Stappenplan implementatie kerkenbeleidsplan

Valorisatie, medegebruik, nevenbestemming en herbestemming van kerken per gemeente in de praktijk brengen – letterlijk en figuurlijk

naar een open kerkgebouw –met participatie als belangrijke basis

STAPPENPLAN opmaak kerkenbeleidsplan

• FASE 1: pastoraal of dekenaal plan

• FASE 2: overleg kerkelijke en burgerlijke kant,raadplegen achterban (participatie)

• FASE 3: opmaak inventarissengezamenlijk standpunt bepalen

>> Op punt zetten vormelijke aspecten kerkenbeleidsplan

• FASE 4: goedkeuring door bisschop en gemeenteraad

• FASE 5: informatie over inhoud kerkenbeleidsplan

• NA HET KERKENBELEIDSPLAN: implementatie

betrokkenen

GemeenteraadBisschop

Schepencollege

parochieteam

Deken, priesters en

diakens

Centraal Kerkbestuur

kerkfabrieken

parochianen

burgers

verenigingen

Heemkundige kring

Privé-partners

Implementatie van het kerkenbeleidsplan

DEFINITIE KERKENBELEIDSPLAN

Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013 (artikel 2.1, 31° /1):

“een schriftelijk document dat eerst door het representatief orgaan van debetrokken eredienst en vervolgens door de gemeente- of de provincieraadwerd goedgekeurd en dat een lokaal gedragen langetermijnvisie biedtvoor alle gebouwen die bestemd zijn voor die betrokken eredienst op hetgrondgebied van de gemeente of provincie. De langetermijnvisie moetminimaal volgende basisgegevens bevatten: a) een beschrijving van debetrokken gebouwen bestemd voor de eredienst, met onder meer - huncultuurhistorische waarde, - hun architecturale mogelijkheden, - hunbouwfysische toestand; b) de situering van elk gebouw bestemd voor deeredienst in zijn ruimtelijke omgeving; c) een beschrijving van het actueelgebruik en de actuele functie van de betrokken gebouwen bestemd voor deeredienst d) een onderbouwde visie op het toekomstig gebruik en detoekomstige functie van de betrokken gebouwen, inclusief een plan vanaanpak hoe de toekomstige invulling met nevenfuncties of herbestemmingervan zal worden onderzocht.”

betrokkenen

GemeenteraadBisschop

Schepencollege

parochieteam

Deken, priesters en

diakens

Centraal Kerkbestuur

kerkfabrieken

parochianen

burgers

verenigingen

Heemkundige kring

Privé-partners

Implementatie in enkele stappen

stap 1

• “Werkgroep Kerkgebouwen” –SAMEN en in DIALOOG stap voor stap aan de slag

stap 2

• Participatietrajecten –samen met hele bevolking concrete invulling zoeken

stap 3

• Haalbaarheidsstudies –bekijken of idee praktisch en financieel haalbaar is

stap 4

• Uitvoering en beheer –concrete uitvoering plannen en beheersstructuur kerk

financiën, vrijwilligers, open kerk, tussentijd, roerend religieus erfgoedGoede communicatie

1. Werkgroep kerkgebouwen• stuurgroep met kerkelijke en burgerlijke vertegenwoordigers,

aangevuld met geïnteresseerde vrijwilligers: CKB en gemeente nemen initiatief, pastorale ploeg van leken en priesters, etc.

• SAMEN met sub-werkgroepen (kerkfabriek, pastoor, parochieploeg en aanspreekpunten, vrijwilligers) per kerkgebouw de coördinatie, de implementatie opnemen– Stimuleren extra gebruik, goede communicatie, uitnodigen nieuwe

activiteiten, participatiesessies, haalbaarheidsstudies, uitvoering en beheer, financiën, vrijwilligers, open kerk, tussentijd, roerend religieus erfgoed, algemene communicatie

• Starten met haalbare kleine initiatieven, tijdelijk invullen– Samenwerking dienst Cultuur gemeente, gezamenlijke kalender,

kerken openen, groepen uitnodigen, bevragen bevolking, etc.– Draagvlak voor kerken met profane nevenbestemming vergroten

• Pastorale en socio-culturele noden op elkaar afstemmen• Planning in functie van opstellen meerjarenbegrotingen in 2019

2. ParticipatietrajectenWat? Samen met de lokale gemeenschap (parochianen en andere betrokkenen) naar een bijkomende of nieuwe invulling zoeken voor de parochiekerk. Actief betrekken.Wanneer?• Tijdens opmaak of na afloop van het kerkenbeleidsplan

bekijken hoe met lokale gemeenschap de neven- of herbestemming van een kerk concreet wordt ingevuld

Wie?• Lokaal met gemeente,

kerkfabrieken, ploeg pastorale eenheid, vrijwilligers• Advies of begeleiding bij CRKC• Lokaal te bekijken partners zoals erfgoedcel, Regionaal

Landschap, etc.VEEL REDENEN WAAROM MEN ZICH BETROKKEN VOELT

betrokkenen

GemeenteraadBisschop

Schepencollege

parochieteam

Deken, priesters en

diakens

Centraal Kerkbestuur

kerkfabrieken

parochianen

burgers

verenigingen

Heemkundige kring

Privé-partners

Rust: stilvallen in tijden van burn-outs en depressies

Emotie: kruispunten van leven Geloof: geloofsgemeenschap

Religieus erfgoed: verbindende van processies, devoties, etc.

Sociale cohesie in dorpen: verenigingsleven

Toeristisch: kerken, kerkhoven, orgels, etc.

Diaconie en sociale noden Cultuur: geschiedenis lokale gemeenschap en kunst

Brainstorm – post-its Ontwerpend onderzoekWorld-café

Participatie

• Informeren: inhoud kerkenbeleidsplan, gezette stappen in proces, waar inspraak

• Breed consulteren: verzamelen van meningen over toekomst van kerkgebouw met verschillende methodes vb. post-its, rondetafelgesprekken, e-mail en postbus, etc.

• Concreet uitwerken voorstel: 1, 2 of 3 opties verder concreet maken, op papier of maquette (ontwerpend onderzoek), samenwerkingen aftoetsen, ideeën oplijsten

• Actief meewerken aan uitvoering: verder doorgroeien huidige vrijwilligers en nieuwe betrokkenen naar aanvullend / nieuw project

Informeren in kerkelijke en gemeentelijke context

Consulteren en adviseren

Limburgse voorbeelden

UHasselt

Nevenbestemming Onze-Lieve-Vrouwekerk Poelkapelle, West-Vlaanderen

www.facebook.com/nieuwlevenatkerk

Goede communicatiezo breed mogelijk !vele doelgroepenvisuele triggers…

Algemene opbouw:- inleiding: waarom KBP, historische relatie kerk/dorp, voorbeelden

- aan tafels in gesprek- terugkoppeling

Terugkoppeling in grote groepDoorstroming informatie stuurgroep/werkgroep

Implementatie in enkele stappen

stap 1

• “Werkgroep Kerkgebouwen” –SAMEN en in DIALOOG stap voor stap aan de slag

stap 2

• Participatietrajecten –samen met hele bevolking concrete invulling zoeken

stap 3

• Haalbaarheidsstudies –bekijken of idee praktisch en financieel haalbaar is

stap 4

• Uitvoering en beheer –concrete uitvoering plannen en beheersstructuur kerk

financiën, vrijwilligers, open kerk, tussentijd, roerend religieus erfgoedGoede communicatie

Tijdelijke invullingen

3. Haalbaarheidsstudies

Wat? Een architecten- of studiebureau maakt een analyse of een voorgestelde aanvullende of nieuwe architecturale invulling voor een kerk praktisch en financieel haalbaar is, hoeveel de kost zou zijn …Wanneer?• Kan wanneer er 1 of enkele concrete voorstellen

voor neven- of herbestemming per kerk met een noodzakelijke ingreep op tafel liggen

Wie?• “Projectbureau Herbestemming”• Architecten- of studiebureaus• Advies bij CRKC, IOED, Erfgoedcel, intercommunale

Nevenbestemming Gontrode, Oost-Vlaanderen

Concrete kleinere architecturale ingrepen of meubilairRaming en begroting in 2019

Implementatie in enkele stappen

stap 1

• “Werkgroep Kerkgebouwen” –SAMEN en in DIALOOG stap voor stap aan de slag

stap 2

• Participatietrajecten –samen met hele bevolking concrete invulling zoeken

stap 3

• Haalbaarheidsstudies –bekijken of idee praktisch en financieel haalbaar is

stap 4

• Uitvoering en beheer –concrete uitvoering plannen en beheersstructuur kerk

financiën, vrijwilligers, open kerk, tussentijd, roerend religieus erfgoedGoede communicatie

Tijdelijke invullingen

Procedure “onttrekking aan de eredienst”

• Onttrekking aan de eredienst en omschakeling naar volledig profaan gebouw gebeurt niet zomaar maar volgt vanuit een specifieke vraag

• Onttrekking kan pas plaatsvinden als lokaal de vraag ondersteundwordt en de bisschopsraad en priesterraad van het Bisdom de toestemming geeft

• Pas de dag voor of zelf van de verkoop of overdracht van het gebouw, wordt het document van onttrekking aan de eredienst getekend.

• Voor een verkoop (eigendom kerkfabriek, gemeente) gelden de regels betreffende verkoop van gebouwen van openbare besturen: hier is een schatting en openbare verkoop standaard noodzakelijk. Openbare verkoop kan ook onder gesloten omslag bij notaris plaatsvinden, maar basisprincipe dat ieder mee kan bieden moet gerespecteerd worden tenzij een algemeen nut kan worden ingeroepen om aan bepaalde kandidaat/kandidaten te gunnen.

• Het toekomstig gebruik moet volgens het kerkelijk recht ook "waardig" zijn. De bisschop zal hierop toezien en dan pas de verkoop effectief laten doorgaan.

4. Uitvoering en beheer langere termijn --- Financiën

• Afhankelijk van eigendom, premies Vlaamse overheid voor en na onttrekking:

• Onderzoekspremie voor beschermde kerken (AOE, plafond 25000 euro), onderzoek neven- herbestemming niet-beschermde kerken financierbaar (ABB)

• Percentages premies en verplichting beheersplan verandert vanaf 2019

• Vrijstelling van Onroerende Voorheffing valt weg bij onttrekking aan eredienst

• Projectbureau Herbestemming: 14000/18000/22000 euro (excl. BTW)

• Aandacht voor opname van budgetten in meerjarenbegroting 2020-2025: ramingen uitwerken in 2019 wanneer CKB en CBS samen aan tafel zitten

Beschermde kerk (Agentschap OE)

Niet-beschermde kerk (Agentschap BB)

Eigendom gemeente, beheer Kerkfabriek –gebouw van de eredienst

60 (+10)% 30%

Eigendom gemeente – Onttrokken 60 (+10)% 0%

Eigendom kerkfabriek– gebouw van de eredienst

60 (+10)% 30%

Eigendom kerkfabriek –onttrokken, dus privaat patrimonium

40% 0%

Privé-eigenaar – Onttrokken 40% 0%

Financiën vrijwilligers

Tussentijd

Roerend religieus erfgoed

Open Kerk

goede communicatie

Belang van vrijwilligers en verenigingenbij neven- en herbestemming

Continuïteit vrijwilligers

beheerformules

Contracten en huishoudelijk reglement medegebruik, nevenbestemming, etc.

Beschikbaar via www.crkc.be

Open kerkgebouw / gezamenlijke kalender

• Zorgen voor een toegankelijk en gastvrij kerkgebouw belang van veiligheidszorg!

• Kalender Open Kerkendagen, OMD en andere activiteiten

• Rol voor Monumenten-wacht: continuïteit van preventieve conservatie belangrijk

Tussentijd

Financiën vrijwilligers

TussentijdRoerend religieus erfgoed

Open Kerk

goede communicatie

Belang inventaris roerend erfgoed

Méér vormen van participatie en kerken: vrijwilligers roerend religieus erfgoed

Mee inventariseren

Databanken en initiatieven provincies

Stappenplan Religieus erfgoed

Een concrete en uniforme procedure voor waardering, selectie enherbestemming van roerend religieus patrimonium rekening houdend metkerkelijke richtlijnen en wettelijk kader en de lokale sociale context. Eenwaarderingskader dat bij voorkeur breed gedragen is.

Roerend erfgoed: waarderen en selecteren

www.stappenplanreligieuserfgoed.beParticipatief proces:

betrekken lokale gemeenschap

Betrekken van gemeenschap bij inventariseren en

waarderen/selecteren roerend erfgoed

Deel van draagvlak creëren

Implementatie in enkele stappen

stap 1

• “Werkgroep Kerkgebouwen” –SAMEN en in DIALOOG stap voor stap aan de slag

stap 2

• Participatietrajecten –samen met hele bevolking concrete invulling zoeken

stap 3

• Haalbaarheidsstudies –bekijken of idee praktisch en financieel haalbaar is

stap 4

• Uitvoering en beheer –concrete uitvoering plannen en beheersstructuur kerk

financiën, vrijwilligers, open kerk, tussentijd, roerend religieus erfgoedGoede communicatie

Tijdelijke invullingen

2019-2025: communicatie, parochianen en bevolking bevragen (participatie), ramingen maken, concrete plannen maken en opnemen in begroting CKB en gemeente, … uitvoering stap voor stap

Openstellen kerken, kalender gezamenlijke activiteiten, mensen warm maken voor kerken

• Rol van kerken bij kernversterking…

• Pastorale en sociale noden samenleggen…

Contact

CRKC

Abdij van Park 7

3001 Heverlee

016 406073

www.crkc.be

AdviesVorming

KerkenbeleidsplannenImplementatieVeiligheidszorg