Als eerste kijken we naar de ontwikke-lingen die vooral de levensverzekeraars treffen. Een viertal

ontwikkelingen doen zich voor op de levenmarkt anno 2011.

Bankspaarproducten drukken de verkoop van levensverzekeringen steeds verder omlaag:In 2009 daalde de verkoop van het aantal verzekeringspolissen met 15 procent. Deze trend zet zich in 2010 en 2011 door. Het overgrote deel van de productie is verschoven naar bankspaarproducten en in 2010 en 2011 is nagenoeg iedere verzekeraar met een eigen bankspaarproduct (via een eigen bank of bankpart-ner) op de markt gekomen.

Overlijdensrisicoverzekeringen zijn de enige groeimarkt voor levensverzekeraars:Na een daling van 9 procent in 2009, steeg het aantal verkochte overlijdensrisicoverzekeringen in 2010 met 21 procent. Dit is mede het gevolg van de opkomst van banksparen, waarbij losse overlij-densrisicoverzekeringen worden gesloten. In deze markt is door de toetreding van buitenlandse prijsvechters als TAF en Cardiff een prijzenoorlog uitgebroken, waardoor de marges zwaar onder druk staan.

Closed Book Consolidators oriënteren zich op de Nederlandse markt:De Nederlandsche Bank (DNB)

30

In 2009 heeft Atos Consulting een tweetal scenarioanalyses gemaakt over de pensioenmarkt en de levenmarkt in 2020. De analyses schets-ten per markt vier mogelijke toekomstwerelden. Ruim een jaar later zien we een aantal belangrijke ontwikkelingen in de leven- en pensi-oenmarkt. Wat betekenen die ontwikkelingen voor de toekomst van de huidige marktspelers? Eén conclusie is alvast te trekken: de pensi-oen- en levensverzekeraars krijgen het de komende jaren zwaar. Veel van de nu bekende namen zullen verdwijnen!

SHAKE OUT leven­en pensioenmarkt?

maakte in haar kwartaalbericht van december 2010 bekend dat verschillende buitenlandse Closed Book Consolidators (bedrijven gespecialiseerd in het opkopen en afhandelen van gesloten verzeke-ringsportefeuilles) zich hebben gemeld met interesse voor de Ne-derlandse markt. DNB is positief over deze ontwikkeling, omdat verkoop van gesloten portefeuilles en het afstoten van legacysyste-men verzekeraars kan ontlasten en hun financiële positie kan ver-beteren.

Overcapaciteit in de levensverzekeringsmarkt:In februari 2011 waarschuwde DNB voor overcapaciteit op de le-venmarkt: ‘Onder deze marktom-standigheden bestaat het risico dat verlieslatende producten in de markt worden gezet, hetgeen de levensvatbaarheid van verzeke-raars op termijn kan bedreigen.’ DNB verwacht dat levensverzeke-raars hun bedrijfsmodel moeten aanpassen om in deze markt te kunnen overleven.

pensioenmarkt anno 2011De pensioenmarkt is in beweging als gevolg van afnemende solidari-

Het grootste deel van de nu op te richten ppi’s zal niet succesvol zijn

de Beursbengel | nr. 806 | juli­augustus 2011

0611_bs_binnenwerk_v3.indd 30 29-06-11 15:58

teit, economische ontwikkelingen en het pensioenakkoord. Maar er zijn ook specifieke ontwikkelingen die de pensioenverzekeraars zul-len treffen:

API en PPI:De regering heeft besloten om in fasen de Algemene Pensioeninstel-ling (API) te introduceren. Dit is een nieuwe pensioenuitvoerder, die beter zou moeten kunnen inspelen op de kansen die de Euro-pese ontwikkelingen bieden. De introductie van de Premie-pensioeninstelling (PPI) behelst de eerste fase van dit proces. De PPI speelt in op de ontwikkelingen bij defined contribution-regelingen. De PPI mag namelijk niet zelf garant staan voor beleggingsren-dement of de hoogte van uitke-ringen. Het risico voor de pensi-oenuitkering ligt hiermee bij de werknemer. De verwachting van de markt is dat de PPI een groot succes wordt. Dit blijkt uit het aantal opgerichte en op te richten PPI’s (de teller staat op dit moment al op meer dan 10 aangekondigde PPI’s). Er veranderen per jaar maximaal tussen de 50.000 en 100.000 deelnemers per jaar van pensioen. Hiermee is naar onze mening op dit moment ruimte voor 3 tot 5 PPI’s op de Nederlandse markt. Dit zal betekenen dat van de nu op te richten PPI’s het grootste deel niet succesvol zal zijn, of zijn heil voor-al in het buitenland zal moeten zoeken. Echter, op dit moment kan niemand het zich veroorloven de boot te missen. Met andere woor-den: de keuze ligt tussen poten-tieel niet succesvol of überhaupt niet meespelen. De keuze valt tot nu toe op het eerste.

pensioen­ en levenmarktAls laatste gaan we in op de ont-wikkelingen die impact hebben op zowel pensioen- als levensverze-keraars:

Het verbod op provisie brengt een nieuwe wereld:Minister de Jager verbiedt provi-sie op complexe producten per 1 januari 2013. Hierdoor zal er een splitsing ontstaan tussen advies en bemiddelen (verkoop). Inter-mediairs schuiven op van een ver-

koopkanaal voor de verzekeraar naar een vertrouwde adviseur van de klant. De intermediair zal met nieuwe businessmodellen moeten komen om te overleven. We zullen binnen de intermediaire markt schaalvergroting, consolidatie en de opkomst van discountformules gaan zien. De relatie tussen verze-keraar en intermediair zal zakelij-ker worden en de intermediair zal eisen dat de verzekeraar zijn zaken administratief op orde heeft. Ook zal de intermediair te allen tijde een breder assortiment hebben dan alleen verzekeringsproducten. Bankproducten zullen mee wor-den genomen in het adviestraject. Voor verzekeraars zal het noodza-kelijk worden een multichannel-distributiestrategie te ontwikkelen en niet langer te vertrouwen op het intermediaire kanaal voor hun omzet.

Solvency II brengt voor kleinere en middelgrote pensioen­ en levensverzekeraars hoge kosten met zich mee:Solvency II zal een aanzienlijke invloed hebben op de financiële positie van vooral kleinere en mid-delgrote pensioen- en levensverze-keraars:- Sommige portefeuilles en verze-

keraars zullen moeten voldoen aan hogere kapitaaleisen.

- Legacysystemen zullen in som-mige gevallen moeten worden vervangen of tegen hoge kosten aangepast.

- Vooral bij de kleine en mid-delgrote verzekeraars kan het nodig zijn om te investeren in de verbetering van Asset-Liability Management (ALM) en het risi-cobeheer.

strategiscHe keuzes onvermijdelijkOnze analyse geeft duidelijk aan dat de toekomst is aan transpa-rante, eenvoudige pensioen- en levensverze-keringen, die tegen lage kosten zijn te administreren. Pensioen-verzekeraars kunnen deze producten bieden via een

31

SHAKE OUT leven­en pensioenmarkt?

‘greenfield’-model: een nieuwe DC-pensioenverzekeraar (Defined Contribution) die geen last heeft van de legacykosten uit het ver-leden. Aangezien de kosten van de huidige portefeuilles te hoog zijn, zullen deze zo snel mogelijk moeten worden afgebouwd en gemigreerd naar de nieuwe DC-verzekeraar. Een alternatief is dat de verze-keraar meedoet met de huidige marktbeweging en een PPI-opzet. Een pensioenverzekeraar heeft hierbij in principe twee opties: men kan zelf, al dan niet in een joint venture, een PPI starten (voorbeelden zijn Delta Lloyd met BinckBank en ASR met Brand New Day) of zich beperken tot een rol als leverancier van verzekerings-producten aan een PPI (bijvoor-beeld Generali die levert aan de PPI van Robeco). Voor pensioen-verzekeraars is het in ieder geval zeker dat de broekriem moet wor-den aangehaald, wil men de slag om de pensioeneuro de komende jaren winnen. Voor levensverzekeraars ligt de situatie anders. Met de opkomst van bancaire alternatieven en nieuwe businessmodellen (busi-ness process outsourcing, focus op directe kanaal) in de levenmarkt zien we verdringing van de oude orde. Nieuwe (buitenlandse) toe-treders zonder legacyverleden en een ‘low cost business’-model plus banken met hun substituutproduc-ten zullen een groot deel van de markt overnemen. Alleen levens-verzekeraars die hun businessmo-del kunnen aanpassen en de kosten drastisch reduceren, zullen naar mening overleven. Naar verwach-ting is er in de komende vier tot tien jaar nog maar ruimte voor vijf tot tien levensverzekeraars. Deze verzekeraars zullen zich richten op risicoverzekeringen (als aanvul-lend product op banksparen en PPI) en op Direct Ingaande Lijf-rentes. Voor deze producten geldt dan wel dat ze zeer transparant en eenvoudig moeten zijn en tegen lage kosten kunnen worden gead-ministreerd.

Stephan Linnenbank RM en Richard Klaa-sen. Beide auteurs zijn werkzaam bij Atos Consulting te Utrecht. Linnenbank is partner en Klaasen Bos is Executive Business Consultant.

de komende vier tot tien jaar is er nog maar ruimte voor vijf tot tien levensverze­keraars

meer inFormatie?Op www.nl.atosconsulting.com/nl-nl/business_insights/scena-rio_planning/default.htm vindt u uitgebreide scenarioanalyses van onder andere de pensi-oenmarkt, de levenmarkt en de zorgmarkt.

de Beursbengel | nr. 806 | juli­augustus 2011

0611_bs_binnenwerk_v3.indd 31 29-06-11 15:58