele begeleiding:

6-4

• tutoring

• extra pedagogisch werker of groepshulp

• individuele begeleiding

Extra pedagogisch werker of groepshulp:

6-5

• Kaleidoscoop

• andere verdeling van taken

Individuele begeleiding:

6-6

• algemene tips voor de individuele begeleiding

• individuele begeleiding bij een dreigende

ontwikkelingsachterstand

• de taken van de assistent-leidinggevende

De taken van de assistent-leidinggevende:

6-7

• uitvoeren van VVE-programma’s

• de individuele begeleiding

De inhoud van dit thema:

7-1

7.2 Gedrag

7.3 Probleemgedrag

7.4 Veel voorkomende gedragsproblemen

7.5 Probleemgedrag in kaart brengen

7.6 Aanpak van gedragsproblemen

Gedrag:

7-2

• het begrip gedrag

• samenhang tussen verschillende aspecten

• drie gedragsdeterminanten

Probleemgedrag:

7-3

• drie invalshoeken probleemgedrag

• wanneer is gedrag een probleem

• definitie probleemgedrag

Drie invalshoeken probleemgedrag:

7-4

• normaal versus abnormaal gedrag

• aangepast versus onaangepast gedrag

• psychisch gezond versus psychisch ongezond

gedrag

Gedragsproblemen:

7-5

• overbeweeglijkheid

• concentratieproblemen

• opstandig gedrag

• angst

• depressiviteit

• contactproblemen

Probleemgedrag in kaart brengen:

7-6

• constateren

• observeren

• ABC-schema

Werkwijzen aanpak van gedragsproblemen:

7-7

• aanpak minder ernstige problemen

• stappenplan voor ernstiger problemen

• cursus ‘Knap lastig’

Aanpak minder ernstige problemen:

7-8

• ABC-schema

• gedragskaarten

• POBOS Pedagogische Kijk- en Handelingswijzer

De inhoud van dit thema:

8-1

8.2 Vormen van mishandeling en misbruik

8.3 Symptomen die mogelijk wijzen op mishandeling

8.4 De gevolgen van mishandeling

8.5 Omgaan met kindermishandeling in het

kindercentrum

8.6 De hulpverlenende instanties en het

hulpverleningstraject

8.7 De RAAK-methode

Vormen van mishandeling:

8-2

• lichamelijke mishandeling

• lichamelijke verwaarlozing

• fysieke verwaarlozing/onvoldoende fysiek toezicht

• emotionele mishandeling

• normatieve en educatieve mishandeling

• seksueel misbruik

Omgaan met kindermishandeling in het

kindercentrum:

8-3

• verantwoordelijkheden en bevoegdheden

• het stappenplan

• aandachtspunten bij het gesprek met de opvoeders

• aandachtspunten bij het gesprek met het kind

• omgaan met privacy

De hulpverlenende instanties en het

hulpverleningstraject:

8-4

• Het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling

• Bureau Jeugdzorg

• Raad voor de Kinderbescherming

• Het hulpverleningstraject

De inhoud van dit thema:

9-1

9.2 Een stimulerende omgeving

9.3 Stamgroepen en ‘open deuren’

9.4 Sporen van Reggio Emilia

9.5 Programma’s ontwikkelingsstimulering

Twee methoden om met kinderen te werken:

9-2

• stamgroepen en ‘open deuren’

• Sporen van Reggio Emilia

Sporen van Reggio Emilia:

9-3

• de centrale gedachten

• werken met Sporen

De centrale gedachten van Sporen:

9-4

• het krachtige kind

• de co-constructie van de identiteit

• drie pedagogen

• honderd talen

• de drie participanten

Werken met Sporen:

9-5

• werken in kleine groepjes

• kijken en luisteren

• onderzoeken en documenteren

• reflecteren en plannen maken

Programma’s ontwikkelingsstimulering:

9-6

• Piramide

• Kaleidoscoop

• Startblokken

• Puk&Ko

• Taallijn VVE

Kaleidoscoop:

9-7

• achterliggende gedachten

• sleutelervaringen

• leeromgeving

• werkwijze

• taal

• observeren

• betrokkenheid ouders

Startblokken:

9-8

• werkwijze

• observatiesysteem

Puk & Ko:

9-9

• Puk

• 10 betekenisvolle thema’s

• soorten activiteiten

• grote groep en kleine groep

• taal

De inhoud van dit thema:

10-1

10.2 Wat is kwaliteitszorg?

10.3 Toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang

10.4 Inspectienormen en brancheafspraken

10.5 Certificering en HKZ

10.5 Taken van de assistent-leidinggevende

10.6 Klachtenregeling

Certificering en HKZ:

10-2

• HKZ Keurmerk

• het certificatieschema

• de werkwijze

Taken assistent-leidinggevende met

betrekking tot de kwaliteitszorg:

10-3

• uitvoeren van het kwaliteitsbeleid• toezien op de uitvoering van het kwaliteitsbeleid• training en deskundigheidsbevordering in het kader

van het kwaliteitsbeleid• registratie in het kader van het kwaliteitszorgsysteem • communicatie met auditor en/of inspecteur• aanbrengen van verbeteringen naar aanleiding van de

rapporten• taken naar aanleiding van ingrijpen door de gemeente• algemene taken om de kwaliteit te bevorderen

De inhoud van dit thema:

11-1

11.2 Administreren

11.3 Doel van registreren en administreren

11.4 Verantwoordelijkheden op verschillende

niveaus

11.5 De registratie en administratie van gegevens

11.6 Archiveren

11.7 Het bewaarprotocol

11.8 Wet bescherming persoonsgegevens

Redenen voor het bewaren en registreren van

gegevens:

11-2

• vastleggen van persoonsgegevens medewerkers en ouders

• voldoen aan wettelijke vereisten

• vastleggen van beleid, afspraken en werkwijzen

• ontwikkelingen van kinderen kunnen volgen

• verantwoording afleggen en controle mogelijk maken

• bewijzen vastleggen

• historie vastleggen

Documenten kunnen op drie niveaus

geregistreerd en geadministreerd worden:

11-3

1 strategisch niveau: regiomanagers en directie

2 tactisch niveau: locatiemanagers

3 operationeel niveau: assistent-leidinggevenden,

pedagogisch werkers en

huishoudelijk medewerkers

Registratie en administratie van:

11-4

• financiële gegevens

• personeelsgegevens

• kind- en oudergegevens

• interne gegevens

Financiële gegevens:

11-5

• inkomsten en uitgaven

• de jaarrekening

• de verantwoordelijkheden van de assistent-

leidinggevende

Personeelsgegevens:

11-6

• aanstelling en ontslag

• persoonsgegevens

• functionerings- en beoordelingsgesprekken

• vrije dagen en verzuim

• verantwoordelijkheden van de assistent-

leidinggevende

Kindgegevens:

11-7

• persoonsgegevens en bijzonderheden over de

kinderen

• overdrachtsgegevens

• gegevens over de ontwikkeling

• verantwoordelijkheden van de assistent-

leidinggevende

Persoonsgegevens en bijzonderheden:

11-8

• inschrijfformulier

• plaatsingsformulier

• intakeformulier

• kennismakingsformulier

Interne gegevens:

11-9

• beleidsplannen en uitvoeringsplannen

• inhoudelijke verslagen, registraties en rapporten

• overige administratie en beheer

• pr-materiaal

• verantwoordelijkheden van de assistent-

leidinggevende

Overige administratie en beheer:

11-10

• inkomende en uitgaande post, e-mail, fax en

telefoon

• voorraadlijsten

• vakliteratuur

• werkroosters

• presentielijsten van kinderen

• verzekeringen en garantiebewijzen

• pr-materiaal

Inhoud bewaarprotocol:

11-11

• welke gegevens blijven bewaard?

• de bewaarperiode per soort gegevens.

• hoe worden ze bewaard?

• waar worden ze bewaard?

• door wie worden ze beheerd?

De inhoud van dit thema:

12-1

12.2 Beheerstaken algemeen

12.3 Inventaris- en voorraadlijsten

12.4 Onderhoud

12.5 Milieuzorg

12.6 Veiligheid

12.7 Arboregels

Beheerstaken:

12-2

• het belang van procedures en afstemming

• procedures en regels

• verzekeringen

• taakverdeling

Werkprocedures zorgen voor:

12-3

• duidelijkheid

• constante kwaliteit

• coördinatie en afstemming

• veiligheid

Procedures en regels:

12-4

• openstelling en sleutelbeheer

• veiligheid

• openbare en gesloten ruimten

• afstemmen van werk op elkaar

• taakverdeling

Verzekeringen:

12-5

• opstalverzekering

• inboedelverzekering

• glasverzekering

• bedrijfsschadeverzekering

• aansprakelijkheidsverzekering

• geldverzekering

• autoverzekering

• rechtsbijstandsverzekering

Milieuzorg:

12-6

• wetten

• energie- en waterbesparing

• afvalverwerking

• het invoeren van milieumaatregelen

Veiligheid:

12-7

• risico-inventarisatie (RI&E)

• voedselveiligheid

• veiligheidsmanagement

• gezondheidsmanagement

• Arboregels

• algemene aandachtspunten

• vergiftiging

De inhoud van dit thema:

13-1

13.2 De begrippen

13.3 Nut en doel van public relations

13.4 Soorten pr-activiteiten

13.5 Externe pr

13.6 Interne pr

13.7 Pr-plan en protocol

Pr-activiteiten:

13-2

• onderzoek van het imago

• onderzoek van de trends en ontwikkelingen

• beïnvloeden van de doelgroep

Externe pr-activiteiten:

13-3

• website

• brochures, folders en posters

• advertenties

• inhoudelijke jaarverslagen

• publieke acties, krantenartikelen, radio en TV

• huisstijl

• omgaan met stagiaires en sollicitanten

Interne pr-activiteiten:

13-4

• de dagelijkse omgang met ouders en met elkaar

• bijzondere activiteiten op het kindercentrum

• acties naar aanleiding van incidenten, klachten of

kritiek

De inhoud van dit thema:

14-1

14.2 Financiering peuterspeelzaalwerk en

kinderopvang

14.3 Inkomsten en uitgaven

14.4 Begroten

14.5 Budgetteren

14.6 Boekhouden

14.7 Verantwoordelijkheden en bevoegdheden

Inkomsten peuterspeelzalen:

14-2

• ouderbijdragen

• subsidies van gemeenten

• eventuele giften en sponsorgelden

• subsidies van fondsen

Inkomsten kinderopvangorganisaties:

14-3

• ouderbijdragen

• inkomsten uit ander aanbod aan de ouders

• subsidies van gemeenten voor projecten of

programma’s

Begroten:

14-4

• functies van begroten

• externe begroting

• interne begroting

• begroting van een activiteit

Functies van een begroting:

14-5

• het toekennen van budgetten aan verschillende activiteiten, werkeenheden en kostenposten (bijvoorbeeld personeel)

• inzage geven in de financiering• vergelijkingen mogelijk maken tussen

verschillende activiteiten, werkeenheden en over verschillende jaren

• keuzes kunnen maken voor het beleid op basis van de inkomsten en uitgaven; prioriteiten stellen bijvoorbeeld

• het bewaken van de inkomsten en uitgaven

Boekhouden:

14-6

• boekhoudkundige begrippen

• een kasboek bijhouden

De inhoud van dit thema:

15-1

15.2 Samenstelling van teams

15.3 Werving en selectie

15.4 Introductie van nieuwe medewerkers

15.5 Loopbaanbegeleiding

15.6 Begeleiding van zieke medewerkers

Teamsamenstelling:

15-2

• teamrollen en vaardigheden

• niveauverschillen en karaktereigenschappen

Werving en selectie:

15-3

• werving

• selectie

• sollicitatiegesprekken

Sollicitatiegesprekken:

15-4

• voorbereiding

• het sollicitatiegesprek

• afronding van de sollicitatieprocedure

Introductie:

15-5

• afspraken over de introductie

• de mentor

• het informatiepakket

• de inwerkperiode

• de evaluatie

De inhoud van dit thema:

16-1

16.2 Van missie en visie naar uitvoering

16.3 Bespreken van pedagogische onderwerpen in

het team

Van missie naar uitvoering:

16-2

• missie

• visie

• beleid

Bespreken van pedagogische onderwerpen in

het team:

16-3

• planning en voorbereiding

• een onderwerp inleiden

• voorwaarden voor een goed resultaat

• didactische werkvormen

De inhoud van dit thema:

17-1

17.2 Wat is begeleiden?

17.3 De begeleidingstaken van de

assistent-leidinggevende

17.4 Begeleidingsstijlen

17.5 Algemene begeleidingsmethoden

17.6 Begeleiden van medewerkers in opleiding

17.7 Begeleiden van vrijwilligers

17.8 Werkoverleg en kindbespreking

Begeleiden is:

17-2

het geheel van activiteiten en handelingen dat je

beroepsmatig, bedoeld en bewust uitvoert om een

medewerker te helpen zijn functie goed uit te oefenen

op operationeel, tactisch en strategisch niveau

Begeleidingsstijlen:

17-3

• sturend

• ondersteunend

• laissez-faire

Begeleidingsmethoden:

17-4

• individuele begeleiding versus groepsbegeleiding• supervisie• intervisie• intercollegiale consultatie en toetsing• coachen• kernkwadrant• video-interactie begeleiding• trainingen, opleidingen, cursussen en

themabijeenkomsten• competentiegericht begeleiden

Coachingtechnieken:

17-5

• luisteren, doorvragen, invoelen en reflecteren

• instrueren

• mentoring

• confronteren/spiegelen

• kernkwadranten

• video-interactie begeleiding

De inhoud van dit thema:

18-1

18.2 Het proces van het omgaan met verschillen

18.3 Verantwoordelijkheden op verschillende niveaus

18.4 Bespreking van de zes fasen van

probleemoplossing

18.5 Technieken en methoden voor het omgaan

met verschillen

De zes fasen van probleemoplossing:

18-2

1 probleemdefinitie, doel en plan van aanpak

vaststellen

2 systematisch verzamelen van informatie

3 het trekken van voorlopige conclusies

4 voorbereiden van het gesprek

5 bespreking van de signalen en problemen

6 evalueren van de aanpak

Probleemdefinitie, doel en

plan van aanpak:

18-3

• probleemdefinitie

• doel

• de aanpak van problemen

Bespreking van de signalen en problemen:

18-4

• opening van het gesprek

• bespreking

• afronding met afspraken

• aandachtspunten

Evalueren van de aanpak:

18-5

• vaststellen van de evaluatiecriteria

• vaststellen van de evaluatiemomenten

• evalueren van het proces van

probleemoplossing

Technieken en methoden voor het oplossen

van problemen:

18-6

• brainstormen

• mindmapping

• onderhandelen

De inhoud van dit thema:

19-1

19.2 Leidinggeven

19.3 Managementconcepten

19.4 Leiderschapsstijlen

19.5 Vaardigheden en taken van leidinggevenden

Managementconcepten:

19-2

• Human Resource Management

• zelfsturende teams

• projectmanagement

• de lerende organisatie

Leiderschapsstijlen:

19-3

• verschillende leiderschapsstijlen

• resultaatgericht leidinggeven

• situationeel leidinggeven

Vaardigheden en taken van leidinggevenden:

19-4

• motiveren en stimuleren

• samenwerken en afstemmen

• omgaan met verandering

• besluitvorming

• teambuilding

• delegeren

• crisismanagement

Samenwerken en afstemmen:

19-5

• sociale kaart

• samenwerking en afstemming met de

oudercommissie

Omgaan met veranderingen:

19-6

• belangrijke factoren in het veranderingsproces

• zes fasen van het veranderingsproces

• de taken van de assistent-leidinggevende

Zes fasen van het veranderingsproces:

19-7

• fase 1: overtuigen van de noodzaak van verandering

• fase 2: betekenis van de veranderingen in kaart

brengen

• fase 3: randvoorwaarden in kaart brengen

• fase 4: verandertraject theoretisch uitwerken

• fase 5: veranderingen doorvoeren

• fase 6: veranderingen bestendigen

Besluitvorming:

19-8

• besluitvormingsproces

• aandachtspunten bij de besluitvorming

• besluitvormingsmethoden

Delegeren:

19-9

• delegeren van taken

• delegeren van verantwoordelijkheden

Crisismanagement:

19-10

• verliesverwerking

• omgaan met agressie

Soorten agressie:

19-11

• emotionele chantage

• frustatieagressie

• doelgerichte of instrumentele agressie

• fysieke agressie