1

Leefmilieu Brussel

Het stimuleren van natuurontwikkeling

door het referentieel B duurzaam bouwen

Patrick Moyersoen

SUM research

Biodiversiteit, een bondgenoot in het architecturale project 28/02/2013

3

Doelstelling(en) van de presentatie

● Hoe kunnen maatregelen voor natuurontwikkeling

bij bouwprojecten objectief worden vastgesteld ?

4

● Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

● Natuurontwikkeling: de verschillende maatregelen

● Verdere evoluties…

● …

Algemeen schema van de presentatie

5

Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

2009-2013

Oprichting van een Representatief Platform:

Overheden, sectororganisaties voortrekkers

Ontwikkeling, opleiding en communicatie

Certificatie

6

Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

● Waarom referentieel duurzaam bouwen?

► Definiëren van duurzaam bouwen

► Objectiveren van prestatieniveau’s

► Valoriseren van inspanningen

► Brede erkenning

► Krachtige aanjager voor sector

Erkenning door certificaat of label

► Marktwaarde

► Stimulerende maatregelen overheden

7

Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

● Opdracht LB-BIM, ism Vlaams en Waals gewest

● Studieconsortium Ceraa, Sum research, Ecores, PMP

● Op basis van BATEX, Maatstaf, Valideo, BREEAM…

● Onderzoeksstappen 2011-2013:

► Draft 1 : overleg overheden

► Draft 2 : overleg stakehoders

► Draft 3 : test door 3 gewesten

► draft 4 : test op revisie na test

► Finale versie

8

Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

● Verdere stappen:

► Overdracht referenti(e)l B aan BSBC

► Internationale erkenning (BREAAM.be ?)

► Mogelijke ontwikkeling bijkomende referentiëlen

› Wijken

› « in use »

› Infrastructuur en omgevingsaanleg

› Andere gebouwtypologieën (scholen, hotels, handel…)

9

Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

● Woongebouwen en kantoren

10

Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

● Opbouw van het referentieel

● Thema’s

► Rubrieken

› Maatregelen

– doelstelling

– evaluatiecriteria maatregel

– evaluatiemethode

– benodigde elementen voor de evaluatie

– berekening prestatieniveau

– Bonus

– inventaris bewijslast

11

Inzicht in het referentieel B (duurzaam bouwen)

● Score door ponderaties

12

Thema natuurontwikkeling

● Score door ponderaties

13

Thema natuurontwikkeling

● Score door ponderaties

14

Thema natuurontwikkeling

NAT 01-01 – VALORISATIE VAN DE BESTAANDE ECOLOGISCHE WAARDEN

DOELSTELLING

De maatregel heeft als doel de natuurlijke elementen (biotopen, bomen, ecologische

netwerken…) en natuurlijke landschappelijke kwaliteiten te vrijwaren door de ecologische

waarde te inventariseren en te vrijwaren

EVALUATIECRITERIA

● Gebruik van terreinen met lage ecologische waarde

● Gebruik van eerder bebouwde gebieden

● Behoud van waardevolle natuurelementen

15

Thema natuurontwikkeling

NAT 01-01 – VALORISATIE VAN DE BESTAANDE ECOLOGISCHE WAARDEN

Punten Behaalde

score

VOORAFGAANDE VERPLICHTE VOORWAARDE: Indien het terrein een speciale natuurbeschermingsstatus geniet OF indien het deel van de site waarvan de bodem in de bestaande situatie niet ondoorlatend is (met inbegrip van paden, met of zonder bedekking, en met uitsluiting van gebouwen, wegen en parkings) groter is dan 10000 m

2

moet een voorafgaande inventaris (metingsplan en inventaris) van de natuurelementen van grote waarde plaatsvinden.

BEHOUD VAN NATUURELEMENTEN VAN GROTE WAARDE BINNEN HET PROJECT

- De geïnventariseerde bomen met een stamomvang van meer dan 50 cm en de elementen ter bevordering van het nestelen zijn behouden.

- - (op 2)

GEBRUIK VAN TERREINEN MET LAGE ECOLOGISCHE WAARDE

- De site bevindt zich in een gebied met

bodemgebr uik in de categor ieën

ker nstadbebouwing, ander e bebouwing,

industr ie- of handelsinfr astr uctuur , ander e

infr astr uctuur of haveninfr astr uctuur en de

biologische waar der ing is van het type

‘biologisch minder waar devol’.

- (op 4)

- GEBRUIK VAN EERDER ONDOORLATEND GEMAAKTE GEBIEDEN

(ONDERSCHEIDEND)

- De bebouwde oppervlakte wordt voor minstens 75% gerealiseerd op de eerder ondoorlatend gemaakte oppervlakte.

- 2

- (op 6) - De bebouwde oppervlakte wordt gerealiseerd op een

terrein dat gelegen is binnen een reeds vroeger bebouwde zone.

- 4

- - -

16

Thema natuurontwikkeling

NAT 01-02 – VERHOGING VAN DE BIODIVERSITEIT

DOELSTELLING

De maatregel heeft tot doel de biodiversiteit (fauna en flora) op de site te verhogen en de rol

van de site in de ruimere ecologische netwerken (groene of blauwe netwerken, ecologische

stapstenen en refugeruimtes…) te vestigen

EVALUATIECRITERIA

● Het inwinnen van advies over een ecologisch aangelegde tuin bij een expert

● Het behoud / de verhoging van de ecologische waarde van de site via de berekening van

de Biotoopoppervlaktefactor (BAF), die een indicatie geeft van het potentieel voor de

biodiversiteit

● Aanwezigheid van maatregelen voor de fauna

17

Thema natuurontwikkeling

NAT 01-02 – VERHOGING VAN DE BIODIVERSITEIT

Punten Behaalde

score

Raadpleging van een expert inzake ecologische tuinaanleg

- Rapport is aanwezig en beschikbaar

- -

Behoud / verhoging van de ecologische waarde van de site

Zie de scor e van de r ekentool -

- Maatregelen voor de fauna (onderscheidend)

-

- 1

- -

- 3

- 01-02 – VERHOGING VAN DE BIODIVERSITEIT -

18

Thema natuurontwikkeling

NAT 01-02 – VERHOGING VAN DE BIODIVERSITEIT

Het behoud / de verhoging van de ecologische waarde van de site Biotoopoppervlaktefactor

(BAF), indicatie potentieel voor de biodiversiteit

TYPE OPPERVLAK WEGINGSFACTOR

BESCHRIJVING

Ondoorlatend oppervlak - 0,0 - Oppervlak laat lucht noch water door. Geen plantengroei. Bv. beton,

asfalt, lagen met ondoorlatende ondergrond.

- Gedeeltelijk ondoorlatend oppervlak

- 0,3 - Oppervlak is water- en luchtdoorlatend. Geen plantengroei. Bv.

klinkers, mozaïektegels, tegels met onderlaag van zand of grind.

- Semi-open oppervlak - 0,5 - Oppervlak is water- en luchtdoorlatend. Infiltratie mogelijk. Plantengroei aanwezig. Bv. grind bedekt met gras, grasdallen enz.

- Oppervlak met plantengroei op dunne substraat laag

- 0,5 - Oppervlak met (extensieve) plantengroei op gevels, ondergrondse

constructies of platte daken met minder dan 20 cm substraat laag

- Oppervlak met plantengroei op dikke substraat laag

- 0,7 - Oppervlak met (intensieve) plantengroei op ondergrondse constructies

of platte daken met een substraat laag van meer dan 20 cm.

- Oppervlak met plantengroei op volle grond

- 0,8 - Plantengroei op volle grond (bv grasperk)

- Oppervlak met gedifferentieerde plantengroei op volle grond

- 1,0 - Plantengroei op volle grond met hoge biologische diversiteit (bv.

bomen, struiken, bloemenweiden, vijvers, enz.)

- Groene gevels (min hoogte 1m80)

- 0,4 - Intensieve (> 50% bedekt door plantengroei) plantengroei op of

langsheen gevels, tuinmuren…(oppervlakte in verticaal vlak)

19

Thema natuurontwikkeling

NA01-03 – BELEVING EN GEBRUIK VAN GROEN

DOELSTELLING

Enerzijds heeft de maatregel als doel gebruikers van het gebouw te betrekken bij de natuur

op of in de onmiddellijke omgeving van de site; (aanwezigheid van groen en water, fauna,

belevingswaarde). Anderzijds wordt onderzocht hoe de natuur als (hulp)bron faciliteiten kan

bieden aan het project, zoals klimaatmitigatie, voedselbron…

EVALUATIECRITERIA

● Aanwezigheid van teelt- of kweekplaatsen

● Aanwezigheid van recreatieve groenvoorzieningen

20

Thema natuurontwikkeling

NA01-03 – BELEVING EN GEBRUIK VAN GROEN

Punten Behaalde score

AANWEZIGHEID VAN TEELT- OF KWEEKPLAATSEN

- Het project heeft toegang tot een teelt- en kweekplaats op de bouwplaats of in de nabijheid

- - op 3)

- AANWEZIGHEID VAN RECREATIEVE GROENVOORZIENINGEN (ONDERSCHEIDEND)

- Binnen 2000m wandelafstand van de bouwplaats zijn groenvoorzieningen (park of bos) aanwezig

-

- op 7) - Binnen 800m wandelafstand van de

bouwplaats zijn groenvoorzieningen (park of bos) aanwezig

-

- TOTAALSCORE MAATREGEL NAT 01-03 - / 10

21

Thema natuurontwikkeling

NAT 02-01 – VOORBEREIDING NATUUR EN GROENBEHEER

DOELSTELLING

De maatregel heeft als doel een duurzaam groenbeheer mogelijk te maken door de principes

van harmonisch beheer van de groenvoorzieningen toe te passen.

EVALUATIECRITERIA

● Opmaak van een natuurbeheerplan

22

Thema natuurontwikkeling

NAT 02-01 – VOORBEREIDING NATUUR EN GROENBEHEER

VOORBEREIDING NATUUR- EN GROENBEHEER Punten Behaalde

score

Groengebied < 10000 m² EN speciale natuurbeschermingsstatus: Er is een natuurbeheerplan opgemaakt

- -

Groengebied > 10000 m² OF speciale natuurbeschermingstatus (vgl. Evaluatiemethode:

Er is een natuurbeheerplan opgemaakt -

- 02-01 -

23

Verdere evoluties

REGELMATIGE UPDATES LATEN TOE VERDERE EVOLUTIES OP TE NEMEN:

● Evaluatie valorisatie bestaande natuur door eenvoudige indicatoren, alvorens

uitgebreidere natuurstudie

● Verdere verfijning verhoging van natuurontwikkeling door indicatoren ifv specifieke

biotopen, supplementair à BAF

24

Nuttige hulpmiddellen, websites, enz. :

● Brussels Hoofdstedelijk Gewest Inventaris van de opmerkelijke

bomen http://bomen-inventaris.irisnet.be/

● http://www.inbo.be

● http://www.eea.europa.eu/

● http://www.belgium.be/nl/leefmilieu/biodiversiteit_en_natuur/planten

bescherming/

● http://www.belgium.be/fr/environnement/biodiversite_et_nature/prot

ection_des_vegetaux/

● http://www.natuurenbos.be

● http://www.natagora.be/natureaujardin/index.php?id=859

25

Referentie Praktische handleiding voor de duurzame gebouw

● Fiche G_NAT00 – "Développement de la nature"

(inleidende fiche)

● Fiche G_NAT01 – "Maximiser la biodiversité" –

alle voorzieningen

● Fiche G_NAT02 – "Réaliser des toitures vertes"

● Fiche G_NAT03 – "Réaliser des façades vertes"

● Fiche G_NAT04 – "Offrir des habitats pour la

faune"

26

Contact

Patrick Moyersoen

Architect, expert duurzame ontwikkeling

SUM research

Waterloolaan 90

1000 Brussel

: 02/512 70 11

E-mail : patrick.moyersoen@sum.be