Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

Beeldvorming

Handelen/reflecterenHefboom‘kritischlerenreflecterenovereigenhandelen,aanpassenvanjegedrag’

Vanuitdetweeanderehefbomenbij‘Beeldvorming’–‘geraaktworden’en‘kenniseninzichten’opdoen–ishetuiteindelijkdebedoelingheteigenhandelenals(toekomstige)begeleidervankinderenbijtesturen.Zodatdeklas-,school-,opleidings-kinderopvang-endagverblijf-praktijkechtkaninzettenomelkkindgelijkekansentebieden.Ditisbijvoorbeeldnodigomdatuitdehefboom‘geraaktworden’heelwatemotieskunnenloskomendoordeontmoetingmetmensen.Hierdoorwordenstudenten,begeleiders,leerkrachten,…geconfronteerdmetzichzelf,meteenanderewerkelijkheid,metdediversiteitvanwereldenenreferentiekaders.Dewerkelijkheidisgeennetteenafgelijndeweerspiegelingvantheoretischeconceptenenregels,engestructureerdereflectiekanhandvattenaanreikenombetekenistegevenaanervaringen.Reflecterenophandelen,enerdannaarhandelen,iseigenlijkeenlevenslangproces.Dezeprofessionalseringstoptnooit–ofzoutochvoortdurendgeprikkeldmoetenworden.Bovendienisditeenprofessionaliseringdiezichnietenkelvoltrektopindividueelvlakmaarookopteamniveau.Welke

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

methodeszijneffectiefgeblekenenverdienenaandacht?Watisnodigomvaneenreflectieeen‘kwaliteitsvolle’reflectietemaken?BringleenHatcher1(1997)stellenvolgendecriteriavoorop:“kwaliteitsvollereflectie

-vindtplaatsopregelmatigebasis,-linktervaringenaan(vooropgestelde)leer-envormingsdoelen,-laatookruimtevoorpersoonlijkewaardenengedrag,-reflectiewordtgestuurdenbegeleid,-wordtopgevolgddoorfeedbackenbeoordeling.”

1-Inservice-learning:kwaliteitsvollereflectieMaaikeMottart,coördinatorservice-learningaandeKULeuven,lichtteinhetLerendNetwerkvan4mùei2017derolvanreflectieinlerenenvormingtoevanuithetperspectiefvan‘service-learning’.Dezeervaringsgerichtepedagogieintegreertdeelementen‘dienen’(maatschappelijkedienstverlening’),‘reflecteren’(gestuurdeenkritischereflectie)en‘leren’(opacademisch,persoonlijkensociaal-maatschappelijkvlak).Metdezepedagogiewordtpersoonsvormendonderwijsnagestreefd,metdenadrukopkritischenverantwoordburgerschap.Mottartgaatinopdekenmerkenvankwaliteitsvollereflectie(inservice-learning)endebegeleidingervan.2

Meta-perspectief

1Hatcher,JulieandBringle,RobertG.,"BringingtheGapbetweenServiceandLearning"(1997).Evaluation/Reflection.Paper20.Geciteerdindeppt“Refectieinservice-learning”vanMaaikeMottart,KULeuven,StudiedagCommunityService-learningUCSIA,13december20162Voormeerinformatieoverdezepedagogie,zie:Mottart,M.,“Service-learning:vormingvandestudentalsvolledigpersoondoordeintegratievandienen,relecterenenleren”,TijdschriftvoorOnderwijsrechten–beleid(2015:5),pp.386-395.

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

“Reflectieisalseenachteruitkijkspiegel”,zegtMottart.“Hethelptonsomteduidenwatachteronsis,zonderenkelachteruittekijken.Hetdoelisomvooruittekunnennavigeren.Hethelptonsbovendienomteher-kaderen.”

Binnenservice-learningwordtreflectiegedefinieerdals“theintentionalconsiderationoftheserviceexperienceinlightofparticularlearningobjectives”(Hatcher&Bringle,1997).Hetgaatdussteedsovereenintentioneleengerichtedenkoefeningdievertrektvanuitdeopgedaneervaring,enwaarbijbepaaldeleerdoelenofvormingsdoelenwordennagestreefd.

Gestructureerdereflectiebiedthandvattenenbegeleidingomuitervaring(en)teleren.“Zowordtreflectie‘verbinding’,wordtbetekenisgecreëerd:hetzoekennaarlinkenencontinuïteiten.Verschillendeelementenvandezeervaringenandereervaringenwordenverbondenmetdeeigenkennisendievananderen.Doorreflectiekanjeverschillendeelementenverbinden(theorie,eigenkaders,andereperspectievenenverhalen,…)enzoeenmetaperspectiefaannemen.”

Reflectiealsproces

Doorlopend:voor,tijdens,na

ReflectieisvolgensMottartgeeneenmaligeactiviteitopheteindevaneenervaring,maariseenproces:“meerderekeren,groeiendininzichtenenmogelijkheden”.Doordeherhalingofhetherlezenvanreflecties“ontdekjedepatronenoflijnenoverdetijdheen,deverbandenenverbindingentussendeverschillendeervaringen/reflecties.”Daaromkanhetzinnigzijnombijvoorbeeldstudentenalsopdrachttegeven“eenzelfdeoefeningeenpaarkeertemakenenhennaeentijdjetelatenherlezen:hoebenikgegroeid,hoeenwatschreefikinhetbeginenwelkelagenkwamenerbij,watisveranderd,ofwatkomtsteedsterug,waaromzoudatzozijn?”

Reflectereniseenleerproces(zieafbeelding‘beschrijvend>creatief’).Mottartzegtdatstudentenvaaktesnelzichvan‘beschrijvend’naar‘creatief’bewegen.3“Studentenmoetenvaakgroeieninhetinterpreterenenkritisch-analyseren.Hetgaatnietenkelom‘reflectie’welom‘kritischereflectie’:waaromhebikdiekeuzegemaakt?watzijnmijnvooronderstellingen?Zokrijgendestudenteneenanderekijkenblijfthetbeterhangen.”

Goedeendiepgaandereflectievereistoefeningengeduld.Wekunnenvanstudentennietverwachtendatzemeteeneenkritisch-analytischereflectieoverhunervaringenneerschrijven.

3Ofwaarbijstudentenvoornamelijkophet‘technische’niveaublijvenhandelen:watisergebeurd,enhoekanikhetvolgendekeerandersdoen?Erisechternoodaaneenmeerbredeengelaagdereflectie.ZieKelchtermans,G.,“WhoIaminhowIteachisthemessage:self-understanding,vulnerabilityandReflection”,TeachersandTeaching:theoryandpractice15:2(2009),pp.267-269.

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

Varona(1999)beschrijftverschillendefasesofniveausinreflectiewaarbijdestudentevolueertvaneenbeschrijvend,naarpersoonlijkinterpreterend,kritisch-analytischencreatiefniveau.4

Hoereflecteren?

Opties:- Alleen–metpeers–metandereactoren,- Aldannietbegeleid,- Vormen:lezen–schrijven–doen–vertellen.

Vaakgrijpenstudentennaardegeschrevenopties–ofwordenzedaartoeuitgenodigd/aangespoord:dagboeken,case-studies,lees-enschrijfopdrachten,essays,…Maaranderevormenzijnookmogelijk,bijvoorbeeldaandehandvanfoto’s,beeld,videomateriaal,‘doenenvertellen’(ingroep,rollenspel,theater),…“

Hetbelangvanverhalen

Wanneerstudentenreflecterenoverhunervaring,danvertellenzijsteedseenverhaal.Eenverhaaloverzichzelf(indieervaring),maarsteedsinrelatietotanderen.Verhalenvertelleniseenbelangrijkemanierombetekenistegevenenteinterpreteren.Daaromishetbelangrijkom‘studentenopverhaaltelatenkomen’”,zegtMottart.“Jedaagthendanuithetverhaalvanhunervaringtevervolledigen,eenalternatiefplotteverzinnen,zichdieperintelevenindepersonages,hetverhaalteherschrijvenvanuiteenanderpersonage…Hetzijndezeverhalendiedeelbeginnenuitmakenvanhuneigenverhaal(verleden,heden,toekomst),enwaarinhetverhaalvanandereneenbelangrijkerolspeelt.”

Begeleiding:roleninvullingdocent

“Jerolalscoachenondersteuner”,zegtMottart,“is:je‘geeftdingenterug’,jebenteen‘reflector’,maargeeftookaanwaardestudentmeeroverkannadenken.Jebiedtzoweluitdagingalsondersteuning.”Daaromispositievefeedbackenherkaderingvanbelang(cf.rolvandeachteruitkijkspiegel):aangevendatdestudentookuitnegatieveoftegenvallendeervaringenkanleren.

Optermijnhelptdecoachdestudentniveaustelerenonderscheiden:rationeelofemotioneel,oppervlakteofdiepte,analytischofassociatief.Inhetproceskomendanpatronennaarboven,ontdektdestudentelementendievaakterugkomen.Daaromzijngoeddoordachterichtvragenvanbelang.Indefeedbacksteljebestvragenaandestudentendiehendieperlatennadenkenoverhetbelangenimplicatievanwatzemeemakenenhieroververtellen.

Decrucialevoorwaardevoorditprocesiseenveiligeomgeving,eenklimaatvanvertrouwenenrespectwaarindestudenteerlijkdurftnadenkenendeeigendenkkadersinvraagdurftstellen.

4Varona,L.T.,“FromInstrumentaltoInteractivetoCriticalKnowledgeThroughService-learninginSpanish”,inJ.Hellebrand&L.T.Varona(eds.),ConstruyendoPuentes(BuildingBridges):ConceptsandModelsforService-learninginSpanish,Washington,D.C.:AmericanAssociationforHigherEducation,1999,pp.68-75.

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

2–Videocoaching:metVerBEELDingaandeslag‘VerBEELDing’iseenvideocoachingsmethodiekdiebinnendeArteveldehogeschoolisontwikkeldvoorprofessionalsdiemetkinderentussen0enzesjaarwerken.IneHostynenSofieVerschaeve,docentenonderzoekerresp.bachelorPedagogievanhetjongekindenbachelorKleuteronderwijsbijdeArteveldehogeschool,lichttenditophetLerendNetwerkvan28maart2018toe.Onderstaandetekstisvanhunhand.Videocoaching5zienwealseenmogelijkenzinvolantwoordopvolgendevragen:1. Hoekunnenwedetotaleontwikkelingenervaringenvankinderenobserveren?2. Hoekunnenwedieobservatiebinnendeeigenpraktijkcontextzorijkmogelijkmakenende

focusopdekinderenzosterkmogelijkbehouden?3. Hoekunnenweonszelfenbegeleiderscoachenomvanuitdieobservatieblijvendtegroeienin

rijkeenkwaliteitsvolleinteractiesenzoalleontwikkelingskansenvoorallekinderentewaarborgen?

Eenrijkeinteractiemetkinderen

Wezijngeïnteresseerdinwatkinderendoenomdatwezeverderwillenbrengeninhunontwikkeling.Wewillenkijkennaarwatkindereninteresseert,wewillenonsfocussenopwatzedoenenzeggenomhenvanuitdezeobservatiesverderteondersteunen.Kinderenhebbenimmerseeninherentedrijfveeromallepotentieeldatzebezittenteontwikkelenenontplooien.Bovendien

5gabaseerdop“VerBEELDing.Interactieinbeeld,interactieingesprek.”Bracke,G.,Hostyn,I.,Steverlynck,A.,&Verschaeve,S.(2018).Gent,Arteveldehogeschool.Vooreenuitgebreideversievandetekstenbijhorendebronvermelding:https://www.arteveldehogeschool.be/verbeelding/

Rijkeontwikkelingkinderen

Rijkekijknaarkinderenin

ontwikkkeling

Rijkeinterac1ebegeleider-

kind

Rijkecoachingvan

begeleiders

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

toontelkkindeennatuurlijkdrangomteleren.Elkkindisregisseurvanzijneigenontwikkeling...enmaaktnieuwe‘kennis’vanuitverwondering.

Hetkindontwikkeltineenstimulerendecontext:ininteractiemetanderen(kinderenénvolwassenen)enineenondersteunendeomgeving(ruimteenmaterialen).Kwaliteitsvolleenpositieveinteractiesineenrijkeenstimulerendeomgevingzijnduscruciaalvoorkindereninontwikkeling.

Uitonderzoekblijktdateenkwaliteitsvolleinteractietussenvolwassenenenjongekinderenduidelijkpositieveeffectenheeftopdeontwikkelingvankinderen,ookoplatereleeftijd.Zekervoorkinderenuitkansengroepenkunnenkwaliteitsvolleinteractieseengrootverschiluitmakenoplangetermijn.

Eenrijkekijknaarkindereninontwikkeling

Hetgaatbijkwaliteitsvolleinteractiesvaakomdiekleinedingendiejealsbegeleiderineenkinderdagverblijf,indepeuter-ofkleuterklasofineenbuitenschoolseopvangkuntdoenomdeontwikkelingvankinderentestimuleren.Daarvoormoetjehetkindvolgeninzijnontwikkeling,inzijnspel,inzijn‘zijn’enaansluitenbijdebehoefteneninteressesvanhetkind.Hiervoormoetjenietalleenopdehoogtezijnvanhetontwikkelingsverloopvankinderen,jemoetookwetenhoejekinderenkuntobserverenopeenrijkemanier.Alsdezeobservatieszokwaliteitsvolmogelijkzijn,zoholistischmogelijkenalsdieobservatiesrekeninghoudenmethetuniekevanhetkind,danzijnzeeenmotoromkwaliteitsvoltekunnenhandelen.Observerenvandeontwikkelingvankinderenisduseenkernvaardigheid!

Eenrijkecoachingvoorbegeleiders

Observerenisineendagelijksewerkcontextnietzoevident:erzijnveelkinderen,hetisdruk,eriseendagelijkseroutinediegevolgdwordt,…Schriftelijkobserverenofterplaatseobserverenvraagtveelinspanningentijddienietnaardekinderenzelfkangaan.

Videocoachingiseenwerkbareendoeltreffendemethode,hetmaakthetobserverenvanenreflecterenoverkwaliteitsvolleinteractiesmogelijk.

Videobeeldenuitdeeigendagelijksepraktijkzijnhetuitgangspunt:datzijndusauthentiekeenpersoonlijkesituaties.Hetiseenobservatiemiddeldatdetotaleontwikkelingvanhetkindinkaartbrengtendetotaleervaringvanhetkindinbeeldbrengt:hetkindalsuniekpersoonininteractiemetdewereldendebegeleider.Demethodiekdaagtdebegeleideruit-doorkleintekijkennaardeervaringen,ontwikkeling,ontplooiing,entalentenvandekinderen-natedenkenoverdeeigenrolinderijkeenkwaliteitsvolleinteractie.

“Onderzoektoontookaandatprofessionaliseringsinitiatievenwaarbijmenfocustopdiedagdagelijkseinteractiemetjongekindereneenpositiefeffecthebbenopdeverdereontwikkelingvandeinteractievaardighedenbijprofessionals,enditongeachtdeopleidingprofessionals.Videocoachingmaaktreflectiemogelijkopmaatvanelkeindividueleprofessional.Recentonderzoekmaaktdithard:videobegeleidingheefteffectopdeinteractievaardighedenvanbegeleiders–zowelbeginnersalsprofessionalsmetwerkervaring.Debeeldenlatendeprofessionalstoeevenafstandtenemenvandedagelijkserealiteitenzichzelfindepositievanobservatorteplaatsen.Debeeldenlenenzich

Uit:InspiratieverslagvandelerendenetwerkenKleinekinderen,grotekansen.Hefbomennaarrijkekansen.Deleraarénlerarenopleidermakenhetverschil.

dusnadienookuitermateom,indialoogmeteencoach,teanalysereninfunctievanzelfreflectieoverdeeigeninteractievaardighedenenaansluitendbijdeeigenontwikkelingsnoden.”

Eenbelangrijkevoorwaardevoorhetsuccesvanvideocoachingiseengoedenonderbouwdkaderomdeblikterichtenendoelgerichtnaarbeeldfragmententekijken.‘VerBEELDing’biedtditaan,metfocusopdekinderen!

Onderzoektoontookaandatprofessionaliseringsinitiatievenwaarbijmenfocustopdiedagdagelijkseinteractiemetjongekindereneenpositiefeffecthebbenopdeverdereontwikkelingvandeinteractievaardighedenbijprofessionals,enditongeachtdeopleidingprofessionals.Videocoachingmaaktreflectiemogelijkopmaatvanelkeindividueleprofessional.Recentonderzoekmaaktdithard:videobegeleidingheefteffectopdeinteractievaardighedenvanbegeleiders–zowelbeginnersalsprofessionalsmetwerkervaring.Debeeldenlatendeprofessionalstoeevenafstandtenemenvandedagelijkserealiteitenzichzelfindepositievanobservatorteplaatsen.Debeeldenlenenzichdusnadienookuitermateom,indialoogmeteencoach,teanalysereninfunctievanzelfreflectieoverdeeigeninteractievaardighedenenaansluitendbijdeeigenontwikkelingsnoden.

FILM-Coachjelerarenmeteencamera

Videocoachingiseenideaalmiddelvoorzelfreflectieenprofessionalisering.Confronterend,deugddoendenergleerrijk.HoeervarenlerarenAnnickenMaaikedit?BekijkhetopKlasse.

www.klasse.be