Download - NWA Route Smart Industry - Nationale Wetenschapsagenda · • Servitization business models (met o.a. incremental (crypto currency) ) payments, smart contracts en blockchain, Economy

1

Wwww.smartindustry.nl T088‐5852225 [email protected]

NWA Route Smart Industry

Revoluties in de industrie, economie vergen acties uit de wetenschap… Dedigitaliseringenautomatiseringvanonzeindustrieroltoveronsheen.Internationaalspreektmenoverdevierdeindustriëlerevolutie.Hetiseencombinatievandigitalisering,koppelingenvanintelligentesystemenennieuwetechnologieënwaardoorproductieprocessenindeindustrieenuiteindelijkbusinessmodellenenconsumptiepatroneningrijpendwijzigen.Destipopdehorizonishetfoutlooseninéénkeergoedproducerenvanenkelstuks(N=1).Maatwerkproductenvoordeprijsvanhetmassaproduct.Dezesterkgeautomatiseerdeenkelstuksproductiezalplaatsvindennabijdeeindklant.ProductiekeertterugnaarNederland.Tegelijkertijdzienwedeopkomstvanpersonalisatieen“servitization”.Klantenbetalenvoorgebruikinplaatsvanbezitendeoorspronkelijkeproductfabrikantenontwikkelenzichtotklantspecifiekedienstleveranciermetdigitalemarktplaatsen(platforms)eneenbijbehorendhardwareproductwaarmeedieoplossingkanwordengebruikt.Toeleveranciers,ooitdegoedkoopsteleveranciervaneenonderdeel,nemenhetgeheleproductieprocesvanhethardwareproductover.Ditallesheeftimpactoponzecompleteeconomieenheeftconsequentiesvooronzemaatschappijenwerkgelegenheid.AlsNederlandhetspeloptijdenslimspeeltbiedtdezeontwikkelingeenbanenmotorvandetoekomst.Doordeversnellingvandedigitaliseringvereistditmeerdynamiekensynergieindiversewetenschappelijkonderzoekgebieden.DezeNWAroutebeschrijftviergamechangersomditmogelijktemaken.Anderen bewegen al, wij moeten slim kiezen en in actie komen… Degrotelandeninvesterenmiljardeninonderzoekenontwikkeling(ref1).Achteroprakenkunnenwijonsnietveroorloven.Eensterktepositieinwelvaartenwelzijncreatiemeteenconcurrerendeeconomie(054)1moetcontinuewordenbevochten.Bedrijfsleven,instellingenenoverheidmoetenuitdecomfortzone.Kennisinstellingenmoetensnelleraanpassen.Levenlanglerenwordteenvanzelfsprekendheid.Bedrijvenmoetenmeerinvestereninnieuwediensten,productenennodigetechnologieën.Endeoverheidmoetactievernieuwemarktenhelpencreërenrondomuitdagingenmeteenmaatschappelijk,ecologischeeneconomischnut.Nederlandheeftgoedemogelijkhedenomdevierdeindustriëlerevolutieontwikkelingomtezetteninkansenenopspecifiekeonderwerpeneentoonaangevendepositieoptebouwen.Wehebbeneenaantalsterkenichesectorenalsdeagro/food,maritieme,hightechsystemen,chemiealsmedemediaenhandel/logistiekeindustrieën.Daarnaastkennenwijeeninnovatieve,leidendethuismarkt,diversegoedekennisposities,beschikkenwijovereengoedesoftskillsalsDutchdesignenkunnenwijindepraktijkgoedmultidisciplinairsamenwerken.Gamechangers

1(xxx)isNWAvraag

3‐SmartTechnologies SystemsofSystems/Blockchain

1‐SmartProducts&Services Personalisatie&Servitization

2‐SmartProduction DeflexibeleFabriek

ImpactonScience Im

pactonEconomy

4–ImpactonSocietySmartResponse ‐ educatie

2


Smart Industry: de versnelling van de digitalisering van de industrie HetbegripIndustrie4.0wordtgekoppeldaandigitaletechnologieën.InNederlandsprekenweoverSmartIndustry(SI).Ditbegripomvatdedigitaliseringenservitizationvanonze

welvaartcreatie.Digitaliseringenservitizationomvattenhetbegrip“smart”.Met“industry”implicerenwealleprocessendietotwaardecreatieleiden.DitisbrederdanhetNederlandsebegripindustriedatklassiekefabriekenmeteenschoorsteenaanduidt.Wijbeschouwendeindustriediebegintmetdebasismaterialen,chemie,agro/foodindustriealsmededehightechmaakindustriemetopdelingenalsapparateneninstrumentatiebouw,automobiel,luchtenruimtevaarttotaandemaritiemeendefensie‐industrie.DoorhetbegripservitizationomvatSmartIndustryookdedienstensectordiedebreedteomvatvanonderhoud,logistiek,productdesignenmediacreatieendistributietotaanhandels‐,bancaireenverzekeringsdienstentoe.IneconomischetermenomvatdebredeSmartIndustrydefinitiealleexporteneengrootdeelvanonsbrutonationaalproduct.In2014ishetSmartIndustryactieprogramma(www.smartindustry.nl)gelanceerd.In2015iseenwetenschappelijkeagendaopgezet(ref2).DetopsectorHTSMRoadmapSmartIndustry(ref3)beschrijftvooraldeSmartIndustrytechnologieëndieindehightechsystemsmaakindustrievoorkomen.Smart Industry gamechangers Wijonderscheidenvierbredegamechangers(ziefiguuropvoorblad):(1)intelligenteproductenendiensten,(2)flexibeleproductiesystemenomdieproductenendienstenterealiseren,(3)deintelligentetechnologieëndienodigzijnvoordieproducten,dienstenenproductieen(4)deeconomischeenmaatschappelijkevoorwaarden,gevolgenenonzereactiesdaarop.InhetfiguurstaandeEngelseteksten.Iederegamechangerheeftimpactoprespectievelijknieuwebusiness,nieuwebanen,nieuwewetenschapennieuwevormenvanonderwijs.Eniederegamechangervergtsamenwerkingvanbedrijven,kennisinstitutenenoverheid.Smart Products (personalisation) and Services( servitization) Dezegamechangeronderzoektdevernieuwinginproducten,product‐dienstsystemenenbusinessmodellendiemogelijkwordtdoortoepassenvanSmartIndustrytechnologieën.Metnamedemens‐product‐contentinteractiestaathierbijcentraaleninhetbijzonderhetontlastenenontzorgenvandemensincomplexeomgevingen.HetuitgangspuntisdatNederlandeenuniekeonderscheidendepositieheeftindemultidisciplinaireaanpakvanproductontwerp,diensteninnovatie,technologieplatformsencontentontwikkeling.Tevenskennenwijeenhoogopgeleidebevolkingenzijnwijeenprimatestmarktvoornieuweproductenendiensten.Voorbeeldenvanspecifiekeonderwerpenzijn:

• Ontwerpvanintelligenteproductenendiensten(DutchDesign),productenalsdataplatforms,vanbezitnaargebruik,personalisatievansmartproducts/content.

• Ontwerpenvancomplexeautonomeproducten/systemen/systems‐of‐systemsdieschaalbaarenherconfigureerbaarzijnmeteenhogematevanaanpasbaarheid.

• Mens‐technologieinteractie,degebruikerinsteedscomplexereomgevingen.• Servitizationbusinessmodels(meto.a.incremental(cryptocurrency))payments,

smartcontractsenblockchain,Economy4.0(ookbigdataroute9).• Voorspellinggebaseerdonderhoud(vanijkdijktotproduct)enbetrouwbaarderen

duurzamereproducten(ookroute9bigdata).• Levensduurmonitoringenrepareerbareenbeterherwinbareproducten(route12).• Bigdataanalyse,serviceopafstand,zelflerendesystemen.

Dezegamechangerheeftimpactopdemaakindustrie,deICT‐sectorendecreatieveenfinanciëleindustrie,inhetbijzonderdaarwaardewinstvandewaardecreatieterechtkomt.Intensief,kortcyclischenmulti‐sectoraalexperimentereninallerleiverbandenalsproeftuinen,livinglabsenfieldlabsishiernoodzakelijk.Ditvergtdeontwikkelingvanservitizationalsvolwaardige(toegepaste)wetenschapnaasthetklassiekeproductdesigneneenuitbreidingvan

3


DutchDesignnaarservices&content.Servicecreatieheeftookrelatiesmeteconomischeensocialewetenschappenenveranderendejuridischeaspecten.VoorbeschrijvingSmartProductsandSmartServiceszieappendix1.1.Geschattekosten:10‐50M€/jaar.

Smart Production – de flexibele fabriek dankzij digitalisering Ditonderdeelonderzoektdevernieuwingvoorgeautomatiseerdeproductievankleineseriesenenkelstuks.Degamechangerhierisdeflexibelefabriekmetalsperspectief‘metropolitanmanufacturing’;kleineuniverselefabriekeninofbijstedenwaaruiteenlopendesoortenproductenopmaatwordengeproduceerd(enlaterweergedisassembleerdkunnenworden).Nederlandonderscheidtzich,metnameindeHightechtenopzichtevanDuitsland,metdeproductievanzeerhoogwaardigeproductiesystemeninkleineseriesvoornichemarkten.NederlandkanzijnpositieindezewaardeketenzelfsversterkenmetSmartIndustryinnovatiesalsmedeleverancierwordenvannieuweproductiemachinesvoorenkelstuksenkleinserieproductievoorbijv.3Dprintenenflexibeleelektronica.SpecifiekeonderwerpenzijninIndustrie4.0andChemie4.0:

• Enkelstukvoordeprijsvanmassaproductie,zero‐defect,firsttimeright,zero‐programming,human‐robotinteraction(cobots,teleoperation)inproduction,visionintheloopsystemen,nextgenerationmulti‐material3D(additive)manufacturing.

• Digitizedsetupofsmallbatches,multi‐feedstockchemicalproductionlinkingsmart.• Digitaleinformatie‐uitwisselingindeketenzoalsvooroffertes,ordering,logistics

andpaymentusingsmartcontracts&blockchain.• Humancentricjobdesign(supervisor)inlargelyautomatedproductionsites.• Smartsupplychainsennieuwesamenwerkingsvormenennetworking.• Remanufacturing,recycling,refurbishment(route12circulairengrondstof).• Nieuwedistributiesystemen,gerichtopzeerfijnmazigelogistiekenretourstromen

vangebruikteproducten.Hetveranderenvaneconomy‐of‐scaleinproductie(inChina)naareconomy‐of‐networkingdoorlokalenetwerken(jobs‐back‐to‐town)heeftimpactopdehuidige(MKB)industrie.Diezalversneldveranderen,oudeindustrieverdampt,maarnieuwespelersenondernemersdieveranderenzullenwerkgelegenheidcreëren/onderhouden.Ookwetenwedatdewetenschapophetgebiedvanmodelbasedproductioncontrolenzero‐programmingzichhiertoeverdermoetontwikkelen.Vooreenbeschrijvingvanflexibeleproductiezieappendix1.2.KostenvoorlagerTechnologyReadinessLevel(TRL)toegepastonderzoek(nogineenlabomgeving)enhoogTRLfieldlabs(inoperationeleomgevingen):50‐80M€/jaarvoordeuitdagingommiddelstoegepastonderzoekleidertewordeninflexibelefabriekenhaarhightechequipmenteninstrumentatie.

Smart Technologies ‐ Systems of systems & blockchain DezegamechangerbetreftdevernieuwingindetechnologischesysteembasisonderSmartIndustry;dusICT‐infrastructuur,data‐uitwisseling,software,nieuwesensoren,nano/precisieenprocestechnologie.DitisdehardetechnologischebodemdienodigisomSmartIndustrytoteensuccestemaken.Nederlandkanzijnuniekepositieinditdeelgebiedontwikkelendoor‘slimsamentewerkenmetdegrotejongens’,nl.deinternationaledataplatforms(bijv.deVS)enininternationalewaardeketens(bijv.Duitsland).Deinternationalecomponentishierextrabelangrijk.Onderwerpenzijn:

IoTnetwerkenencybersecurityinsmartproductie,productenendiensten. Intelligentezelflerendesystemen(coöperatieverijden,drones,microsatellieten),deep

learninginproductieprocessen,zero‐programming. Industrialdataspacearchitecturenen(internationale)standaardinterfaces. Smartsensors,flexibeleelectronicsenhunnetwerkenmetprocesoptimalisatie. Embeddedsystemenenarchitecturenvoorautonomeencoöperatievesystemen. Blockchainbasicsenscalabilityonderzoeksprogramma.(zieappendix2)

4


Ontwerp,beheersingenoptimalisatievancomplex(man‐made)systems. Multifysischemodellenencyber‐fysischesystemen.

Dezegamechangerkentmeerderewetenschappelijkuitdagingenenisenablervoorlatereeconomischeimpact.Hetvergtinternationalenetwerkenennationalekeuzewaarwetop

inwillenzijn.Voorblockchain,gekoppeldaanfysiekegoederen(InternetofThings),alsgamechangerkunnenwekiezenvoorhandels/distributieplatform,maarbijvoorbeeldnietvoorFintechapplicaties.DieontvangenindeUSA/UKonvoorstelbaaromvangrijkeVC‐financiering.Wetenschappelijkeonderwerpenwaarwijeengoedepositiemoetenblijvenbehoudenzijncomplexesoftware,embeddedsystems,mechatronica,enprecisietechnologieenmateriaalmodelleringensimulatie.Vooreenbeschrijvingvandiverseaspectenvandezegamechangerzieappendix1.3.Kosten50M€/jaar?Smart Reponse ‐ Maatschappelijke impact op smart jobs & skills Dezegamechangerbetreftdemaatschappelijkeimpactvandeversnellingvandedigitaliseringineenbreedperspectiefenhetslimenveiligomgaan/anticiperenhieropalsmaatschappijenindividu.Smarteducatieishethoofdaspectvandezegamechanger.HoewerkendeconceptendiemogelijkwordenmetSmartIndustrydoorindesamenlevingenwatisdaaroponze‘smartrespons’ofsmartinteractiedoorconsument,werknemer,politiek,media,etc.?Naastduidingvandezemaatschappelijkeeffecten,zalaandachtmoetenwordenbesteedaandevraagopwelkegebiedenNederlandzijnuniekepositieskanontwikkelen(stipopdehorizon)enhoedezeambitieszoudenkunnenwordengerealiseerd(SmartIndustry,SmartSociety).HoeverhogenwijdedigitaleskillsvanalleNederlanders,maarookwatvoornieuwebaneninaantalenvereiste(nieuwe)skillskomener?Enhoeverandertonsinitieelenleven‐lang‐lerenonderwijs?Voorbeeldenvanspecifiekeonderwerpenzijn:

• Opwelkepuntenkomtdebestaandemaatschappelijkeordeningonderdruktestaan?Watbetekentdatvoorgedragspatronen,routinesenverwachtingen?

• Hoeveranderenbanen,werkrelaties,sectoren,organisatieseneconomischeecosystemen/netwerkenenwatisdeinvloedopwerkgelegenheid?

• Complexopensystemen,hunmogelijkhedenenrisico,totaan“cybersecurity”.• Socialeacceptatie,adoptievermogen,maatschappelijkdraagvlak.• Welkenieuweskillsenvaardighedenzijnnodigvoorsmartwerkomgevingenenhet

gebruikvansmartproducten(049)enhoeimplementerenwijdiesneller?• HoegaathetonderwijsveranderenonderinvloedvanSmartIndustry(065)?• Hoezietdeideale‘smartrespons’vanNederlandopdeSIontwikkelingeruit?

Indeappendix1.4zijndezevragenverderuitgewerkt.Voordezeontwikkelingis,zeerwaarschijnlijksamenmetroute6(veerkrachtigesamenleving),eenbedragvan20M€/jaartevoorzienmetalswetenschappelijkuitdaging:hoezorgenwijdatmensenblijvenleren.DekruisverbandenvandeSmartIndustryroutekentrelatiesmetdeandereindustriëleroutes(logistiek,circulaireeconomie,voedsel),zalderesultatenvanroutesalsbigdataennieuwematerialentoepassenenheeftmetroutesalssmartcities(lokaleproducten)enveerkrachtigesamenleving(banen).Referenties:www.smartindustry.nl

1) TNOrapport2015‐R11312Internationaleverkenningbeleiddigitaliseringvandeindustrie2) SmartIndustryScientificAgenda2015‐2025,STWenwww.smartindustry.nl3) HTSMRoadmapSmartIndustry,[email protected]) Factories4E–Avisionforthe4thindustrialrevolutionforEurope,egbert‐[email protected]

Dezetekstisgebaseerdoptweeworkshops(80en40)ensamengestelduitvelecommentarenvanuiteenlijstvan250vertegenwoordigersvanMaastrichttotGroningenenvanDelfttotTwenteenvanbedrijfsvertegenwoordigersuitdeICTuitDelft,metaalbewerkersuitDrachten,robotdeskundigenuitHarderwijkenvanTO2enuniversiteitsvertegenwoordigerstotaanconsultants.Eindhoven,mei2016Editor:egbert‐[email protected]

5


Appendix ‐ Gamechangers

1A Smart Products Personalisatie Maatschappelijkeneconomischzienwijeenbewegingtotpersonalisatieinproducten,energie,diensten,etc.Personalisatiewordtinhogematemogelijkgemaaktdoordigitaliseringenslimmeproducten.Onderslimmeproductenverstaanweproductenmetsensoren,connectiviteitensoftware.Vaakissprakevanachterliggendeplatformsendiensten.Dezewordenindevolgendesectiesbesproken.Slimmeproductennemenwaarwatinhunomgevinggebeurt,verwerkendieinformatietotacties,enkunnenopdiemanierinteracterenmetandereproducten(ineennetwerk),maarookmetmensen,enmet(veranderingenin)deproductomgeving.Inallegevallengaathetommens‐machineinteracties,somsinsteedscomplexereomgevingenenvaakmeteen“slimme”feedback.Voorbeelden van slimme producten VoorbeeldenhiervanzijndeGPS‐systemenineenautodiecoöperatiefrijdt,deslimmemeteringebouwenenbebouwdeomgeving,deintelligentestoeldiezitgedragenstressdetecteertenmonitort,hetintelligentebeddatinformatieverzameltoverslaapgedrag,enmachinesineenfabriekdiedoorsensoreninformatieverzamelentenbehoevevanpreventiefonderhoud.Slimmeproductenkunnengebruiksvoorwerpenzijnvoordeconsument,maarookmachinesverbondenineennetwerkindesmartfactory,ofkoeienofauto’sverbondendoordraadloosnetwerkenenInternet.Ooktele‐operationsvoorinspectie,onderhoud(diepzee)enexoskeletons(productie/zorg)metonderzoeksonderwerpenals3Dpresence,(bio)mechatronicaensysteemintegratieincombinatiemetdemensalsbediener.Begrijpbaar voor de mens… Deuitdagingisomdejuiste(enveilige)actieenreactiesbijdemens,deklant,degebruikertotstandtebrengen.Ditvergtcreatieveontwerpen,contentcreatie(inentertainmentindustry),excellentevisualisaties/tactieve/audiotieveinteracties,enzekerincomplexeresituatie,totvergaandesimulatieengamingmogelijkheden.DutchDesignzalookdemens‐technologieinteractietoteensuccesmoetenmaken.Toepassingenzittenindecreatieveindustriebijontwerpers,indeentertainmentindustrie,maarookindezorgenandereindustriediedirectmetdemensalsgebruikerofklanttemakenhebben.Doordedigitaliseringmetdesmartproducts,platforms,systemsofsystemsenpersonalizedproductsontstaanermeermogelijkhedendannodig.Hetisessentieelineenvroegstadiumdiemogelijkhedenteherkennendievoordegebruikerwaardecreëren.Ditvergtbijuitstekonderzoekssamenwerkingvanmeerderedisciplines.Verkoopbaar, herbruikbaar en recyclebaar… Personalizedproductenvergtoverigenseenanderverkoopenverkoopondersteuning/selectieprocesdandeklassiekewinkel(smartshop).Naastzinvolheidvoorgebruikerswordenookdeconsequentiesm.b.t.duurzaamheid,lokalerepareerbaarheid/onderhoudenherbruikbaarheidvanproducten/ofonderdelen/materialenvangroterbelang.Het nieuwe Dutch Design? Wijzullenmethetontwerpvanzinvolleproductenonderscheidendmoetenblijvenomimpact,totopwereldschaal,tekunnenrealiseren.EnzoalsbijSmartIndustry–flexibeleproductie(appendix2)wordttoegelichtkomtdedesignbusiness(designhouse)steedsmeereenlosvaneenproductieondernemingstaandebedrijvigheidwaarmeeallerleinieuwebaneninNederland

6


mogelijkzijn.EenvoorbeeldzijnreedsdearchitectenbureausenmediabedrijvendieopwereldschaalwerkenenvoorhoogwaardigewerkgelegenheidinNederlandhebbengezorgd.Deuitdagingisomditvoormeerontwerpendefunctiesterealiseren.Daarbijzalookdeontwikkelingvandeservitizationkansenbieden.

1B Smart Services – Servitization Van bezit naar gebruik, van hebben naar ontzorgen… Traditioneelzijnbedrijvenproductgeoriënteerd,waarbijhetverdienmodelgerelateerdisaandewijzewaarophetgemaakteproductindemarktwordtgezet.Insmartindustrieishetverdienmodelgerelateerdaandewaardedieerbijdegebruikeropdynamischewijzeteweegwordtgebracht.Hetgaatdanomdeinteractiemetendeervaringdoordegebruiker.Hetsmartproductis“slechts”hetmiddel/platformomdeinteractieteweegtebrengen.Degebruikermaaktgebruikvaneenbepaaldefunctie,hij/zijwilworden“ontzorgd”enzoektoplossingen,inplaatsvaneigendomvaneenproduct.Omdezewaardetekunnenblijvencreëren,dienthetproduct(ofdienst)zichsteedsaandebehoefteenaandeontwikkelingenintechnologieenmarktaantepassen.Ditvergthetkunnenbegrijpenenliefstvoorspellenvandebehoeftevandeklantenhetsnelkunnenanticiperenopveranderendebehoeften.Van product met support naar dienst met een hardware product Slimmeproductengenerereninhungebruikveelalgrotehoeveelhedendata.Dereal‐timeanalysevandezedata(“bigdataanalytics”)maakthetmogelijkdezedatatebenuttenvoorallerleiaanvullendeofnieuwedienstenenzorgtvoorintegratievanhetproductgebundeldmetdiensteningroteresystemen.Daaromkunnenwesprekenvanproduct‐dienstsystemen(“product‐servicesystems”).Dezebelichamenhetconceptservitizatie(“servitization”),detrenddatproductenvervangenwordendoor,ofaangevuldmetdiensten.Eenduidelijkeontwikkelingisdatjuistindedienstenhetmeestegeldwordtverdiend.En dus van leverancier+producent naar maker+dienstleverancier Klassiekeproducentenrichtenzichhierdoorsteedsmeeropdegebruikerenopoplossingen,enminderophetmakenvanproducten.Datwordtuitbesteed.Ineconomischezinverschuiftdekasstroomvandirecteverkoopnaproductienaareenstroomvanleaseinkomsten,somsopbasisvanmicro‐betalingen.Deklassieketoeleveranciersdievroegereenonderdeelvoordelaagsteprijsmochtleveren,moetnueencompleterproductleverenineensteedsveranderendemarkt.Zijmoetenzichomvormentotflexibeleproducent‐toeleveranciers.

Competition driven by Cost

Competition driven by use of Information

Box’s Selling Total “cost of ownership”

Customization Solution selling

“The LeaseCar of the Year””

“”0% ij lli ”Figuur1VanMassa,viakostenenunieknaaroplossingen

7


En de nieuwe sleutel wapen van de dienstleverancer: platformen HettypeproductwaarinICTenInternetzo’ngroterolspeeltwordtsteedsmeergezienalsplatformproduct:hetzorgtvoorcontinuestroominnovatiesdoordataanbieders,ontwikkelaarsenklantenelkaarnodighebbenenvindeninhetplatformecosysteem.In

eenplatformwordtdewaardesteedsgroterzodrazowelhetaantalgebruikersalsaanbiederszichuitbreidt.VoorbeeldenvanplatformecosystemenuitdesoftwareenICT(Google,Facebook,Apple,Arduino/Rasberrye.a.)gaanweookzienindesmartindustryenvoordeklassiekeproducentenwordendezeplatformencruciaal(gamechangers).En die zijn nog volop in ontwikkeling en krijgen nog met verrassingen te maken Deontwikkelingentoepassingvanslimmeproducten,detrendnaarservitisatieendestrijdomplatformenbevindtzichmomenteelineenstroomversnellingenzorgtvoordisruptieveinnovatiesdievelesectorenraakt.Ditgaatgepaardmetradicalebusinessmodelinnovaties,nietalleenzoalsinhetgebruikvantransportmiddelenalsschepen,vliegtuigenenstraksauto’s,maarookinniethardwarerelateerdeproductenalsdemediaindustriediealvanCDenvideoverhuurnaariTunesenNetflixisgegaan.Ookindefinanciëledienstensectorheeftditimpact.Debancaireindustriefunctioneertnunogals“incumbents”metcentralistischebusinessmodellen.MaarFintechbedrijfjesengeheelgedistribueerdemodellenalsblockchainknagenaanhetbestaansrechtvandehuidigebancairewerkwijzen.Tenslottezullenookdehandelssystemenveranderenzoalshetvoorbeeldwaarbijnietmeerdeveiling,maarhetbeherenopafstandvanallegoederenstromenindetuinbouwofmarktplaatsenmetblockchainondersteuning.Deimpactvande(versnellingvande)digitaliseringzouhieralsgevolgvandesnelleontwikkelingendekomendejarenhetgrootskunnenzijn.DeUSA‐gebaseerdeICT‐spelerszijnhiervolopmeebezigenwijzullenonzekeuzenmoetenmaken.Maarzebiedtgrotekansenwantderealisatievereistmeerdandigitaliseringvanbestaandeprocessen.Allemaal met vergaande consequenties voor de hele keten… Aldezeontwikkelingenzijnnietbeperkttotalleenhetverdienmodel(zoalspayperuse)enhetvervangenvaneenpaaroudeIT‐systemen.Hetbetreftdeslimmeconfiguratievanketensenpartnernetwerkenronddeklantbehoefte,devernieuwingindeklantinteractie,desamenwerkingsrelatiestussenpartijengedurendeallefasenindelevenscyclus,endemanierwaaropkosten,opbrengsten,risico’seninvesteringenineenpartnernetwerkrondeenslimproduct/dienst/oplossingwordengedeeld.Dezeontwikkelingvergtnietalleenandereeconomischeenjuridischeinzichtenzoalseigendom,gebruikvandataendigitaleveiligheid,maarheeftookconsequentiesvoorwerkgerelateerdeaspectenalsdigitalekennisenvaardigheden.Ook op de manier van werken en onze digitale vaardigheden Deaardvanhetwerkverandertendeinnovatieveinrichtingvandewerkomgevingendebenuttingvanhumancapital(knowhowenvaardigheden)moetmeegroeienmetinnovatiesendeelgaanuitmakenvanbusinessmodellen.Deimpactopwerkenaantalbanendatdekomendetijdzalveranderenindespreekwoordelijkekantooromgevingkangroterzijndanopdefabrieksvloer.SmartIndustrybetreftniet(alleen)deklassiekefabrieksvloer,maaromvatallewaardecreatieactiviteiteninonzemaatschappij.Ookindekantooromgevingstaanwemiddenineen(vierde)industriëlerevolutieenzienwehetontstaanvannieuweecosystemenmetnieuweregelsvoorsuccesvollebusinessmodellen.Ambitieusondernemerschapzowelindevormvanstartupsalsookbinnenbestaandeorganisatieszalhiervandekernzijn.

8


2 Flexibele Fabriek – Metropolitan manufacturing enabled by digitalisation “Manufacturing jobs back to town” in zeecontainer grote fabriekjes Flexibeleproductieisdegamechangerindeindustriedieindeprocesindustriehetverminderenvanomsteltijdeninmultipurposeplantenkorterecampagnesimpliceertendieindemaakindustriehet,metminimalelevertijd,producerenvanenkelstuksproductenvoordeprijsvanmassaproductie.Inhetultiemegevalvandeprocesindustriewordendeproductenineenzeecontainer,ondermeerdankzijprocesintensificatie,opdelocatievandeklantgeproduceerd(Chemistry4.0).Inhetgevalvandemaakindustriedenkenwijaanclustersvancontainergroteunitsmetrobot,metaalbewerking,printing,assemblageenopslagmagazijnenwaarmeeineenstedelijkeomgeving(metropolitanmanufacturing,makermovement,etc.),ofultiemachterineengrotewinkel,productie‐unitsdievoormeerdereeindproducteigenaarsdichtbijdeklantproductenrealiseren.Heelsimpelvoorgesteldzijnhet3D‐copyshopsoffabriekjesineenpaarcontainers.Dezelaatsteontwikkelingbrengtweerbanenterug(manufacturingjobsbacktotown,ref3)enkentalsultiemeconsequentiedatindividuenendesignersstraksgeeneigenfabriekmeernodighebbenenalleentoegangtoteenlocatiewaarhunontwerpkanwordenomgezetineenproductiereceptdatdaarnaoveralelderskanwordengerealiseerd.Met heel veel technologie in en digitale technologie rondom die fabriekjes Beidetrendswordeno.a.mogelijkgemaaktdoordevergaandedigitaliseringenautomatiseringbinnenprocessenentussenspelersvanwaardeketens(zieooksystemsofsystems).Daarbijzijnvergaandeprocesbeheersing(zero‐defect)enzero‐programmingvano.a.productieequipmentalsrobotsenzero‐surprisesm.b.v.predictivemaintenancetotenmetorganisatieontwerpnodig.EnvoordezeontwikkelingenzijnInternet‐of‐Thingssensoriekendatacollectieenbigdatadelen,beherenenanalyserennodig.Zero‐programmingbehelsthetrechtstreeksuitdecomputertekeningafleidenvanhetbewerkingsprogrammaenterplaatsemiddelssensorencorrigerenvankleineafwijkingen.Ditvereistvergaandesimulatieenanalysesoftware.Dergelijkeproductanalysesoftwarekanookinhetbesteltrajectkanwordengebruiktenlaterbijdeanalysevanrecyclingofrefurbishmentvanteruggekomenproducten.En dan is er zelfs nog meer mogelijk… (recycling) Hetrealiserenvanenkelstuksproductievoordeprijsvanmassaproductiemaaktookeconomischhaalbarerecyclingmogelijk.EssentieelhierbijishetbeheervanProduct‐Datatijdensontwerp,productie,gebruikenstraksrecycling.Hierkanblockchaintraceabilitywordeningezetalseensoortgedistribueerdedatabaseoverdetijdenoverallebetrokkenenheen.Tenslotteisvergaandedigitaliseringvanhetheleorderprocesvancomponenten,toeleveranciersenassemblageprocesvannodig.Ditkanmetdigitalehandelsplatformwaarmee

9


dekostenvan1000transactiesomiederekeereenuniekproducttebestellenevengroottelatenzijnals1klassiekeorderom1000dezelfdeproductentebestellen.Omditovereenheleketenterealiserenkunnenweookvanblockchaintechnologieëngebruikmaken.

En nodig… (materiaal kennis) Indezecontextvanproductieenrecyclingspeeltmateriaalkundeeenbelangrijkerol,c.q.kenteenaantaluitdagingen.Eenbelangrijkevraagvoordechemischewetenschapinsmartindustryverbandisofhetmogelijkisomontwikkelingenindechemieteverpakkeninfunctionaliteitdieaanproductontwikkelaarsenrecyclespelerskanwordenaangeboden?Kandoordigitalisering(simulatie,virtualisatie,kwantumeffectberekeningen)beterematerialenontwikkeldwordenenkanvangebruiktematerialendeeigenschappenbeterwordenvoorspeldc.q.beheerst.Maar laten we kiezen voor onze sterktes – nano precisie en betrouwbaar voedsel Naastbovenstaandeontwikkelingenindechemieenhoogenlaagvolumemaakindustrie(consumenten,equipmentbouwentransport(auto/lucht/maritiemeindustrieën)kennenwespecifiekNederlandseuitdagingen&kansenindehightechmicro‐ennanotechnologieendefoodindustrie.Indemicro‐nanotechnologiespeeltnietalleenmanufacturingopnanoenstrakskwantumniveau(metextremeprecisie,mechatronicaen“cleanness”)maarookdeovergangvanelektronen“manipulatie”naarfotonen“manipulatie”.Inbeidewerelden(elektro/kwantum)alsinfotonicakentNederlandbijzonderesterkteninderegio’sEindhoven,DelftenTwente.DaarnaastkentNederlandeenhelegroteagro/foodsectorwaarinsteedsmeersmartindustryenhightech(digitaliseringenrobotisering,maarooktraceability)eenessentiëlerolinvervullen.Dezebeideaspecten(nano‐kwantumenfood)komeninandereroutesaanbod.

3 Smart Technologies – Systems of Systems De gevolgen van ongekende gedistribueerde onderling gekoppelde systemen Systemsofsystemszijnverzamelingenvantaakgeoriënteerdesystemsdiehuncapaciteitenlatensamenwerkenenzodoendemeerfunctionaliteitofprestatieteleveren.Voorbeeldenzijncoöperatiefwerkenderobots,auto’s,dronesofmicrosatellieten.Voorbeeldenzijnonswegennetwerk,maarookinternet,peer‐to‐peer(files)systemenalsbittorrents.Metcalfesteltdatdewaardevandezesystemenkwadratisch(n2)methetaantaldeelnemers(n).Wasindederdeindustriëlerevolutiedesystemengeautomatiseerd,maarnognietgekoppeld,indevierdeindustriëlerevolutiezienweeenexplosieaanveranderingendiemogelijkzijngewordennudiesystemeningroteaantallenonderlinggekoppeldworden.DatbegonmethetInternettussen

location A

design production

D

E

design production

F

location C

location B

10


computers,maarnuontstaancyber‐fysischesystems.Ditzijnsystemsdiebestaanuitnetwerkenvanfysiekeinteracterendeentiteitendiegemonitordenbestuurdwordendoorcomputeralgoritmenen/ofmensen.Echtegamechangerszijnmomenteeldeniet‐hiërarchische,nietcentralistischesystemsalshetInternetmethaarroutingprotocollen,

hetvolkomengedistribueerdeopslaanvanfileszoalsbijpeer‐to‐peernetwerkenofzelfshetgeheeldistribuerenoveronbekendepartijenvandatabaseszoalsbijblockchainalsmedeintelligentesystemenzoalscoöperatievesamenwerkingofhigh‐frequencytradingdiezelfstandigkeuzenkunnenmaken.Koppeldezeontwikkelingaanhardwaredevices(InternetofThings),voegdaarplatformenblockchaintechnologieënaantoeenietsvandeomvatenveranderingenvandevierdeindustriëlerevolutieworden“voelbaar”.Maarletop,ditzijnveelalman‐madesystemenmetcomplexesoftwarealgoritmendienoghetnodigonderzoekenontwikkelingvergen.Dus gaan we robots, computers, drones, instrumenten meer en meer verbinden Desteedslagerekostenvoorsensoriek,roboticaensoftwaremogelijkhedenmaaktcyber‐physicalsystemenmogelijk.Eenrobotkansamenwerkenmeteencomplexsensorendiederuimteobserverenominnietvoorafgedefinieerdeomgevingeneentaakteverrichten.Hiermeeiszero‐programmingvanrobotsinindustriëleomgevingenmogelijk.Doorsensormetingentecombinerenmetadaptievesimulatie‐enoptimalisatiesystemenkunnenprocessenineenreal‐timesituatievoortdurendwordengevolgdengeoptimaliseerdenproblemendirectwordenopgemerktenkunnenwordengecorrigeerd.Detoepassingbijcoöperatiefrijdenzaldeveiligheidopdewegverbeterenendemaatschappelijkekostenvanongevallenverminderen.Anderevoorbeeldenzijnagroentuinbouwrobotsdiezelfstanding24‐uurperdagtijdensoogstwerkverrichteninwarmevochtige,hogeCO2rijkeofbuitenomgevingen.Systemsofsystemssystemenincombinatiemettele‐operationsenofonderwaterdroneszalookoptermijndiepzeeminingmogelijkmakenteneindedewereldbehoefteaanmaterialenterealiseren.Indeluchtenruimtevaartliggenhierooktoepassingenomtegenlagerekostenzoalsmeteennetwerkvanmicro(koelkastgrootte)ofnano(melkpakgrootte)satellietenofdronestewerken.DankzijdesterkepositievanNederlandinhetontwikkelenvanintelligenteendata‐gedrevensystemen(in‐memorydatabases,analytischemodellen,machinelearning,simulatie,optimalisatie,beeldanalyse&reconstructie,computervision,etc.),kanNederlandbijuitstekderolinvullenvanproces‐enoplossing‐ontwikkelaar.Overigensmoethierookdeveranderenderolvandemensvanoperatornaarsupervisor(vansteedsautonomere,maarookcomplexere,soms(ge‐embedded)verstoptesystemenwordenmeegenomen.En moeten wij een slimme keuze maken – samen met de computer Nederlandmagdangeeneigenrobotica,groteautomobielofluchtvaartindustriehebben,wezijnwelgoedinapplicatieontwikkelingenentoepassingenwaarbijdergelijkesystemenwordeningezetenwaarbijdecombinatievandomeinkennisencreatieveoplossingenhetverschilmaken.Eenvoorbeeldiszerodefectmanufacturing,gerichtophetcreërenvanultiemebetrouwbaarheidvandesystemen.Kenniskanwordenontleendaanderuimtevaartenstraksdiepzeeexploitatiewaarinstrumentenwordengebouwddiefoutloosmoetenkunnenopereren.Reparatieszijninprincipeimmersnietmogelijk.Maarookminiaturiseringvansystemen,inzetvansensor‐arraysenexploitatievannieuwegolflengtegebiedenafkomstiguitwetenschappelijkruimteonderzoek.DekomendejarenmoetenweookmeeindeontwikkelingennaarslimadaptiefgedragwaarinArtificialIntelligencesopeensteedshogerniveaufunctioneert.VoorbeeldenzijnnunogdevoetbalrobotsenhetAI‐programmadathetGOspelwint.Maar de echte plotselinge gamechanger technologie is blockchain VandedecentralisatieontwikkelingenzoalsInternetrouterprotocollen,peer‐to‐peerfiledistributiesalgoritmenisblockchainmomenteelvangrootbelang.DegevolgenvanInternetvoordetelecommunicatie‐industrieindejaren1990‐2000isbekend.Ookdegevolgenvanfiledistributievoordemediaindustrieisbekend.Wehebbengeengrammofoonplaten,CDenMP3

11


meer,maarSpotifyeniTunes.Blockchainiseengedistribueerdgrootboekengaateensoortgelijkeparadigmaveranderinggevenindefinanciële,overheids‐enhandelswereld.Hetkentzelfalvisioenenwaarbijsmartproductsgedurendehunontwerp,maak,gebruikenrecyclingfasewordengevolgdeninextremegevallenzelfsalssmartproductgeheel

zelfstandigenautonoomfunctioneren(deautonoomrijdendetaxidiealaUberhaarklantenzoekt,zichmetbitcoinslaatbetalenendaarmeehaareigenonderhoudregeltenoptermijneennieuweautokoopt).Opkorteretermijnmeerrealistischzijndevoorstellenomeentransparantdigitaalhandelsplatformalseenmarktplaatsvoorhetmakenensamenvoegenvanproductenmiddelseenblockchainplatformmetsmartcontracts.Hierwordtdooreenklanteenproductgevraagdbijeenproducentdieviaeennetwerkvanassemblageshopsperonderdeeluitdebill‐of‐materialsperonderdeeleenoffertevraagtenwaardehetsmartcontractinblockchaindeaanbiedermetdebesteprijsenlevertijdautomatischdeopdrachtgunt.

4 Smart Response Hoe reageren we op de versnelling van de digitalisering… SmartIndustryiseendirectgevolgvandigitalisering.Hetheefteenbredemaatschappelijkeimpactwaardoorproductieprocessenindeindustrie,businessmodellenenconsumptiepatroneningrijpendwijzigen.OmeenSmartResponsetegeveniseenduidingvandezemaatschappelijkeeffectenvanbelang.HoewerkendeconceptendiemogelijkwordenmetSmartIndustrydoorindesamenleving?Opwelkepuntenkomtdebestaandemaatschappelijkeordeningonderdruktestaan?Hoeverandereneconomischeecosystemen/netwerken,sectoren,businessmodellen,organisatiesenbanen?NaastduidingzalaandachtmoetenwordenbesteedaandevraagopwelkegebiedenNederlandzijnuniekepositieskanontwikkelen(stipopdehorizon)enhoedezeambitieszoudenkunnenwordengerealiseerd(SmartIndustry,SmartSociety).Watisonze‘smartrespons’ofsmartinteractiedoorconsument,werknemer,politiek,media,etc.?Waarzettenweoffensiefopin,waaropererenwemeerdefensief?Voorbeeldenzijn“cyber”securitybijopen,complexesystemen,ofhetbetrekkenvanethischeenmaatschappelijkewaardenineenvroegstadiumvaninnovatievoorhetvergrotenvandraagvlak,maarookveranderingeninmanagementenHRM‐praktijk.Deelsgaathetomeenresponsopeennogonbekendetoekomst.Ditvraagtomverkenningenvanmogelijketoekomsten(scenarioonderzoek).Iniedergevallijktdeversterkingvandeweerbaarheidvandeberoepsbevolkingnodig.DitwordtookdoordeWRRbetoogd(naareenlerendeeconomie).Maaromgaanmetengoedreagerenopdedigitaliseringgaatookopvoordehelemaatschappij.Hetbetreftookvragenover(smartsociety)wenselijkemaatschappelijkerichtingeneneconomischegroeibinnenecologischerandvoorwaardentotenmetbetaalbaarheidvanzorgvaneenvergrijzendesamenlevingendeimpactdaarvanop/denoodzaaktotsmartproductendienstenwaarvooreen(smartbusiness)bedrijfslevenoplossingenkanbieden.Met een snelle? verandering van de manier waarop wij leren… Alsstartpuntkandienendediscussieoververdwijnendefuncties(zieRathenau,zieSER):indekomende20jaargaattussende10tot50%vandefunctiesenvandebedrijvenindezesectorverdwijnen(disruptiveinnovation)enwezullenerhardaanmoetentrekkendenieuwefunctiesenbedrijvenvandegrondtekrijgen.Indegeschiedenisisdattotdusveraltijdgelukt,maarhetisgeenautomatisme:versneldeontwikkelingvannieuwebusinessmodellenennieuweskillszijndaarvoornodig.Hoekunnenwenieuweleeromgevingenontwikkelendieveelsnellerdanhettraditioneleonderwijskunnenreagerenopveranderingen?Hoekunnenweorganisatieszoinrichtendatlerenenontwikkelenwordtgestimuleerd?Onderwijskundigligtereenuitdagingomnietalleeninitieelonderwijsaantepassenaandeveranderingent.g.v.personaliseringenvergaandedigitalisering,maarookhetonderwijsaanwerkendenenouderen.Opwelkemanierkunnenwehetonderwijsmeerlatenleidendoor

12


concretebedrijfssituaties?Hoekunnenwedeexperimentenmetfieldlabs,professionelewerkplaatsenenleerfabriekenopschalen?Enhoelatenwevakliedenenprofessionalsuitbedrijvenhiergoedinparticiperen?Problembasedenchallengeteasedlearningzijndanonderwerpen.Hetonderwijszaldanookmoetenuitbreidenvande“teacher”vooreenhele

klasnaarde“tutor”met(digitale)individuelearrangementenvanjongtotoud.Continueveranderingen,creatievevaardigheden,oplossenvanproblemenincomplexereomgevingenzijnvoorbeeldenvanSmartIndustrygerelateerdeuitdagingenwaarookhetonderwijs/opleidingenantwoordenopmoetenvinden.Niet alleen initieel in de klas, maar ook een leven lang in fieldlab, proeftuin, … Anderonderwijsvergtookdynamiseringvaneerdergenoemdewetenschappelijkedisciplines.Dieleerjenietmeeralleenopschoolendeuniversiteit.VoorwatbetreftwerknemersindeindustriewordthiertoealinhetkadervanhetSmartIndustryactieprogrammagewerktmetfieldlabswaarineenoperationeleomgevinggeëxperimenteerdwordtmetnieuwetechnologieincombinatiemettrainingvanwerknemersomdienieuwetechnologieëntebegrijpenensuccesvolintezetten.Industriëlefieldlabs/pilotlijnen,maarooksmarthealthproeftuinenensmartcitylivinglabszijnnodigominhetpubliekedomeinvansmarthealth,smartmobility,smartenergyetc.,omtotdejuisteeducatieineensmartsocietytekomen.Debelangrijksteuitdagingenzijn:‐Opschalenvandeskills&trainingscomponentinfieldlabstussenonderwijsenbedrijfsleven.‐Workplaceinnovationomvanbedrijven(ook)leeromgevingentemaken.‐Humancentredtechnologieontwikkelen,sociotechnicalsystemsdesign.‐Regionaleconstructenvoorherscholingenintersectoralemobiliteitwaarinbaan‐enloopbaanpatronenveranderenmetmeerdynamiekalsgemeenschappelijkkenmerk.

13


Appendix 2

Blockchain gamechanger DezenotitiebeschrijfBlockchainalseengamechangerwaarvooropkortetermijnonderzoeknodigis.Ditlooptvantoepassingenalsnieuwebusinessmodellentotaanfundamenteelcryptosoftware.BlockchainalsgamechangerkomenuitindeNWASmartIndustryenBigData.Van Bitcoin publicatie naar Blockchain in 5 jaar… BlockchainisdesoftwarestructuurwaarmeeBitcoinmogelijkwerd.Hetisvoorheteerstbeschrevenin2008endeeersteimplementatieszijnvan2009‐11.Rond2013werdduidelijkdatblockchaineenbredereimpactheeftdanalleenBitcoin.BlockchainkanwordenvergelijkenmethetInternetenpeer‐to‐peernetwerken.Inalledriedegevallenissprakevangeheelnieuwegedistribueerdesysteemconcepten.DoorInternethadiedereen10jaarlateremailenwebpagina’senveranderdedeheletelecomindustrie.Peer‐to‐peernetwerkenveranderdein10jaartijddemuziekindustrievanCDnaarstreaming.Blockchainkanhetzelfdedoenvooradministratieveprocessenindefinanciëlewereld,handel,industrieenoverheid.En naar economische impact in 5 jaar… Sinds2013zijnrondde700bedrijfjesgestarteniserdoordeprivatewereld(inhetbijzonderdefinanciëlewereld)rondde1miljarddollargeïnvesteerd.Indepubliekesectorzijntoteind2015slechtseenpaarmiljoendollarindeUKenEstoniauitgegeven.InNederlandzijnenkelepromovendibegonnenenzijndiverseMSstudiesafgerond.Dekomendejarenzalhiersignificantmeeropwordeningezet.MetditNWAvoorstelwordtvoorgestelddezegamechangergecoördineerdoptepakken.Wat is blockchain… Blockchainiseensoftwarearchitectuurwaarbijeengedistribueerdedatabasetussenallerleideelnemersdieelkaarniethoeventevertrouwenophetpubliekeinternetkanwordengedeeldenwaarinalletransactieswordenvastgelegdzodatniemanddiekanveranderen.InBitcoinkunjegeldovermakenenhoudtdeblockchainbijvanwiewelkeBitcoinis.Rondiedere10minutenwordenalletransactiesineenblokgestoptenaandeketentoegevoegd.Allepartijeninhetnetwerkhoudengezamenlijkdestatusbij.InplaatsvanBlockchainspreektmenookovergedistribueerdegrootboektechnologieën(DLTdistributedledgertechnologies).En wat gaat het betekenen… Omgeldovertemakenhebtjegeenbankmeernodig.Maarerzijnmeersituatiewaargeen“middleman”meernodigis.Eenverkoopactieenkadasterkunnenineenblockchainwordenvastgelegdzondereennotaris.Eniedereenkandestatusvancontainerautomatischvolgentussenverzender,transporteur,verlader,schip,trein,douaneenverzekeraar.Maarookiederproductkanvanafdesign,productie,gebruiktotaanrecyclingwordengevolgd.Allerleibestaandewerkwijzezullenveranderen,terwijlerooknieuwetoepassingenzullenontstaan.Vergelijkhetmete‐maili.p.v.brievenennaaste‐mailhebbenwijnuookanderevormenvancommunicatie,vormenalsWhatsApp.VergelijkdestatusvanBlockchainrond2015metInternet1995,Peer‐to‐peernetwerkenrond20052000danisduidelijkdatweaanhetbeginstaan.Niet nieuw, maar er is wel meer wetenschap nodig Bitcoinenblockchainalstechnologiestaanopdeschoudersvancryptografischeengedistribueerdenetwerktechnologieënwaaraldecenniaaanwordtgewerkt.ZowerkteindejarennegentigDavidChaumbijCWIaanDigicashenkennenweallangerversiebeheerssystemenmetalsmeestgeavanceerdesoftwarebeheerssysteemGitHub.Veelstartupswerkenmetpubliekdomeinsoftware.Devraagisofdiesoftwarevoldoendesnelevolueertnuschaalbaarheidsvraagstukkenenandereapplicatieszichontwikkelen.Zoisdeomvangvande

14


bitcoinblockchainalmeerdan70GbenkosthetopbouwenhiervanopeenPC,afhankelijkvandesoftware,dagenrekenwerk.Ookhetzogenaamdeminendoorminingcomputerskosteenzorgelijkehoeveelheidcomputerpower,leeselektriciteit.Ondertussenzijnermomenteeldiversediscussiesoverpermissionedblockchainenpermissionlesssystemen

zoalsbitcoin.Inhetlaatstegevalkunjemetiedereenwerkenzonderdatjezehoefttevertrouwen.Bijveelzakelijkeapplicatiesentoepassingenineenecosysteemmetdeelnemersdiejekuntvertrouwen,dezogenaamdepremissionedsystemen,issprakevanminder“mining”.Tenslotteissleutelmanagementdermatenieuwencomplexvoorbreedmaatschappelijkgebruikdatookhiervoornogdenodigeeenvoudigeroplossingennodigzijn.

Vooral wetenschap ten behoeve van applicaties VoorNederlandspeeltdeinzetinallemogelijketoepassingen.Blockchainkanwordentoegepastinfinanciëlesystemenvanbanktransacties,verzekeringentotaanpensioenen,maarookinallerleioverheidssystemenvankadaster,paspoortenmet(hash)keysvooridentificaties,totaanelektronischepersoonlijkegezondheiddossierwaariedereactierondomiemandsgezondheidwordtvastgelegd.OmdatinNederlandrelatiefveelhandelentransportplaatsvindt,zijnhandelssystemenwaaringoederenaaninformatieineenblockchainwordengekoppeldvanrelatiefgrootbelang.Kunnenwetuinbouwveilingen,containertransportentoeleveranciersnetwerkengoedkoperenbeterrealiserenmiddelsblockchaintechnologie?Eninhetverlengdevanhetkoppelenvanfysiekegoederenaaneenblockchain,watzijndemogelijkhedenomdeinformatievaneenproductvandesign,maak,gebruikenrecyclingviaeenblockchainvastteleggen(vgl.ookpersoonlijkgezondheidsdossierwaarmeerprivacyaspectenspelen).De ambitie HetdoelvandezeNWAgamechangerisomeenFintechsystemsinitiatiefterealiserenteneindeeenNLecosysteemtecreërenwaarintot2018100mensendagelijksinitiatiefbetrokkenzijnmetprojectenwaarinwijdezetechnologiegezamenlijkinNederlandbeterbegrijpenenwijinNederlandin2020500deskundigenhebbenontwikkeldalsmede2groteen8normalestartups/spin‐outszijnontstaan.Deapplicatiefocusligtophandelsplatformenvoorgoederen.Kosten10ME/jinkindenincashgezamenlijkdoorbedrijfslevenenoverheid.DezeactiviteitenkunnenwordenuitgevoerdineenSmartIndustry/Fintechapplicaitefieldlab.

Productionofgoods

Servitizationwithgoods

Distributionofgoods

Distributedsystems/commu./platforms

Legal/standards/apps

Cryptotechnologies

EUH2020 Innovationsubsidies

Credit/EIB Publicfunding

VCfunding

Privatefunding (partnerships)

Students(MSc/PhD)

TNO Uni’sstaff

New Companies

Inkind people Specialists Incompany Systems/Apps