Bewonersparticipatie op het platteland“Leren van elkaar”ervaringen met DORP inZICHT / Dorpswaardering in Vlaanderen en Nederland
Dr Frans Thissen
Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Zelfbewustzijn van plattelandsbewoners
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Opbouw van de presentatie
1. Sociaal-ruimtelijke ontwikkelingen op het Nederlandse en Vlaamse platteland Wat zijn de voor- en nadelen van het wonen op het platteland
volgens de bewoners zelf? Wat zijn de achtergronden van nieuwe vormen van onbehagen? Hoe kan het zelfbewustzijn van dorpsbewoners worden
bevorderd? Hoe kan een perspectief op ‘spiraal omhoog’ worden gevonden?
2. DORP inZICHT / Dorpswaardering Oorsprong, introductie in Nederland en Vlaanderen,
doelstellingen Evaluatie van de toepassingen in Nederland en Vlaanderen
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Platteland: het beste van twee werelden De kwaliteiten van het
traditionele platteland Rust, ruimte en natuur Grote mate van
betrokkenheid bij de plaatselijke samenleving
De kwaliteiten van de moderne stedelijke wereld Individuele keuzevrijheid
binnen een regionaal kader Privacy binnen de eigen
woning (De noodzakelijke
(auto)mobiliteit)
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Naast voordelen ook nadelen
1. Schraal voorzieningenaanbod
2. Relatie met de overheid
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
1. Schraal voorzieningenaanbod: ‘de spiraal omlaag’
Ontwikkeling aantal inwoners
Ontwikkeling aantal
voorzieningen
Ontwikkeling Leefbaarheid
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
2. Relatie met de overheid Overheden zouden te gemakkelijk beslissingen nemen,
zonder de bewoners erbij te betrekken Complexe wet- en regelgeving en de starre houding van
sommige bestuurders
Spanningsrelatie:
Toegenomen zelfbewustzijn door hogere
opleiding en democratisering
Zeggenschap is verschoven van traditionele
lokale machthebbers naar bureaucratische bestuurlijke
organen op afstand
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
‘Nieuw onbehagen’ op het platteland Marc Elchardus: ‘Het nieuwe onbehagen’ Oorsprong van het nieuw onbehagen:
Niet tekorten in materiële welvaart Moeite om de eigen identiteit en levensloop te regisseren door
de aantasting van bestaande referentiekaders enerzijds en de toenemende individuele keuzemogelijkheden anderzijds
Aantasting van rurale referentiekaders Aantasting van het autonome dorp als referentiekader Aantasting van de lokale democratie als referentiekader
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Ontwikkeling van dorpen Community transformed:
hoop dat de lokale gemeenschap zich weet aan te passen aan veranderende tijden
Lokaal bewustzijn: de wens zich als dorp, de woonplaats waarvoor men gekozen heeft, van de buitenwereld te onderscheiden
Community lost: vrees dat hechte plattelands-gemeenschap verloren gaat
Traditionele dorpsbinding: min of meer vanzelfsprekende binding aan dorp waar men geboren en getogen is
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Ontwikkeling van dorpen Woondorp:
Groot deel van dagelijkse routines buiten het dorp (dagpad)
Dorp is woonplaats voor een deel van de levensloop (levenspad)
Nieuwe verscheidenheid: Dorpen worden primair onderscheiden op basis van hun woonfunctie binnen de streek
Autonome dorp: Dagelijkse routines binnen het
dorp (dagpad) Van wieg tot het graf binnen het
dorp (leefpad)
Oude verscheidenheid: Dorpen worden primair onderscheiden op basis van hun functionele uitrusting (werk en voorzieningen)
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Uitdagingen voor lokaal sociaal beleid
Voortbouwen op de kwaliteiten van het autonome dorp en rekening houden met de oude rurale verscheidenheid als een ‘machtig beeld’
Perspectief ontwikkelen dat uitgaat van de mogelijkheden van het woondorp en dat aanhaakt bij de hefbomen die de nieuwe rurale verscheidenheid biedt
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Uitdagingen voor lokaal sociaal beleid Zandvoorde: Lo:
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Perspectief van het woondorp: ‘de spiraal omhoog’
Ontwikkeling Leefbaarheid
Ontwikkeling gemeenschaps-initiatieven
Ontwikkeling woonfunctie binnen de
streek
Regiovorming
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Gemeenschapsinitiatieven Dorpsbibliotheek Dorpskrant Dorpswebsite Vervoersdiensten Onderhoud van lokale
monumenten Onderhoud van kapel Verfraaiing van fietstunnel Voetveerverbinding Kunstprojecten
Bewonersonderzoek
Cultuur
Bibliotheek
Website
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Conclusie
Er is behoefte aan methodes waarbij bewoners van dorpen worden betrokken bij het oplossen van lokale vraagstukken betreffende de kwaliteit van de leefomgeving.
Die methodes moeten aansluiten bij de toegenomen betekenis van de lokale woonfunctie en het groeiend lokaal bewustzijn onder dorpsbewoners.
Een belangrijke doelstelling van dergelijke methodes is het verder versterken van het lokaal bewustzijn.
Deze methodes dragen op die manier bij aan nieuwe vormen van sociale cohesie
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Village Appraisals Britse methode van ‘parish appraisals’
(Malcolm Moseley) “Van, door en voor” het dorp Onderzoek door dorpsbewoners zelf om
lokale kenmerken, problemen, noden, bedreigingen, sterke punten en mogelijkheden vast te stellen
Kern: Databank van vragen voor een zelf te maken vragenlijst
Drie modules1. Samenstellen van een eigen vragenlijst
2. Invoeren van de verzamelde gegevens
3. Analyse en presentatie van de verzamelde gegevens
1
2
3
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Hertaling naar Nederlandse en Vlaamse situatie
Nederland Beschikbaar als cd-rom met
handleiding Vier pilots gespreid over
Nederland (twee in Zeeuws-Vlaanderen)
LCO / SCOOP / STAMM
Vlaanderen Beschikbaar via Internet (met
handleidingen) Vijf pilots in Meetjesland
Steunpunt Opbouwwerk Meetjesland i.s.m. Samenlevingsopbouw Vlaanderen en Samenlevingsopbouw Oost- en West-Vlaanderen
DORPSWAARDERING
Softwareprogrammaen
handboek
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Doelstellingen Productdoelen Procesdoelen Tijdens de uitvoering van Dorpswaardering
Rapport Inzicht in lokale prioriteiten
Gebruik maken van lokale competenties en hulpbronnen
Activeren en versterken dorpsorganisatie
Draagvlak vergroten (betrokkenheid en steun)
Meer communicatie en debat tussen partijen
Na de uitvoering van Dorpswaardering
Agendavorming diverse betrokken partijen
Initiatieven van gemeenschap, lokale instellingen, private sector of combinaties hiervan
Acties van gemeente
Activeren en versterken dorpsorganisatie
Stimuleren bestaande of nieuwe lokale instellingen
Draagvlak vergroten Meer communicatie en debat
tussen partijen
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Toepassingen van DORP inZICHT / Dorpswaardering
Nederland 4 + 9 toepassingen Evaluaties en
aanpassingen Continuïteit
moeizaam
Vlaanderen 5 + 19 toepassingen Regelmatig nieuwe
versies Goede continuïteit en
cumulatief
Pilots
Recente toepassingen
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Evaluatie DORP inZICHT / Dorpswaardering
Drie gezichtspunten:
1. Op welke thema’s zijn de bewonersonderzoeken gericht?
2. Hoe wordt de relatie tussen burger en overheid in het bewonersonderzoek aan de orde gesteld? Wat is de positie van de
professionals?: balanceren tussen overheid en burger
3. Wat is de betekenis van het verschil in nationale context?
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Evaluatie DORP inZICHT / Dorpswaardering
Drie gezichtspunten:
1. Op welke thema’s zijn de bewonersonderzoeken gericht?
-0,20 -0,10 0,00 0,10 0,20 0,30
Britsedorpen
Vlaamsedorpen
Nederlandsedorpen
Autonoom dorp Woondorp
-0,80 -0,40 0,00 0,40 0,80
Britse dorpen
Vlaamsedorpen
Nederlandsedorpen
lokale woningvraag voorzieningen
werkgelegenheid verkeer
sociale veiligheid kwaliteit woonfunctie
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Evaluatie DORP inZICHT / Dorpswaardering
Drie gezichtspunten:
2. Hoe wordt de relatie tussen burger en overheid in het bewonersonderzoek aan de orde gesteld?
-0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20
Britsedorpen
Vlaamsedorpen
Nederlandsedorpen
top-down bottom-up
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Evaluatie DORP inZICHT / Dorpswaardering
Drie gezichtspunten:
3. Wat is de betekenis van het verschil in nationale context?
Verschillen tussen dorpen in drie landen Ligging Grootte Wettelijke status
Verschillen van de drie nationale contexten Waardenoriëntaties Sociaal-politieke systeem Verschillen in praktijken van
plattelandsontwikkeling
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Verschillen tussen dorpen Kleine relatief afgelegen
dorpen: meer aandacht voor het autonome dorp als referentiekader
Meer perspectief op goede follow-up als veel aandacht wordt gegeven aan bottom-up thema’s
Het gevaar van de ‘klachtenlijst’: vragenlijsten gedomineerd door woondorp – top-down vragen
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Sterke punten van DORP inZICHT / Dorpswaardering
Beschikbaar komen van kwantitatieve gegevens die inzicht bieden in wat leeft in het dorp
Representativiteit van de verkregen gegevens door de hoge response
Creëren van betrokkenheid van bewoners
Creëren van dorpstrots / lokaal bewustzijn
DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling
Steenkerke Gebruik van DORP inZICHT in
2003 Rapport: “Denk niet voor het
dorp, maar laat het dorp zélf denken”
Doel: zoeken van een groter draagvlak voor een dorpsontwikkelingsplan
Woonplaats van Willem Vermandere: zanger, beeldhouwer, schilder en schrijver
Bewonersparticipatie op het platteland“Leren van elkaar”ervaringen met DORP inZICHT / Dorpswaardering in Vlaanderen en Nederland
Dr Frans Thissen
Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies
Top Related