Presentatie Thissen

Bewonersparticipatie op het platteland“Leren van elkaar”ervaringen met DORP inZICHT / Dorpswaardering in Vlaanderen en Nederland

Dr Frans Thissen

Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

DORP inZICHT / Dorpswaardering; Bewonersparticipatie in plattelandsontwikkeling

Zelfbewustzijn van plattelandsbewoners


Opbouw van de presentatie

1. Sociaal-ruimtelijke ontwikkelingen op het Nederlandse en Vlaamse platteland Wat zijn de voor- en nadelen van het wonen op het platteland

volgens de bewoners zelf? Wat zijn de achtergronden van nieuwe vormen van onbehagen? Hoe kan het zelfbewustzijn van dorpsbewoners worden

bevorderd? Hoe kan een perspectief op ‘spiraal omhoog’ worden gevonden?

2. DORP inZICHT / Dorpswaardering Oorsprong, introductie in Nederland en Vlaanderen,

doelstellingen Evaluatie van de toepassingen in Nederland en Vlaanderen


Platteland: het beste van twee werelden De kwaliteiten van het

traditionele platteland Rust, ruimte en natuur Grote mate van

betrokkenheid bij de plaatselijke samenleving

De kwaliteiten van de moderne stedelijke wereld Individuele keuzevrijheid

binnen een regionaal kader Privacy binnen de eigen

woning (De noodzakelijke

(auto)mobiliteit)


Naast voordelen ook nadelen

1. Schraal voorzieningenaanbod

2. Relatie met de overheid


1. Schraal voorzieningenaanbod: ‘de spiraal omlaag’

Ontwikkeling aantal inwoners

Ontwikkeling aantal

voorzieningen

Ontwikkeling Leefbaarheid


2. Relatie met de overheid Overheden zouden te gemakkelijk beslissingen nemen,

zonder de bewoners erbij te betrekken Complexe wet- en regelgeving en de starre houding van

sommige bestuurders

Spanningsrelatie:

Toegenomen zelfbewustzijn door hogere

opleiding en democratisering

Zeggenschap is verschoven van traditionele

lokale machthebbers naar bureaucratische bestuurlijke

organen op afstand


‘Nieuw onbehagen’ op het platteland Marc Elchardus: ‘Het nieuwe onbehagen’ Oorsprong van het nieuw onbehagen:

Niet tekorten in materiële welvaart Moeite om de eigen identiteit en levensloop te regisseren door

de aantasting van bestaande referentiekaders enerzijds en de toenemende individuele keuzemogelijkheden anderzijds

Aantasting van rurale referentiekaders Aantasting van het autonome dorp als referentiekader Aantasting van de lokale democratie als referentiekader


Ontwikkeling van dorpen Community transformed:

hoop dat de lokale gemeenschap zich weet aan te passen aan veranderende tijden

Lokaal bewustzijn: de wens zich als dorp, de woonplaats waarvoor men gekozen heeft, van de buitenwereld te onderscheiden

Community lost: vrees dat hechte plattelands-gemeenschap verloren gaat

Traditionele dorpsbinding: min of meer vanzelfsprekende binding aan dorp waar men geboren en getogen is


Ontwikkeling van dorpen Woondorp:

Groot deel van dagelijkse routines buiten het dorp (dagpad)

Dorp is woonplaats voor een deel van de levensloop (levenspad)

Nieuwe verscheidenheid: Dorpen worden primair onderscheiden op basis van hun woonfunctie binnen de streek

Autonome dorp: Dagelijkse routines binnen het

dorp (dagpad) Van wieg tot het graf binnen het

dorp (leefpad)

Oude verscheidenheid: Dorpen worden primair onderscheiden op basis van hun functionele uitrusting (werk en voorzieningen)


Uitdagingen voor lokaal sociaal beleid

Voortbouwen op de kwaliteiten van het autonome dorp en rekening houden met de oude rurale verscheidenheid als een ‘machtig beeld’

Perspectief ontwikkelen dat uitgaat van de mogelijkheden van het woondorp en dat aanhaakt bij de hefbomen die de nieuwe rurale verscheidenheid biedt


Uitdagingen voor lokaal sociaal beleid Zandvoorde: Lo:


Perspectief van het woondorp: ‘de spiraal omhoog’

Ontwikkeling Leefbaarheid

Ontwikkeling gemeenschaps-initiatieven

Ontwikkeling woonfunctie binnen de

streek

Regiovorming


Gemeenschapsinitiatieven Dorpsbibliotheek Dorpskrant Dorpswebsite Vervoersdiensten Onderhoud van lokale

monumenten Onderhoud van kapel Verfraaiing van fietstunnel Voetveerverbinding Kunstprojecten

Bewonersonderzoek

Cultuur

Bibliotheek

Website


Conclusie

Er is behoefte aan methodes waarbij bewoners van dorpen worden betrokken bij het oplossen van lokale vraagstukken betreffende de kwaliteit van de leefomgeving.

Die methodes moeten aansluiten bij de toegenomen betekenis van de lokale woonfunctie en het groeiend lokaal bewustzijn onder dorpsbewoners.

Een belangrijke doelstelling van dergelijke methodes is het verder versterken van het lokaal bewustzijn.

Deze methodes dragen op die manier bij aan nieuwe vormen van sociale cohesie


Village Appraisals Britse methode van ‘parish appraisals’

(Malcolm Moseley) “Van, door en voor” het dorp Onderzoek door dorpsbewoners zelf om

lokale kenmerken, problemen, noden, bedreigingen, sterke punten en mogelijkheden vast te stellen

Kern: Databank van vragen voor een zelf te maken vragenlijst

Drie modules1. Samenstellen van een eigen vragenlijst

2. Invoeren van de verzamelde gegevens

3. Analyse en presentatie van de verzamelde gegevens

1

2

3


Hertaling naar Nederlandse en Vlaamse situatie

Nederland Beschikbaar als cd-rom met

handleiding Vier pilots gespreid over

Nederland (twee in Zeeuws-Vlaanderen)

LCO / SCOOP / STAMM

Vlaanderen Beschikbaar via Internet (met

handleidingen) Vijf pilots in Meetjesland

Steunpunt Opbouwwerk Meetjesland i.s.m. Samenlevingsopbouw Vlaanderen en Samenlevingsopbouw Oost- en West-Vlaanderen

DORPSWAARDERING

Softwareprogrammaen

handboek


Doelstellingen Productdoelen Procesdoelen Tijdens de uitvoering van Dorpswaardering

Rapport Inzicht in lokale prioriteiten

Gebruik maken van lokale competenties en hulpbronnen

Activeren en versterken dorpsorganisatie

Draagvlak vergroten (betrokkenheid en steun)

Meer communicatie en debat tussen partijen

Na de uitvoering van Dorpswaardering

Agendavorming diverse betrokken partijen

Initiatieven van gemeenschap, lokale instellingen, private sector of combinaties hiervan

Acties van gemeente

Activeren en versterken dorpsorganisatie

Stimuleren bestaande of nieuwe lokale instellingen

Draagvlak vergroten Meer communicatie en debat

tussen partijen


Toepassingen van DORP inZICHT / Dorpswaardering

Nederland 4 + 9 toepassingen Evaluaties en

aanpassingen Continuïteit

moeizaam

Vlaanderen 5 + 19 toepassingen Regelmatig nieuwe

versies Goede continuïteit en

cumulatief

Pilots

Recente toepassingen


Evaluatie DORP inZICHT / Dorpswaardering

Drie gezichtspunten:

1. Op welke thema’s zijn de bewonersonderzoeken gericht?

2. Hoe wordt de relatie tussen burger en overheid in het bewonersonderzoek aan de orde gesteld? Wat is de positie van de

professionals?: balanceren tussen overheid en burger

3. Wat is de betekenis van het verschil in nationale context?




1. Op welke thema’s zijn de bewonersonderzoeken gericht?

-0,20 -0,10 0,00 0,10 0,20 0,30

Britsedorpen

Vlaamsedorpen

Nederlandsedorpen

Autonoom dorp Woondorp

-0,80 -0,40 0,00 0,40 0,80

Britse dorpen

Vlaamsedorpen

Nederlandsedorpen

lokale woningvraag voorzieningen

werkgelegenheid verkeer

sociale veiligheid kwaliteit woonfunctie




2. Hoe wordt de relatie tussen burger en overheid in het bewonersonderzoek aan de orde gesteld?

-0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20

Britsedorpen

Vlaamsedorpen

Nederlandsedorpen

top-down bottom-up




3. Wat is de betekenis van het verschil in nationale context?

Verschillen tussen dorpen in drie landen Ligging Grootte Wettelijke status

Verschillen van de drie nationale contexten Waardenoriëntaties Sociaal-politieke systeem Verschillen in praktijken van

plattelandsontwikkeling


Verschillen tussen dorpen Kleine relatief afgelegen

dorpen: meer aandacht voor het autonome dorp als referentiekader

Meer perspectief op goede follow-up als veel aandacht wordt gegeven aan bottom-up thema’s

Het gevaar van de ‘klachtenlijst’: vragenlijsten gedomineerd door woondorp – top-down vragen


Sterke punten van DORP inZICHT / Dorpswaardering

Beschikbaar komen van kwantitatieve gegevens die inzicht bieden in wat leeft in het dorp

Representativiteit van de verkregen gegevens door de hoge response

Creëren van betrokkenheid van bewoners

Creëren van dorpstrots / lokaal bewustzijn


Steenkerke Gebruik van DORP inZICHT in

2003 Rapport: “Denk niet voor het

dorp, maar laat het dorp zélf denken”

Doel: zoeken van een groter draagvlak voor een dorpsontwikkelingsplan

Woonplaats van Willem Vermandere: zanger, beeldhouwer, schilder en schrijver

Bewonersparticipatie op het platteland“Leren van elkaar”ervaringen met DORP inZICHT / Dorpswaardering in Vlaanderen en Nederland

Dr Frans Thissen

Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

Presentatie Thissen

Documents

Transcript of Presentatie Thissen