8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
1/56
Deltaprogramma |Waddengebied
Voorkeurstrategie
Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
2/56
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
3/56
Voorkeurstrategie 1
Deltaprogramma | Waddengebied
Voorkeurstrategie
Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
4/56
Deltaprogramma | Waddengebied2
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
5/56
Voorkeurstrategie 3
Inhoud
1 Inleiding 5
Belangrijkse doel 7
Nauurlijk en inegraal 7 Zoewaer 7
Berokken parijen 7
2 Functies 9
Wereldergoed 10
Veilig 10
Nauur 10
Mooi en plezierig 10
Economisch serk 11
Duurzaam 11
Toegankelijk 11
3 De voorkeurstrategie 13
Behoud van bufferwerking 15
Dijken blijven nodig 15
Eilanden blijven op hun plaas 15
Delasysemaiek 15
4 Het zandig systeem 17
Evenwich in zandransporen 18
Zandhonger 18
4.1 Inveseren in kennis over he zandig syseem 20
Kennisopgave 20
4.2 Drie kennissporen 21
Monioring 21 Syseemonderzoek 21
Piloprojecen 21
5 Harde keringen 23
5.1 Nieuw waerveiligheidsbeleid 25
Fundamenele verandering 25
Basisniveau selecie verhogen 25
Specifieke siuaie eilanden 25
5.2 Innovaieve aanpak harde keringen 27
Voorbouwen op huidige sraegie 27
Innovaieve dijkconcepen 27
Deladijk 28 Overslagbesendige dijk 28
Parallelle dijken 28
Brede groene dijk 29
Rijke dijk 29
Dijk me kwelder 29
Kwelders 31
Gebiedsproces 31
5.3 Synhesekaar van he hele Waddengebied 32
Legenda dijkconcepen 33
Noord-Holland 34
Texel 35
Frysln 36
Groningen 1 /m 7 37
Groningen 8 /m 12 38
6 Voorkeurstrategie voor de eilanden 39
Zach waar he kan, hard waar he moe 40
Meegroeien me de zeespiegelsijging 40
Harde keringen 40
Buiendijks gebied 40
Inegrale veiligheidsbenadering 40
6.1 Schiermonnikoog 41
Zandige kus 41
Meegroeien me zeespiegelsijging 41
Harde keringen 41 Buiendijkse gebieden 41
Inegrale veiligheidsbenadering 41
Zoewaervoorziening 41
6.2 Ameland 42
Zandige kus 42
Meegroeien me zeespiegelsijging 42
Harde keringen 42
Buiendijkse gebieden 42
Zoewaervoorziening 42
6.3 Terschelling 43
Zandige kus 43
Meegroeien me zeespiegelsijging 43 Harde keringen 43
Buiendijkse gebieden 43
Zoewaervoorziening 43
6.4 Vlieland 44
Zandige kus 44
Harde keringen 44
Buiendijkse gebieden 44
6.5 Texel 45
Zandige kus 45
Harde keringen 45
Buiendijkse gebieden 45
Zoewaervoorziening 45
7 Implementatie 47
7.1 Besuurlijk Overleg Delaprogramma
Waddengebied (BODPW) 49
Doel van he BO DPW 49
7.2 Regionaal Overleg Kus (ROK) 50
Doel van he ROK 50
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
6/56
Delaprogramma | Waddengebied4
Deltaprogramma Waddengebied
He Delaprogramma hee een bewogen voorgeschiedenis. De waers-
noodramp in 1953 leidde o de vase maaschappelijke en poliieke wil:
Di nooi meer. He daarui volgende Delaplan brach veiligheid in de
Zuidweselijke Dela. In de loop van de ijd groeide he inzich da he
groose deel van Nederland is e beschouwen als dela van Eems, Rijn,
Maas en Schelde. Na de exreem hoge rivierwaersanden in 1993 en
1995 kreeg he pakke van e nemen maaregelen dan ook de naam
Delaplan groe rivieren.
Kor daarna leidde nieuwe kennis over de gevolgen van de klimaaveran-
dering o he insellen van de Delacommissie (ook bekend als commis-
sie-Veerman). Deze commissie adviseerde in 2008 de opriching van een
Naionaal Delaprogramma. Een landelijk programma gerich op waer-
veiligheid op de lange ermijn en op voldoende beschikbaarheid van
zoewaer. He Delaprogramma Waddengebied is een van de gebieds-geriche programmas van he Naionaal Delaprogramma.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
7/56
Voorkeursraegie 5
1Inleiding
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
8/56
Delaprogramma | Waddengebied6
Golven nemen geen ascheid
Golven nemen geen ascheidzoals de Tianic he gevoel voor waer verloor,
egen de golven geen dag zei.
He huilen en roepen oversem de sorm
also mensen levend begraven worden.
Drenkelingen klampen zich vas aan een suk
hou o reddingssloep. Aan de andere kan
kleumen mensen bijeen, vol ellende en verwarring.
Een vrouw word ui he waer gevis.
Er moe me ruime geschipperd worden.
Een man saa op
he varen van eigen koers, geef zijn naam mee
voor zijn vrouw en volg zijn ankers
van leeregels en sand.
In de oceaan schie elk ouw ekor.
Daden drijven nie,
principes komen alijd boven
schuim op de golven.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
9/56
Voorkeurstrategie 7
Di documen is de verkore weergave van de
voorkeursraegie van he Dela programma
Waddengebied. Een uigebreide beschrijving van de
voorkeursraegie en de osandkoming en
onderbouwing ervan saan in he
synhesedocumen.
Belangrijkse doelDe voorkeursraegie hee als eerse en belangrijk-
se doel he beschermen van de inwoners n deeconomische acivieien in he waddengebied
egen overlas door waer. In 2050 moe de waer-
veiligheid duurzaam en robuus zijn, zoda he
waddengebied de dan e verwachen groere
exremen van de nauur veerkrachig kan blijven
opvangen.
Nauurlijk en inegraalVanzelsprekend pas de concree uiwerking van
di doel zo goed mogelijk binnen de hooddoelsel-
ling van de Planologische Kernbeslissing derde
Noa Waddenzee. De opdrach is een nauurlijke
aanpak en he zoveel mogelijk inegraal uivoeren
van maaregelen.
ZoewaerDe voorkeursraegie waddengebied doe geen
uispraken over zoewaer. Voor he hele gebied
saa hierover he nodige in de voorkeursraegie
IJsselmeergebied. Voor de Waddeneilanden vorm
de Delabeslissing Zoewaer he kader.
In onze voorkeursraegie per eiland hebben we de
ambiies op di onderwerp wel opgenomen.
Berokken parijenDe voorkeursraegie is een produc van: Provincie
Noord-Holland, Provincie Frysln, Provincie
Groningen, Hoogheemraadschap Hollands
Noorderkwarier, Weterskip Frysln, Waerschap
Noorderzijlves, Waerschap Hunze en Aas, de
Waddeneilanden, de Vereniging van
Waddenzeegemeenen op de vase wal,
Rijkswaersaa Noord-Nederland, he miniserie
van Inrasrucuur en Milieu en he miniserie van
Economische Zaken.
Fase 1Probleem analyse
Fase 2Mogelijke strategin
Fase 3Kansrijke strategin
Fase 4Voorkeur strategie
Verkenning van
trends in klimaat
en sociaal-economische
verhoudingen
Verkenning van
oplossingsrichtingen
Ontwikkeling van
mogelijke strategien
Toepassen van
vergelijkingssystematiek
Onderbouwing
voorkeurstrategie
met resultaten vanvergelijking
Selectie en fijnslijpen
van voorkeurstrategie
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
10/56
Delaprogramma | Waddengebied8
De Waddenzee in Nederland, Duitsland en Denemarken
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
11/56
Voorkeursraegie 9
2FunctiesDe voorkeursraegie gaa ui van een inegraal veiligheidsbeleid da rekeninghoud me lle uncies in he Waddengebied.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
12/56
Deltaprogramma | Waddengebied10
WereldergoedHe waddengebied besaa ui: de Hollandse, Friese
en Groningse vase wal, de Waddenzee, de
Waddeneilanden me de kuszone inclusie de
buiendelas (de zandplaen aan de Noordzeekan
ussen de eilanden), en he
Eems-Dollard-esuarium.
De Waddenzee is een van de groose aaneengeslo-
en inergeijdengebieden er wereld. De nauur-
lijke processen onder invloed van de geijdendyna-miek zijn nog inac en vrijwel onaangeas. Reden
waarom de Nederlandse Waddenzee, samen me de
Duise en Deense Waddenzee, door Unesco is
aangewezen als nauurlijk wereldergoed.
VeiligHe waddengebied is al heel lang bewoond door
mensen die op de eilanden en in he kusgebied
van he vaseland een besaan wis en op e bouwen
me wa de nauur als bron aanreike.
Leven me die nauur beeken ook beschermende
maaregelen reffen egen de aanvallen van de
Noordzee. De normen voor de waerveiligheid zijn
landelijk vasgelegd. He sreven naar behoud van
een veilig waddengebied is daarmee gegarandeerd.
NauurIn he waddengebied houden de nauurlijke invloe-
den van geijden, wind en seizoenen veel verschil-
lende habias in sand. Di zorg voor een groe en
gevarieerde rijkdom aan vogels, waerleven en al he
andere da in he gebied lee en groei. Maaregelen
voor behoud van waerveiligheid moeen zoveel
mogelijk passen in deze nauurlijke dynamiek, en
mogen nie en kose gaan van de enorme diversiei
van de waddennauur.
Mooi en plezierigHe waddengebied moe een mooie en plezierige
leeomgeving blijven waar he goed wonen en
recreren is, ook voor vele generaies na ons.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
13/56
Voorkeurstrategie 11
Economisch serkIn harmonie me een robuus en nauurlijk
waddensyseem zijn er voldoende mogelijkheden
voor een economische srucuur me enkele serke
dragers, maar ook me de kleinschaligheid die pas
in deze regio. In deze laase caegorie is vooral op
de eilanden de recreaiesecor verreweg de belang-
rijkse speler. Onder de serke economische pijlers
me groe landelijke beekenis scoor de energie-
secor hoog.
DuurzaamMenselijke acivieien in he waddengebied
moeen duurzaam zijn. Da houd in da he
gebruik van he waddengebied he voorbesaan
ervan als nauurlijk syseem nie mag belemmeren.
Da geld voor de effecen van alle menselijk
gebruik op he milieu en op de draagkrach van he
gebied. He geld in he bijzonder ook voor he
rechsreeks oogsen van de nauurlijke bronnen.
Da mag nie meer zijn dan de nauurlijke proces-sen in he gebied kunnen hernieuwen.
ToegankelijkEn nauurlijk is he van groo belang da viale
locaies in he waddengebied oegankelijk blijven
voor personenvervoer en al he andere ransp or.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
14/56
Delaprogramma | Waddengebied12
Werom nei see
In minske nim oos
op, besjoch de bylden
en krp yn i erline
ier o le slach hy
i album ich.
Werom nei i srn kin al
i sn lei der noch
en de oerbliuwsels
an de see an juser.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
15/56
Voorkeursraegie 13
3De voorkeurstrategie
Wa is de voorkeursraegie en hoe kwam ze o sand?
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
16/56
Delaprogramma | Waddengebied14
Dijkzone van Texel. De strakke Waddenzeedijk, de kwelder aan de t een van de dijk en op de
achtergrond Vlieland en het zeegat tussen de beide eilanden.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
17/56
Voorkeurstrategie 15
De eilanden en he inergeijdengebied van
wadplaen, kwelders en geulen vormen e en buffer
egen aanvallen van de Noordzee. Bij sorm op de
Noordzee dempen ze de golven. Zonder da schild
zouden de waerkeringen op he vaseland serker
en hoger moeen zijn.
Naarmae de zeespiegel verder sijg, vraag he
inergeijdengebied van de Waddenzee meer zand
en ontrek da aan he zandige syseem van de
Noordzeekus inclusie de plaen in de Noordzee
ussen de eilanden (buiendelas). De dempende
werking op Noordzeegolven neem dan a, vooral
als de zeespiegel sneller sijg dan de Waddenzee-
bodem kan aanzanden en opslibben. Golven die
door de zeegaen naar binnen komen, bereiken
me meer energie de vase wal. Exra dijkverser-
king is dan nodig om he acherland egen over-
sromingen e kunnen blijven beschermen.
Behoud van bufferwerkingDe voorkeursraegie is gerich op he behoud van
de bufferende werking van eilanden, buiendelas
en inergeijdengebied. Hoe da he bes kan
gebeuren, is nog onvoldoende duidelijk. He is dan
ook een groe en belangrijke opgave om meer
kennis e vergaren, naas de voorzeting van he
beleid om de basiskuslijn e handhaven en he
kusundamen duurzaam in evenwich e houden.
Dijken blijven nodigMe deze voorkeurssraegie ze he Dela-
programma Waddengebied in op he verserken
van nauurlijke en landschappelijke waarden van
de dijken.
Eilanden blijven op hun plaasPer eiland bied de voorkeursraegie een keuze
voor de bese combinaie van maarege len als
zandsuppleie, dijkverserking en maaregelen in
he buiendijks gebied.
DelasysemaiekDe opgaven voor he waddengebied zijn serk
verweven me de siuaie langs de gehele
Nederlandse kus. De Delabeslissing
Waerveiligheid en de Beslissing Zand vormen
daarom he kader voor de voorkeursraegie voor
he waddengebied waarbij we deze zo goed als
mogelijk combineren me de nauurlijke processen
in he gebied.
Componenten voorkeurstrategie
Beslissing Zand
Nieuwe kennis en inzichten via
adaptief deltmanagement.
Eilanden zijn voldoende veilig en vormen
samen met de buitendelta's een schild
tegen hoge Noordzeegolven.
Natuurlijke processen in zandig systeem
bepalend voor waterveiligheid in
Waddengebied.
Harde keringen op hoogte en sterkte.
Maatregelen integraal en innovatief, met
belangrijke rol voor kwelders.
Hoogwaterbeschermingsprogramma en
projectoverstijgende verkenning Waddenzeedijk.
Monitoring voor tijdig signaleren van ontwikkelingen in
zandig systeem.
Verdieping van kennis voor meer inzicht in complexe
werking waddensysteem.
Pilots voor ervaringskennis, nodig voor effectieve en
efficinte uitvoering van toekomstige zandsuppleties en
sturing van opdringende geulen.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
18/56
Delaprogramma | Waddengebied16
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
19/56
Voorkeursraegie 17
4Het zandig systeemLeidend uigangspun voor de voorkeursraegie is de werking en oekomsige
veranderingen van he zandig syseem
Buiendela in he zeega ussen Vlieland
en Terschelling.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
20/56
Deltaprogramma | Waddengebied18
Vanui de Noordzee gezien besaa he zandig
syseem van de Waddenzee allereers ui een
ondiepe, geleidelijk oplopende kuszone, me
daarin - vr de zeegaen - de zandbanken van de
buiendela. Dan volgen de duinen van de eilan-
den, en ussen de eilanden en de vase wal zeer
uigesreke plaen me daarussen geulen. Die
plaen gaan nabij he vaseland geleidelijk over in
flauw oplopende kwelders.
De Waddeneilanden en buiendelas voor de
zeegaen werken als een serk schild. Bij een sorm
sruikelen hoge golven in he ondieper wordende
waer en breken voorda zij de eilanden be reiken.
Die bufferende werking is vooral van belang voor
de koppen en saaren, de mees kwesbare delen
van de eilanden.
Evenwich in zandransporenIn een onversoord zeega zijn de sedimensromen
ongeveer in evenwich. Zand ui de Noordzee-
kuszone sroom me opkomend ij naar binnen
en blij deels acher in de Waddenzee, waardoor de
plaen in de Waddenzee meegroeien me de
sijgende zeespiegel. He zand da me de ebsroom
weer naar buien gaa, bouw mee aan de bescher-
mende buiendela. Er kom op nauurlijke wijze
nauwelijks meer zand vanui de Noordzee naar de
kuszone oe. Bij alle bewegingen van sedimen
langs de Nederlandse kus en in de zeegaen en
esuaria moeen we he dus doen me de voorraad
zand die nu in he kussyseem aanwezig is.
ZandhongerAls he aanslibben en opzanden van de plae n in de
Waddenzee de combinaie van sijgende zeespiegel
en dalende wadbodem nie kan bijhouden, word
he volume van de waerkom acher de eilanden
groer.
He inergeijdengebied van de Waddenzee krijg
dan zandhonger: he gee me de ebsroom
minder zand erug dan he me de vloedsroom
onvang. Langzaam maar zeker zal in de loop van
de eeuw de bufferende werking van de buiendel-
as verminderen, waardoor bij een noordweser-
sorm de Noordzeegolven me meer krach de
dijken van he vaseland aanvallen.
In de Waddenzee zel kan he groere geijvolume
leiden o een hogere dynamiek in he selsel van
geulen. Voor de geulen die dich onder een dijk
liggen o vlak langs de kop o saar van een eiland
Buitendelta Aaveling Golven tegen de dijk
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
21/56
Voorkeursraegie 19
lopen, gee di exra zorgen voor de veiligheid,
wan een seile geulwand bij een dijk gee risico
o aschuiving o dijkval.
Gevolgen voor de nauurAls de plaen de zeespiegelsijging nie mee r bij
kunnen houden zal he oppervlak aan inergeij-
dengebied kleiner worden. Da beeken aname
van oerageergebied voor vogels. Nie direc een
veiligheidsaspec, maar wel ze er belangrijk voor
he karaker en de nauurwaarden van he wereld-
ergoed Waddenzee.
Conclusies
Korom: als de versnelde zeespiegelsijging doorze n
wij nies doen, zien we op een ijdschaal van vijig o
honderd jaar een aanal problemen voor de oekomsvan he waddengebied op ons afomen:
De geulen worden aciever en vragen mogelijk meer
onderhoud.
De erosie van de eilandkusen neem oe, wa we
moeen compenseren me meer zandsuppleies.
De buiendelas krimpen en daar mee ook de buffe-
rende en dempende werking bij noordwesersormen.
De dijken van he vaseland krijgen he zwaarder e
verduren.
Buitendelta in het zeegat tussen Vlieland en
Terschelling.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
22/56
Deltaprogramma | Waddengebied20
4.1Inveseren in kennis over he
zandig syseem
De geschese veranderingen in he zandig syseem
nemen meerdere generaies in beslag, maar ook
voor he uivoeren van maaregelen is vee l ijd
nodig. Daarom is he goed nu al in acie e komen.
Zeker omda we nog nie precies ween wanneer,
waar en hoe we welke maaregel en moeen nemen.
He is e verwachen da als gevolg van de zeespie-
gelsijging de zandsuppleies aan de gehele
Nederlandse kus moeen worden opgeschaald van
12 miljoen kuub nu, naar misschien wel 20 miljoen
kuub in he volgende decennium. He is versandig
om daarbij zo goed mogelijk de nauurlijke
krachen en processen van he zandig syseem he
werk e laen doen. Doen we da ni e, dan lopen we
groe kans veel zand en dus geld e verspillen en
onze doelen nie e halen.
KennisopgaveWe moeen daarom eers meer inzich verwerven in
hoe he waddensyseem precies werk: he syseem
als geheel, maar in he bijzonder ook wa me zand
en de hooge en srucuur van de wadbodem
gebeur onder invloed van veranderingen in de
geijdenbewegingen. Ook is meer kennis nodig
over he veilig uncioneren van de waerkering in
combinaie me kwelders en ondiepe slibvlakken
die er voor liggen. Ten slote is meer zich nodig op
de socio-economisch aspecen. Wan er zijn
uieindelijk alijd maaschappelijke belangen en
zwaarwegende economische belangen in he
geding.
De nodige invesering in kennis over he zandig
syseem is in de voorkeursraegie verva in een
maaregelenpakke da over drie sporen loop:
uibreiding van de monioring
syseemonderzoek en verbeering vanvoorspellingsmodellen
uivoering van piloprojecen.
Onderzoek en monioring doen we in nauwe
samenwerking me collegas in Duisland en
Denemarken binnen he rilaeraal
samenwerkingsverband.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
23/56
Voorkeurstrategie 21
4.2Drie kennissporen
SyseemonderzoekGerich onderzoek binnen n zeegasyseem kan
meer inzich bieden in de morologische processen
in buiendelas en geulen, en in veranderingen in
de komberging. Tevens willen we me zeegaonder-
zoek ondekken in welke mae de eilandsaarenme de zeespiegelsijging kunnen meegroeien.
Geheel nieuwe onderwerpen van sudie zijn: de
onwikkeling van een voorspellingsmodel zandig
syseem en de verkenning van mogelijkheden om
de ligging van de opdringende geulen e suren.
MonioringDi spoor hee een signaaluncie voor he al o
nie halen van beleidsdoelen en versrek gegevens
voor he onderbouwen van keuzes en voor he
uivoeren van sraegien. Nieuw is he advies om
he aanal meepunen voor de monioring vansroomsnelheden in he waddengebied ui e
breiden. De nadruk moe komen e liggen op he
nauwgeze en uigebreid volgen van de onwikke-
lingen in een complee zeegasyseem, dus van de
buiendela o aan de vase wal. Ook word een
quick reacion orce voorgeseld, die ijdens o na
een groe sorm meingen doe.
PiloprojecenPiloprojecen combineren kennisvragen me
onderhoud. Voor specifieke deelproblemen
volsaan kleine pilos binnen he besaande
suppleieprogramma. Daarnaas is he voornemen
om in he zeega van Ameland een groere pilovoor e bereiden me een doorloopi jd van 15 jaar.
Deze pilo zou rond 2020 kunnen beginnen. De e
verwerven kennis kan worden be nu in de gehele
Nederlandse kuszone. De grooschalige zeegapi-
lo is een invesering die komende generaies in
saa sel om goed onderbouwd keuzes e maken
voor de heel lange ermijn.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
24/56
Delaprogramma | Waddengebied22
Kwelder
Sn soo,
kin ne ierdzje.
Slyk is berne
oar woareljen.
Kwelder bij Noordpolderzijl.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
25/56
Voorkeursraegie 23
5Harde keringen
de nieuwe risicobenadering
Zach waar he kan, hard waar he moe, da beeken dijken en anderekunswerken waar geen o onvoldoende zand is.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
26/56
Deltaprogramma | Waddengebied24
Opbrengst nieuwe aanpak waterveiligheid: individueel risico Boven: situatie 2020 na uitvoering
lopende programmas (reerentie). Onder: situatie 2050 na implementatie nieuwe aanpak.
Opbrengst nieuwe aanpak waterveiligheid: economisch schaderisico. Boven: situatie 2020 na
uitvoering lopende programmas (reerentie). Onder: situatie 2050 na implementatie nieuwe
aanpak.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
27/56
Voorkeurstrategie 25
5.1Nieuw waerveiligheidsbeleid
Meer dan de hel van Nederland is kwesbaar voor
oversromingen. De bescherming egen hoogwaer
is dan ook een blijvende noodzaak, ook in he
Waddengebied. De wetelijke normen die o nu
oe zijn gehaneerd, gaan ui van de kans op
overschrijding van een bepaalde waersand.
Fundamenele veranderingNieuwe kennis, inzichen en rekenkrach, die na de
ramp van 1953 nog nie beschikbaar waren, makende oversap mogelijk naar een risicobenadering in
he waerveiligheidsbeleid. Da is een undamen-
ele verandering. He beschermingsniveau hang in
die benadering samen me de kans op een werke-
lijke oversroming en de gevolgen daarvan. De
risicobenadering werk door in de eisen aan de
waerkeringen en in de manier van oe sen en
onwerpen. De waerveiligheid is hiermee doelma-
iger en effeciever e realiseren. He beleid is da
alle waerkeringen in 2050 aan de nieuwe eisen
voldoen.
Basisniveau selecie verhogenHe nieuwe waerveiligheidsbeleid sel als norm
da acher de waerkering de kans op overlijden als
gevolg van een oversroming voor niemand groer
is dan 1 op 100.000 per jaar. Waar kans besaa op
een groe groep slachoffers, o op orse economi-
sche schade o uival van viale uncies van
naionaal belang, word he beschermingsniveau
hoger. Da geld bijvoorbeeld voor de inrasruc-
uur voor producie en ranspor van gas in
Noordoos-Groningen.
De figuren hiernaas laen zien da de risicos me
he nieuwe beleid flink anemen en da de verschil-
len in he oversromingsrisico binnen he gebied
serk anemen.
Specifieke siuaie eilandenOp de Waddeneilanden is he vrijwel onmogelijk
bij een dreigende doorbraak van de zee voorijdig
naar he vaseland e evacueren. De veerdiensen
zullen bij zware sorm nie varen. Prevenieve
evacuaie ui bedreigd gebied naar veiliger oorden
op he eiland zel is dan ook geboden.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
28/56
Delaprogramma | Waddengebied26
Opgoan
Wolken hangen hoog boven e woaker,schoapen groazen op e diek.
Op e kwelder roepen meeuwen, pluvieren
zoeken voedsel op sliek.
Sloaper lei sil langs e weg.
E vee weerkaauw ien
hoageldoorn zien kre schare
bij n olle maaimesien.
Ien e oavend waai de wiend
deur ruzende groan.
Wolken drieven over, de dreumer
is ien laand opgoan.
Fietsers langs de Waddenzeedijk op Terschelling.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
29/56
Voorkeurstrategie 27
5.2Innovaieve aanpak harde
keringen
Vanwege de belangrijke waarden van nauur en
landschap van he waddengebied, is de voor-
keursraegie voor de harde waerkeringen:
he realiseren van primaire waerkeringen die
veiligheid combineren me kansen voor nauur en
duurzaam menselijk gebruik.
Voorbouwen op huidige sraegieDe voorkeursraegie Waddengebied voor de harde
waerkeringen bouw voor op de huidige veilig-
heidssraegie voor he beheer en onderhoud.
Dijken, zandige keringen en kunswerken worden
aangepas als ui de wetelijk voorgeschreven
periodieke oesing blijk da ze nie meer voldoen.
De vereise kruinhooge van de primaire keringen
hang samen me de gevolgen van de klimaaveran-
dering, de werking van he syseem van de
Waddenzee en de morologische onwikkelingen in
buiendelas en geulen en op plaen. Daardoor is
de voorkeursraegie voor de harde waerkeringen
mede afankelijk van de sraegie voor he zandige
syseem van he waddengebied. De huidige
sraegie kan worden voorgeze zolang de plaen in
de Waddenzee in hooge meegroeien me de
zeespiegelsijging.
Innovaieve dijkconcepenDe harde bekleding en he gangbare onderhoud
van de huidige, radiionele dijken hebbe n o
gevolg da deze waerkeringen een lage nauur-
waarde hebben. Ze zijn bovendien nie o maar
maig ineressan voor oerisen en recreanen en
ook hun landschappelijke waarde is gering. Omda
he Delaprogramma Waddengebied waerveilig-
heid wil inegreren me de uncies nauur en
recreaie, n me duurzame economische aciviei-en, is onderzoch welke dijkconcepen daarvoor
kansen bieden.
De innovaieve concepen deladijk, muliuncio-
nele dijk, overslagbesendige dijk, parallelle dijk en
brede groene dijk, blijken he hoogs e scoren. Al
deze concepen kunnen worden gecombineerd me
he concep rijke dijk en me een kwelder.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
30/56
Deltaprogramma | Waddengebied28
DeladijkDi concep lijk op een radiionele dijk, maar is
door de hooge en de breede ienmaal veiliger.
Overslagbesendige dijkVolgens di concep is de dijk zo ingerich da hij
gedurende een bepaalde ijd de overslag van een
bepaalde hoeveelheid waer kan weersaan zonder
e bezwijken. Di hee als voordeel da de kruin
minder hoog hoe e zijn als bij de andere
concepen.
Parallelle dijkenBij di concep kom voor o acher de primaire
kering een weede dijk. Lig deze aan de landzijde,
dan beperk hij he gebied da oversroom bij
doorbraak van de primaire kering. Een exra dijk
aan de zeezijde breek de aanval van golven,
waardoor de kruinhooge van de primaire kering
minder hoog hoe e zijn.
He gebied ussen een parallelle dijk aan de zeezijde
en de primaire kering kan worden ingerich voor
nauur en recreaie. Da kan in de vorm van
wisselpolders die cyclisch opslibben en bij voldoen-
de hooge ook voor andere uncies, zoals land-
bouw, beschikbaar komen.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
31/56
Voorkeurstrategie 29
Brede groene dijkDi concep besaa ui een dijk me een flauw
buienalud me grasbekleding, da overgaa in de
voorliggende kwelder.
Rijke dijkBij di concep word een nauurvriendelijke
bekleding oegepas op he buienalud.
Dijk me kwelderMeerdere innovaieve dijkconcepen kunnen
worden gecombineerd me een kwelder aan de
zeezijde.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
32/56
Delaprogramma | Waddengebied30 Kwelder bij De Banthoek.
Sense o place
Di land ken bij komen
en gaan zn eigen riuelen.
Zand suif je in de ogen
en kruip ussen de enen.
Wij onmoeen he landschap
me een verloren blik.
Wenkbrauwen ronzen boven
een weggeslagen neus.
De mond rek minzoam onder
een schaars begroeide lip.
Vermoeid zien we de wallen
onder ogen.
De zee geef
geen hand,
de zee neem
geen ascheid.
He land waai je ui.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
33/56
Voorkeurstrategie 31
KweldersKwelders hebben een groe nauurwaarde en
daarnaas hebben ze een dempende werking op de
golven aan de een van de dijk. Da beeken da de
kruin van de dijk minder hoog hoe e zijn dan
wanneer er geen kwelder voor de dijk zou lig gen.
Inveseren in kwelders lever dus besparing op bij
he op serke houden van de primaire waerkering.
Kwelderonwikkeling is daarom een onderdeel van
de voorkeursraegie. Kwelders hebben vooral
effec op plaasen waar ze nu helemaal nie zijn en
waar de golaanval serk bepalend is voor de
veiligheidsopgave.
Da is bijvoorbeeld he geval op dijkrajecen die
en opziche van de heersende windriching
onbeschu aan lage wal liggen. Op veel plaasenwaar nu geen kwelder aanwezig is, zijn de ysische
omsandigheden minder gunsig voor kwelderon-
wikkeling. Maar er zijn ook locaies waa r kwelder-
onwikkeling wel mogelijk is. Locaie-specifiek
onderzoek is daarom belangrijk.
GebiedsprocesEen dijk en he onderhoud ervan hebben alijd
invloed op de ruimelijke omgeving. Innovaieve
dijken bieden ook kansen op combinaies me
lokale o regionale belangen. Een innovaieve dijk
moe daarom passend worden gemaak bij de
specifieke mogelijkheden en wensen in de omge-
ving. He is dus zaak de lokale sakeholders ijdig e
berekken bij he planvormingsproces rond de
aweging welk dijkconcep he meese voldoe aan
de wetelijk voorschrien en aan de (oekomsige)
lokale belangen.
Deel van di gebiedsproces is de vraag o en door
welke parijen de exra inpassingen v an de dijk
kunnen worden gefinancierd.
Kwelder aanwezig
Kwelder in o ntwikkeling
Kleine inspanning
Grote inspanning
Niet zinvol
Afeedling: dijktrajecten en legenda dijkconcepten
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
34/56
Delaprogramma | Waddengebied32
5.3Synhesekaar van he hele Waddengebied
Op de volgende paginas is in vier deelgebieden, per locaie waar de dijk moe worden verserk, aangegeven welke innovaieve dijkconcepen in aanmerking
komen en hoe deze scoren voor de parameers nauur en recreaie. De legenda voor de overzichskaaren saa op de recherpagina hiernaas. In een meer
uigebreide versie van de synhesekaar zijn ook de kosen in beeld e brengen.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
35/56
Voorkeursraegie 33
Legenda dijkconcepen
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
36/56
Delaprogramma | Waddengebied34
Noord-Holland
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
37/56
Voorkeursraegie 35
Texel
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
38/56
Delaprogramma | Waddengebied36
Frysln
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
39/56
Voorkeursraegie 37
Groningen 1 /m 7
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
40/56
Delaprogramma | Waddengebied38
Groningen 8 /m 12
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
41/56
Voorkeursraegie 39
6Voorkeurstrategie voorde eilandenElk eiland zijn eigen accenen in he oepassen van de verschil-lende maaregelen van de voorkeursraegie
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
42/56
Deltaprogramma | Waddengebied40
De voorkeursraegie omva voor alle Wadden-
eilanden in beginsel dezelde bouwsenen: supple-
iesraegie, dynamisch kusbeheer, kwelderon-
wikkeling, innovaieve dijkconcep en, meegroeien
(herverdeling van zand), buiendijkse bewoning,
buiendijkse inrasrucuur, rampenbeheersing en
zoewaervoorziening. Deze aspecen hebben
onderlinge relaies. Een inegrale benadering van
de waerveiligheid lig dus voor de hand, maar pak
op elk van de eilanden anders ui omda de samen-
hang ussen de bouwsenen op elk van de eilanden
anders kan zijn.
Zach waar he kan, hard waar hemoeHe uigangspun van de voorkeursraegie is da de
eilanden ook in de oekoms op hun plaas blijven.
Waar mogelijk door kuslijnzorg me behulp van
zandsuppleies, maar waar nodig me harde
keringen en andere maaregelen. Nu zijn suppleies
nog vooral een reacie op overschrijdingen van de
basiskuslijn, o ze voorkomen da geulen e dich
onder een eiland komen e liggen. In de oekomszal ook proacie worden gesuppleerd en zullen
suppleies beer aansluien op de nauurlijke
processen en nauurwaarden in he gebied.
Daardoor zullen ze naar verwaching efficiner en
effeciever worden.
Meegroeien me de zeespiegelsijgingDe aanwas van eilandsaaren en kwelders dien op
de kore en middellange ermijn een ecologisch
belang en op de lange ermijn he belang van de
veiligheid. Over di hema leven w ee prangende
vragen:
1. Is he versandig om he groe volume zand da in
de vorm van een suidijk op een eiland aanwezig is
op deze wijze vas e houden, o zou zand beer
over een groer gebied kunnen worden verdeeld?
2. Is he goed om sedimen op de eilanden aan evoeren door incidenele oversroming van een deel
van he eiland e simuleren?
Harde keringenVoor de harde keringen neem de voorkeursraegie
de huidige prakijk over. Da houd in: periodiek
oesen en dijkrajecen die nie aan de normen
voldoen, binnen de daarvoor geselde ermijn op
orde brengen. De voorkeursraegie ze daar
bovenop da bij harde keringen de mogelijkhedenmoeen worden benu om de overgang ussen land
en waer e verzachen. Innovaieve dijkconcepen
zijn daarvoor, in asemming me lokale wensen en
omsandigheden, goed oepasbaar.
Buiendijks gebiedSommige eilanden hebben bebouwing in buien-
dijks gebied. Alle eilanden hebben buiendijks een
veerdam en veelal ook aanlandingen van vi ale
inrasrucuur voor elecommunicaie, gas o
elekra. Deze voorzieningen zijn exra kwesbaar
voor hoogwaer. Beheerders en gemeenen zijn
veranwoordelijk voor de hoogwaerbese ndigheid
van hun inrasrucuur en hebben er belang bij da
deze meegroeien me de zeespiegelsijging en da
oversromingsrequenies ook in de oekoms laag
blijven.
Inegrale veiligheidsbenaderingMeerlaagse veiligheid is per definiie maawerk. Op
de eilanden spis zich da oe op beer inzich in de
evacuaiemogelijkheden. Uigangspun daarbij is
da bewoners en oerisen he eiland nie preven-
ie (kunnen) verlaen en een oevluch moeen
vinden op de hogere delen. Bij een maximale
oerisenbezeting hebben de eilanden echer
onvoldoende geschike opvangcapaciei. De
verdere uiwerking van de evacuai esraegie is eenopgave voor de gemeenen en veiligheidsregios.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
43/56
Voorkeurstrategie 41
6.1Schiermonnikoog
Zandige kusDoor de asluiing van de Lauwerszee is de buien-
dela voor he zeega ussen Ameland en
Schiermonnikoog gekrompen. De saar van
Schiermonnikoog is o voor kor serk gegroeid.
Aan de noordweszijde neem de groei van he
srand a. Echer, een zandplaa voor de noordwes-
kus van Schiermonnikoog zal naar verwaching
rond 2020 aanlanden, waardoor de basiskuslijn
waarschijnlijk nog lange ijd zonder suppleies opzijn plaas blij.
Meegroeien me zeespiegelsijgingDe sraegie voor di eiland is gerich op kennison-
wikkeling over he effec van de suidijk op de
verspreiding van zand op he eiland. Die kenni s is
nodig voor een beer inzich in de uncie van de
suidijk voor de ecologie van he eiland.
Harde keringenVoor de harde kering langs de Waddenzee kan de
huidige prakijk (vooralsnog decennialang) worden
voorgeze. Wel word daarbij gezoch naar moge-
lijkheden om de overgang naar de Waddenzee e
verzachen. Innovaieve dijkconcepen zijn daar-
voor, in asemming me lokale wensen en omsan-
digheden, goed oepasbaar. Vooral de parallelle
dijk zeewaars, de dijk me kwelder en de brede
groene dijk zijn kansrijk.
Buiendijkse gebiedenHe belangrijkse aandachspun is de veerdam
die van viaal belang is voor de bereikbaarheid van
he eiland.
Inegrale veiligheidsbenaderingHe aspec inegrale veiligheid vereis op
Schiermonnikoog geen speciale aandach.
ZoewaervoorzieningSchiermonnikoog kan zel in zijn behoee aan
drinkwaer voorzien.
Onderzoek naar
effecten stuifdijk
op verspreiding
zand over eiland
S C
H I E R M
O N N I
K O O G
D
Stuifdijk
Versterken Waddendijkin Hoogwater-
beschermingsprogramma.
Daarnaast onderzoek naar
mogelijkheden van
zachtere overgang van
dijk naar Waddenzee
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
44/56
Deltaprogramma | Waddengebied42
Pilot geulwandsuppletie
Feugelpolle
A M E L A N
D
kunststof en
takkenbundels
Experiment
met biobouwers
bij Feugelpolle
Versterken Waddendijk
Hoogwater-
beschermingsprogramma
6.2Ameland
Zandige kusIn de geul Borndiep en zuidwesen van Ameland
moe zand worden gesuppleerd om he kusunda-
men e voeden en erosie egen e gaan. Di projec
word binnen he lopende suppleiep rogramma
uigevoerd. Omda van alle zeegaen he zeega van
Ameland morologisch he mins is versoord, is
he avorie voor een kleinschalige pilo om de
geulwandsuppleie e monioren als bruikbaarconcep voor he ui de kus houden van geulen.
Tevens lever deze pilo inormaie over de effecen
van geulwandsuppleies op he acherli ggende
kombergingsgebied. De combinaie van relaie
veel beschikbare gegevens en ee n weinig versoord
karaker, maak di gebied waarschijnlijk he mees
geschik voor een grooschalige suppleie op de
buiendela.
Meegroeien me zeespiegelsijgingBij de Feugelpolle worden biobouwers ingeze om
e onderzoeken wa hun effec is op he vashouden
van sedimen. Biobouwers zijn organismen, zoals
duinvegeaie (helmgras), kweldervegeaie en
schelpdieren (mosselbanken), die invloed hebben
op de morologische processen in hun omgeving.
Op nauurlijke wijze kunnen ze bijdragen aan de
waerveiligheid. Deze aanpa k kan succesvol zijn
voor he beschermen en laen meegroeien v an
kwelders: een klimaabuffer en evens een oera-
geerplek voor vogels.
Harde keringenVoor de harde kering langs de Waddenzee kan de
huidige prakijk (vooralsnog decennialang) worden
voorgeze. Wel word daarbij gezoch naar moge-
lijkheden om de overgang naar de Waddenzee e
verzachen. Innovaieve dijkconcepen zijn daar-
voor, in asemming me lokale wensen en omsan-
digheden, goed oepasbaar. Vooral de parallelle dijk
zeewaars, de dijk me kwelder en de brede groene
dijk zijn kansrijk.
Buiendijkse gebiedenHe belangrijkse aandachspun buiendijks is de
veerdam.
ZoewaervoorzieningAmeland hee de ambiie om over enkele jaren zel
e voorzien in zijn drinkwaerbehoee.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
45/56
Voorkeurstrategie 43
Hoogwaterbestendig
bouwen in buitendijks
gebied West-Terschelling
Onderzoek naar
natuurlijk gedrag
eilandstaarten
T E
R S
C H
E L
L I N
G
6.3Terschelling
Zandige kusTerschelling hee een groe zandvoorraad die
zowel de basiskuslijn als de zandige kering
voorlopig goed op orde houd. Maaschappelijke
en economische gebruiksuncies worden nie
bedreigd, evenmin als nauurwaarden. De zandige
kering in de dijkring van Terschelling word er
hooge van de huisjeserreinen van Wes aan Zee,
Midsland aan Zee en Formerum aan Zee in deriching van de zeereep verlegd.
Meegroeien me zeespiegelsijgingDe suidijk op de Boschplaa vraag aandach. Deze
herberg veel zand, maar blokkeer de verspreiding
ervan over he acherliggende gebied. Lopend
onderzoek moe duidelijk maken o he goed is da
zand zich in de suidijk blij verzamelen, o da
he zich beer landinwaars kan verspreiden om de
plaa mee e laen groeien me de zeespiegelsij-ging. De Boschplaa is sinds de jaren zevenig van
de vorige eeuw meer dan wee kilomeer agesla-
gen. Op de Boschplaa word evens onderzoek
gedaan naar he nauurlijk gedrag van eilandsaar-
en en de beekenis daarvan voor nauurwaarden.
Harde keringenVoor de harde kering langs de Waddenzee kan de
huidige prakijk (vooralsnog decennialang) worden
voorgeze. Wel word daarbij gezoch naar moge-
lijkheden om de overgang naar de Waddenzee e
verzachen. Innovaieve dijkconcepen zijn daar-
voor, in asemming me lokale wensen en omsan-
digheden, goed oepasbaar. Vooral de parallelledijk zeewaars, de dijk me kwelder en de brede
groene dijk zijn kansrijk.
Buiendijkse gebiedenBehalve de veerdam lig ook een deel van he dorp
Wes-Terschelling buiendijks in poenieel ove r-
sroombaar gebied. De gemeene kan hier inzeten
op hoogwaerbesendig bouwen en he vormen
van financile reserves om zo nodig schade e
kunnen incasseren.
ZoewaervoorzieningTerschelling hee de ambiie om over enkele jaren
zel e voorzien in zijn drinkwaerbehoee. Eenpun van aandach is de ligging van de winpunen.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
46/56
Deltaprogramma | Waddengebied44
Zeewaartse
dijkversterking in
combinatie met
natuurontwikkeling
Zeewaarts verleggen
van zandige primaire
waterkering Pilot met
geulwandsuppletie
Zone met bebouwing en
vitale functies voor
bereikbaarheid en gastransport
vraagt om maatregelen
in 2e en 3e laag
VL
IE
LA
ND
Bestaande ringdijk
rond deel
van bebouwing
6.4Vlieland
Zandige kusVlieland is anders dan andere Waddeneilanden,
doorda de oospun (de saar) inensie voor
meerdere ruimelijke uncies word gebruik.
Daardoor mag de saar nie bewegen. Dich onder
de ooskus van he eiland loop de Soremelkgeul.
Hier saa een geulwandsuppleie op sapel. De
monioring daarvan kan nieuwe kennis bieden over
de mogelijkheden om geulen van de kus a e
suren.
De begrenzing van de zandige kering van de
dijkring van Vlieland word in de riching van de
zeereep verlegd. Daarmee kom een belangrijk deel
van de bebouwing binnendijks e liggen. De ze
maaregel ze voor de lange ermijn exra druk op
he kunnen suren van de Soremelkgeul.
Harde keringenDe Waddenzeedijk van Vlieland lig dich egen de
bebouwing van he dorp Oos-Vlieland, waardoor
dijkverserking waarschijnlijk alleen zeewaars
mogelijk is, bij voorkeur gecombineerd me
verserking van nauurwaarden. Innovaiev e
dijkconcepen zijn daarvoor, in asemming me
lokale wensen en omsandigheden, goed oepas-
baar. Vooral de parallelle dijk zeewaars, de dijk
me kwelder en de brede groene dijk zijn kansrijk.
Buiendijkse gebiedenOok na de aanpassing van de begrenzing van de
dijkring blijven de veerdam me voorzieningen, he
bedrijvenerrein en de aanlandingen van gas en
elekra buiendijks liggen. De noodzaak van
seenbesoring op de zuidrand is in sudie.
Inegrale veiligheidsbenadering
Bovenop wa is genoemd over de inegrale veilig-
heidsbenadering voor lle eilanden, zijn op
Vlieland maaregelen nodig in de weede (e n
wellich derde) laag om de kwesbaarheid voor he
uivallen van nusvoorzieningen die buiendijks
aanlanden e verminderen.
Zoewaervoorziening
Vlieland hee de ambiie om over enke le jaren zel
e voorzien in zijn drinkwaerbehoee.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
47/56
Voorkeurstrategie 45
Zandige versterking
Prins Hendrikdijk
Landbouw en
drinkwatergebruik
zelfvoorzienend
PrinsHendrikpolder
T
E
X
E
L
Voortzeing huidig
beleid voor harde
keringen
stormvloed
kering
6.5Texel
Zandige kusVoor he aspec zandige kus voldoe op Texel
voorlopig de voorzeting van he huidige beleid
voor kusonderhoud door middel van zandsupple-
ies.
Harde keringenAan de Waddenzeekan word de huidige prakijk
van oesing en onderhoud van de primaire
waerkering voorgeze. De gemeene werk aaneen plan voor de aanleg van een asluibare kering
rond de haven van Oudeschild.
Innovaieve dijkconcepen zijn, in asemming me
lokale wensen en omsandigheden, goed oepas-
baar om de harde overgang naar de Waddenzee e
verzachen. Vooral de parallelle dijk zeewaars, de
dijk me kwelder en de brede groene dijk zijn
kansrijk. Er is een breed draagvlak voor he plan om
de (agekeurde) Prins Hendrikdijk en noordoosen
van de veerhaven e verserken door middel van ee nparallelle zanddijk aan de zeezijde.
Buiendijkse gebiedenHe belangrijkse aandachspun is de veerdam
(me bebouwing) bij Hornje.
ZoewaervoorzieningTexel hee de ambiie om over enkele jaren zel e
voorzien in zijn behoee aan drinkwaer. Verder
hee Texel een relaie groo en laaggelegen
landbouwgebied op groe asand van de duincom-
plexen. Di gebied is daardoor exra gevoelig voor
verziling en verdroging.
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
48/56
Delaprogramma | Waddengebied46
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
49/56
Voorkeursraegie 47
7Implementatie
Terwijl beheer en onderzoek voorgaan is he zaak da de voorkeursraegiebeleidsmaig en besuurlijk word geborgd
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
50/56
Deltaprogramma | Waddengebied48
De implemenaie van de voorkeursraegie loop
via wee besuurlijke sporen. E nerzijds via he
Regionaal Overleg Kus (ROK), anderzijds via heBesuurlijk Overleg Delaprogramma
Waddengebied (BO DPW).
De berokken parijen borgen de voorkeursraegie
in hun beleid en in beheerplannen volgens he
overzich hiernaas.
Organisatie Beleidsdocument
Provincie Noord-Holland Omgevingsvisie
Regionaal Waerplan
Provincie Frysln Sreekagendas
Regionaal Waerplan
Omgevingsvisie
Provincie Groningen Omgevingsvisie
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwarier Waerbeheerprogramma
Weterskip Frysln Waerbeheerprogramma
Projecoversijgende Verkenning (POV)
Prioriaire projecen in he HWBP
Waerschap Hunze en Aas Waerbeheerprogramma
POV
Prioriaire projecen in he HWBP
Waerschap Noorderzijlves Waerbeheerprogramma
POV
Prioriaire projecen in he HWBP
De Waddeneilanden Srucuurvisie
Besemmingsplannen
Vereniging van Waddenzeegemeenen Srucuurvisie
Besemmingsplannen
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
51/56
Voorkeurstrategie 49
7.1Besuurlijk Overleg Delaprogramma
Waddengebied (BODPW)
Doel van he BO DPW
Agenderen, programmeren en aanzien van uivoeren HWBP
Asemmen uivoering Beslissing Zand in relaie o HWBP
Adviseren Delacommissaris en behoeve van jaarlijks Delaprogramma
*
* *
Landelijke StuurgroepDeltaprogramma
Bestuurlijk
Overleg
Deltaprogramma
Waddengebied
Dijkgraaf Weerskip Frysln
Dijkgraaf Noorderzijlvest(vice-voorzier)
DB-lid Hunze en Aas
Burgemeester namensde Waddeneilanden
Burgemeester namens de
Vereniging vanvastewalgemeenten
Regioambassadeur Ministerie EZ(Rijk)
*
* Voorzier/ gedeputeerdeprovincie Frysln
Secretaris/ provincie Frysln
Gedeputeerdeprovincie Groningen
HID RWSNoord Nederland
* Gedeputeerdeprovincie Noord-Holland
* Dijkgraaf HoogheemraadschapHollands Noorderkwartier, agendalid
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
52/56
Deltaprogramma | Waddengebied50
7.2Regionaal Overleg Kus (ROK)
Doel van he ROK Adviseren over en agenderen van de uivoering van de Beslissing Zand
Adviseren over en agenderen van de uivoering Naionale Visie Kus
Voorbereiden besluivorming Landelijk Overleg Kus
Adviseren Delacommissaris en behoeve van jaarlijks Delaprogramma
De voorziter van he ROK en de direceur van Rijkswaersaa Noord-
Nederland veregenwoordigen he Rok in he Landelijk Overleg Kus
Regionaal
Overleg
Kust
******
* Voorzier/ gedeputeerdeprovincie Frysln
Secretaris/ provincie Frysln
Burgemeester Vlieland
Wethouder Terschelling
Wethouder Ameland
Burgemeester Schiermonnikoog
Burgemeester/Wethouder Texel
DB-lid Weerskip Frysln
* Directeur RWS Noord Nederland
* Regioambassadeurministerie EZ
* Gedeputeerdeprovincie Groningen
* DijkgraafWaterschap Noorderzijlvest
* DB-lidWaterschap Hunze en Aas
* Gedeputeerdeprovincie Noord-Holland
* DijkgraafHoogheemraadschapHollands Noorderkwartier
Agendaleden
* LandelijkOverleg Kust*
*
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
53/56
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
54/56
Deltaprogramma | Waddengebied52
Coloon
Concep, eks en producie
Communicaiebureau BCP, Amserdam
Illusraies
Dik Klu, Den Haag (p 7,15, 18, 22, 28, 29, 31, 41, 42, 43, 44, 45, 48, 49, 50)
Foografie en kaaren
Alber Oos, Delares (p 8, 16)
Beeldbank Delaprogramma (p 6)
Beeldbank Rijkswaersaa (omslag, p 10, 11 (links en rechs), 19 en 30)
Delaprogramma Veiligheid (p 24)
Flying Focus (p 14)
Marin van Dijken, DLG (p 32-38)
Waermediair (p 10 (midden en rechs), 11 (midden), 20, 26, 30, 46)
Zilwaer Advies (p 12, 50, 51)
Gedichen
Willem Tjebbe Oosenbrink, 2014.htp://willemjebbeoosenbrink.blogspo.nl
Veraald vanui he Gronings naar he Frysk door Anja en Rinske de Vries.
Vormgeving en drukwerk
Monique Dubbelman, BOE!Media
Redacie
Programmaeam Delaprogramma Waddengebied
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
55/56
8/11/2019 Voorkeurstrategie. Veilig leven en werken in een natuurlijk waddengebied.
56/56
Dit is een uitgave van:
Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Ministerie van Economische Zaken
juli 2014
Deltaprogramma
Het Deltaprogramma is een nationaal programma.
Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen
werken hierin samen met inbreng van de maatschappe-
lijke organisaties en het bedrijfsleven.
Het doel is om Nederland ook voor de volgende
generaties te beschermen tegen hoogwater en te
zorgen voor voldoende zoetwater.
De deltacommissaris bevordert de totstandkoming en de
uitvoering van het Deltaprogramma. Hij doet jaarlijks
een voorstel voor het Deltaprogramma aan de Ministers
van IenM en EZ. Dit voorstel bevat maatregelen en
voorzieningen ter beperking van overstromingen en
waterschaarste. Het Deltaprogramma wordt ieder jaar
op Prinsjesdag aan de Staten-Generaal aangeboden.
Het Deltaprogramma kent negen deelprogrammas:
Veiligheid
Zoetwater
Nieuwbouw en Herstructurering
Rijnmond-Drechtsteden
Zuidwestelijke Delta
IJsselmeergebied
Rivieren
Kust
Waddengebied
www.rijksoverheid.nl/deltaprogramma
www.deltacommissaris.nl
Top Related