Resultaten, conclusies & aanbevelingen

werkgroep 4

ToepassingenMark BerntssenMatthijs DanesJan KooijmanRick KloosterLaris NoordegraafJantien Stoter

3D Pilot15 maart 2011

Hoofdvragen

1. Hoe ziet de informatie behoefte naar 3D geo-informatie eruit?

2. Welke toepassingen vragen om wat voor soort informatie (inhoud, precisie)?

Wat was het oorspronkelijke idee?

Centrale Centrale databasedatabase

1. Aanbod 2D/3D data/informatie

3. 3D testbed

4. Toepassing

2. 3D Standaarden

1. 3D Testbed & standaarden ontwikkelen, testen en aanbevelingen verzamelen.

2. Door samen te werken de bestaande kennis op 3D gebied laten stromen en hierdoor oplossingen voor bestaande vragen/problemen realiseren

Wat was het oorspronkelijke idee?

Centrale Centrale databasedatabase

1. Aanbod 2D/3D data/informatie

3. 3D testbed

4. Toepassing

2. 3D Standaarden

1. 3D Testbed & standaarden ontwikkelen, testen en aanbevelingen verzamelen.

2. Door samen te werken de bestaande kennis op 3D gebied laten stromen en hierdoor oplossingen voor bestaande vragen/problemen realiseren

Wat was het oorspronkelijke idee?

Initieel aangemelde use casesOrganisatie Naam Email Use case

Kadaster Jantien Stoter Jantien.Stoter@kadaster.nl 3D Kadaster

4SightMark Berntssen mark@4sight.nl 3D communicatieplatform voor LNV

Gemeente Tilburg Peter Keijzers PETER.KEIJZERS@TILBURG.NL Veilige virtuele wijk

Universiteit UtrechtArnoud de Boer ARNOUDDEBOER@CS.UU.NL 3D visualisatie historische erfgoed

WUR Matthijs Danes matthijs.danes@wur.nl Analyses in 3D

StrateGIS Hans Schevers hans.schevers@strategis.nl Duurzaam bouwen m.b.v. intelligent 3D GIS

Gemeente Apeldoorn Rick Klooster r.klooster@apeldoorn.nl

Geautomatiseerde opbouw Interactieve virtuele maquette van grotere nieuwbouwwijk

3D BGTVoorlopig Jantien Stoter 3D BGT

TNO Bouw en Ondergrond Jan Gunnink Jan.Gunnink@tno.nl spoortunnel door de ondergrond in het westen van het land

Kadaster-InnovatieLaris Noordegraaf laris.noordegraaf@kadaster.nl Nog niet duidelijk

ONL Gijs Joosen joosen@oosterhuis.nlAansluiten BIM en GEO bij project bedrijfsverzamelgebouw Nesselande

TNO Defensie en Veligheid Erik Vullings erik.vullings@tno.nl 3D veiligheidsanalyses

Uiteindelijke use casesUse case Organisatie Naam Email

3D Kadaster Kadaster Jantien Stoter J.E.Stoter@tudelft.nl

3D in ruimtelijke planning Gemeente Apeldoorn / 4 Sight

Rick Klooster / Mark Berntssen

r.klooster@apeldoorn.nl / mark@4sight.nl

3D basis model topografie 3D BGT Jantien Stoter J.E.Stoter@tudelft.nl

Data integratie ten behoeve van continue 3D modellen zoals geologie of luchtstromen

TNO Bouw en Ondergrond / WUR

Jan Kooijman / Matthijs Danes

Jan.Gunnink@tno.nl / matthijs.danes@wur.nl

Mutatiesignalering in 3D Kadaster-Innovatie Laris Noordegraaf laris.noordegraaf@kadaster.nl

http://www.geonovum.nl/sites/default/files/use_cases_3dpilot_15_september_2010_publieke_versie.pdf

Vingeroefeningen door deelnemers

Laatste experimenten door trekkers

3D in Ruimtelijke planningOnderzoeksvraag

Hoe kunnen bestaande 3D modellen voorzien worden van een CityGML codering? Ok

Welke bestaande standaarden zijn er in de verschillende ontwerpdisciplines en hoe kunnen deze het beste aangesloten worden op CityGML? Gedeeltelijk

Welke inhoud van welk type ontwerp moet standaard in welke fase op wat voor wijze weergegeven worden, zodat voor de bezoeker duidelijk is wat het betekent? Gestart

Hoe kunnen grote hoeveelheden data / CityGML bestanden van verschillende LOD niveaus laagdrempelig, streaming via een VR toepassing op internet ontsloten worden?

Kan het LOD mechanisme van CityGML goed gebruikt worden door de VR toepassing om de juiste objecten vanuit het juiste LOD niveau op het juiste moment in beeld te brengen?

Wat is de meest efficiënte, onderhoudsarme wijze om op basis van de 3D data in de database een VR toepassing op te bouwen en onderhouden? Concept

Hoe om te gaan met helper objecten die alleen toegevoegd worden om de VR omgeving te configureren maar die in werkelijkheid niet bestaan? Concept

Hoe kunnen ondergrond gegevens laagdrempelig en duidelijk in een VR omgeving gevisualiseerd worden?

Hoe kunnen “as built” modellen het beste aangesloten worden op de centrale database? Concept

Wat is de impact van het nieuwe gebouw of weg op z’n omgeving?

Wat is het huidige bestemmingsplan?

Wat is de veiligheidsbeleving in deze geplande fietstunnel?

Activiteit

Het uitwerken van een methode om bestaande / aangeleverde modellen te voorzien van en op te slaan volgens de CityGML codering. Ok

Combineren van verschillende standaarden uit verschillende ontwerpdisciplines en deze aansluiten op CityGML. Gedeeltelijk

Het combineren van ontwerpen uit verschillende bronnen en verschillende stadia van het ontwerpproces en volgens een standaard weergave visualiseren in CityGML Gestart

Ontsluiten van deze gemêleerde CityGML dataset via een voor de burger laagdrempelige, via internet toegankelijke intelligente omgeving van een groot gebied. Gestart

Testen of het CityGML LOD mechanisme zich goed leent voor automatische serveren van de relevante objecten voor de bezoeker.

Zo goed mogelijk aansluiten van de interactieve VR applicatie op de 3D database. Gestart

Uitzoeken waar 3D configuratie objecten een plaats moeten hebben (ook in CityGML, er buiten?) Concept

Ervaringen

• Het was lastig om de concrete vraag te vinden.

• Kleine stapjes

• Zeker aan het begin van de pilot weinig animo voor CityGml.

• De laagdrempelige toegang tot kennis via de pilot.

• Ontwerpers en andere belanghebbenden zijn zeker geïnteresseerd (in oplossingen!).

• Naast CityGml is ook de aansluiting op BIM / IFC heel erg relevant.

• We hebben er enorm veel van geleerd.

Resultaten

•http://www.geonovum.nl/sites/default/files/use_cases_3dpilot_15_september_2010_publieke_versie.pdf

• http://www.geonovum.nl/dossiers/3dpilot/bibliotheek/presentaties

• Input voor de CityGml change requests.

• Contacten

•Veel meer inzicht in de diverse mogelijkheden.

• Veel meer inzicht in de nut en noodzaak van 3D.

• Veel meer inzicht in de nut en noodzaak van CityGml.

Conclusies

• De theorie is heel ver.

• Er zijn nog veel conversies nodig (waarbij veel gegevens verloren gaan).

•De ervaring met het gebruik van CityGml in Nederland is nog zeer beperkt.

• Er is enorm veel potentie maar er zijn ook nog enorm veel uitdagingen.

• De concrete vraag bij de grootste potentiële gebruikers (gemeenten) blijft nog achter.

• De techniek is slechts één deel van de uitdaging.

• Kijk naar hoe ze het bij BIM doen.

• IFC heeft geen textures!

• De vraag is niet OF 3D komt!

Aanbevelingen

Aanbevelingen

Good practices op de site