Afweer in de praktijk

Annelies Pustjens,Horst Wolter

14 januari 2012

Met dank aan: Marcel Kamp

Rob van WoerkomJan van Delden

Sjef Nilwik

Doelen:

• “Hé leuk idee, daar kan ik wel wat mee.” – Geheel of deels in de eigen klas.

• Antwoord op: “Waarom doe je dat zo?”– Een stukje theorie.

• “Als ik nu zelf zoiets wil doen?”– Een paar handvatten.

Inhoud

• Casus 1: Aanval van de MRSA• Theorie• Casus 2: Wie krijgt de prik?• Casus 3: Bloedbank• Toetsing• Ervaringen van leerlingen en docenten• Discussie: ideeën voor een nieuwe casus?

De ramp in Volendam

2000/2001

Cafe ‘Het Hemeltje’

• 31 december 2000

Oud en nieuw feest

Paniek

Slachtoffers

Brandwonden tekenen je voor de rest van je leven.

Na de ramp?

Lees het artikelNederlandse ziekenhuizen wilden slachtoffer

niet verplegen

Context 1: aanval van de MRSA

• Welke vragen roept dit artikel op?

• Welke vragen zijn relevant vanuit de biologie?

Opdracht voor leerlingen

Hoofdvragen voor deze context:•1. Hoe kon de situatie ontstaan dat een patiënt die medische hulp nodig had, niet op tijd geholpen kon worden in het ziekenhuis?•2. Hoe kan deze situatie in de toekomst voorkomen worden?

Opdracht: 1. Je maakt deelvragen, die elk een klein aspect van de hoofdvraag aanpakken.2. Je zoekt informatie op basis van de deelvragen, bijvoorbeeld door experts te ondervragen.

Verwerking voor leerlingen• Vragen beantwoorden dmv expertgroepen

Expert 1: Analist medische microbiologie

Expert 2: Internist-infectioloog

Expert 3: Verpleegkundig beleidsmedewerker

• Concept map maken

Opzet: waarom zo?

• Voorbeeld van een invulling van de concept-context benadering.– (zeker niet de enige mogelijkheid!)

• Belangrijkste doel: Het leren gebruiken van biologische kennis in praktijksituaties.

• Belangrijkste middel: praktijksituaties als uitgangspunt voor aanleren van de leerstof.

Opzet: waarom zo?

Didactische kernbegrippen• Relevantie– Leerlingen ervaren de relevantie (‘waarom moet ik dit

weten?’)– De situatie is maatschappelijk/biologisch relevant

• Samenhang– Ontwikkeling van kennisnetwerk (ipv loshangende

feiten).– Gebruiken van dit netwerk om situaties te begrijpen.

Opzet: de uitdagingen

1. Relevantie: Keuze van praktijkvoorbeelden: relevant en interessant (voor leerlingen en de biologie).

2. Leerstof: Selectie: benodigde kennis is nodig om de situatie te begrijpen?

1. Met name natuurlijk biologisch2. Kern van de stof (thema afweer, maar overlap

met microbiologie

Opzet: de uitdagingen

3. Didactiek: Meeste praktijksituaties zijn erg complex: hoe didactiseer je zo`n voorbeeld?

4. Samenhang: Verzamelen van opdrachten die de opbouw en gebruiken van kennisnetwerk stimuleren

Opzet: uitleg van eerste context

• Relevantie: – aangrijpend verhaal, resistentie is zeer actueel

• Didactiek: – het stellen en beantwoorden van deelvragen nav

artikel en hoofdvragen • Leerstof: – bacterie, antibiotica, afweer (3 linies), witte

bloedcellen• Samenhang: – Conceptmap

Context 2: Wie krijgt de laatste prik?

• Introductie: 4 kandidaten in de wachtkamer.

• Opdracht: vul het argumentenschema in

Opzet: uitleg van tweede context• Relevantie: – Biologisch: ja.– Voor lln: minder aangrijpend– Echtheid: afspiegeling van werkelijke vraagstukken

• Leerstof:– Virus, vaccinatie, b/t lymfocyten

• Didactiek / werkvormen:– Beargumenteren van keuzes

• Samenhang:– Uitleg docent, vergelijkingsopdrachten

Context 3: bloeddonaties

Voor leerlingen:• Tekst met informatie over bloed,

bloedgroepen, rhesusfactor bij zwangerschap.• Vragen over donaties• Maken concept mapVoor u:• Vergelijk de 3 contexten eens?

Overlap en uitbreiding

Overlap: structuurgevend

Lichaamsvreemde stoffenZiekteverwekkers

Behandeling / kunstmatige afweer

Natuurlijke afweer

Opzet: uitleg van derde context

• Relevantie: – Praktijksituatie krijgt veel minder aandacht. Vergelijk

met examenvragen.• Leerstof:– lichaamseigen/vreemd, bloedgroepen, …

• Didactiek / werkvormen:– Vragen maken, zelf ‘werking’ van bloedgroepen

achterhalen. • Samenhang:– Conceptmap en herhaling

Toetsing

• Optie 1: Context 3 als groepstoets

• Optie 2: ‘gewoon’ SE, gebaseerd op eigen, examen- of methodevragen

Ervaringen: leerlingen• Enquête, N=11 (maar vergelijkbaar met resultaten van voorgaande jaren)

• Resultaten:

• Opvallend: Conceptmap gewaardeerd.

voorbeeld Helemaal mee eens

Enigszins mee eens

Neutraal Een beetje oneens

Totaal mee oneens

Interessant

1 2 3 4 5

MRSA Griepprik Bloed-donaties

Interessant 1,9 2,1 1,4

Realistisch 1,5 2,4 1,5

Nuttig 1,8 2,0 1,5

Totaalpunt:

7,8

Ervaringen: docent

Opvallende zaken tijdens de uitvoer:• Interesse• Actieve werkhouding, participatie

+ en - punten

• Relevantie: + spreekt leerlingen aan (spreekt docenten aan…)- kost tijd

• Leerstof:+ focus op kern- geen naslagwerk in materiaal- keuzes in leerstof > door beperkingen in tijd en context

• Didactiek:+ actief bezig, afwisseling in opdrachten + (afwisseling in methode)- kost voorbereidingstijd- moeilijk in te halen bij lesverzuim

• Samenhang:+ begrippen komen terug in verschillende situaties+ nadruk op relaties tussen begrippen- moeilijk te toetsen

+ en - punten

Op zoek naar nieuwe casussen:

• Leven met SLE: Systemische Lupus Erythematosus

• Op basis van een blog van een patiënte• Auto-immuunziekte, MHC-eiwitten• Maar te moeilijk voor havo,

wel succesvol op vwo.

• Voorbeeldvraag:• Heeft deze patiënte baat bij één van de

volgende kuren?a. Antibiotica-tabletten.b. Pillen die de aanmaak van lymfocyten onderdrukken.c. Jaarlijkse vaccinatie tegen het griepvirus.d. Injecties die de activiteit van lymfocyten versterken.

Op zoek naar nieuwe casussen:

Vragen?Opmerkingen?

Opzet: overzicht

Lesnr. Onderwerp Activiteiten1 Aanleercontext:

MRSA-Onderdompeling (introductie)-leerlingen schrijven vragen op-verdeling van rollen (informatiepakket)

2 -leerlingen bestuderen rollen (evt als huiswerk)-per rol praten leerlingen over onduidelijkheden en de belangrijkste onderdelen.

3 -Leerlingen met verschillende rollen leggen de stof aan elkaar uit.- leerlingen beantwoorden de vragen- bespreken van de vragen: theorie eraan koppelen.

4 -Leerlingen maken een concept map5 - Leerlingen maken een concept map.

- concept maps bespreken6 Evt theorieles Docent zet (met lln) theorie op een rijtje7 Oefencontext:

Griepprik-Onderdompeling (Introductie)-opdrachten maken over griep en -vaccinatie

8 -invullen schema: bedenken van voor en tegenargumenten voor de keuze van een kandidaat

9 -opdrachten over risicogroepen en vaccinatie-klassikaal verdedigen en argumenteren van de keuze

10 Schakelen

-vergelijken tussen context 1 en 2-theorie op een rijtje- samenhang tussen onderwerpen

11 Toets context:Bloedbank

-toets-vragen over bloedbank

12 -nakijken toetscontext- theorie uitbreiden

13 Evt individuele toets.