Cursus Inleiding in de Sterrenkunde

Sterrenbeelden

naamgeving ca. 3000 v Chr. (Kreta)

48 klassieke sterrenbeelden, w.o. Dierenriemnu 88 officieel (door I.A.U.)

met blote oog ca. 6000 sterren

sternamen: meestal Arabische oorsprong

Orion, de jager

Sirius

Stier

Orion

Kleine Hond

Grote Hond

noord

Sterrenbeelden zuidelijk halfrond

Zonsverduistering mei 2003

zonsverduistering22 oktober 2136 vChr.

Hi en Ho

Aruba, 26 februari 1998

Totale Maansverduistering

Eratosthenes: omtrek van de Aarde

Hipparchus: afstand tot de Maan

Aristarchus: afstand tot de Zon heliocentrisch wereldbeeld

Ptolemeus (ca. 150 nChr.)

الكتاب المجسطي(al-kitabu-l-mijisti)

kortweg ‘de Almagest’

Ptolemeus (ca. 100 nChr.):uit de ‘de Almagest’

Nicolaus Copernicus

(1473-1543)

‘De RevolutionibusOrbium Celestium’

Tycho Brahe

Uraniborg, eilandje Ven (nu Zweden)

Tycho Brahe

Tycho Brahe

Stjerneborg

Geen telescoop

Instrumenten om hoekafstanden te meten

Johannes Kepler

De wetten van Kepler:

1 - Alle planeten bewegen zich rond de zon in elliptische banen.

2 - De snelheid van een planeet in haar omloopbaan verandert zodanig dat in gelijke tijden de oppervlakte afgelegd door de rechte lijn tussen de zon en de planeet, gelijk is.

Derde wet

Het kwadraat van de omlooptijd (P) van een planeet is evenredig met de derde macht van haar gemiddelde afstand (a) tot de zon ofwel:

P2 = a3

P = omloopperiode in jaren, a = afstand in AE

Bijvoorbeeld:

Omlooptijd Jupiter is 11,9 jaar: 11,92 = 11,9 x 11,9 = 142

5,23 = 5,2 x 5,2 x 5,2 = 141, dus Jupiter staat op 5,2 AE

september 1608 in Middelburg

Brillenmaker Hans Lipperhey

vindt de telescoop uit.

Er zijn ongetwijfeld meer

mensen die een telescoop

kunnen maken.

Lipperhey vraagt patent aan

en reist naar Den Haag.

september 1608 in Middelburg

Op 2 oktober 1608 demonstreert Lipperhey de ‘ver-sienden bril’

in Den Haag aan Prins Maurits

De Hollandse kijker of Galileo telescoop

het objectief is een bolle lens; het oculair een holle lens

De astronomische kijker of Kepler telescoop

het objectief is een bolle lens; het oculair ook

het diafragma

Het nieuws van de ontdekking door de Zeeuwse

brillenmaker breidt zich snel uit over heel Europa

In het voorjaar van

1609 hoort de

Italiaanse geleerde

Galileo Galileï van

het nieuws.

Binnen een maand

bouwt hij zijn eigen

telescoop en richt

hem op de maan…

Galilei tekent de maan

met bergen, kraters en

donkere vlaktes

Galilei tekent de maan

met bergen, kraters en

donkere vlaktes

De planeet Jupiter blijkt

een bolletje waar vier

manen om heen draaien

Door de kijkers van

Galileï zijn veel meer

sterren te zien dan met

het blote oog

De lichtende band die wij

de Melkweg noemen

blijkt te bestaan uit

ontelbare sterretjes

Ook de zon is niet

perfect: er zitten donkere

vlekken op

Ook de zon is niet

perfect: er zitten donkere

vlekken op

De waarnemingen van

Galileï bevestigen het

wereldbeeld volgens

Copernicus

Galileï schrijft zelf een

boekje waarin hij het

oude wereldbeeld

belachelijk maakt

Als een goede

vriend gekozen

wordt tot paus,

vertelt Galileï hem

enthousiast over

zijn ontdekkingen

Kijk, de maan is

helemaal geen

perfecte hemelse bol,

zoals in de theorie van

Aristotelis, maar lijkt

op de aarde, met

bergen, dalen en

vlakten

Wie denkt dat alle

hemellichamen om de

aarde draaien, zoals

Aristotelis beweert,

moet maar eens naar

de satellieten van

Jupiter komen kijken

Ook de zon is

helemaal geen

perfecte hemelse bol,

maar heeft allemaal

donkere vlekken, weer

zo’n misser van

Aristotelis

Copernicus heeft

gelijk!!

Dat had hij beter niet zo enthousiast

kunnen roepen ….

Galileï moet openlijk zweren dat hij nooit meer over de theorie

van Copernicus zal schrijven of praten

Isaac Newton(1643-1727)

Edmund Halley(1656-1742)

Halley stelde een methode voor om de Venusovergang van 1761 te ge-bruiken om

‘de immense afstand aarde-zon te bepalen’

A

A

BB

koorde van Venusgezien vanaf de aarde

De methode van Halley

Friedrich Wilhelm Bessel

1838: parallax van 61 Cygni

0,3 boogseconden 90 biljoen kilometer !

een lichtjaar = de afstand die het licht (300.000 km/sec!) in 1 jaar aflegt

maan 1,3 lichtsecondenzon 8 lichminutendichtsbijstaande ster 3,2 lichtjaar

Andromedanevel

100 miljard sterren

100.000 lichtjaar

2 miljoen lichtjaar

Hubble Ultra Deep Field

Cluster Abell 22182 miljard lichtjaar

Quasar13 miljard lichtjaar