C18 CULTUUR & MEDIA DE STANDAARDZATERDAG 30 APRIL, ZONDAG 1 MEI 2016

dan een horrorverhaal, laat Rausvoorstelling zich dan ook lezen alseen  ‘Lehrstück’,  zoals  BertholtBrecht opvoerde met amateurs inde jaren dertig. ‘Het leerstuk leert doordat het ge­speeld wordt, niet doordat het ge­zien wordt’, tekende Brecht op endat  gebeurt  hier  letterlijk.  On­danks de loodzware inhoud, lijkende vijf scènes op oefeningen waar­in de kinderen worden ingewijd,om niet te zeggen gedrild, in wathet inhoudt om volwassen te zijn.Wat  betekenen  dood,  verlies,rouw  en  onderwerping?  Kunnenkinderen  zonder  enige  levenser­varing zich dat voorstellen?Terwijl acteurs Ans van den Eedeen  Hendrik  van  Doorn  op  een

messcherp  analyseerde  met  zijngezelschap International Instituteof Political Murder. En nu dus ookDutroux,  waarvoor  hij  op  vraagvan kunstencentrum Campo voorhet eerst aan de slag gaat met kin­deren. ‘Dutroux  kwam  op  mijn  pad  tij­dens de voorbereidingen van Thecivil wars (2013),’ vertelt Rau. ‘Tij­dens de repetities vroeg ik aan deacteurs  op  welke  iconische  mo­menten  ze  zich  Belg  hebben  ge­voeld. De Witte Mars in 1996 washun collectieve én enige antwoord.’‘Als je inzoomt op de zaak, zie jedat in Dutroux veel sociologischebreuklijnen samenkomen: het ko­loniale  verleden  van  België,  ge­zien hij opgroeide in Congo, de te­loorgang van de mijnindustrie inCharleroi, waar hij zijn eerste mis­daden  pleegde,  de  hervormingvan justitie en politie, de nationa­le paranoia. Aan de hand van Du­troux kan je de Belgische geschie­denis  vertellen.  Five  easy  piecesgaat in die zin niet zozeer over degruwel die Dutroux heeft  aange­richt, wel over hoe hij de wereldwaarin  kinderen  vandaag  op­groeien, heeft veranderd.’

Wanhoop  en  vertwijfeling

Five easy pieces is de titel van hetpianohandboek  dat  componistStravinsky  honderd  jaar  geledenschreef voor zijn kinderen. Meer

‘Ik  zou  graag  een  paardingen  veranderen,maar dat kan niet, wantalles is echt gebeurd.’Rachel (8) zegt het zin­

netje uit haar script met een evengemeende als aangeleerde achte­loosheid. Het is ontluisterend omhaar  te  zien  zitten,  pulkend  aanhaar haar, in een minutieus nage­bouwde huiskamersetting die am­per  doet  vermoeden  dat  hier  degeest van een van de meest gehatekindermoordenaars van ons landrondhangt. Je kijkt naar een kind dat de rolvan een kind speelt in een theater­voorstelling  over  Dutroux,  maardat er ook nog steeds zelf een is.Beseft  dit  kleine,  blonde  meisjewel  ten volle hoe ontnuchterendhaar woorden zijn, hoe vaak de re­gisseur  en  kinderpsycholoog  hethaar ook hebben uitgelegd? Kaneen  kind  ooit  het  failliet  van  deonschuld prediken? Five easy pie­ces  is  theater  voor  volwassenen,niet voor kinderen.Dat  de  Zwitserse  documentairetheatermaker Milo Rau – laten wehem maar gewoon de meest span­nende  Europese  kunstenaar  vanhet moment noemen – geen taboeschuwt,  wisten  we  al  langer.  DeRwandese genocide, het proces te­gen de Ceausescu’s, de Joegoslavi­sche burgeroorlog, het zijn maarenkele van de onderwerpen die hij

MILO RAU GOOIT ZICH OP DE  BELGISCHE GESCHIEDENIS

Voorkinderen is

Dutroux een gruwelijk

sprookjeTwintig jaar na de Dutroux­affairebrengt de Zwitserse regisseur Milo

Rau een van de zwartste bladzijdenuit de Belgische geschiedenis op de

planken. Mét kinderen nota bene.Maar het is hem er niet om te doente provoceren. CHARLOTTE DE SOMVIELE

‘Het stuk gaatniet zozeer over

de gruwel dieDutroux heeft

aangericht, welover hoe hij dewereld waarin

kinderen vandaagopgroeien, heeft

veranderd’De  kindacteurs  worden  begeleid  door een  psycholoog.  ©  Phile  Deprez/Ted  Oonk

‘’

DE STANDAARDZATERDAG 30 APRIL, ZONDAG 1 MEI 2016  CULTUUR & MEDIA C19

sterke ethische  reflectie over wathet betekent om theater te makenmet kinderen en de machtsstruc­turen die daarbij  in het spel zijn.Niet  toevallig  is  Rau  gelijktijdigmet dit project bezig aan een en­scenering van Pasolini’s Salo of de120 dagen van Sodom. 

Huilstick

Peter  Seynaeve,  die  aanvankelijkwas gevraagd als coach, zit mee opde scène in de rol van de autoritai­re regisseur. ‘Probeer maar te hui­len, Pepijn, denk aan iets triests,’pusht  Seynaeve  de  jongen  wan­neer hij voor de camera, die zijngezicht in close­up projecteert opgroot scherm, vertelt over de dagtoen de lijken van Julie en Melissagevonden werden.Wanneer het niet lukt, gooit Sey­naeve  hem  arrogant  een  ‘huil­stick’  toe.  Theater  en  werkelijk­heid lopen hier verontrustend inelkaar over. De manipulatieve si­tuatie spelen is ze ook echt bele­ven,  zowel  voor  de  kinderen  alsvoor het publiek. ‘Het was een moeilijk evenwicht inhet  begin,’  vertelt  Seynaeve.  ‘Ikspeel hun coach op de scène, maarik bén hem ook daarnaast.’ Te be­denken dat Dutroux dezelfde stra­tegie toepaste toen hij Sabine Dar­denne  ontvoerde  –  hij  deed  zichvoor  als  een  ‘redder’  die  haarmoest beschermen tegen een mis­

filmscherm  in  de  huid  kruipenvan de ouders Lejeune die wach­ten op een telefoontje van de on­derzoeksrechter,  doen  Polly  (10)en Pepijn  (13)  op de  scène  exacthetzelfde.  Ze  proberen  de  wan­hoop en vertwijfeling te mimerendie de ouders van de vermoordeJulie  moeten  gevoeld  hebben  opdie avond in 1995 toen hun doch­ter niet meer thuis kwam na eenmiddagje  spelen  bij  haar  vrien­dinnetje Mélissa. Onwennig druk­ken  de  twee  kinderen  hun  voor­hoofden  tegen elkaar aan,  geveneen puberzoen op elkaars wang inafwachting  van  de  storm  die  zalkomen en wellicht nooit meer zalgaan liggen. Onder de rauwe monologen zit een

‘Het koloniale verleden van België, de teloorgang van de mijnindustrie, de hervorming van justitie en politie... in Dutroux komt het allemaal samen’

daadnetwerk.  Zo  krijgt  het  alle­maal een nog wrangere bijsmaak.Rau besluit: ‘Ja, we fictionaliserende Dutroux­affaire, maar hopelijkom iets  te vertellen dat het over­stijgt.’

Open­minded

Wie  theater  maakt  met  kinderenheeft  het  onvermijdelijk  over  detoekomst. Het beeld dat Rau vandie toekomst schetst, is bitter omde  fatalistische  impasse  die  eruitspreekt.  Tegelijk  heeft  zijn  re­en­actment  ook  iets  emanciperends.De kinderen spelen dan wel mario­netten, ze dwingen ook autonomieaf. Even  later oefenen ze bijvoor­beeld een scène waarin ze vertellenover hun ideale stervensuur, speelsbewust van het taboe dat ze over­schrijden  voor  al  die  ‘bange’  vol­wassen in de zaal. ‘Laat mij maarvan mijn fiets vallen en mijn nekbreken.  Pijnloos,  instant  gedaan,’repeteert Maurice (13). Of hij nietschrikt  van  zijn  eigen  woorden?Niet  echt,  en dat beamen ook deandere kinderen. Hun ouders ble­ken net zo open­minded. ‘We  worden  goed  begeleid  dooreen psycholoog en de mensen vanCampo. We hebben  veel  vrijheidgekregen om zelf materiaal aan tebrengen. Milo heeft lang met onsgesproken over de zaak, over welkpersonage we wilden spelen, maarook over onze geboorte en hoe we

3 tips voor het Kunstenfestivaldesarts

1The night of  the moles Met  zijn  uitvergroot  mollenfeest knoopt  de  Franse  theaterregis­seurs  Philippe  Quesne  aan  bij het  genre  van  de  maatschappe­lijke  sciencefiction.  Theater  blijkt een  utopische  vrijplaats  in  het middelpunt  van  de  aarde.  Hoe ziet  onze  eigen  wereld  eruit  van­uit  de  grot?  Het  bijzondere  de­cor  gaat  in  mei  nog  op  reis  in Brussel.  Kaaitheater,  6>9/5

2ZvizdalTsjernobyl,  april  1986:  na  de grootste  kernramp  ooit,  wordt  in een  straal  van  dertig  kilometer de  omgeving  ontruimd.  Een  paar enkelingen  blijven.  Onder  hen Pétro  en  Nadia,  de  laatste  bewo­ners  van  Zvizdal.  Het  Antwerpse theatergezelschap  Berlin,  dat graag  twijfel  zaait  tussen  fictie en  werkelijkheid,  zocht  hen  op voor  een  filmportret  van  twee koppige  oude  mensen  die  over­geleverd  zijn  aan  de  eenzaam­heid.  Bronks  12>15/5

3SimplexityCineast  en  componist  Thierry  De Mey  maakt  voor  het  eerst  een dansvoorstelling  voor  het  grote podium.  Het  wordt  een  fusie  van dans,  livemuziek  en  digitale technologie,  met  inbreng  van het  Ensemble  Intercontemporain en  de  muzikale  whizzkids  van  Ir­cam.  Kaaitheater  20>22/5

6>28/5  in  Brussel,  www.kfda.be

willen sterven. Daardoor kunnenwe ook onszelf spelen,’ aldus Mau­rice.Rau  vult  aan:  ‘De  kinderen  ken­den de naam “Dutroux” wel, maarvoor hen was hij toch meer een fi­guur uit een donker sprookje. Wehebben de naïeve vragen en ver­beelding  van  de  kinderen  ge­bruikt om zo eenvoudig mogelijkescènes te maken. Mensen gaan er­van uit dat jongeren automatischauthentiek  zijn  op  een  scène,maar eigenlijk is het een zeer arti­ficiële situatie. Als je kinderen alsside  dish  van  een  stuk  opvoert,zijn ze oprecht. Maar als het helemenu  uit  kinderen  bestaat,  danmoet je als theatermaker plots al­les uit de kast halen (lacht). Nor­maal regisseer ik niet, maar zet ikeen kader uit waarbinnen acteurshun ding kunnen doen. In dit ge­val moest ik op elk moment wetenwat  en  waarom  ze  iets  moestenspelen. Dat was een intellectueleuitdaging,  maar  het  leerde  mezeer gefocust te zijn.’

‘Five  easy  pieces’  van  Campo  enhet  International  Institute  of Political  Murder  (IIPM)  speelt  van14>22  mei  op  het KunstenfestivaldesArts  in  Brussel.Volgend  seizoen  in  Aalst, Turnhout,  Genk,  Oostende  en Roeselare.