Maas in BeeldMaas in Beeld
Resultaten van 15 jaar Resultaten van 15 jaar natuurontwikkeling in de natuurontwikkeling in de
Vlaamse MaasvalleiVlaamse MaasvalleiKris Van Kris Van LooyLooy
Gijs Gijs KurstjensKurstjens
Bart PetersBart Peters
1
Maas in BeeldMaas in Beeld
Resultaten van 15 jaar Resultaten van 15 jaar natuurontwikkeling in de natuurontwikkeling in de
Vlaamse MaasvalleiVlaamse MaasvalleiKris Van Kris Van LooyLooy
Gijs Gijs KurstjensKurstjens
Bart PetersBart Peters
Van kevers tot bevers1989: Luc Allemeersch en Jan Stevens, studie van
kevers op grindoevers1991: start natuurontwikkeling Koningssteen, Hochter
Bampd2009: grootschalige natuurlijke inrichting Maasoevers
en terugkeer van de bever
Natuurontwikkeling Maas in Beeld
• Resultaten meten in natuur– Soorten duiken (terug) op– Versterking en duurzame natuur
• Succesfactoren natuurontwikkeling– Inrichting– Contact met rivier– Beheer
• Perspectieven voor de Maasvallei
Soorten duiken terug opbever rivierrombout snelloopkevers
vlottende waterranonkel beekromboutrivierfonteinkruid
oeverloper zalm gingellikruid visdief
kleine tanglibel bittere wilgrivierdonderpad
rivierprik grindwolfspinriempjes ééndagsvliegen
kanaaljuffer bruin cypergras
elk kalketrip slangenlook hondstarwegras kleine kaardenbol
orenbout vuurlibel glassnijder zuidelijke keizerlibel
witje teunisbloempijlstaart kleine nachtpauwoog enwespvlinder vals witje
aan zuidelijk spitskopje greppelsprinkhaan
elmees nachtegaal krakeend grauwe klauwier ver zomertaling roodborsttapuit
or oliekever gevlekte wolzwever
ine modderkruiper europese meerval bittervoorn
bruin blauwtje wilde marjolein hermelijn knautiabij
beemdkroon bosrietzangerrietgors kleine plevier
rode ogentroost hooibeestje meerkikker
agrimoniekattendoorn viltig kruiskruid
blauwe reiger wapenvliegen
2
• Flora• Libellen• Dagvlinders• Sprinkhanen• Broedvogels
Versterking en duurzame natuur
Bijzondere soorten stroomdalgrasland
Rode ogentroost
● jaren 80 ● Situatie 2007
StroomdalStroomdal--floraflora
Wilde marjolein- Jaren ’80
- periode 2000-2007
Zoomflora Flora• Bijzondere soorten van het riviergebied kennen
sterke toename• Vóór natuurontwikkeling en nu
aantal bijzondere soorten vóór en na natuurontwikkeling
0102030405060708090
100
1975-1993
1993-2009
1975-2003
2003-2009
1975-1996
1996-2009
1975-2003
2003-2009
1975-1990
1990-2009
Hochter Bampd Maasbeemden Kerkeweerd Bichterweerd Koningssteen
Libellen
• Bijzondere soorten: Rode Lijst riviersoorten, klimaatsoorten
• Voor en na start natuurontwikkeling
• Nieuwe riviersoorten: beekrombout, rivierrombout, kleine tanglibel, bruine korenbout, glassnijder
• Nieuwe klimaatsoorten: kleine roodoogjuffer, kanaaljuffer, vuurlibel,zuidelijke keizerlibel, zuidelijke oeverlibel, zuidelijke heidelibel
0
5
10
15
20
25
30
35
40
voor 1950 1950-1989
1990-1997
1998-2006
periode/jaar
aant
a
Klimaatsoorten
Rodelijstsoorten
Overige soorten
Vóór na
Dagvlinders
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
voor 1981 1981-1994 1995-2003 HochterBampd
1993-1996
HochterBampd2006
periode/jaar
aant
al
Rodelijstsoorten
Overige soortenvóór na
• Minder sterke toename, algemene neerwaartse trend• Toch nieuwe soorten: kleine parelmoer, boswitje• Sterkhouders: koninginnepage, icarusblauwtje, bruin
blauwtje, hooibeestje, luzernevlinders
3
Sprinkhanen
• Voor en na: enorme toename densiteiten• Nieuwe soorten: blauwvleugelsprinkhaan,
sikkelsprinkhaan, kalkdoorntje, zuidelijk spitskopje, greppelsprinkhaan, moerassprinkhaan
Broedvogels
• Voor en na• Toename struweel en
bossoorten• Toename
riviersoorten Bijzondere broedvogels in de natuurontwikkelingsterreinen
0
10
20
30
40
50
60
Hochter Bampd Maasbeemden Kerkeweerd Bichterweerd Koningssteen
Vlaamse Maasvallei - Maas• Rijkdom bijzondere riviersoorten Grensmaas
uitzonderlijk groot dankzij pioniersituaties• Samenhang is vooral van belang:
Greppelsprinkhaan komt van beneden naar boven, Sikkelsprinkhaan net omgekeerd,…
• Het netwerk functioneert maar kan nog sterker!
aantal bijzondere soorten natuurterreinen
KoningssteenBichterweerd
Hochter Bampd
Kerkeweerd
Maasbeemden
0102030405060708090
100
Natuurontwikkeling grote winstMaar wel regels van het spel volgen:– Geduld hebben: plantensoorten kennen na
kolonisatie vaak een lange “vestigingsfase”– Spontane ontwikkelingen/successie toestaan:
starre beelden passen niet bij de rivier
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
aant
al e
xem
plar
en
Harige ratelaarVeldsalieRuige weegbree
Nog een weg te gaan• Doelsoorten van grotere oppervlakte ontbeken nog: otter,
Zwarte wouw, Visarend,…• Aansluiting van belang voor soortverbreiding, bv. dagvlinders
nog beperkt• Kwalitatieve inrichting riviergebied; voldoende ruimte én
gradiënten, voor amfibieën bv.
Succesfactoren
• Inrichting– Aansluiten bij dynamiek, kennen historiek– De bodem is cruciaal– Niveauverschillen en geleidelijke overgangen
• Contact met rivier• Beheer
4
Via inrichting kunnen we:
• oude structuren weer vrijleggen
• dynamische processen reactiveren
• goede uitgangssituatie voor natuur realiseren
Grensmaas 1848
Zand is zilver,… grind is Goudgrind is Goudgrind is Goud
BodemBodemsterk bepalend voor uitgangssituatie, sterk bepalend voor uitgangssituatie, ook naar beheerook naar beheer
5
• Gradiënten: steilwanden en geleidelijke overgangen
• Niveaus: hoogwatervrij, hoge, lage weerd• Grondwaterinvloed: kwelgeulen, tijdelijke
poelen• Substraten• Beschermen/overbrengen relicten
Inrichting: spelen met overgangen Inrichting: spelen met overgangen en niveauverschillenen niveauverschillen
Contact met rivier
Kerkeweerd 1998Kerkeweerd 1998 Beheer
• Grazers brengen:– Structuurdiversiteit– Openheid – Mantelzones en geleidelijke overgangen– Bloemrijkdom– Kiemingsgelegenheid– Zaadtransport
Perspectieven
2009 ‘startjaar’ projecten nv De Scheepvaart• Bedding hersteld• Natuurterreinen terug in contact met rivier:
Kerkeweerd, Hochter Bampd, Herbricht, Bichterweerd, Mazenhoven
• Er valt heel wat te beleven de komende jaren! …En te leren
Gebiedsrapporten: Ontwikkelingen in 34 Gebiedsrapporten: Ontwikkelingen in 34 Maasterreinen Maasterreinen (te koop in de pauze)(te koop in de pauze)
www.maasinbeeld.nlwww.maasinbeeld.nl
6
Dankwoord• nv De Scheepvaart, in de praktijk brengen
van de aanbevelingen uit het project• Regionaal Landschap Kempen en Maasland,
stimuleren en coördineren van dit project• Pepijn Calle, Kobe Janssen, Alexander Van Braeckel,
Kevin Lambeets, Geert Beckers, Bertie Vanderlee, Peter Engelen, Herman Gielen, Erwin Christis, Lambert Schoenmaekers en Marleen Massonnet
• Alle vrijwilligers en liefhebbers van de Maasvallei die dit mee mogelijk maken
Top Related