powered by

KennisDC Logistiek Gelderland

Ruitenberglaan 31 6826 CC Arnhem

026-3691789

www.kennisdclogistiek.nl

KennisDCLogistiekGLD@han.nl

volg ons op

Circulaire Economievoor het VO

15 maart 2018

powered by

Even voorstellen

Jan H Jansen,

Hoofddocent Finance & Economie

Onderzoeker Logistiek (SCF)

Docent vakdidactiek lerarenopleiding Economie (1e graads)

E-mail: jan.jansen@han.nl

Tel.: 06-22680958

Wat doen we?

Onderzoeksactiviteiten:

• Transport & Distributie van FMCG

• Zorglogistiek

• Human capital agenda

• Diverse projecten

• Innval

• TIP

• SCF

Agenda

• Doel van deze video

• Wat is Circulaire Economie?• MVO Nederland• Ellen MacArthur Foundation• UN Sustainable Development Goals

• Opvattingen van• Kate Raworth• Jane Gleeson-White• IIRC• TCO• True pricing

• Hoe meten we CE / Duurzaamheid• Hueting• CBS• HDI• SSI• CO2 Footprint

Project Jongeren en Circulaire economie in de regio Nijmegen

12 bedrijven in de regio Nijmegen, die actief zijn op gebied van de circulaire economische, biologische en technologische ontwikkeling in de regio Nijmegen, ondervinden nu al problemen om geschikt hoger opgeleid personeel te vinden. Om verdere tekorten te voorkomen, zijn meer goed opgeleide jongeren nodig, en meer jongeren die vanuit het voortgezet onderwijs succesvol kiezen voor een hbo of wo opleiding op gebied van de circulaire economie. In het project “jongeren en circulaire economie” wordt het algemeen voortgezet onderwijs verbonden met de bedrijvigheid en de kennisthema’s van de circulaire economie. Jongeren werken samen met bedrijven aan vakoverstijgende projecten zodat ze enthousiast worden gemaakt voor een vervolgopleiding en een carrière in de circulaire economie in de regio Nijmegen.

Project Partners

Royal Haskoning DHV

Engie

Dochtersadvies

DAR

Sanadome

Binnenstadsservice

Fietsdiensten

E-novatiewinkel

GFSC group

Huismerkenergie

Vierdaagsefeesten

DNVGL

Mondial College

Dominicus College

Overbetuwe College

Gemeente Nijmegen

KBA accent BV

HAN

…

…

…

Project scholen

• Mondial college, Nijmegen

• Dominicus college, Nijmegen

• OBC, Bemmel

• …

Opzet programma

Bijeenkomst Vorm Tijd Onderwerpen

I Video ± 30 minuten Capita selecta Circulaire

Economie

II Video ± 30 minuten Didactiek projectonderwijs

III Workshop 14:00- 14:30 Inloop

14:30 – 16:30

16:30 – 17:00 Uitloop

Circulaire Economie

Didactiek

Projectonderwijs

Multidisciplinair

Projectopdracht

vertalen naar de LL

Projectplanning

Evaluatie / Toetsing

IV Workshop 14:00- 14:30 Inloop

14:30 – 16:30

16:30 – 17:00 Uitloop

Presentaties deelnemers

per school (incl. peer

feedback)

V Evaluatie 14:00- 14:30 Inloop

14:30 – 16:30

16:30 – 17:00 Uitloop

Mogelijkheid tot

certificering op basis van

individuele evaluatie

PDCA (incl presentatie)

Agenda

• Doel van deze video

• Wat is Circulaire Economie?• MVO Nederland• Ellen MacArthur Foundation• UN Sustainable Development Goals

• Opvattingen van• Kate Raworth• Jane Gleeson-White• IIRC• TCO• True pricing

• Hoe meten we CE / Duurzaamheid• Hueting• CBS• HDI• SSI• CO2 Footprint

Uitgangspunten van circulaire economie (Ritter)

‘De circulaire economie is een economisch en industrieel

systeem dat de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen

en het herstellend vermogen van natuurlijke hulpbronnen als

uitgangspunt neemt en waarde vernietiging in het totale systeem

minimaliseert en waarde creatie in iedere schakel van het

systeem nastreeft’ (Ritter, 2016)

Uitgangspunten van circulaire economie (MVO-NL)

‘De circulaire economie is een economisch systeem dat bedoeld

is om herbruikbaarheid van producten en grondstoffen te

maximaliseren en waarde vernietiging te minimaliseren.

Anders dan in het huidige lineaire systeem, waarin grondstoffen

worden omgezet in producten die aan het einde van hun levensduur worden vernietigd’ (MVO-Nederland, 2017)

DE BELANGRIJKSTE PRINCIPES VAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE ZIJN:

1. Waardebehoud wordt gemaximaliseerd door eerst te kijken naar producthergebruik, vervolgens hergebruik

van onderdelen en als laatste hergebruik van grondstoffen.

2. Producten worden zo ontworpen en gemaakt dat deze aan het eind van de gebruiksfase makkelijk demontabel

zijn en materiaalstromen eenvoudig gescheiden kunnen worden.

3. Tijdens productie, gebruik en verwerking van het product worden geen schadelijke stoffen uitgestoten.

4. De onderdelen en grondstoffen van ‘gebruiksproducten’ (zoals een lamp) worden hergebruikt zonder

kwaliteitsverlies (bijvoorbeeld in een nieuwe lamp, maar wellicht wel in een nieuwe laptop, bijvoorbeeld).

5. De grondstoffen van ‘verbruiksproducten’ (zoals tandpasta) zijn biologisch afbreekbaar en worden (na

eventuele onttrekking van nog waardevolle grondstoffen) teruggegeven aan de natuur.

6. Producenten behouden het eigendom van gebruiksproducten, klanten betalen voor het gebruik ervan, niet

voor het bezit. Een andere mogelijkheid is dat de producent het product terugkoopt aan het einde van de

levensduur.

7. Omdat de prestatie van het product de waarde bepaalt, wordt het leveren van de juiste kwaliteit extreem

belangrijk voor de producent.

8. Een van de meest belangrijke succesfactoren is (cross-sectorale) ketensamenwerking gericht op het creëren

van meervoudige waarde. Hierbij vermeerdert niet alleen de economische waarde van alle bedrijven in de

keten, maar ook de ecologische en sociale waarde.

(MVO-NEDERLAND, 2017)

‘Het circulaire systeem kent 2 kringlopen van materialen.

Een biologische kringloop, waarin reststoffen na gebruik veilig terugvloeien

in de natuur.

En een technische kringloop, waarvoor product(onderdelen) zo zijn

ontworpen en vermarkt dat deze op kwalitatief hoogwaardig niveau

opnieuw gebruikt kunnen worden.

Hierdoor blijft de economische waarde zoveel mogelijk behouden.

Het systeem is dus ecologisch en economisch gezien ‘restauratief’’

(MVO-Nederland, 2017)

Opvatting van MVO Nederland

MVO Nederland maakt daarbij het onderscheid tussen twee restauratieve kringlopen:

• Biologische kringloop (het gebruikte materiaal stroom terug naar het biologische systeem zonder schade aan te richten)

• Technische kringloop (het gebruikte materiaal kan worden hergebruikt, dus afval bestaat in deze gedachtegang niet meer

Vier circulaire principes (Ritter, 2016)

• Onderhoud en reparatie (Maintenance)

• Hergebruik van goederen (Re-use / Re-distribution)

• Renoveren van producten (Refurbish / Re-manufacture)

• Recyclen (Recycling)

Drie principes van circulair denken (Ellen MacArthur Foundation)

• Preserve and enhance natural capital by controlling finite stocks and balancing renewable resource flows

• Optimise resource yields by circulating products, components and materials in use at the highest utility at all times in both technical and biological cycles

• Foster system effectiveness by revealing and designing out negative externalities

Bron:

(EllenMacArthurFoundation, 2017)

Bron: www.cbs.nl

SDG’s

Agenda

• Doel van deze video

• Wat is Circulaire Economie?• MVO Nederland• Ellen MacArthur Foundation• UN Sustainable Development Goals

• Opvattingen van• Kate Raworth• Jane Gleeson-White• IIRC• TCO• True pricing

• Hoe meten we CE / Duurzaamheid• Hueting• CBS• HDI• SSI• CO2 Footprint

Doughnut Economics,

Seven ways to think like a 21st century economist.

Raworth, K. (2017)

Milton Keynes (UK)

Veranderde beelden van economen (Raworth,K)

Traditionele wijze van denken

21ste eeuw economen

Veranderen van doel Groei BBP Doughnut

Het grote plaatje Zelfstandige markt (econ. kringloop)

Embedded economy

Nuture human nature Homo economicus Sociaal aanpasbare mensen

Ga vestandig om met systemen

Mechanisch evenwicht Dynamische complexiteit

Ontwerp om te distribueren

Groei om het mogelijk te maken

Distributie door ontwerp

Creeer om te regeneren

Groei maakt schoon Regeneratief ontwerp

Agnostisch over groei Verslaafd aan groei Agnostische groei

Jane Gleeson-White

Het meervoudig waardemodel

• Financieel

• Productie

• Intellectueel

• Personeel (HR)

• Sociaal

• Omgeving

Integrated reporting model (The IIRC, 2017)

Soort kapitaal Omschrijving Enkele voorbeelden

I Financial capital Fondsen die dienen ter financiering

voor de productie van goederen en

diensten door een organisatie

Eigen vermogen

Leningen

Subsidies

Winsten (ingehouden)

II Manufactured capital Voortgebrachte kapitaalgoederen Gebouwen

Machines

Gereedschap

Infrastructuur (wegen, bruggen,

havens, etc.)

III Intellectual capital Organisatorische kennis gebaseerd op

‘intangibles’

Patenten, Copyrights, Software

Licenties, Merken

Systemen en procedures

Tacit knowledge

IV Human capital Menselijke competenties, capaciteiten

en ervaring. Motivatie tot innovatie.

Competenties, Skills, Capaciteiten

Risico tolerantie

Loyaliteit en motivatie

V Social & relationship

capital

Relaties en instituties in netwerken van

stakeholders en overige netwerken

Gedeelde normen en waarden

Vertrouwen

Stakeholders (intern en extern)

VI Natural capital Alle natuurlijke voorraden (zowel

vernieuwbare als niet-vernieuwbare),

die goederen en diensten leveren voor

huidige en toekomstige welzijn

Lucht, Water, Land, Bossen

Minerale grondstoffen

Biodiversiteit

Ecosysteem

Gezondheid (Council, 2013)

VoorbeeldJaarverslagUnilever

Total cost of ownership: an analysis approach for purchasing (Ellram, L., 1995)

Total cost of ownership is a methodology and philosophy which looks beyond the price of a purchase to include many other purchase related costs.

This approach has become increasingly important as organizations

look for ways to better understand and manage their costs.

Lisa M. Ellram

TCO

Source:www.savemoneywithgates.com/tco.htm

Agenda

• Doel van deze video

• Wat is Circulaire Economie?• MVO Nederland• Ellen MacArthur Foundation• UN Sustainable Development Goals

• Opvattingen van• Kate Raworth• Jane Gleeson-White• IIRC• TCO• True pricing

• Hoe meten we CE / Duurzaamheid• Hueting• CBS• HDI• SSI• CO2 Footprint

Nieuwe schaarste en economische groei, Hueting (1974)

http://www.sni-hueting.info/NL/Publicaties/Nieuwe-schaarste-en-economische-groei.pdf

http://www.sni-hueting.info/NL/index.html

Welvaartstheorie van Prof Hennipman,https://www.hennipmanstichting.nl/de-essentie

Nieuwe schaarste en economische groei, Hueting (1974)

• Productiegroei• Functieverliezen milieugoederen• Welvaart in ruime zin• Kosten:

• Eliminatiekosten (E)• Compensatiekosten (C)• Kosten financiële schade (S)

• Schaduwprijzen• Groeimodel van Meadows• Milieuduurzaam Nationaal Inkomen (mDNI)

BBP of GDP als welvaartsmaatstaf

• BBP (2017) US $ 915.2 miljard (plaats 28 in de wereld)

• BBP per capita (2017) US $ 53.600 (plaats 22 in de wereld)

(Bron: World factbook, CIA)

Bron: https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2018/10/duurzame-ontwikkelingsdoelen-de-stand-voor-nederland

Bron: https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2018/10/duurzame-ontwikkelingsdoelen-de-stand-voor-nederland

Op basis van GINI-coëfficiënt:Oppervlakte van de ‘banaan’ in de Lorenz-curve: 0 = absolute gelijkheid en 1 absolute ongelijkheid in de inkomensverdeling

Bron: CBS 7 maart 2018

Bron: www.cbs.nl

Human Development Index(Bron: https://ourworldindata.org/human-development-index)

The Human Development Index (HDI) is a composite statistic (index) that measures key dimensions of human development:

• a long and healthy life (here is the Our World in Data entry on Life Expectancy)

• being knowledgeable (here are the Our World in Data entries on Literacy and the Global Rise of Education)

• and have a decent standard of living (here is the Our World in Dataentry on GDP Growth).

GDP Indicator Europe (www.ssfindex.com)

GDP Indicator World (www.ssfindex.com)

Ecological footprint: www.footprintnetwork.org

Tweede video bijeenkomst

Circulaire Economie & Didactiek Projectonderwijs

Doel van het CE project

Aard van het project: multidisciplinair

Projectopdracht vertalen naar de leerlingen

Projectplanning & organisatie Vooraf Projectweek Achteraf

Evaluatie / Toetsing

Bibliografie

Berenden, G. e. (2006). Duurzaam innoveren met de DOSIT-methodiek. Deventer: Kluwer.

Croes, F. (2016). Inspiration for a sustainable business strategy. Wageningen: CMA.

EllenMacArthurFoundation. (2017, Maart 27). circular-economy/interactive-diagram.

Ellram, L. (1995). Total cost of ownership: an analysis approach for purchasing", International Journal of Physical

Distribution & Logistics Management

EY (Ernest Young) . (2016). Integrated Reporting, linking strategy, purpose and value. London (UK): EYGM Ltd.

Gleeson-White, J. (2011). Double entry. London (UK): W.W. Norton & Comapny Ltd.

Gleeson-White, J. (2014). Six capitals. Sydney (AUS): Allan & Unwin.

Hartog, F. (1973). Toegepaste welvaartstheorie. Leiden (NL): Stenfet Kroese.

Jansen, J. (2016). Sustainable Investment Model. Vestnik.

Jonker, J. (2015). Nieuwe Business Modellen. Amsterdam: Boom Uitgevers.

Jonker, J. e. (2017). Een zwaluw voorspelt veel goeds. Nijmegen: Stichting OCF 2.0.

Maxwell, S. (2008). The price is wrong. Hoboken (USA): Wiley.

MVO-Nederland. (2017, Maart 27). Circulaire-economie-dossier.

Raworth, K. (2017). Doughnut Economics, Seven ways to think like a 21st century economist. Milton Keynes (UK)

Ritter, d. M. (2016). Circulaire economie Wat? Waarom? Hoe? Den Haag: SMO.

Thaler, R. e. (2009). Nudge. London (UK): Penguin.

The IIRC. (2017, januari 2017). Integrated reporting.

Tijd voor de koffie of thee? Peeze een mooi voorbeeld (www.peeze.nl)

Bron: www.hyster.com

https://www.royalhaskoningdhv.com/en-gb/about-us/corporate-responsibility