De valse trage in Jo Vandeurzen

De campagnedag begint vroegvandaag. Bij het krieken van deochtend spreekt Vandeurzeneen aantal ziekenhuisdirectiestoe over het dilemma van hun

sector: hoe combineer je een versnellendeschaalvergroting in de sector met steedsmeer vraag naar persoonlijke dienstverle-ning aan de patiënt. Hij spreekt als een die-sel, de grapjes zijn erg gedoseerd, maar hijkent zijn dossier. Hij vertelt hen overCapio, een beursgenoteerde zorggigantdie met 15.000 man personeel 100 zieken-huizen in acht Europese landen beheert.Hoe het budget niet langer zal toelaten datieder ziekenhuis vanuit een standalonepo-sitie blijft draaien, hoe ze zullen moetenleren vanuit grotere verbanden hun kos-ten te minderen en efficiënter te worden,en dat te combineren met nieuwe techno-logie en dataverwerking om de patiëntbeter te begeleiden. Zelfs het woord ‘inter-operabiliteitsstandaarden’ komt er moei-teloos uit. Vandeurzen is een dossiermensmet een visie, geen bevlogen ideoloog.

PISKE

De ergste slag voor zijn imago werd JoVandeurzen ooit toegebracht door zijnpuberende zoon, die hem in een interviewmet Humo eigenlijk maar “een piske”vond. En ook al had hij het alleen over defamiliale situatie, waar mama overduide-lijk de scepter zwaait, het paste naadloosin de gezapige, soms wat FredFlintstoneachtige uitstraling vanVandeurzen, die ook karikaturisten als ErikMeynen graag gebruiken. Of in de stellingvan Jean-Marie Dedecker, die Vandeurzenhet charisma van een lavabo toedichtte.

“We hebben toen met de vrienden eenmet bloemen gevulde lavabo aan zijn zij-gevel gehangen, want één van zijn meerinnemende kantjes is een grote zelfrelati-vering”, zegt zijn boezemvriend van dertigjaar Jos Stalmans, directeur van VKW-Limburg. “Dat Lamme Goedzakimagokleeft hem aan, maar klopt niet: dan maakje niet de politieke carrière die hij heeftgemaakt. Jo heeft een empathie voor ande-ren die soms aan het bovenmenselijkegrenst, maar er zijn er al die ondervondenhebben dat je beter niet over bepaaldegrenzen moet gaan.”

Wie daarvan kan meespreken is eenandere vriend, Bart De Wever, die innovember 2006 had bedacht dat het mis-schien een leuk idee zou zijn om Jean-Marie Dedecker in N-VA binnen te lijven.“Mijn plan hield steek, in theorie toch. Ennatuurlijk hadden we niet soloslimgespeeld, er was daarvan vooraf een ken-nisgeving aan CD&V gegeven, en ik hebeven de indruk gehad dat het daar wel zoupasseren, op voorwaarde dat we Jean-Marie één verkiezing op de bank haddenlaten zitten.”

Vandeurzen monkelt wanneer die episo-de opgerakeld wordt: “Achteraf bekekenbegrijp ik waarom N-VA dacht dat hetmogelijk had kunnen passeren bij ons.Ook al had ik Bart een tijd daarvoor algewaarschuwd via sms. Hij wist perfect datik het niet zag zitten. Maar hij zal welgeschrokken zijn toen bleek dat ik daarook zo duidelijk consequenties aan ver-bond.”

Een andere N-VA’er: “Bart heeft dekrachtsverhoudingen binnen CD&V toen

gewoon verkeerd ingeschat. Hij had deindruk dat Yves Leterme onze motivatiewel begreep, en dat hij ook inzag datDedecker voor het kartel een electoraalslimme zet was. Dus dacht Bart: als de baasvan ’t kot mee is, zal Vandeurzen ook welplooien. Wij dachten dat Leterme Batmanwas en Vandeurzen Robin, het hulpje datalleen met de Batmobile van het voorzit-terschap mocht rijden omdat Yves minis-ter-president geworden was. We vondendat we dat bijzonder goed gedaan hadden.Dat is even anders uitgedraaid.”

Bart De Wever: “Ik had de situatie ver-keerd ingeschat, ja. Ik viel van mijn stoeltoen ik Jo op de radio het kartel hoordeopblazen.”

Jo Vandeurzen: “Je kent CD&V goedgenoeg om te weten dat er veel momentenzijn dat je bij ons enerzijds-anderzijdsstrekkingen hebt. Maar hier zat menintern helemaal op één lijn. Het had zelfsniets te maken met druk vanuit het ACW,zoals gesuggereerd werd. Die vibratie inhet bestuur was unisono. Dan moet je alsvoorzitter functioneren. Ik heb daar nooitéén moment over getwijfeld, het was echteen brug te ver. De sterkte maar ook dezwakte van een kartelformule, en dat zie jeook bij sp.a en Open Vld, is dat de grote

partner altijd goed moet zorgen dat zijneigen corebusiness en geloofwaardigheidniet helemaal worden opgegeven aan deeenheid van het kartel. Een kartel knaagtaan de identiteit van de beide partners.Het maakt je eerst sterker, maar je komtonvermijdelijk uit op een probleem: ofwelis het doorgroeien, ofwel terugschroeven.De staart mag niet met de hond gaan kwis-pelen, zoals jij tot uit den treure geschre-ven hebt. Aan de figuur van Dedecker, aanzijn manier van politiek bedrijven, kleefteen politieke stijl die je niet kunt matchenmet die van CD&V, zoals we sindsdien alvele keren gezien hebben. Hij zou trou-wens ook binnen N-VA de boel overgeno-men hebben. Je kunt geen partij met

Dedecker zijn, alleen één van Dedecker.Misschien heb ik toen wel Bart De Weverzijn politieke carrière gered, zonder dat hijhet zelf besefte. (lacht) Voor hem was hetmisschien op korte termijn een interessan-te electorale optie, maar op lange termijnzou het niet werkbaar geweest zijn. Enfin,zie je het al gebeuren: Herman VanRompuy en Jean-Luc Dehaene die binnen-komen op een karteloverleg met N-VA enaan de overkant van de tafel Dedecker zienzitten? (lacht)”

Bart De Wever: “Ik ben toen door de

zwartste week uit mijn carrière gegaan.Wat ik toen enorm aan Jo heb geappreci-eerd, ook al was hij duidelijk de initiatief-nemer van de breuk, is dat hij daar nooitéén triomfalistisch woord over gesprokenheeft, wat vele anderen in de Wetstraatniet zouden kunnen laten hebben.Integendeel, daags nadien hing hij al volbegrip aan de lijn, om zonder reserves uitte leggen wat er was gebeurd. Hij heeft metoen thuis bij hem uitgenodigd en mepolitiek en menselijk opgeraapt. Tot danwaren we collega’s die heel goed metelkaar opschoten, toen zijn we vriendengeworden.”

En toen wist meteen ook iedereen inCD&V en N-VA dat ‘piske’ Vandeurzenzwaarder kon wegen dan Yves Letermezelf.

BELEIDSMENS

Jo Vandeurzen voert atypisch campagne:behalve dat ik die dag met hem meeloop,is er geen enkele afspraak met de media.Maar achtereenvolgens wel: een fotoshootmet lokale ACV-kandidaten in de kringwin-kel van Houthalen, waar veertig arbeiders6.000 ton ijskasten, wasmachines enander huishoudmateriaal herstellen voorsociale herverkoop. Een bedrijfsbezoekaan bouwbedrijf Jansen in Meeuwen-Gruitrode, in één generatie uitgegroeidvan klein stukadoorbedrijf naar 750 werk-nemers, en nu geleid door dochter Nadia,midden dertig, een vrouw die voldoendeenergie uitstraalt om een middelgrotestad draaiende te houden, en die een vurigpleidooi houdt om kindercrèches opbedrijventerreinen te kunnen oprichten,wat vandaag volgens de bestemmings-plannen niet mag. Dan naar Genk, waar demijnsite van Winterslag wordt omge-bouwd tot een creatief bedrijventerrein enwaar wereldberoemd keramiekkunste-naar Piet Stockmans al zijn atelier heeft.

De haven van Genk - ja, Genk heeft eenhaven - waar 60.000 opleggers per jaar pertrein naar Italië worden vervoerd zonderdat ze nog een kilometer autostrade zien,en waar de baas Vandeurzen onderhoudtover wat er wetgevend beter zou kunnen.

Even binnenwippen bij ’t Instapje inWaterschei waar ze hun eerste verjaardagvieren: het is een project waarbij twaalfvoltijdse begeleiders kleuters uit sociaalzwakkere gezinnen met spel en taalont-wikkeling ondersteunen nog voor ze naarde kleuterschool gaan, om iedereen metzo gelijk mogelijke startkansen te latenbeginnen. Het is een nevenproject van denegen jaar oude Opvoedingswinkel, waarouders terechtkunnen voor ieder mogelijkopvoedingsprobleem. Destijds was dat deeerste in Vlaanderen, en Vandeurzen waser één van de drijvende krachten achter.

We zijn ondertussen acht uur op de baan,en Vandeurzen heeft hooguit honderdmensen gezien en de hand gedrukt. Eenmanier van campagnevoeren die door demeeste politici, die van tv-studio naar chat-sessie naar andere tv-studio lopen, als anabsolute waste of time beschouwd zouworden.

Stilaan begrijp ik dat de standvastigheidwaarmee hij Dedecker tegenhield, nietalleen een stijlkwestie is, het gaat om eentotaal andere existentiële benadering vanwat politiek voor hen beiden is: eigen egoversus gemeenschapsdienst, tafelspringenversus langzaam opbouwen, schelden ver-sus luisteren, oneliners versus dossierken-nis, het politieke beest versus de bestuur-der van de res publica.

Vriend Jos Stalmans: “Eind jaren zeventigzochten we een provinciaal verantwoorde-lijke voor de scouts, en alle kandidaten diezich hadden aangemeld vonden we nietgoed genoeg. Jo leidde toen de grootstegroep van Limburg, met als totemnaamGespierde Cheetah, volgens hem het resul-taat een tijdelijke zinsverbijstering van deleiding die hem die naam gaf. Dat kloptniet, hij was erg sportief in die tijd. Zowatiedereen vond dat hij het moest doen,maar daar is heel wat overredingskrachtaan te pas gekomen, persoonlijke ambitiewas niet zijn drijfveer. Nooit geweest ook,Jo is bijna altijd gevraagd, heeft nooit ofzelden gekandideerd voor iets. Ik heb medaar wel eens kwaad in gemaakt, omdat ikvond dat hij op die manier veel kansen inzijn carrière onbenut gelaten heeft. Maarik moet mijn ongelijk toegeven: hij is eenvalse trage, hij is er op zijn manier ookgekomen, zonder vijanden te maken, enmet minder krassen op de ziel dan veleanderen. Kijk, wat hem typeert: bij zijn vijf-tigste verjaardag heeft hij een feest gege-ven voor zowat tachtig mensen. Hij haddaar zonder probleem de hele partijtop ennog wat grote namen uit de Wetstraatnaartoe kunnen laten komen. Wel, erwaren welgeteld drie Limburgse politici,meer kameraden dan collega’s, en voor derest niets dan vrienden, medewerkers enmilitanten.”

Peter Poulussen, oud-woordvoerder vanVandeurzen en Leterme: “Hij gruwt van depolitique politicienne, deBlackBerrycultuur, de clichés waarmeemen elkaar om de oren slaat. Je zult Jonooit betrapt kunnen hebben op een trot-toirinterview voor de 16. Hij zoekt oplos-singen, geen conflicten, en hij spreekt zichniet over een onderwerp uit waar hij noggeen nota met alle relevante cijfers en fei-ten over heeft. Hij heeft ook een onwaar-schijnlijk empathisch vermogen voor delogica en de argumenten van de anderen:als er iemand bij ons op het partijbestuurkritiek gaf op Joëlle Milquet zei hij:

‘De Morgen praatte met vriend en vijand’, luidt het introducerendezinnetje van deze reeks. Maar deze keer leverde langdurig zoeken nietéén vijand op. ‘Je zult die ook niet vinden’, weet oud-kartelpartnerBart De Wever. ‘Zelfs mensen die CD&V hartsgrondig haten,appreciëren Jo. Ik ken geen andere politicus van wie het beeld en dewerkelijkheid zo overeenstemmen.’ De man die misschien wel tezacht is voor de Wetstraat kreeg na de carrière van een schildpad,langzaam maar zeker opklimmend in de partijhiërarchie, zijndroomjob: als zoon van een Limburgse topadvocaat werd hij ministervan Justitie. Toen kwamen de val en het diepe gat. Maar tussen Genken Houthalen wordt in alle stilte een grote comeback voorbereid.

DOOR YVES DESMET / FOTO TIM DIRVEN

Wat drijft hen de komende campagne in, wat bepaalt hun wezen, hun politieke ziel? De Morgenplakte weken op hun vel, praatte met vriend en vijand en natuurlijk met de betrokkene zelf.

VANDAAG DEEL IV: JO VANDEURZEN

DE NIEUWE GLADIATOREN VAN DE WETSTRAATZENO66 ZATERDAG 23 MEI 2009 DE MORGEN

EX-WOORDVOERDER PETER POULUSSEN:

Hij heeft een onwaarschijnlijkempathisch vermogen voor de logica en de argumenten van de anderen. Datheeft hem het imago opgeleverd dat hijwat te soft is voor het haaiengevecht datde grote politiek zou moeten zijn. Wel, ik geloof dat we beter af zouden zijn met wat meer persoonlijkheden als Jo

‘Probeer je eens in haar Waals-Brusselsewereld te verplaatsen.’ Dat heeft hem somshet imago opgeleverd dat hij wat te soft isvoor het haaiengevecht dat de grote poli-tiek dan zou moeten zijn. Wel, ik geloofeerder dat we beter af zouden zijn met watmeer persoonlijkheden als Jo.”

Het is vier uur in de namiddag. We zijnterug in Genk aanbeland, waarVandeurzen een uurtje mee brieven gaatvullen en dichtplakken met zijn cam-pagnestaf van vrijwilligers, mensen vanwie hij de stem, zo mag worden aangeno-men, al lang op zak heeft.

DE BREUK

Op 23 september 2008 kondigde voorzit-ter Marianne Thyssen de definitieve breukvan het kartel aan.

Bart De Wever: “Eigenlijk wisten we al eenjaar dat dat ging gebeuren. In augustus2007 zijn alle Vlaamse voorstellen gelektvia Le Soir, dat was echt het definitieve sig-naal dat ze niet wilden. Al wat volgde, wastherapeutische hardnekkigheid. We dron-ken de kelk en de vraag was alleen of CD&Vkon weerstaan aan haar genetische drangom altijd maar verder te willen besturen.Jo zag dat ook. Ik denk dat hij, ook alomdat hij minister van Justitie was gewor-den en er minder bovenop zat, mentaal alde knop had omgedraaid, wist dat het

hopeloos was. (lacht) Hij was uit de shit, ikkon verder blijven ploeteren, eerst metEtienne Schouppe, dan met MarianneThyssen.”

Jo Vandeurzen: “Ik was nog lid van defameuze G4, zat er nog kort op en spraknog vaak met Bart over de situatie. Maar ja,in het leven van een organisatie moet je

soms de knopen doorhakken. En als KrisPeeters zijn nek uitsteekt, de gemeen-schapsdialoog wil aangaan, het mandaatdaarvoor vraagt en krijgt, en je ziet N-VA deweek ervoor het vertrouwen in de federale

regering opzeggen, dan weet je dat je meteen probleem zit. We werden meer enmeer een one-issue-partij over de staats-hervorming, en je moet oppassen dat jegeen achtervolger wordt van je kleinerepartner. Met alle respect: dat was hetdilemma van Bart ook. We apprecieerdenelkaar, maar we stonden allebei onder

druk van de achterban. Je wilt vasthouden,maar je voelt dingen blokkeren. Hoe pijn-lijk het ook is, dan moet je durven te schei-den. We zagen ook de sociaaleconomischemateries die op ons afkwamen, en we blij-

ven toch een partij die daar ook iets over tevertellen heeft. Ook toen heb ik gekozenvoor interne eenheid en cohesie. Dat is pri-oritair op de kartelformule. De zaterdagdat we congres hielden over N-VA zaten opdat podium mensen die wisten dat ze eenuur later moesten gaan vergaderen overhet mogelijke faillissement van Fortis.”

Een CD&V-topman: “Jo, die nochtans denaam heeft emotioneel te durven zijn,heeft dat heel rationeel en rustig bena-derd, fatalistisch bijna. Hij heeft ook demeest beklijvende speech op die bijeen-komst gehouden, wat we van hem nietgewend zijn. (lacht) Maar Yves (Leterme,YD) reageerde een stuk emotioneler. Hijwas blijkbaar de laatste die besefte dat hetniet anders meer kon.”

Jo Vandeurzen: “Ik kan emotioneel zijn,maar niet op zo’n moment. Dan ben ik teanalytisch en begrijp ik te rationeel waar-om het verhaal op was. Dan aanvaard jedat ook, met spijt misschien, maar tochniet met grote emoties. Die spaar je opvoor andere dingen. Wanneer je aan deouders van de vermoorde agente Kitty VanNieuwenhuyzen als minister van Justitiemoet gaan uitleggen waarom het gerechtde verdachte van die moord bijna hadgelost, bijvoorbeeld. Toen was ik blij dat ikmijn kabinetschef bij me had, want dekrop in mijn keel was even te groot omnog iets te kunnen uitbrengen.”

DE VAL

Op 19 december diende Jo Vandeurzenzijn ontslag in, na een vernietigende notavan de voorzitter van het Hof van CassatieGhislain Londers, waarin stond dat er ern-stige aanwijzingen waren dat het principevan de scheiding der machten geschon-den was, ook door hem.

Vandeurzen: “Ik weet niet hoe vaak ik diefilm opnieuw heb afgedraaid. Uiteindelijkdenk ik dat het een verhaal is waarbijmensen een aantal gebeurtenissen aanelkaar hebben geknoopt en daaraan hunconclusies hebben verbonden, zonder datdie meteen met de waarheid overeen-stemmen. Ik heb al vaak aan De slingervan Foucault gedacht, een boek vanUmberto Eco over een man die denkt dater een geweldige samenzwering bezig isdie er uiteindelijk niet blijkt te zijn, maarhij rijgt de feiten aan elkaar tot ze passenin zijn theorie. Het is niet omdat dingengelijktijdig gebeuren dat ze daarom cau-saal verbonden zijn.

“Ja, ik had informatie dat in die 18dekamer zeer rare dingen gebeurden, en ereen grote ruzie tussen de rechters was. Ja,ik heb dat gesignaleerd aan het parket. Enhet parket, heeft dan, zonder dat ik datwist en in alle autonomie, de vraag gesteldom die zetel opnieuw en anders te latensamenstellen. Wat het parket trouwensmag, dat past binnen zijn wettelijkebevoegdheid. Maar dat hebben een aantalmensen binnen de zetelende magistra-tuur anders begrepen, dat is ook duidelijk.Dat is de trigger van het grote probleemgeweest. Ik zit hier als procureur met eenserieuze klacht over de werking van eenkamer, ik moet daar volgens de wet op toe-zien, dus ik vraag een nieuwe samenstel-ling. Dat is een juridische visie waar je hetal dan niet eens mee kunt zijn, maar diewel mocht gesteld worden zonder dat ervan een probleem met de scheiding dermachten sprake was. Ik heb me pas deweek erna gerealiseerd welke dynamiekdaar aan de gang was. Mag ik als ministervan Justitie contact hebben met hetOpenbaar Ministerie? Vaneigens, hoe kanik anders een beleid uiteenzetten en doenuitvoeren? Daar zit de schending dus niet,hé? De minister van Justitie moet elkeweek in het parlement minstens tien vra-gen beantwoorden, waarop hij het ant-woord niet kan geven tenzij hij contactheeft met het parket. Is het nu echt onmo-gelijk te geloven dat procureur-generaalDe Le Court heeft gedaan wat hij dacht dathij moest doen, zonder daarvoor instruc-ties te hebben gekregen? In zijn vorderingis hij onafhankelijk: ik ken mijn pappen-heimers op het parket genoeg. Wanneer jehen zou trachten te beïnvloeden in hunindividuele vordering, zouden ze dat met-een negeren, zo ze er zelf geen rel van zou-den maken.

“Met alle respect, ik verwijt die zetel ookniets. Ik heb nooit geïnsinueerd dat zefout zaten in hun beoordeling. Het enigejammere vind ik, dat men mij niet gecon-tacteerd heeft om mijn visie te vragen.Wat men daarmee dan zou gedaan heb-ben, blijft me gelijk, maar ik heb hetgevoel nooit mijn versie te hebben mogengeven. Als ik in iets ontgoocheld ben, ishet dat: een voorzitter van Cassatie heeftook een telefoon niet?

“Ik heb mijn ontslagbrief ’s ochtends

ZENO 67ZATERDAG 23 MEI 2009DE MORGEN

EEN CD&V-TOPMAN:

Jo, die nochtans de naam heeftemotioneel te durven zijn, heeft de breukvan het kartel met N-VA heel rationeel enrustig benaderd, fatalistisch bijna. Hijheeft ook de meest beklijvende speechgehouden op het congres daarover, iets wat we van hem niet gewend zijn

All rights reserved. Gebruik en reproductie enkel mits toelating van de uitgever via Mediargus NV, F. Pelletierstraat 8A 1030 Brussels, TEL:(+32)2 7400970 FAX:(+32)2 7400971