De groene wijkanalyse: wijken, mensen, groen

Afgelopen decennium

• Toenemend deel bevolking leeft in steden. • Veel groen (volkstuinen, sportvelden) naar de

rand van de stad.• Versterkt door herstructurering: sloop en

nieuwbouw.• Compacte stad nodig voor voorzieningen.

Maatschappelijke gevolgen

• Steeds minder kinderen in aanraking met groen en profiteren van voordelen groen.

• Nu en in de toekomst.• Steeds minder mensen kennis van platteland

en voedselproductie.• Consequenties voor gezondheid (obesitas).• Consequenties voor toekomstig draagvlak

groen (natuur, duurzaamheid).

Steeds meer kennis over waarde groen

• Zuivert de lucht, bergt en zuivert water.• Brengt mensen bij elkaar.• Mensen voelen zich veiliger in groene wijken• Maakt de stad (woningen) meer waard.• Verbindt stad en platteland.

En…. groen en gezondheid

• Stimuleren van bewegen• Bevorderen van sociale contacten• Herstel van stress en aandachtsvermoeidheid• Ontwikkeling van kinderen• Zingeving• Verbetering van microklimaat

Ontwikkelingen in wijken (enerzijds)

• Sluiten van voorzieningen (bibliotheek, buurthuis, zorg).

• Bezuinigingen op onderhoud en beheer• Herstructurering stagneert• Lege plekken in de wijk

Ontwikkelingen in de wijk (anderzijds)

• Gemeente laat los en maakt mogelijk (participatiemakelaar, lege plekken atlas)

• Burgers nemen zelf initiatieven in de buurt• Lege plekken in de wijk door burgers

opgevuld• Samenwerking (gezamenlijk gebruik van de

nog aanwezige voorzieningen).• Nieuwe formules: onzeker en dynamisch

Pauzelandschap

Praktijkvoorbeelden (1)

• Generatietuinen / zorgtuinen• Beleeftuinen (v.b. Slatuinen Amsterdam)• Groene schoolpleinen• Adoptiegroen• Postzegelparkjes• IVN en beheer in Zoetermeer

Praktijkvoorbeelden (2)

• Ruiltuinen• Buurtmoestuinen en voedselbank• Herstructurering en tijdelijke inrichting

sloopgebieden• Stadslandbouw / moestuin bij de boer• Utregts lekkers (streekproducten)

Groen, wijk en burgerinitiatieven

Wat valt op • Grote variatie aan initiatieven• Spelen in op maatschappelijke trends (gezondheid,

vergrijzing, draagvlak natuur, armoede, kostenbesparing, sociale cohesie en veiligheid).

• Sluit aan bij fysieke kansen en mogelijkheden van een wijk.

• Sluit aan bij groepen en leefstijlen van bewoners in de wijk

11

Groen, wijk en burgerinitiatieven

• Fondsen spelen daarop in (fonds 1818)• Bedrijven: maatschappelijke verantwoord

ondernemen (MVO).• Overheid geen initiatiefnemer, soms afwezig,

soms deelnemer/facilitator.• Ook welzijnsinstellingen, professionals en

zzp’ers sluiten hierop aan (wijktuinman).

Op verschillende manieren kijken naar groen in wijken

Workshop 3 De groene wijkanalyse

Radia Elgarbi van Remake en Chris Veldhuijsen van Ecokids

Kijken naar je wijk voor groene buurtinitiatieven

Wijkwandelingen: Alleen, met collega's, partners uit de wijk en met bewoners.

Gespreken aan gaan in de wijk:Nodig mensen uit, ga bij ze langs, zoek aansluiting bij de wijk

Wijkwandelingen, waar moet je opletten:

1. Identiteit

Kijk vanuit de potentie van de wijk:Wat zijn de kwaliteiten.Wat zijn de knelpunten.

Wijkwandelingen, waar moet je opletten:

2. Toegankelijkheid

Kijk naar hoe de routes lopen in een wijk.Welke gebieden worden benut en welke niet. Neerbosch-Oost, Nijmegen

Wijkwandelingen, waar moet je opletten:

3. Gebruik

Kijk naar hoe soort activiteiten.Door wie welke groepen, jong, oude, vrouwen etc.Op welke momenten: overdag, weekenden, seizoenen, na school etc..

Wijkwandelingen, waar moet je opletten:

4. Beheer

Kijk naar hoe het beheer geregeld is. Door welke partijen wordt dit gedaan.

Pluimstraat Enschede ,speelplein en het groen wordt beheerd bewoners en gemeente (

Wijkwandelingen, waar moet je opletten:

5. Eigendom

Kijk naar wie de eigenaar is.Is de eigenaar betrokken bij wijk?

Nieuw Leyden, de straat is van de gemeente Leiden.Inrichting en beheer door bewoners.

Voorbeelden van groene wijkinitiatieven

Bikkershof Utrecht: binnenstedelijke tuin.Moestuintjes, dieren weide, vijver.De grond is van de gemeente Utrecht.Beheer door bewoners.Veel sociale en culturele activiteiten.Samenwerking met de wijk.

Voorbeelden van groene wijkinitiatieven

Zwemsteiger Vrijburcht in Amsterdam.Voor iedereen uit de wijk.De grond is van de gemeente.De steiger is van de stichting Vrijbrucht/bewoners

Voorbeelden van groene wijkinitiatieven

Community garden NYDe grond is in bruikleen gegeven aan de bewoners.Een oase in de stad

Wat kan je doen (zelf)

• Maak een eigen wijk-kansen-kaart.• Selecteer veelbelovende plekken• Hoe worden deze op verschillende

momenten door de week, jaar gebruikt.• Bevraag mensen op straat hierover• Bekijk gemeentelijke wijkplannen.• Zijn er actieve wijk- en bewonersorganisaties

Wat kan je doen (samen)

• Sluit aan bij bestaande bewonerinitiatieven• Maak samen een wijk-kansen-kaart• Voordeel:– Meer ideeën, opvattingen over de locatie– Idem over wat je er mee zou kunnen doen– Draagvlak voor realisatie

• Organiseer ontwerp/idee sessies • Zoek samen naar verschillende financiële

bronnen

Partners in de wijk

• Gemeente, wijkbureau, • Corporatie, eigenaar voorzieningen• Politie, wijkagent• Scholen• Bewoners (organisaties)• Vrijwilligersorganisaties • Wijkeconomie: winkels, zzp’ers

Gebruik nuttig materiaal • Stress : Kleinschalig: hofjes, binnentuin, buurtuin, bomenlaan, moestuin• Bewegen : Dichtbij woning met mogelijkheid tot bewegen: parken,

speelweides, volkstuinen• Sociale contacten : Groen met ontmoetingsmogelijkheden en/of waar

activiteiten georganiseerd kunnen worden• Ontwikkeling kinderen : Avontuurlijke groene speelruimtes, groene

schoolpleinen, kinderboerderijen, speelbos• Zingeving : Kleine ‘stille’ groenplekjes zoals hofjes, binnentuinen,

moestuinen en buurttuinen.• Microklimaat : Alle soorten groen van kleinschalig (daktuinen,

binnentuinen, geveltuinen) naar grootschalig (parken, bomenlanen, groenstroken)