PHASMA 191

Van 11 tlm 13 oktober organiseren P. S. G.leden een ten-too nstellin g van levende wandelende t akken in het in sek-tarium van Ar tis-Ams ter dam.Ongeveer 30 soor ten zu lle n getoond worden voorzien vaneen duid elijke besch r ijvin g en onderverdeeld naar het landvan herkomst .Er zal een informatie s t and worden inger icht e n een ruimtevoor he t houden van le zin gen . di a IS en v ideovertoning .De vorige tentoonstelling ( gehouden in 1989) heeft on s ge-leerd d at wij kunnen r ekenen op een grote belangstellingvan de Ar- t is be zoeker ,Voor he t bemannen / be v rou wen van d e informatiestand. hetve rzor gen van d e le zin gen e tc . kunnen wij nog veel hulpgeb r u iken . U kunt daarvoo r kontakt op nemen met Ka Velt-man P.S.G. 669 . Telefoo n 020-6331662.

Artis is gelegen nabij het cent r um van Amsterdam aan dePlantage Kerklaan 40 . ( Voo r een r oute beschrijv ing kuntu Ko bellen ).

Op en va n 9 tot 17 uur. Toegan g voor de di erentuin +aq ua r iu m e n p laneta r iu m f 16,00 en voor kinderen f 9 .00,

Medewerkers aa n onze tentoonstelling uiteraard gratis (al-leen na a fsp raak ! ) .

G E VRA A G D

Be s te Phosmo-Iezers .

Ik ben Kornelis Talma, een nieuw lid va n de wan delen delok k en - v er en ig ing .

Al s e r nog ieman d is die dode . wandel en de rak ken heefl ,(jong of oud) , do n wil ik deze graag va n u hebben.wan l ik wif ze op ee t te n.Wilt u deze dan , b ijv , in een doos je verpek t , noor mijsnc-en z De ve r zen dkos ten wo rden nat uu rlijk door mijv ergoed .

Groe ijes van x ornetts Ta /ma ,Ferd. Bols lroa t 25, 8932 JL Lee uwereen .

1

(

PHASMAKwar taalbladvoo r p ha s miden lie fhe b bers

Jaargang 1nummer 3 - augus t us 1991

Redactie- adres Phas ma :

Stad ho uder s laan 32 , 1213 AH Hilve r sum

INLEID ING

"Het is mogelijk. dar bij he t aanschouwen van Phasmae e n vraag zal rijzen. Inderdaad . de aflevering heeft eenander formaa t gekregen!Even wennen mis sch ien , maar vo lgens Phas ma is het eenvoo r u itgang .Fan tas tisch toch . da t Phasma steeds beter wordt. /f

•

IN HOUD :

Blz v l . Nomencla tu ur, naamge ving volge ns vaste regels.K im D' Hulster.

Blz.6 . Over het vi n den van Eurycnema h ercule ana inJava . Eric van Gorkom.

Blz. 7. Het n ut van een b ijsluiter. d ie bij ge ven of ruileninformatie geeft over de b ehandeling.Gert Baar da en A r jen Pete rsen.

Blz .8. Kweekervaring met een Sipyloide a species u itThailand. Louwer-ena-Jen Nederlof·

Blz .9 . Kweek li jst overz ic h t : k wartaal 2. 1991" Kim. .Blz . 12. De soo r t besch r ijv in g • een oppervlakkige kennis -

making met de Thailands e doorn t ak .Johan v a n Gor kom.

Blz . 14 . De W.T . speelt een rol in de gehe imzin n ige wereldvan de ma gie . Johan .

Bl z. 20 . Leefgebied verkenning van Clonopsis gallica inFrank rijk. Fran k Nijsen .

81z .20. Berich tgev ing e n In formatie .

Beoordeling e n correc tionele b ewerking mede door KoVeltman. J im v a n B el en Fr ank Nijsen .

Presenta tie: Johan van Gor korn.

Met dankzegging aan de heer H .J.Aalderink . wiens in-ze t en medewerking deze uitgave mogeli jk maakte .

OVER STAMBOMEN , NAAMGEVIN G, INDELINGEN AANVERWANTEN I N HET DIERENRIJ KKim 0' Hulster

INLEIDINgWe weten allemaal dat de dieren en d e planten met dezelfdeof geli jkwaar d ige kar akteris tieken on dergeb racht wordenin g roepen . Door een determ inat ie kan men de d ie ren on-derbrengen in de g r oep waar ze t h u ishoren. Het geheel vande verschillende g roep e n e n onderverdelingen vormt als hetware een s tam boom.Hoe logisch het gehee l ook ineensteekt • toch is het niet al-tijd zo duideli jk voor d e le e k om uit de aan b ied in gen vansoor t. familie. klasse. ordes en z . wijs te geraken. Wa n neerwe dieze lfde onderverdelingen d an nog in een andere t aaltegenkomen is de verwarring s oms komplee t. Daarom hebik h ier wa t basisgegevens bijeengebracht die een e n an d erduidelijker kunnen maken . Zoals s teeds st a ik op e n vooralle opmerkingen en vragen . Die zi jn te richte n aan d e r e -dactie of r echts treeks a an mij.

WAAROM LATIJNSE NAMEN ?Het gebruik van Lati jnse namen heeft veel voordelen . Ee r s te n vooral is er geen enkele le ve n d e t aa l die vo ldoen de namenkan op brengen om alle d ieren aan te d uiden. Daarenbovenkunnen de namen d ie in gebruik zijn je mis leiden. Zo is dehazelworm een r e p tiel. de oo rworm is een ins e ct . de meel -worm is de larve van een kever . d e glimworm is ee n ke ve re n de p aalworm is een tw eekleppig weekdier ! Van wormengesproken! De zelfde soor t dra agt in versch illende talen oo keen an d e re naam hetgeen de communicatie tus s en gelee r de nvan versch ill e n de landen verder bemoeilijkt . Ee n uni for met a al is daa rom aangewezen.Nederlandse namen : bijv . Groene sab el sp r in k haan . zijnsoms volledig arbitrair e n zeker van geen e nke le wete n s c hap -peli jke waa rde . Al s er geen n a am is , kan je gerust er een t jebedenke n . He t kan echter hee l handig zijn voor de leek .daarom is bij h et geven van een naam een vor m van con s e -quentie e n logica zeke r aan te r aden .

ENGLISH

REGNUMSUBREGNIJMPHYLUMSUBPHYLUMCLASSSUBCLASSSUPERORDERORDERSUBORDERSUP ERFAMILYFAM I LYSUBFAMILYTR IBEGENUSSUBGENUSSPEC I ES

SUBSPECI ES

FRANCA IS

REG NESOUS- REGNEPHYLUMSOUS-PHYLUMCLASSESOUS-CLASSESUPER-ORDREORDRESOUS-ORDRESUPERFAMILLEFAMILLESOUS-FAMILLETRIBUSGENRESOUS-GENREESPECE

SOUS-ESPECE

NEDERLANDS

RIJKONDERRIJKST AMONDERSTAMKLASSEONDERKLASSESUPERORDEORDEONDERORDESUPERFAMIL IEFAMI LI EONDERFAMI LI EGESLACHTENGROEPGESLACHTONDERGESLACIITSOORT

ONDERSOORT

INDELI NG VAN HET DIE RENR IJ K (mogelij ke onderverde-lingen )

Dit zijn d e mees t voorkomende onderver delin gen. die me th un vert ali ng in e n kele gangbare ta len . Wa t verde r vindtU een volledige (Lati jn s e ) s tamboom me t a lle moge li jke ver-takkingen.

LATINA

of een vin dp laats . De tweel edige n aam ( gen us, s pec ies )v an ee n soor t MOET on der li jn d ( of c ursie f) worden , denamen van Familla , Ordo , . ... worden NOOIT onder lij nd !- d e naam van d e a uteu r die a ls eerste de soort of onder -soor t weten s c happelijk beschreven heeft o f benoemd , moetmet he t jaartal van publicatie . mins te ns één maa l in elkewetenschappelijke pub licatie voor komen d ie d e soort aan-haalt. Eventueel kan ook het artike l aangehaald worde nwaarin de a uteu r de soor t beschrijft.Bi jzonderheden:

* al s de soort- of ondersoor t nog s teeds behoor t tothetzelfde geslacht waarin de a u teur ze onderbracht:dan s taa n naam en jaar t al zonder haakjes in de publica -tie;* als d e soor t- e n ondersoor t in een ander geslacht wer-den on der geb rac h t d an worden a u teu r en jaar tal tus s e nhaakje s ge p laa t st , event uee l wordt hierna de nieuwea ute u r gep laa t st met het jaartal waarin hij /zij de soortonderbracht in een ande r geslacht .

REGlM<SUBREGNUMPHYLUMSUBPHYLUMCLASSISSUBCLASSISSUPERORDOORDOSU80RDO

5 . SUPERF AMI LI A6 .FAMILIA7 .S UBFAMI LI A8 .TRIBUS1. GENUS2 .SUBGENUS3 .S PEC IES4 . SUBSPEC I ES

EN KELE WOORD VERK L ARI NGEN :Species:- sp . betekent 'soor t I e n s laa t op ee n niet nader bepaa ldesoor t u it he t geslach t .- s p p. betekent 'versch ill e n de soor te n van het geslac h t ',- s p .n . betekent n ie u we soor t.TAXO N (mv : t ax a ) : een in delin g va n de c lass i ficatie. bijv .Pamifia , Genus, Phylum e n Classis zi jn 4 versc h illende taxa.Als we niet direct we ten wat "Phasmlda'' is ( Ordo , Familiaof Classis b ijv.) kunnen we be t er van he t t axon Phasm idas p reken in p laats van ee n ver kee r d e toekennin g te gevenzoa ls d e "Familia Phasmida " ( moe t zijn or de Phasmida) .

HOE WORDEN NAMEN GEGEVEN ?Over de vor min g van ee n wetenschap p elijke n aam e n d e uit -gangen be staat een hele CODEX met te vo lgen r e gels , diemoe ten gevolgd worden . Dat op deze r e gels r eeds vee l, e nnog s teeds fouten gemaak t zi jn en worden is duidelijk.Mee stal gebe uren d e foute n bij d e naamgeving . a u te ur s diede regels niet voldoende ke n nen . maken een fout ; al s bijhet proef- e n nal ezen d e fout niet op gemer kt wordt zal hetar t ike l gepubliceerd worden met de fout . Eenmaal uitgege-ven s taa t d e naam vast, ze lfs al is d ie foutief. want de pu-blica ti e bepaa lt alles .

VOORS CHR IFTEN bij het benoemen:- u it voorgaande kan je r eeds a fle ide n dat e r bepaalde r e -ge ls be s t aan voor het toekennen van n amen aan de beest-je s ( u itgangen . hoofdletters enz .)- be p aal de groepe n hebbe n r egel s wat d e uitgang bet r e ft.normaa l kan 1 be p aald taxon (classi ficatie - ind e lin g ) maar1 va s t bepaalde uitgang hebben (zie ve r der voor voorbeeld).Indien dit con seq ue n t gevolgd zou worden kan men r eedsaa n de uit g ang zien met welk t axon men te maken heeft.- de we ten schappe li jke ges lacht s-, on der geslach ts-, soo r t-e n ondersoor t naam moet en in een ander le tte r t yp e gedruk tworde n d an de r est van de tekst bi jv . in cursief (onder-lijnen kan oo k ) .- de ges lach t s naam (ge n us) van een n ieuwe soort is de naamvan he t ges lach t waartoe de soor t behoort . d e soor t naam( spec ie s) word t ge kozen e n gegeven door de au te ur , diehem b ep aa lt aan de hand va n een kenmerk of een p e r soon

1]

BACILLI DAEHETEROPTERYGINAEHETEROPTERYGINIHL"tERQPIERYXDI LATATA

ENKELE B IJKOMENDE VERKLAR INGEN EN VOORBEELDEN

C ijfe r s links vooraan d e Laatste onderverdelingen :1. Genus : s t eeds in Latijn of gelatiniseerd: s t êeds eenze lfs t a nd ig naamwoord . in h et e n ke lvou d . met hoofdlettergesch reve n . onderlijnd o f c u rsie f2. Su b gen us : ide m a ls 1. doch s taat tus s en h aakje s na hetgenus3. & 4. s pec ies & s ubspecies : zelfstandig of bijvoeglijk naam-woord . s t eeds kl eine letter . komt na Genus ( Su b ge n us ) •o n de r li jnd of cursief5. t. e.m . 8. Tribus. Subfamilia. Familia &; Superfamilia:ze lfs ta n d ig naamwoord in meervoud . s teeds hoofdle tter.niet on der li jn d of c u rsie f . a fgelei d van ee n s oo r t n aam metvastge s te lde toevoegingen:

5 . - OI DEA SUPERFAMI LI A6 . - IDAE FAMIL IA7 . - INAE SUBf AMILIA8 . - IN! TRIBUS

GENUSSPECI ES

OPMERK ING :1. SPECIES is het INDI VIDU , du s de enige biologischee n t ite it , a lle a n de r e indelingen zijn daarvan a fge le id om hetove rz ic h teli jke r te maken .2. De indelingen hiernaast die vet a fge d r uk t zijn komenvoor ( ver p lich t) , d e r est is niet verplicht e n komt dus nieta lt ijd voor; ze dienen enkel al s hulp om een soms onover-z ic hte li jk taxon wat verder in te delen. Bijv . Een familiebes taa t uit 100 geslachten, die ech ter nog tot een 5- t algroepen kunnen her leid worden ; men benoem t dan 5 sub-familie s om een gemakke lij ke r overzicht te he b be n op devee lvoud en r ijkdom van de fam ilie . n et is ook best moge-lijk dat een bepaalde a u teur een t axon A zal bek ijke n a lsee n Super cohor s , terwijl een tweede au teur het zelfde taxonA a ls een In fracl as sis k an bek ijken . Dit alleen om aan tetonen dat het s lech t s hulpmidd el en zijn.3. Schri jf d e clas sificatie s t eed s met in spron gen, dezelfd et nx u op deze lfde hoo gte, waar door iedereen een gemak ke-lijk overzicht krijgt e n zie t d at bijv . Phasmida e n Orthop-tera even waar d ige t a xa zijn e n niet tot e lk aar behoren .

•

VOLLE DIGE CLASS IFICATIEBOOM VAN liET DIERENRIJK(LATIJN)

RegnumSubr e gnum

I n t r 4 r egnumSu pe r phy lum

PhylumSubphy l um

Su pe r cl a s sisChllata

Subc h s s i .llInfrac las s is

Supe rcohorsCohor ll

Subcoho r sIntracohorsSu pe ror do

Div i s i oor ëc

Su bo r doIn f ro ordo

Supe r te mi 1iafo.mi 114

Subtam1 1iaI n t r a t ami l i aSu pe r t r i busTrt bul!I

Subt r i busI ntratri busSu pe rge nus

Ganus (mv; Gene ra)Subg enue:

I ntra ge nusSupe rspecIes

SpectesSubs pe c i e s

Intraspec ies

BESLUITU zie t dat a ls de rege ls en afsp raken gevolgd worden. hetvoor ee n ieder gema k kelij ke r wordt om te praten over he t -ze lfde met de zel fd e woorden . Het s te lt ons ook in s t aa t omar tike ls d ie over onze hobby h and e len te le ze n e n ze te be -gr ijp e n omdat e r een gemee nschap p e lijke t aal is . Ik hoopd at de ze b asis ni et te s aa i ge worden is; graag ve rnam ikUw r eactie en even t ue le s ugges ties .

s

REI SBR IE VE N UIT I NDON ESië

e -:« van Gortcom , P. S . G. 250

Ik heb a lt ijd gedacht dal Oo st-Java gecultiveerd was, kaale n saai. Een r eden wa arom ik het geb ied altijd ee n beetjeverwaarloosd heb .Nu ik v anuit Bali een p aar dagen Oost - Java bezocht hebb lij k t het een geweldig gebied te zi jn.De groot s te jungle van Java. veel bergen e n me ren e n primamen sen . Ik heb daar overal tekeningen van wandelende t ak-ken u itgedeeld en ben hie rdoor in con tac t gekomen met eenArab ier die a ls eerste de hele le ve n s c y cl us van de Pha smi-den ver t ellen kon .Ee n middag je toe r e n le verde tw ee volwa s sen er:l van Euryc-no ma he r culeana o p (nr 28) . Ee n dorpje ve r d e r werden de-ze ze l fs aan gebo den .Oors pronkelij k . ve r te lde een oude J av aan . werden d e tak-ke n in het dorp ge kw eekt en d e eie r en geb r u ikt om zalfvan te maken te gen r euma . Nu zijn het vooral k inderendie de d ieren kw eken en p laat seli jk is de soor t ve r wilde r d .De jeu g d ver koch t d eze t akken voor f 1. - - per s t u k. maarik beloo fde f 5 , - - a ls zij een n ieuwe soor t konden vinden !De Arabier ve r bli jft weken in de jun gle op zoe k n aa r archeo-log ische potten en g raf juwele n. Vaak hee ft hi j w . 1. geziene n hoewel het een k west ie van gelu k is zal hij e r naar u it -kijken .De E . herculeana d ie ik nu heb zi jn vooral gee lacht ig metveel zwar t op de poten en lijf. Ik heb de ze s tock gete s te n ze e ten e igen lijk a lles. a ls het blad maar ha r d genoegis . Mango, Jamb u , F icus en Guave geef t a ls voedsel geenprob leem . Thuis kw eek ik ze op vr ijs taan de bomen meteen muskie ten net e r ove r h een en ze t dit vast met k leef-band te gen de r a tten en mie ren .Zo zie je da t de w. L- hob by méér is dan la t ijn se n amen .en s to ffi ge insektenkas ten ! Wandelende takken s t aa t vooravon t u u r en geeft 't bestaan een beetje kleur .

J uli 1991.

De groeten aan alle Phasma- Ieden .

6

KORT E BES CHR IJVING VAN PHASMI DENeer t Baarda , Arjen Peter sen

Zoals in het ver s lag over d e PSû - atand in de Hor tus te le -ze n v alt . werden de we g te ge ven dieren vergezeld van eenkor te soortbesch r ijv ing . T ijdens de voorbe r e id in g leek hetons leu k en leerzaam om n iet a lleen maar dieren weg t e gevenmaar ook eni ge achtergron d informatie te verstrekken waar-door mogelijk meer in teresse kan worden gek wee kt. Dereact ies in de Hortus waren ook pos it ief en om d eze redenwillen wij iede r een aan raden om oo k een dergelijke be schrij-vi n g te maken en di e mee te geven , same n met d e overtol-lige d ie ren . Het is n ie t alleen n uttig voor d e ech te be gi n-ner maar als e r ook informatie op s t aa t over b . v . s pecia lee is en qua verzorging is d it voor de mee r geroutine erde lie f-hebber ook v an belang .Om een idee te ge ven van wat een dergeli jke besch ri jv ing kaninhouden he bb en wij e r hierb ij één gep laa t s t. Van 8 ander e( zie verslag PSG - stand Hortu s e lde r s in deze u ttguv e )z ijn de door ons gemaak te beschrijvingen voor diegen e d ieer gebruik van willen mak en . Voor d e voll edi gheid : e r s taa tin d eze beschrijving geen algemene handleiding voor heth~)Uden van wandelende t akken omdat een derge li jke bes ch r ij-vmg op een apar t informat ie-formuller- be schikb aar is ( zieoo k PHASMA jrl ; I : 3-4.1

Eurycantha calcarata ( PSG n r 23)Herkomst : Papua Nie u w Guin eaMiddelgrote . zwaargebo uwde wandelende tak , d ie voorname-li jk 's nachts actie f is . De soor t is sexuee l , d . w. z . e r komenzowel mannetjes als vr ou wt jes voor. De manne t jes zijn!: 11cm lang , diep don kerbru in v an kl eur, me t aan de achte rpot e nzeer d ik ke dij benen me t een z 1 cm lan ge doorn er op . Bi jve r s to r in g kunn en ze ve r sch r ik ke lij k s ti n ke n . De vrou wtj eszijn ± 13 cm lan g , v an de ze lfde kl eur als d e mannen . Zijmis sen de verdikte di jbenen en de grote doorn . De vr ouwenzijn in het be zit van een legboor , waa r mee zij de e ie ren(4x8 mm, gri js v an kle ur ) in de bodem grond afze tten . Zele g gen 1- 3 eieren per dag, voor name lijk 's nachts . De e ie -r en ~omen .na 5- 8 maa~den uil. De jon ge n ai jn 3-4 cm lan gen b i] ~et Uitkomen br-uin van k le ur . Late r kunnen de jon genvel e tinten g roen , b r uin en g r ijs hebb en . Ze wor den in5- 6 maan d volwas sen ( zie a fb . p a gina 11).

7

E .c alcar ata is een makkeli jke soor t , die een p aar specialee isen s te lt : Voor he t afzetten van de eie ren is een zachtebodem grond ( b v potgrond of turfmolm) van een paar cen-timeter dik vereist . De di eren sch u ile n ove r dag graag opde grond en willen zic h d an graag verstoppen in donkerer u imten als holle kokers , s t u k ken schors of donkere papie-ren za k ken . E. calcarata di ent met resepect behandeld t eworden! Ze k unnen gebruik maken van hun doorns ens te ke ls .Voedselplanten : Braam , Roo s , Klimop en vele andere.

KWEKEN MET TH AILAND WINGS (no . 103)

Vorig jaa r kwam ik in het be zit van de wandelende tak dooreen tentoon stelling van PSG in Zwijndr ech t ; met nog watandere soor ten nam ik en t hous iast de ni euwe aa n wins t meenaar huis .De T ha iland wings vond ik erg in teressan t omdat dit eigen-lijk d e eerste wandelende t ak was waarvan ik za g dat hijvleugels had, kor tom ik hoop te op een aan tal eieren .Dit was ge en probleem want een maand of t wee later vondik het eerste e i , dit was op 27 maart d it jaar .De k wee k was heel s impel, ik verzamelde d e daar op volge n -de d agen een s t uk of 50 eieren en deed d ie in een bakj e metwat voch tige pot g rond , ver de r hield ik het bakje schimmel-vrij : de luchtvochti gheid was on geveer 70%bij een tempe-r-at u u r- van 18-20° c.Op 15 juli j.l. was er 1 tak je u itgekomen , het kon nu nietlang meer duren voor dat ook de res t zou volgen ; de volgen-de dag op 16 juli was ook de re st van de e ieren ui tgekomen ,het wemeld e van de jonge d ieren. He t u itkomen van de o-ve rge bleven eie re n duurde tot 21 ju li . De oud ste en dejongste scheeld e dus een week. Misschien toe val maar alleeieren k wamen 's nach ts uit.Als de jongen p as uit gekomen zijn , zijn ze ongeveer l, 5 cmlang en lic h tgroen van kleur met lange voelsprieten van!een cen t ime te r . Ik verdeelde het le gsel over 2 potten metbraamblaad jes erin ; n u is he t wachten dat ze groot worden .Voor men sen d ie geïn teresseerd zijn in deze soor t . z ij kun-nen met mij kontakt opnemen .Verder hoop ik d a t dit st uk je heeft bijgedragen tot eens uccesvolle kweek met de ze soor t. I.ouweren s-Jan Nederlof.

•

OVERZICHT VAN DE KWEEKLIJST KWARTAAL 2-1 991

K im 0' Hul eter

Betekenis P. S.G. -nummer : Zie s pecies list J an . 1991

Betekenis van het cijfe r : 1= s tar tcul t u ur o f min imale k week2= in cultuur3= aanbod4= wordt gev r aag d

Frank Ni jse n : I. 3-10- 44-69-82-84-90-101/ 2. 32/3. 1-4-9- 13 23- 103- 1041 4. 2- 18-19-84-89- 1111

T hijmen b ij ' t Vuur: 2. 2-4- 5- 9-1 8- 23- 25-104

Wim Polv in: I. 5- 9- 31- 73-101- 1121 2. 4-2 3- 32-104 13. 1- 1031 4 . 2-18- 85- 1051

Dirk van d e Lindt : 1. 1-23-1031

Ko Vellman; I. 2-1 2-13-18-1 9-73- 82/ 2. 1-4-9-10-23-87 ( ?) 102/ 4 . 85 1

Patrick van der Stigc he l : 1. 10-26-66-72-82-84 1 2. 4- 89-102-09=111-1131

Willy de Ruyler : I. 2-5- 9- 12-13-15- 18-19-23-38-48- 52-66-69-72-73-82-84-85- 86- 90-94-99-10 1-103-104-10 5-111- 11212. 1-22-32/

He r man Ku p p e r s : I. 48 1 3. 1- 9-22- 86-104 1 4. 13-18- 23-84-941

Jim v an Be l : I. 2- 10- 18- 19-25-31-85- 112/ 2. 4- 5-9-13- 22-23-32-40(? )-44-73- 82-10 3-104 1 4. 27-84 1

Arjen Peler sen : I. 23- 25- 66-72-84-85- 100- 109- 111- 112-113- 1181 2. 12-13-16-18- 29- 31- 37-52- 69- 82- 90- 991 3. 101-103-104 1

Ulrich Ziegier: I. 6-70- 107- 108- 113 1 2. 4- 9- 10-16- 18- 20-29 31-32-38 40( ?) - 45-47-48-52-66-7 2- 86- 89-90-961 3. 1-2- 5- 12- 17- 19- 22- 23- 37-4 4-69- 82-84- 85- 99- 101- 102-10 5- 111-1121 4. 3- 13- 15- 25- 26- 35- 39-6 1-73- 14- 80- 88( ? ) - 92-94- 97-100-103-104-109-110-11 4-115- 1161

Johan van Gorkom: I. 2-10-1 2-26- 29- 38-47-94-11 31 2. 13-16-17- 18 19- 23- 31- 32- 39- 44-48-69-73- 82- 86- 99- 100- 102-11 4-

,

Phylli um

116 / 3 . 1-4-9-22-25- 52-89-90-101-103-104-105-115 / 4. 20-30- 36- 51- 57-66-70- 85-92- 96-106-109-110/

Lo u weren s-J a n Nederlof: 2. 1-5-22-23-40( ? )-103/ 4. 5( man n et je ) - 23 (mannetje ) - 4- 32-44-104-1051

Firn v an Ke steren, La a s Pynacker Ir. Gert Baards: 1. 18-45-10 1- 1121 2. 9/ 3. 1-4 5- 23-1031

Hortus Haren ( Kees Boete ): 1. 1-4- 5-12- 13-18- 52-84-90-1001 2. 9-23- 103- 1041

Kim D'Hulsler : 1. 2- 6- 25- 29- 38- 45- 72- 92- 96- 109-110/ )2 . 3-9 12 13 16-17-19- 26- 31- 39-48-5 2-61-66-82-85-86-90-100-101 -107-111-11 2-114-115/ 3 . 1-4- 5-18-22-23-32- 44- )66-69- 73- 99-103-104-105/ 4. 2-15-20- 27- 35-70-74- 94- 106-108-113-116 /

Peter de Bat ist : 1. 1- 18- 39- 73- 82- 86-100- 101-105- 111 /2 . 22/ 3 . 4- 5- 13-23- 104 /

J ohan Over kamp : 1. 5- 19-25-31-32- 44-73-82- 10 1- 103- 104/2 . 2 9 23- 37/ 3 . 1-4 -481 4. 10-13-1 8- 30- 84 /

Han s Ey k mans: 3. 1-4 1

Le en van Doorn : 3. 1-4- 9-13- 18-27-44 / 4. 84 /

OP~IE R K INGEN :PSG 40 : De ze soor t uit We st- l\lal ei sië is s in ds jaren niet

mee r in kw eek.Er is ve r wa r r ing me t d e Thailandse soor t d ie hetPSG nummer 115 heeft (z ie ook p.15-16inPha sma 2) '1

PSG 87 : De ze Libethra soor t is s in ds jaren niet meer in kw eek. J

PSG 88 : Deze soor t is ook n ie t meer in kweek. Wordt somsverward met PSG 89.

PlIASMIDEN NOG NIET O P DE PSG- SP EC IELI ST VERMELD

Fran k Nijsen : 1. Sip y lo idca sp (?) Dali !

{'atTick va n der S ti~hC I: 1. Bali s p . - klein ! 2.ce le b icu m! 3. Za ire Uganda s p . ( Ramulus ?) I

10

U1rich Ziegier: 2. Phylliurn cele b ic um- Parap has ma s p(Equador)-Paraphasm a s p, ( D . Mottaz) 1 3. Phas ganiasp inulosal

Johan van Gorkom : 1. Belize s p. i -Belize s p.2- LonchodesMaleiele Carausius a lluaud i-Carausiu s scot t i-Baculum s p.( Bali )-C . Pek v-C .G ede . -Pseudophasma 3- Dares ( Ba li) - ljen21 2. Rarnulus Kenia-Haaniella grayi de haani-Born eo s p.-Maleisie spe- Lombok s p. i -Lombok sp, 2-Filip pijnen sp .-Bacte -ria Equador'-P seudophasma l-Ps eudophasm a 213. Sipyloidea Bali-Rarnulus Za ire- l je n I !

Arjen Petersen : 1. Pharnacia p ondero sa-Haaniella gra y ide haani Carau sius all uaudi l 2. Phasgania sp in u losu s -Phyllium ce leb icum-Kenia sp . !

Kim D'Hulster : 1. Be lize sp. i-uenee s p. 2- Be li ze Aniso-morpha- Sipyloidea s p. Bali-Parec t atosoma lI ystrix - Are t nonas perrimu s -Carau s iu s a ll uaudi-Da rcs ul ula-Phylliumcele bicum- Kenia sp-Bacter -ie Eq uador ! 2. lIaaniella grayide haan i- Zairc ! Ugan d a sp, ( Ram u lus ?)

•

Eu rycarü na cc tcm-c tu .

11

o Doi k h untan

-l~\/~ . r:

/,j

-'I ,. .~""

.t

(Paropachyspinosa)

~:=:"'"":::::::::~_.

THAILA ND SEDOORNTA K

SOOR T BESCHR IJ V ING PHA SMA T ODEAJohan van Gorkom

Eieren : De e ieren zijn 1. 9 mm hoo g e n 1. 5 mm breed .De mlcrop ila r -plaat is hart vor mig . Het opercu lu m is wie lvo r -mig met een donk e r e punt in het midden. De st r ukt u ur vanhet ei is licht met donker bruin .Ny mp hen: De ei eren komen n a 4 maanden uit bij 20° opvoch t ige bodem. De k leine nymphen (7 mm) zijn beige-bruinvan kleur.Voedselplant : Braam . Framboos. Klimop. Vuurdoorn.

Op mer k in gen : De kweek is b ij normale voorwaarden een-vou d ig .

Lit eratuur : P. S .G . 40: 5 Pha s ma t fdae From T hailan d doorlI einz van Herwaarden

Naam: P. S .O. 105 . Thailandse door n tak ( T hailan d sp iny)

Cla ssifica tie : Parapachymorpha sp inosa Brunner 1893

On de r fa mil ie : Pachymorphinae

Herkomst: Ooi khun tan natitonaal park in Thailand

Historisch: Verza meld door Oscar van Gorkom e n He in z vanlierwaarden . Datum : Augu s t us 1988. Hoogte : 900 m, Dag-temperatuur 22° . Nachtafkoelîng : 6°. Re gentijd : Mei totOctober . J aarlijkse regenval: 1200-14 00 mmo Vangsten:Ove r dag en 's avonds .T ransp or t : Door gebruik te maken van ee n koelbox we r dhet tempera tuurverschil met het laagland opgevangen(Ban g kok 40° ) .

Ima go's : He t vrouwtje : lengte 62 mm oen 5 mmobreed. Dean tenne is 11 mm , De kleur varieert van groentot bruin. / Z~(;Het mannet je : lengte 48 mm. • breedte 2 mmoAntenne 12 rnm , Beide geslach ten zijn aan debovenzi jde gestekeld .

TH AILAN D

12 13

VLIEGE ND DANSEN DE DWERGGEESTEN

De d alende zo n sc h ijn t me t h aar rode gloed over de savan -ne . T ijden s de kor te schemer t ijd is e r even een periodevan s t il te die s t r aks ver b roken wordt door de geluiden vand e n ach t . In deze omgeving . de grassige vla k te aan de voetva n de Kilimanscharo, had ik ee n vreemde ontmoeting enmaakte ee n uniek voor val mee. Een waarneming die zekerongeloo f za l opwekken. maa r soms is de werkeli jkheid on-ge loo fwaa r d iger dan de fant asie .. .

Ik p auzeerde laat in de midd a g en besloot in d it gebied teovernach ten . Plotseling st on d e r een gestalte voor mij .Een gebogen figuur. gele und op een sp ee r . die zic h voor-s te ld e als "M'ko bo , jager uit Sambur-u ; "Ik ve r telde dat ik r ei ziger was e n deze omgeving wilde be-zoe ke n . Daar hij beweerde de omt r e k rond de berg al s geena n de r te k ennen had ik geen be zwaar hem als gids aan ten emen .In het zwak ke s c he me r lic h t van de avond keken we u it overde s a va n ne . Een landschap , met hier e n daa r ve r s p reideboomgroepen tus sen het hoge g ras, dat oneindig leek .Intussen verte lde mijn Afr ikaanse gid s verha len over godene n me n se n en de on beken de gehe imen van d it fas cinerendela n d . Ineens zag ik voor mij, boven de kruin van een Mlmo-s u- uc h t ige boom, g ro te insekten rondvlie gen .Kris talhe lder sch itt e r de de v le ugels in het licht van d e on -dergaande zon . He t ware n de mannetjes van de reuzen wan -del endetak die vliegen d op zoek waren naar de v rou wt jeswe lke verscho len lee fden tussen de bladeren.M'kobo stootte mij aan e n ze i " Bwana , daar dansen de gees-ten van de dwergen. " "Dwe r gen?" , vroeg ik verbaasd." Nd iy o ( ja ) , Bwana, hier aan de voet van de berg lev e nkleine mensjes, n iet groter dan de vruchten van de ape-broodboom . Bijna n iemand wee t v an hun bestaan . ze zi jnzee r sc h u w e n verbergen zic h tus s en struike n en s te n e n ."Vol gens M'kobo huisden de z ie le n van d e ges torven d wer-gen , nu los van de aarde, in d e v liegen de Phasmiden .Hij keek omhoog e n begon zac htjes te zin gen , ritmis ch alshet ge lu id van een st r ome nd beekje. In de s t ilte van d ea von d k lonk ee n ode aa n d e geeste n van de dwergen ."Gees ten bewoon Uw oorde n in vrede e n s too r ons nie t.

"

Luister naar de woorden die wij U toezin gen.Laat de zilveren schad u w waken , op dat de gevaren van denacht ons niet treffen. Fluister Uw an twoor d in de wind ."

Ik huiverde toen een b r ies d e bladeren bewoog, te rwijl hethoge gras golvende bewegingen maak te . Het werd nu s ne ldonker en ik luis te r de naar de onbekende gelu iden die denach t aankondigden.

Toen het eerste lich t van de ochtend het dunne wolkendekver lich tte ont waa k te de n ie u we dag.Langzaam k wam de zon op, k le u rde de vlakte e n bekleeddede berg met een go uden mantel. Ik wilde op de ze morgenwande le n de takke n zoeken . Met korte zwaa ie n haalde ik hetne t door het gras . Af en toe schudde ik het leeg op een o-pen ple k .De vangst was s ucce s vol. Van de soorten die in de savannemoesten voorkomen had ik er verschiUende gevangen .In tussen miste ik M'kobo . We hadden afgesp r oke n : ik zo ude 'takken 1 zoeken e n h ij de voetsporen van de dwergen .Nie t dat ik zijn ver haal geloofde, voo r mij was het een le -gende e n n iet meer d an d at. Hij g in g er ech te r serieus opin e n ze i "Goe d Bwana , jij zoekt de d udu (insekten ) e n ikde kuoglya ( versch r ik ke li jke)." Af en toe zag ik hem t us -sen de bos jes opduiken . d an weer a ls een s poo r zoe ke r ge-bukt n aar de grond staren.Toen verdween hij ach te r een s t ee n for ma tie en was uit hetgez ic ht. Er b leef niets anders over dan afwac h ten en dusbesloo t ik de Ph asmide n eens nader te beki jken.

De eerste soort was beige van kleur e n 7 cm. lang. De voel-s p r ie te n waren kort . De mannetjes waren bruin en 6 cm.lan g ( P.S.G . specie li st nr. 62 , voedsel gras ).De t weede soor t was groen e n mee tte 10I cm. De mannetje s71 cm. De voelsprieten waren eveneen s kort. ( P . S . G . 63 ,voedsel k laver).Ik noemde ze de kle ine en grote gras ta k .De derde soor t was 14 cm. De k le u r do nker bruin met flap -pen aan de po ten. Ook het manne tje h ad deze k leur e n was10 cm. lang . Beiden hadde n kort e an ten nes. ( me t dezelaat ste is d e k week mislukt. Er waren probleme n met hetjuis te voedsel) .Ik b e waard e de Phasmide n 's nach t s in ee n fijnmazig v is ne t

15

e ..... hing d it buiten d e tent. De h itte overdag is de grootstevijand , vandaar dat ook tijdens het t r ansport alles goedwerd afge dek t. Maar laten we voor ik afd waal terugkerennaar M'kobo e n zi jn dwergen .Het zal in het begin van de middag gew eest zijn toen ik hemin de verte za g aankomen . Hij r ende of ee n zwerm bijenhem op de h iel en za t. Zijn wijde kl eding wapperde in de wind ." Ik heb d e sporen vande dwergen ontdekt".schreeuwde h ij naderbi jkomend."Daar b ij de rotsen ."Hijgend st ond hij voormij en wee s ach te r zich." Kom mee . Bwana , nukun je de dwerge n zien ."Hij draaide zic h om enliep terug in de richtingwaar h ij vandaan kwam .Kijk . ik heb bcl angstel -ling voor mythen , sage ne n le genden . Ook lu iste-ren naar ver ha len overspoken. gees ten of ver-sch ijningen doe ik graag .Dat dit a lle s in werkeli jk -he id zou be s taan is na tuur-lijk a llemaal verbee ld ing.Met weinig en t housiasme M'kobo, gids of magiër?s le n te r de ik d an ook inde r ic h t in g van M'kobo . Hij za t bewegingloos voor een ope-ning t ussen de s tenen . Op de grond za g ik evenwijdi gekrassen. die leken op de s poren van een vogel. "Geloof me .Bwana , ik heb ze zoj u ist gezien " flu iste r de hij. De middag-h itte was afmattend . de hete zon deed de lucht trillen . Ikkeek M'kobo aan en wachtte op hetgeen hij verder vertel -len zou. "Toen ik naar hier terugkeerde zag ik kleine we-ze n t jes met s p rongen ve r d wijnen t ussen de r ot sen . Zc wa-ren n ic t g roter dan d e Baobab-vrucht en hadden lange ar-mcn met t wee vingers en een duim . li et lichaam leek opeenin scktenlijf met een menseli jk hoofd ."

"

Gespannen le tte ik op iedere beweging in de nabijhcid.Plotseling schreeuwde M'kobo "Kule " (daar) en hij wees inhet ho ge gras . Lu kraak maakte ik enige foto's van de p lekd ie hij aangaf. Hoewel ik n iets bi jzonders zag schreeuwdehij ineens "Fflfim-f'illim , hij verdw ijnt tus sen de stru ikcn."Ik ke ek in zijn richting maar kon ni et s ontdekken . Mijnwantrouwende blik was voor M'kobo duidelijk teleur stell end."volgens mij wil jij door suggestie anderen doen ge lovend at het ver haal waar is . " Zoveel ongeloof had h ij kennelijkniet ver wacht. "Waar heid en myt he lope n h ier hand in handen jij wil d aar een ge heel van maken ." "Pengine Bwana(mi sschien heer) an twoorde h ij . "Pengine".Na enige tijd besloot ik terug te gaan . Klipdassen met hunfluitende alar mroep maakten kort e nerveuze s p ronge t jes opeen voor u itsteken de r ichel. "De wachters " beweerde M'koboonderweg . "Zij waarschuwen bij on raad en worden net alsd e Phasmiden door de dwer gen ge b r u ikt.In de verte lachte een hye na . het geluid ging over in eenlanggerekt geloei. De zon scheen laa g over de vlakte entrok het licht weg van de berg. Bij de savan nebosjes v logenweer . onbereikbaar hoog . de Reuzenpha smiden. (een Pnlo-phus soort . met ge strekte poten meten d e vrouwtje s 40 cm , •de al tijd k leinere mannetjes 25 cm.)Bij het licht van de gas lamp vlogen in sekten af en aan e ngaven vreemde schad u wen tegen d e zi jkantcn van het ten t -doek . Ik bl aderde in het boek Mag iërs en Medici jnmannenen las het hoofdstuk "Fe tisch isme" .De magiër heeft grote ken nis van de natu u r . In afzonderingh~eft hij .door st ud ie het ver mogen ge k regen dingen te zie ndie voor leder ander ver borgen bli jven.Hij heeft d e macht om versch ijn in ge n op te roep en . o f beel -de~ uit het ver leden zich t baar te maken. Naar mate de groot -heid van mac h t e r kend word t is hi j in zijn omgeving beroemden gevreesd.De zwervende ma giër zal zich in het beg in meestal voordoenals een een voud ig jager .

Nu ,ik di t all~s gelezen .~ad begon ik te twijfelen aan mijnafr -ik aanse gfds . Wa s h ij een magiër ? Was h ij in he t bezit vande s t ille kracht ? Dan had hij de mac h t door het uit s p rekenvan bepaalde formule s onheil over iemand te br en ge n . of al s

17

Mchawi (tovenaar ) , de kwaadheid der geesten over n emenom onwe ten de te s t r-a f fe n .Het werd een n acht vo l visioenen. Demonische dwergen za-len in een kr ing om M'kobo heen. Bij de monotone klankenvan de tam-t am zong hij ni k wen s d at mijn geest zal kunnenma ken wat ik verlan g". In e x t ase keken de dwergen omhoognaar d e vlie gende Pha smiden. Steed s werden de woordenherha al d , s teeds s ne lle r werd het ritme . Als in trance za gik de dwergen ..... -in de luchtz weven tot eens ame n v loe iïn gmet de Phasm i-den .Na het a fsc he idvan Afr ika klin - ~ken de trommel - •geluiden nog na.La ngzaam ver-vagen de beel -den en onhoor-baar wor de nde ma gi schewoorden .Belevenis s enwo r den he rinn e -ringen . Het a l-bum met foto' sweggeborgen in ka st of lade . is het e n ige tastbare ove r -blijfsel .Bij het openslaan komen de beelden weer terug en krijgta lles o p n ie u w gest a lte . De d wer-gm ensen , di e hoe verwon-d erlijk oo k , duidelijk op de foto zichtbaar zijn.Het portret van de magiër (nisamehe - e xc u u s-' , M'kobo, a lsik je verkeerd beoordeeld heb.)De Kilim a d zj ur-o , de blinkende berg (A sante -bedankt - go-den van de Kibo voor de begele iding .)Kwaheri

•

15.00 afges loten t e( d it gedeelte d ie n t r ondworden )

- Va n a f 15.00: - r u ilmogeli jk he id e nvrije di scus sie.

(In dit k ader kan indien nodig een kl einePHASMA-meeting ingelast worden ) .

18.00 : s lu it e n v an d e deuren.

Er is vanaf 1G. 00 de mogeli jkheid om d e aq uar ium- ter r a ri umtentoonstelling te bezoeken.Deze tentoonstelling toont vers chillende vis sen e n r eptielen.

Agendapunten moeten doorge stuurd worden voor 15 sep tem-ber naar Kim D'Hulster.

8ste Nederland-B elgische PSG-Meeting

Wanneer : Op zondag 15 sep tember 199!.

Waar : Lokaal van d e An t we rp se vereniging voor Ento-mologie ,Ommeganckstraat 268 -2018 AntwerpenBelgië.

( gelegen ach ter de An t we rpse Zoo)

Ope n in g van d e deuren : 10 .00

T ijdsin delin g : De leden worden r ond 12 .00 ve r wa c ht.gezellige babbel e n lunch voor wie dit wens t( zelf te voorzien ) .

13 .00 : s tar t meeting .-Begroeting- Afwe r k in g agenda- Ro n d vragen-Besluit e n dankwoord .

Op mijn v nkant ie in Frankrijk. 0 .8 . in de Camargue en om-geving vond ik ve le braambosjes die ovaal aan de rand wa -ren aangevreten. Be laas bestond vaak n iet de mogelijkheidom 's nacht s terug te keren . Maar op één p lek welke in deschad u w v an cyp resse n lag. vond ik een tien t al lic ht g r oe nev rou we li jke e xemp laren van gallica. Deze braams truiken be -vo n den z ic h op d e weg naar g tea Mar-le s de la Mer op hetkruispunt 0 83. 5 km Raphè le en de C66. 7 km J\.tasThibert.Meer landinwaart s vond ik tus sen Nimes en Somm lèr-es , van-a f het plaatsje Juna s richting Somm ièr-es , vlak voor de af-s la g naar Sommiè r-es , e e n drietal bruine vrouwelijke gallica's.Waars chijnlijk zit h et gebied vol met deze plekjes van galli-capop ul atie s . Frank Nij sen.

CLONOPS IS GA LLICA

AANVULLI NG LEDENBESTAND augustus 1991

45 . Herman Kuppers. Ke verst r aat 7a, Hou thal e n (België)011-526005.

46. Wim de Ha as, Oude Toldij k 2, 7958 PV Koekange.47 . Dirk van d er Lindt, De Sp litting 2, 8539 SN Echtener-

burg. 05144-1035 .48. Drs H. W. van der Voor t, W. v . Ve g ten p lan tsoen 9 ,

2396 VK Koedekerk a i d Ri jn.49 . H .J. Aa iderink , Berg s ew e g 2a /pob 2, 3633 ZT Vreeland.

02943-1975.50 . Paul Wernink, Joh . de Mee s terstraat 31, 2024 KX Haar-

lem. 023 -252022.51. Kornel u s 'I'alma , Fe rd . Bolst raat 25, 8932 JL Leeuwar-

den .52 . Debb y de Geus, Narcissen laan 2 , 2106 HL Heem stede.

023-28048 1.53 . Johan Broes, Binnenvaar tst raat 3, 3530 Houthalen

( Belg ië).

Muta t ies : 41. Lauerena-Jan Ne d er lo f Lp .v , Laur-ens .Ol. A. Flip se , postbus 222 , 3850 Ermelo (wijzigin g ).

Studio. Drukke r ij v reetene IJVTel. 02943· 1975

20

000001002004006008010012014016018020