Als een donderslag bij heldere hemel

Ruud van der Kruijk, neuroloog Slingeland Ziekenhuis Doetinchem

Mede namens Sarah Vermeer, neuroloog Rijnstate, Peter

Coppens huisarts te Ulft en Rik van Dijk huisarts te Arnhem

Inleiding:

• Definitie: Sudden headache

• Onderscheid: onschuldige en minder onschuldige vormen

• De voornaamste DD van beide groepen

• Iets accent op de voornaamste oorzaken

• Red Flags

• Take home message

Wat is sudden headache?

• Definitie: SH of thunderclap headache is een ernstige hoofdpijn die plotseling begint en binnen seconden tot minuten haar maximale ernst bereikt. Begeleidende verschijnselen zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak . In 10-25% afhankelijk van de setting van de gevallen is sprake van een SAB. 10-43% van de SAB patiënten heeft vooraf een warning leak

Wat zijn de oorzaken van SH?

• Relatief of absoluut onschuldig versus

• Niet te missen diagnosen met verstrekkende consequenties

Wat zijn de relatief onschuldige oorzaken van SH?

• Migraine

• Migraine varianten: Cluster,icepick, post coïtaal, inspannings-, hoest-

• Post traumatisch

• Viraal infect/influenza, Sinusitis

Welke oorzaken mag je niet missen?

• Oog gerelateerd of dat lijkt zo: glaucoom, arteriitis temporalis

• SAB, ICH, ICVA-ASG, Sinustrombose

• Carotis of vertebralis dissectie

• Meningitis/encefalitis

• Infectieus: pneumonie, sepsis

• Maligne hypertensie, RVCS

• Acute hydrocefalus of inklemming door RIP

SAB

• 5% van de beroertes in Nederland

• 85% geruptureerd aneurysma, 10% perimesencephale bloeding, zeldzame oorzaken:

• kenmerk: ongewone, hevige hoofdpijn welke acuut is begonnen,gedaald bewustzijn in 50% focale tekenen in 30%

• Diagnose CT, CTA, eventueel LP

• Behandeling: Coiling of clip

SAB!

Nekstijfheid

meningoencefalitis

• Viraal of bacterieel

• Hoofdpijn+ koorts+ overige infectie verschijnselen+nekstijfheid (cave gedaald bewustzijn)+eventuele neurologische verschijnselen

• Diagnose op lumbaal punctie meestal na ct, tevens lab-onderzoek, kweken, onderzoek naar oorzaken e.d.

• Behandeling: spoed antibiotica dexa, en virostatica

ICH/ICVA-ASG/sinustrombose

• Hoofdpijn, uitvalsverschijnselen, eventueel insulten

• Diagnose op CT,CTA, CTV evt. MRI/MRA

• Behandeling : onderliggende oorzaak

RIP/hydrocefalus

• Hoofdpijn, misselijkheid, braken, bewustzijnsdaling, uitvalsverschijnselen, gedragsverandering

• Diagnose op CT, MRI

• Behandeling: dexamethason, hypertoon zout, drainage spoeddecompressie

Acuut glaucoom

• Acute stijging intra oculaire druk

• Visus stoornissen, pijn, misselijkheid braken, pupilafwijkingen, roodheid en eventueel zwelling en pijn bij palpatie.

Primaire hoofdpijnen

• Mee bekend

• Klassieke presentatie en beloop

• Geen red flags bij de anamnese

• Geen afwijkingen bij algemeen lichamelijk en neurologisch onderzoek

• Eventueel normale beeldvorming

Red Flags bij SH

• Start > 50 jaar • Belangrijke verandering in

karakter of ernst "worst headache ever"

• Toename bij hoesten , verticaliseren of beweging

• Hoofdpijn die geleidelijk erger wordt

• Veranderingen in persoonlijkheid bewustzijn of mentaal functioneren

• Hoofdpijn met koorts, nekstijfheid, neurologische afwijkingen

• Hoofdpijn met pijnlijk rood oog en/of visusdaling

• Gevoelige slaapstreek • Hoofdpijn na trauma • Hoofdpijn na ontwaken of

ontwaken door hoofdpijn • Hoofdpijn bij bekende

maligniteit, immunodeficientie of sterkere bloedverdunning

• Positieve familieanamnese voor meerdere aneurysmatische bloedingen.

Take home message!

• Sudden headaches komen niet zelden voor

• Oorzaken zijn primair en onschuldig maar ook niet zelden secundair en bedreigend

• Het klinisch onderscheid is echter zonder hulponderzoek vaak niet mogelijk

• De analyse is vooral gebaseerd op de frequentie van bedreigende aandoeningen en vereist vaak een spoedverwijzing naar de 2e lijn

VRAGEN?