Cursus Inleiding in de Sterrenkunde

Sterrenbeelden

naamgeving ca. 3000 v Chr. (Kreta)

48 klassieke sterrenbeelden, w.o. Dierenriemnu 88 officieel (door I.A.U.)

met blote oog ca. 6000 sterren

sternamen: meestal Arabische oorsprong

Orion, de jager

Sirius

Stier

Orion

Kleine Hond

Grote Hond

noord

Sterrenbeelden zuidelijk halfrond

Zonsverduistering mei 2003

zonsverduistering22 oktober 2136 vChr.

Hi en Ho

Aruba, 26 februari 1998

Totale Maansverduistering

Eratosthenes: omtrek van de Aarde

Hipparchus: afstand tot de Maan

Aristarchus: afstand tot de Zon heliocentrisch

wereldbeeld

Ptolemeus (ca. 150 nChr.)

المجسطي الكتاب(al-kitabu-l-mijisti)

kortweg ‘de Almagest’

Ptolemeus (ca. 100 nChr.):uit de ‘de Almagest’

Nicolaus Copernicus(1473-1543)

‘De RevolutionibusOrbium Celestium’

Tycho Brahe

Uraniborg, eilandje Ven (nu Zweden)

Tycho Brahe

Tycho Brahe

Stjerneborg

Geen telescoop

Instrumenten om hoekafstanden te meten

Johannes Kepler

De wetten van Kepler:

1 - Alle planeten bewegen zich rond de zon in elliptische banen.

2 - De snelheid van een planeet in haar omloopbaan verandert zodanig dat in gelijke tijden de oppervlakte afgelegd door de rechte lijn tussen de zon en de planeet, gelijk is.

Derde wet

Het kwadraat van de omlooptijd (P) van een planeet is evenredig met de derde macht van haar gemiddelde afstand (a) tot de zon ofwel:

P2 = a3

P = omloopperiode in jaren, a = afstand in AE

Bijvoorbeeld:

Omlooptijd Jupiter is 11,9 jaar: 11,92 = 11,9 x 11,9 = 142

5,23 = 5,2 x 5,2 x 5,2 = 141, dus Jupiter staat op 5,2 AE

september 1608 in Middelburg

Brillenmaker Hans Lipperhey vindt de telescoop uit.

Er zijn ongetwijfeld meer mensen die een telescoop kunnen maken.

Lipperhey vraagt patent aan en reist naar Den Haag.

september 1608 in Middelburg

Op 2 oktober 1608 demonstreert Lipperhey de ‘ver-sienden bril’in Den Haag aan Prins Maurits

De Hollandse kijker of Galileo telescoop

het objectief is een bolle lens; het oculair een holle lens

De astronomische kijker of Kepler telescoop

het objectief is een bolle lens; het oculair ook

Wat is het geheim van Lipperhey?

het diafragma

Het nieuws van de ontdekking door de Zeeuwse brillenmaker breidt zich snel uit over heel Europa

In het voorjaar van 1609 hoort de Italiaanse geleerde Galileo Galileï van het nieuws.

Binnen een maand bouwt hij zijn eigen telescoop en richt hem op de maan…

Galilei tekent de maanmet bergen, kraters en donkere vlaktes

Galilei tekent de maanmet bergen, kraters en donkere vlaktes

De planeet Jupiter blijkt een bolletje waar vier manen om heen draaien

Door de kijkers van Galileï zijn veel meer sterren te zien dan met het blote oog

De lichtende band die wij de Melkweg noemen blijkt te bestaan uit ontelbare sterretjes

Ook de zon is niet perfect: er zitten donkere vlekken op

Ook de zon is niet perfect: er zitten donkere vlekken op

De waarnemingen van Galileï bevestigen het wereldbeeld volgens Copernicus

Galileï schrijft zelf een boekje waarin hij het oude wereldbeeld belachelijk maakt

Als een goede vriend gekozen wordt tot paus, vertelt Galileï hem enthousiast over zijn ontdekkingen

Kijk, de maan is helemaal geen perfecte hemelse bol, zoals in de theorie van Aristotelis, maar lijkt op de aarde, met bergen, dalen en vlakten

Wie denkt dat alle hemellichamen om de aarde draaien, zoals Aristotelis beweert, moet maar eens naar de satellieten van Jupiter komen kijken

Ook de zon is helemaal geen perfecte hemelse bol, maar heeft allemaal donkere vlekken, weer zo’n misser van Aristotelis

Copernicus heeft gelijk!!

Dat had hij beter niet zo enthousiast kunnen roepen ….

Galileï moet openlijk zweren dat hij nooit meer over de theorie van Copernicus zal schrijven of praten

Isaac Newton(1643-1727)

Edmund Halley(1656-1742)

Halley stelde een methode voor om de Venusovergang van 1761 te ge-bruiken om

‘de immense afstand aarde-zon te bepalen’

A

A

BB

koorde van Venusgezien vanaf de aarde

De methode van Halley

Friedrich Wilhelm Bessel

1838: parallax van 61 Cygni

0,3 boogseconden 90 biljoen kilometer !

een lichtjaar = de afstand die het licht (300.000 km/sec!) in 1 jaar aflegt

maan 1,3 lichtsecondenzon 8 lichminutendichtsbijstaande ster 3,2 lichtjaar

Andromedanevel

100 miljard sterren

100.000 lichtjaar

2 miljoen lichtjaar

Hubble Ultra Deep Field

Cluster Abell 22182 miljard lichtjaar

Quasar13 miljard lichtjaar