Door Sanne RuhaakRotterdam. Wie als nieuwe effec-tenbeurs volwaardig wil kunnenconcurreren met bestaande beurzen,moet lid zijn van de concurrent.

Morgen oordeelt de rechtbankAmsterdam of de Amerikaans-Euro-pese beursgigant NYSE Euronexthet jonge, alternatieve beursplat-form TOM een onvoorwaardelijk lid-maatschap voor haar optiebeursmoet verlenen. Daarmee zal de strijdtussen het kleine TOM en gigantNYSE Euronext niet gestreden zijn.

Wilde je tot 2007 als handelaar ofbelegger in aandelen of opties han-delen, dan was je aangewezen opNYSE Euronext. Een echt concurre-rende beurs was er niet. Dat veran-derde in 2007 met de invoering vande Europese beleggingsrichtlijn Mi-fid. De nieuwe richtlijn haalde hetmonopolie weg bij de traditionele ef-fectenbeurzen door de markt open te

stellen voor alternatieve platformen.Een van de nieuwe concurrenten

van NYSE Euronext was, voluit TOM– The Order Machine, opgericht doorde (beleggings)banken ABN Amro,B i n ck Bank en de optiehuizen IMCen Optiver. De oprichters zijngeïnspireerd door de pijlers van Mi-fid: het bevorderen van eerlijkemarktwerking tussen beurzen en debescherming van particuliere beleg-gers door banken te verplichten tekiezen voor de best mogelijke uitoe-fenprijs. TOM streeft naar lagere ta-rieven dan op de traditionele beurs.

Waarmee TOM de markt echt op-schudde was de introductie van eenzoekmachine die razendsnel de ta-rieven op verschillende beurzen metelkaar vergelijkt. De beste prijs ligtlang niet altijd bij de traditionelebeurs, stelt Willem Meijer, bestuurs-voorzitter van TOM. „In zeventigprocent van de gevallen vindt dezoekmachine een gelijke of betereprijs buiten Euronext. Aandelen ver-handelen via een andere beurs kan

particuliere beleggers zo’n 5 euro pertransactie opleveren.”

Volgens NYSE Euronext wees die-zelfde zoekmachine in septemberhaar Europese beurzen aan als meestvoordelige. Hoe dan ook was met dekomst van de zoekmachine hetbeursmonopolie definitief gebro-ken. In een paar jaar tijd wistennieuwkomers als Chi-X, Bats enTOM een flinke hap uit het markt-aandeel op de Europese aandelen-handel van Euronext te veroveren.

Waar TOM al wel eenvoudig toe-gang kreeg tot de aandelenbeurs,stuitte het bij de optiebeurs op obsta-kels. Dat had te maken met de inge-wikkelde aard van deze derivaten ende tussenkomst van zogeheten clea-ring houses die de transacties tussenkopende en verkopende partijen af-handelen. Bij aandelen is de clearing-functie te vergelijken met de rol vaneen notaris die bij de aan- en verkoopvan een huis vaststelt of de betrokkenpartijen voldoen aan hun verplich-tingen. Optieverplichtingen hebbeneen langere looptijd en zijn te verge-lijken met een verzekering. Ze verte-genwoordigen voor de aankopendepartij een kooprecht dat gedurendede looptijd kan worden uitgeoefend.

De optieschrijver, de verzekeraar,moet de beloofde waar, zoals een aan-deel, kunnen leveren. De clearingmoet dit controleren. Dat stelt hoge-re eisen aan het risicomanagementen betekent in de beurspraktijk datbij Euronext verhandelde opties al-leen bij hun eigen clearing kunnenworden afgewikkeld.

Om toch ook een handelsplatformvoor opties te kunnen aanbieden,ontwikkelde ABN AMRO voor TOMeen eigen afwikkelingsinstituut:Holland Clearing House. TOM heeftinmiddels een groot deel van de Eu-ronext-aandelenopties kunnen over-hevelen naar de eigen beurs. „Datmoet je zien als kopieën van de optiesdie wij verhandelen”, verduidelijktwoordvoerder Alice Jentink van NY-SE Euronext.

Omdat TOM tot voor kort geen in-formatie wilde verschaffen over hoehet omspringt met deze ‘kopieën’wilde NYSE Euronext aan TOM geenonvoorwaardelijk lidmaatschap ver-lenen. TOM spande hierop een kortgeding aan. Na een eerste uitspraakvan de kortgedingrechter werd eentijdelijk lidmaatschap verstrekt,maar TOM wilde meer: een onvoor-waardelijk lidmaatschap zonder datde concurrent inzage zou krijgen inde werkwijze van het bedrijf.

De Amsterdam rechtbank stuurdebeide partijen eind mei naar huis omeerst zelf tot een akkoord te komen.Dat is in eerste instantie gelukt. „On-ze zorg was dat er risico op vermen-ging ontstaat”, zegt Jentink. „Pa r t i -culiere beleggers zouden kunnendenken via NYSE Euronext te hande-len, terwijl ze dat via TOM doen.”Maar inmiddels heeft TOM de beursop dit punt gerust kunnen stellen.Die liet hierop weten – ook aan derechter – dat TOM welkom is als lid.

Maar het conflict is nog niet geheelvoorbij. TOM heeft nog een aantalaanvullende eisen aan het lidmaat-schap gesteld. Omdat beide partijenhier niet uit zijn gekomen, zal derechter morgen alsnog vonnis wij-zen. NYSE Euronext wil geen nieu-we concessies doen. „We kunnen nietzomaar allerlei extra rechten toezeg-gen. We behandelen al onze ledenfair en gelijk”, aldus Jentink.

TOM wil niet inhoudelijk ingaanop deze jongste ontwikkeling in dezaak. Meijer zegt „verbaasd” te zijndat Euronext de afgesproken ge-heimhouding hierover schendt.„Het enige wat ik hierop kan zeggenis dat het TOM te doen is om alle ob-stakels voor gezonde marktwerkingtussen de beurzen weg te nemen.”

In het slepende conflicttussen NYSE Euronext ennieuwkomer TOM wijstde rechtbank morgenvonnis. Maar het conflictis nog lang niet voorbij.

Strijd tussen piepjongeoptiebeurs en grote broer

NYSE Euronext 160 maal zo groot als TOM

NYSE Euronext is de wereldwijdecombinatie van een aantal groteEuropese effectenbeurzen (ondermeer Amsterdam, Brussel en Pa-rijs) en de New York Stock Ex-change, een fusie die in 2007 ont-stond. Begin dit jaar blokkeerdeBrussel een nog grotere combi-natie, van NYSE Euronext metDeutsche Börse. Het huidige con-cern opereert in meer dan 55 lan-den, er werken bijna 3.0000 men-sen. De omzet in 2011 bedroegde wereldwijde omzet omgere-kend 3,5 miljard euro en de nettowinst ruim 475 miljoen.

TOM Group werd in 2009 opge-richt door twee bekende Neder-landse effectenhuizen: BinckBanken Optiver. Later sloten ABN Am-ro en optiehuis IMC zich als aan-deelhouder aan. The Order Ma-chine, die alleen actief op de Am-sterdamse beurs, past in het rijtjenieuwkomers die in andere landenmet de bestaande effectenbeur-zen gingen concurreren, zoalsBats in de VS en Chi-X in Londen.Bij TOM werken 19 mensen. In2011 handelde TOM 2,5 miljoentransacties af, goed voor 21,8 mil-joen euro aan omzet.

De rech ter besli st of T O M een p lek k ri j g t op de beurs. Foto Dijkstra

Handelen kan5 euro per aandeelgoedkoper, zegt TOM