nrcDINSDAG�29�AUGUSTUS�2�0�17E8 E conomie.c a r r i è re

Zwoegen in de brandende zon, geen airconditioning op kantoor. Welkerechten hebben werknemers op warme dagen? En beschermenwerkgevers hun personeel wel voldoende tegen hitte?

Door�onze�medewerkerMaarten�Dallinga

Een werknemer die dehele dag moet laden enlossen in vriescellen, endaarom steeds pendelttussen plus dertig enmin dertig graden. Een

verwarmingsmonteur die werkt opsnikhete zolders, maar van zijn baasondanks de hitte niet mag stoppen.Een medewerker van een sociaalwerkbedrijf die door de warmte on-wel wordt en met een ambulance naarhet ziekenhuis wordt vervoerd.

Het zijn een paar voorbeelden vande 49 ‘h itte m e ld i nge n’ die de Inspec-tie SZW (voorheen Arbeidsinspectie)tussen 1 en 25 juni dit jaar ontving,toen op sommige plekken een regio-nale hittegolf werd genoteerd, mettemperaturen boven de dertig gra-den. Sinds die maand - de warmstejuni sinds 1901, volgens het KNMI - isde zomer wisselvallig verlopen.Maar deze week wordt het weer(eventjes) warm.

Zodra de zon flink doorbreekt kande Inspectie SZW nieuwe meldingenverwachten. Die komen uit verschil-lende sectoren en gaan zowel overbuiten- als binnenwerk. Van allemaalworden de details van de situatie tele-fonisch doorgenomen met de tipge-ver. Is een medewerker onwel gewor-den, dan start de Inspectie nader on-derzoek. „We gaan altijd op een mel-ding af als sprake is van letsel”, lichtwoordvoerder Ella Broos toe.

Een pet tegen de zonAan welke regels moeten werkgeverszich eigenlijk precies houden? In deArbowet staat dat „de temperatuur opde arbeidsplaats geen schade aan degezondheid van de werknemers [magve ro o r z a ke n ] .” Een maximumtempe-ratuur wordt niet genoemd. Wel staatin de wet dat werkgevers gezond-h e i d s r i s i c o’s moeten voorkomendoor „persoonlijke beschermings-m i dd e l e n” ter beschikking te stellen.Denk aan een pet tegen de zon of koelw ate r.

Helpen deze maatregelen niet omge zo n d h e i d s r i s i c o’s te vermijden,dan moet een werkgever de werkdagverkorten of ervoor zorgen dat dewerknemer vaak genoeg een koelereplek kan opzoeken.

Ook vakbond FNV kreeg tijdens dehitte in juni tientallen vragen enklachten over werken in de warmte.En ook bij de FNV kwamen die mel-dingen niet alleen van mensen diewerken in de open lucht, maar ookvan kantoorpersoneel.

Terwijl de Inspectie SZW op basisvan binnengekomen meldingen heeftgeconstateerd dat werkgevers zichover het algemeen goed aan de regels

Als het warm is,hoef je dan minderte werken?

WERKEN�IN�DE�WARMTE

houden, schetst de vakbond een an-der beeld: „Veel werkgevers vindenhet bijvoorbeeld niet nodig om struc-turele maatregelen te nemen tegenh itte”, zegt FNV-beleidsadviseur Erikvan de Haar. Denk aan fatsoenlijkeairconditioning. „Werkgevers den-ken: ik deel wel wat ijsjes uit en regelop die paar dagen extra water.”

Maar daarmee onderschatten zevolgens Van de Haar de risico’s. „Als jede hele dag in een te warme omgevingwerkt – of dat nou een kantoor ofbouwplaats is – kan dat leiden tot con-centratieproblemen, misselijkheid,duizeligheid, en zelfs tot oververhit-ting (hyperthermie). De veiligheid isdan dus wél in het geding.”

De vakbond ziet dan ook liever datde regels voor werken in de hitte ver-der worden aangescherpt. Van deHaar: „De wet is nu nog te vaag. Wantwanneer is precies sprake van een ge-zondheidsrisico? Nu kan een werkge-ver nog veel te gemakkelijk zeggen:

‘Ik doe toch genoeg?’” Volgens deFNV moeten er concrete normen wor-den vastgelegd. Van de Haar: „Z o d atiedere werknemer naar zijn of haarwerkgever kan stappen en kan zeg-gen: ‘Hier heb jij je aan te houden’.”

Daar sluit Hein Daanen, hoogleraarthermofysiologie aan de Vrije Univer-siteit Amsterdam, zich bij aan. Hij isgespecialiseerd in de effecten van kli-maat op de mens. „In Nederland heb-ben we een Nationaal Hitteplan om demeest kwetsbare mensen in onze sa-menleving te bereiken, maar voor ge-wone werknemers ontbreekt zoiets”,zegt Daanen. „Zij zouden beter be-schermd moeten worden.”

Om personeel alvast wat meer hou-vast te bieden, maakte de FNV de zo-geheten ‘Hittestress Calculator’. Datis een online test, waarbij je ondermeer de temperatuur en luchtvoch-tigheid op je werkplek kunt invullen,maar ook hoe (fysiek) zwaar het werkbijvoorbeeld is. Vervolgens volgt eeninschatting van de gezondheidsri-s i c o’s.

Een dergelijke berekening zou ookin de wet opgenomen moeten wor-den, vindt Daanen: „Maar dan beter.De wetenschappelijke kennis overhoe je een goede calculator maakt ise r.” Vakbond CNV lanceerde onlangseen hitte-app, die een vergelijkbaretest biedt.

Concrete afsprakenMet name mensen die zwaar lichame-lijk werk doen in de open lucht, lopenbij hoge temperaturen risico op ge-zondheidsproblemen – denk aanbouwvakkers, wegwerkers en hove-niers. Maar ook bakkers en werkne-mers in de staalindustrie moeten bijhitte extra opletten.

Binnen een aantal sectoren hebbenwerkgevers en werknemers daaromsamen concrete afspraken gemaaktover naleving van de Arbowet. Die af-spraken zijn vastgelegd in zoge-noemde arbocatalogi. Zo is in debouwsector afgesproken dat de ca-bine van een wegenbouwer vol-doende ventilatiemogelijkhedenmoet hebben. Bouwbedrijf Heijmans,dat zo’n 4.700 werknemers heeft, ge-bruikt daarnaast nog een app om pro-blemen bij hitte te voorkomen. DezeGO!-app (Geen Ongevallen) geeft bij-voorbeeld informatie over het risicoop huidkanker en het risico op uitput-ting door de warmte.

Wat de collectieve arbeidsovereen-komsten betreft, kent volgens vak-bond CNV alleen die voor dakdekkerseen regeling voor ‘h itte ve r l e t ’. Dat be-tekent dat dakdekkers bij 40 gradenof meer, gemeten op anderhalve me-ter boven hun werkplek, hun werkneer mogen leggen. De werkgever be-taalt het loon dan gewoon door. Ookmag de werkgever een tropenroosterinstellen als het 25 graden of warmeris.

Méér hittegolvenHet bedenken en navolgen van doel-treffende maatregelen voor werkentijdens warm weer lijkt steeds urgen-ter te worden. Volgens het KNMI wor-den de Nederlandse zomers rond2050 1 tot 2,3 graden warmer dan nuen kunnen we een toename van hetaantal hittegolven verwachten. Insteden, waar de meeste mensen wer-ken, zullen vaker hitte-eilanden ont-staan: plekken waar de hitte langerblijft hangen.

Klimaatonderzoeker Peter Bosch,die bij onderzoeksinstituut TNO be-kijkt hoe steden zich kunnen aanpas-sen aan klimaatverandering, vindtdat bestaande bedrijfspanden aange-past en nieuwe gebouwen anders ont-worpen moeten worden. Is een aircoinbouwen dan niet voldoende? Nee,zegt Bosch. „Want bedenk ook data i rc o’s veel energie kosten en daar-mee bijdragen aan klimaatverande-r i ng .”

Volgens hem zijn er slimmere op-lossingen: „Zorg allereerst voor goedezonwering. En zet bomen langs je ge-vel, zodat die niet al te snel de kansheeft op te warmen. Gras op het dak iseen optie voor koeling en isolatie. Ofmaak koelende buizen door je beton-vloer. Het kan allemaal helpen.”

De wet is nu nog te vaag,want wanneer is er sprakevan een gezondheidsrisico?

Hein�Daanen,hoogleraar�thermofysiologie

FOTO

�TOM�VAN�LIM

PT�/�HOLL

ANDSE�HOOGTE

nrcDINSDAG�29�AUGUSTUS�2�0�17 E conomie.carrière E9

Dave�Otten (4�0�)Werkt�als�hovenier�bijeen�bedrijf�in�Den�Bosch

„Het�is�begin�deze�zomer�soms�zowarm�geweest�dat�we�om�elf�uur�’sochtends�al�moesten�stoppen.Hetwas�gewoon�niet�meer�te�doen.�Wewerkten�pal�in�de�zon�en�er�was�geenzuchtje�wind.�Ik�denk�dat�het�op�datmoment�al�zeker�dertig�graden�was.

„Soms�beginnen�we�bij�warm�weeral�rond�zes�uur�’s�morgens.�Da�ndoen�we�eerst�werk�dat�weinig�lawaaimaakt,�zoals�snoeien�met�de�hand�oftroep�opruimen.�Ik�doe�ook�aanboomverzorging,�dan�klim�ik�eenboom�in�om�te�snoeien.�Tijdens�datsnoeien�draag�ik�beschermende�kle-ding�en�met�die�dikkere�lagen�is�hetnóg�warmer.�Dat�stellen�we�bij�extre-me�hitte�soms�dus�ook�maar�even�uit.

„Op�een�warme�zomerdag�merk�ikdat�alles�veel�meer�energie�kost.Het�is�dan�extra�belangrijk�goed�voorjezelf�te�zorgen.�Onze�baas�wijst�onsdaar�ook�regelmatig�op.�Rond�hetbegin�van�de�zomer�zijn�we�bij�elkaargekomen�en�vertelde�hij�ons�waar�webij�hitte�op�moeten�letten.�De�mees-ten�weten�dat�wel,�maar�je�kunt�hetmaar�beter�een�keer�extra�gezegdhebben.

„Standaard�heb�ik�nu�drie�liter�waterbij�me,�ik�smeer�mezelf�regelmatig�inen�draag�een�petje.�Ook�houden�weelkaar�goed�in�de�gaten.�In�blote�bastwerk�ik�niet,�nee.�Dat�is�geen�recla-me�en�de�kans�dat�je�levend�ver-brandt�is�veel�te�groot.”

Ton�van�Hattem (�54�)Dakdekker�in�IJsselsteinmet�drie�mensen�in�dienst

„Ik�heb�liever�kou�dan�hitte.�Op�kou-de�temperaturen�kun�je�je�kleden,tegen�de�warmte�begin�je�weinig.Want�sta�je�op�een�dak,�dan�komt�dehitte�van�boven�én�van�onder�–van�dezon�en�van�het�donkere�dak.�O,�en�vande�brander�natuurlijk.

„Een�paar�jaar�geleden�deden�weeen�testje.We�hadden�bij�een�op-dracht�een�thermometer�op�het�dakgelegd.�Op�straat�was�het�zo’n�35graden,�op�het�dak�werd�het�65!�Evenlater�sprong�de�thermometer�ge-woon�kapot.

„Als�het�heel�warm�is,�proberen�we’s�ochtends�zo�vroeg�mogelijk�tebeginnen�en�werken�we�tot�hoog-uit�het�middaguur.Dan�is�het�over,het�is�dan�echt�niet�leuk�en�verant-woord�meer.�Soms�leidt�dat�bij�klan-ten�tot�onbegrip.�Dan�zeggen�ze:‘Maar�het�is�toch�hartstikke�mooiweer�?’Weet�je,�het�is�ook�in�het�be-lang�van�de�klant�dat�we�dan�stoppen.Als�het�zo�warm�is�loop�je�het�materi-aal�kapot,�dat�wordt�helemaal�zacht.

„Extreme�hitte�zal�in�de�toekomst�va-ker�voorkomen,�daar�heb�ik�het�metde�jongens�ook�weleens�over.Uit-eindelijk�denk�ik�dat�we�de�werk-tijden�meer�zullen�gaan�spreiden:’s�ochtends�vroeg�een�paar�uurtjeswerken,�’s�middags�niets�en�dan�pas’s�avonds�weer.�Net�zoals�in�Grieken-land.”