1

De SpilleNatuurpunt

Brugs

Ommeland

Driemaandelijks verenigingsblad van Natuurpunt Brugs Ommeland en haar afdelingen en werkgroepen - Jaargang 13 nr 1 januari - februari - maart 2016 V.U. Rudi Vantorre - Beenhouwersstraat 7 - 8000 Brugge

Afgiftekantoor 8000 Brugge 1 – 2de afdeling - De post: P3A8171

Curs

uss

en

De Spille 2016-1 22

In

ou

ds

ta

fe

l De verlichte geesten 3Algemene Vergaderingen 3

Beleid: Surfclub Icarus geregulariseerd? 4 Ten Briele weer wat minder groen 4 Kappingen 5

Heidesabelsprinkhaan in Vloethemveld 6 Duizend soorten in Bulskampveld 7

Brugse Mycologische Werkgroep De Blauwe Toren 9 Trilzwam 9 Disveld, Ruiselede 9 Algemene Vergadering 9

Vogelwerkgroep Mergus Huiszwaluwen 2015 10 Ledenfeest 12 Ifo’s 13

Natuur.fotografen Brugs Ommeland Zonnestralen in Bulskampveld 14

De natuurgids nodigt uit: nieuwjaarsdag 15

Arkavonden 16

Jeugdwerking: De Stekkertjes 17 Krabboen 17 JNM 17 Woudpekkers 17 Kalender 18 Cursussen 23 NP Beernem Boomplantactie in De Vaanders 24 Fotovoordracht en AV 25 Een zonovergoten Tiengemeten 25 NP Blankenberge Natuurpunt komt naar de stad 26 Tentoonstelling in Groenwaecke 26 Fotoreportage en AV 26 Aangepast beheer in de UP 27 Wasplaten 27

NP Brugge Werkdag in Zevenkerken 29 Algemene Vergadering 29 Natuurfilm: Nature 29

NP Damme: Opknapbeurt voor vleermuizenkelder 30 Zwarte bij bijna uitgestorven 30 Winterwandelingen 32

NP De Haan: De Put van Vlissegem 33 Dag van de Natuur in de Kijkuit 33 Galloways in De Zandpanne 34 Algemene Vergadering 34

NP Gulke Putten: Een kleurrijke terugblik op 2015 35 Wil jij Gulke Putten Steunen? 36

NP Jabbeke: Gezien in het Maskobos: kramsvogel 38 Bestuursvrouw zoekt opvolgster 38 De lippenstift van moeder natuur 39 160 natuurhelden in het Maskobos 40 Vleermuizen krijgen winterverblijf 40

NP Knokke-Heist: Fotoreportage Zuid-Afrika en AV 41 Boomkikker 41 NP Oostkamp: Natuurherstelwerken 43 NP Oostkamp zoekt 43 Liefde voor de natuur door de maag 44 Ledenfeest 44 Info 44

NP Zedelgem Succesvolle boomaanplant in Hoogveld 45 Algemene Vergadering en Ledenfeest 45 Vzw Oranje en Natuurpunt 46 Bedankt, André 46 Colofon 47Ik kies voor de natuur 47

Hoofdfoto voorpagina: © Erwin DerousFoto’s voorpagina van links naar rechts:

© Marc Nollet- © Johan Opsomer - © Lucas PirardFoto’s boven van links naar rechts:© Marc Nollet- © Sabine Fournier

3

Woord vooraf

De verlichte geesten

Ergens hierboven moet onze schepper zich dood ergeren aan de manier waarop de mensheid zijn mooie planeet aan het ver-nietigen is. Daarom gaf hij zijn aardse ge-zant, de Heilige vader, de opdracht om een ‘groene encycliek’ te schrijven om onze wereldleiders te doen inzien dat je met bidden alleen de wereld niet kan redden.

In de hoop de geesten wat te verruimen, heeft de Paus op 16 september alle Euro-pese klimaatministers uitgenodigd voor een audiëntie. Uiteraard was ook onze minister van Leefmilieu, Joke Schauvliege, van de par-tij. Zij moest zelfs op de eerste rij zitten, want aan haar is er veel werk ...

Van 29 november tot en met 11 december 2015 vond in Parijs de eenentwintigste jaar-lijkse klimaatconferentie van de Verenigde Naties plaats, hierbij komen alle partijen die onderdeel uitmaken van het klimaatverdrag van de Verenigde Naties bijeen. Omdat dit tijdschrift in druk gaat terwijl de conferentie nog bezig is, kennen we de uitkomst kennen we nog niet. Doel van de conferentie was/is een nieuw klimaatakkoord te bereiken. Dat moet (pas) in 2020 ingaan, wanneer het hui-dige verdrag het Kyoto-protocol afloopt..

Een iets is wel zeker, dit moet de ‘moeder’ van het klimaatakkoord worden. Meer en meer worden wij geconfronteerd met de gevolgen van de opwarming, op 1 novem-ber, bv, hebben wij - weer eens - een warm-terecord verbroken. Ik herinner mij ook de ongeziene wolkbreuk aan de Azurenkust in Zuid-Frankrijk, waarbij 17 doden te betreu-ren waren en recent nog de megaorkaan Pa-trice die de Mexicaanse kust bedreigde met windstoten tot 400 km per uur.

Nieuwe industrielanden, zoals China en In-dië, stikken zowat in hun eigen uitlaatgassen.

Ook daar groeit echter het besef dat het zo niet verder kan.

De meeste wereldleiders hebben ondertus-sen toch begrepen dat het eigenlijk al rede-lijk laat is om het tij te laten keren. Om extra druk op de ketel te zetten, organiseerden werden internationale milieubewegingen manifestaties met massale aanwezigheid in Parijs. Climate Express bereikte ook in België bijna 10.000 mensen die naar Parijs wilden afzakken. Deze nationale klimaatcoalitie, bestaande uit een zestigtal leden uit de mi-lieubeweging, de Noord-Zuid beweging, vak-bonden en jongerenorganisaties wil dat onze beleidsmakers krachtige maatregelen ne-men om de bestaande wendingen en alter-natieve wegen naar een klimaatvriendelijke samenleving te versterken en te omkaderen.

Helaas werd deze klimaatmars in Parijs af-gelast. Op 29 november vonden dan in vele steden kleinschaligere marsen plaats. Cli-mate Express zette vervolgens alles op al-les om op 6 december een nationale mars te organiseren in Oostende. Een succes, want meer dan 10.000 mensen voelden zich aangesproken om mee te betogen; toch een duidelijk signaal naar onze overheden. Ook Natuurpunt was aanwezig. Tot de aanvang van van de klimaattop maak-ten we in België de beschamende episode van zes jaar non-beleid mee. Onze vier klimaatministers kibbelen rustig voort en beschouwen het klimaatbeleid als een re-kenprogramma waarin naar hartenlust met cijfertjes geschoven kan worden. Hopelijk zullen er deze keer genoeg verlichte geesten op de internationale conferentie aanwezig zijn om een degelijk klimaatakkoord af te sluiten.

Je verlichte voorzitterVantorre Rudi

Algemene Vergadering We nodigen je van harte uit op de Alge-mene Vergadering van Natuurpunt Brugs Ommeland op 20 februari vanaf 18u30 in Oedelem.

We gaan van start met een voorstelling van de organiserende afdeling, dit jaar NP Beernem. Na het algemene gedeelte, waarin we het voorbije en komende jaar bespreken op vlak van organisatie en fi-nanciën, maken we ruimte voor een bab-bel bij een hapje en een drankje.

Kom jij ook? Geef dan een seintje aan ans.dewolf@natuurpunt.be.

Tot dan!

Voor onze afdelingen en werkgroepen kunnen we volgende data noteren:

NP Beernem: 5 februari, zie pg. 25.

NP Blankenberge: 23 januari: zie pg. 26.

NP Brugge: 19 februari: zie pg. 29. en aparte uitnodiging.

NP Damme: 16 januari: alle leden krijgen een uitnodiging in hun bus.

NP De Haan: 12 februari: zie pg. 34.

NP Jabbeke: 20 februari: alle leden ont-vangen een aparte uitnodiging.

NP Knokke-Heist: 13 februari: zie pg. 41.

NP Oostkamp: 13 februari: zie pg. 44.

NP Zedelgem: 30 januari: zie pg. 45.

BMW: 10 januari: zie pg. 9.

NP Vleermuizenwerkgroep: 18 maart, zie pg. 22.

20februari

Surfclub Icarus, gelegen aan het einde van de wandeldijk in Zeebrugge, leunt tegen de duinen aan en is er sinds zijn oprichting illegaal gebouwd midden in een beschermd natuurgebied, namelijk Habitatrichtlijngebied. het ligt ook vlak bij het natuurreservaat de Fonteintjes dat deel uitmaakt van een grote een-heid natuur.

Omdat aan onze kust overal dergelijke clubs en bouwsels zijn opgericht, vond de provincie het nodig initiatieven te nemen om deze club te regulariseren. Er werd een PRUP (provinciaal ruimtelijk uitvoe-ringsplan) opgemaakt, dat in oktober in de provincieraad werd goedgekeurd.

Omdat dit PRUP deze surfclub legaliseert en zelfs de mogelijkheid biedt om uit te breiden, vindt Natuurpunt het noodzake-lijk dat er goede afspraken met de surf-club gemaakt worden om de schade aan de natuur zo beperkt mogelijk te houden. Daarom werd aan de provincie gevraagd de nodige initiatieven te nemen om een overeenkomst op te stellen tussen Stad Brugge, surfclub Icarus en Natuurpunt. Wij verwijzen hierin naar de gemaakte overeenkomst van surfclub Paradise, dat gelegen is in Knokke vlak bij het reservaat Het Zwin. Bij het schrijven van dit artikel is alvast een eerste ontwerp aan ons over-gemaakt.

Een bijkomend probleem is het tweede luik van deze PRUP. Omdat een stuk Eu-ropees beschermd natuurgebied verloren gaat (de concessie die toegekend zal wor-den aan Icarus), moet dit gecompenseerd worden. Op een stuk strand gelegen langs de St. George day wandeling (zie recht-hoek met rode stippellijn) is er reeds ge-ruime tijd natuurlijke duinvorming aan de gang. Dit gebied werd aangeduid als compensatie, maar krijgt niet het statuut van Habitatrichtlijngebied, wat voor de bescherming van deze duin dan ook pro-

blematisch is. Meer nog, men geeft in deze PRUP de mogelijkheid deze duin systematisch af te graven indien ze hoger wordt dan 1,5 meter boven het niveau van deze wandeldijk. Dit is voor ons onbegrij-pelijk, want daardoor zal de natuurwaarde van deze embryonale duin uiterst beperkt blijven. Wij zijn er ook van overtuigd dat al deze graafwerken en reinigingsbeurten aan de voet van deze duin alleen maar meer zand zal doen opwaaien.

Wij hopen dat Stad Brugge het nodige zal doen om deze duin natuurlijk te laten groeien, zowel naar de vloedlijn toe als in de breedte. Volgens ons is dat de beste garantie om het opwaaiend zand zo goed mogelijk vast te leggen, zodat de hinder voor de achterliggende haven en de St Ge-orge day wandeling alleen maar kan ver-minderen.

Wij kijken er alvast naar uit om tot een goede overeenkomst te komen met Stad Brugge en zo de natuur aan onze kust nog een kans te geven en niet alles aan toe-risme en economie op te offeren.

Paul De Graeve

Surfclub Icarus geregulariseerd?

Onder de nodige belangstelling werden de gloednieuwe fietspaden in november ingereden en dit deed bij mij enkele be-denkingen opborrelen.

De strijd om het Lappersfortbos ligt al een tijdje achter ons. Deze strijd heeft echter de problematiek rond zonevreemde bos-sen in het daglicht gesteld, wat tot op

vandaag actueel blijft. Langs Ten Briele in Brugge werd het bos gekapt en ondertus-sen is het volgebouwd met moderne com-plexen. Alleen het dreefaspect bleef over, dankzij een mooie rij jonge volwassen bo-men aan beide kanten van de straat; een mooie groene as tussen al deze moderne complexen.

Door de verhoogde verkeersdrukte op deze as achtte het stadbestuur de tijd rijp om het fietsverkeer langs deze straat vei-liger te maken. Er werd voor de simpel-ste oplossing gekozen. Ondanks protest werden langs de zijde van Bombadier alle mooie platanen gekapt om er een beton-nen fietspad in de plaats te leggen. Weg is al dit groen, weg zijn al deze bomen die zorgen voor gezondere lucht en zuurstof.Ook het dreefaspect ging verloren en maakte plaats voor een breder ogende baan, waardoor automobilisten uitgeno-digd worden om sneller te rijden, wat de verkeersveiligheid niet ten goede komt.

De problematiek van het steeds weer ver-dwijnen van volwassen bomen in en rond stedelijk gebied wil ik ook in een breder kader plaatsen:• Brugge heeft het burgemeestercon-

venant getekend en zich dus geën-gageerd om 20% reductie van CO2 te realiseren tegen 2020.

• Dit jaar werd het klimaatforum op-gestart waar de doelstelling is tot een klimaatneutrale regio te evolueren tegen 2050.

Volgens mij zijn dit bijzonder moeilijke doelstellingen om te halen, zeker als men o.a. zijn bomenbestand niet extra goed gaat koesteren. Dit is blijkbaar een doe-stelling waar het beleid in Brugge nog niet aan toe is. Het verdwenen bomenbestand in Brugge is in 2015 immers bijzonder zwaar.

Paul De Graeve

Ten Briele weer wat minder groen

Bele

id

4

Bele

id

5

Ten Briele weer wat minder groen

Bele

id

Eind oktober was het voor alle betrok-ken partijen verzamelen geblazen in het LDC ‘De Braambeier’ om van gedachten te wisselen over kappingen in bossen, natuurgebieden en de open ruimte.

Natuurpunt Zedelgem had, niet zonder enige vrees voor pittige debatten, een aantal sprekers en een kritisch publiek uitgenodigd om te peilen naar hun argu-menten. Een dertigtal geïnteresseerden luisterde aandachtig naar de uiteenzettin-gen van onze deskundigen. Wat als discus-sie was aangekondigd, bleek algauw uit te monden in een leerrijke avond. Onder de vlotte bemiddeling van moderator Pauwel Bogaert, coördinator van het Regionaal Landschap Houtland, konden de panelle-den eerst hun standpunten en ervaringen vanuit hun vakgebied toelichten.

Henk De Jong, bosconsulent bij Natuur-punt, begeleidt de technische kant bij bosomvormingen in Natuurpuntgebie-den. Naast het creëren van extra bos gaat Natuurpunt in recent verworven bosge-bieden geregeld over tot kappingen en dunningen om laagwaardige bossen om te toveren in ecologisch verbeterde bos-sen of omzettingen naar bijvoorbeeld open heidebiotopen. Henk beseft dat deze omvormingen de zure appel zijn om een decade later te genieten van nieuwe biotopen. Ook het verwijderen van exoten kan het publiek verontrusten. Nochtans levert het geleidelijk en groepsgewijs ver-wijderen van deze soorten een voordeel op voor de natuurlijke boskwaliteit én voor de portemonnee. Bijvoorbeeld Ame-rikaanse eik levert niet zelden mooi hout. Bij al deze kappingen wordt gestreefd naar

een herstel van de inheemse vegetatie, door spontane verjonging of inplanting. Er is aandacht voor het creëren van na-tuurlijke bosranden en de verhoging van het percentage dood hout. Het uiteinde-lijke doel is een structuurrijk bos met een ongelijkjarige samenstelling en een rijke ondervegetatie.

Koen Maertens, boswachter bij het ANB, legt pittig uit waar zijn diensten zich mee bezighouden wanneer het op kappingen aankomt. Waar het ANB al eens groot-schalige exploitaties doet of volledige bomenrijen langs openbare wegen laat kappen, stuiten zijn diensten niet zelden op verontwaardiging. Nochtans is het de overtuiging van de Vlaamse overheid dat ook het vermarkten van kaprijpe bomen kan passen in een evenwichtig bos- en drevenbeheer. Meer begrip zal het ANB wellicht krijgen bij de dunningen waar brandhoutliefhebbers via openbare ver-koop op een kleinschaligere manier kun-nen bijspringen. Bij het reguliere beheer van de bossen zal het ANB steeds aan-dacht hebben voor de aanwezigheid van dood hout, een gezonde middelhout-structuur, open plekken, verjonging met inheemse boomsoorten en bosranden. Op dit vlak zit de Vlaamse overheid al ge-ruime tijd mee op de kar van het ecolo-gisch bosbeheer.

Jan Goris van De Bosgroepen verdedigt de belangen van de boseigenaren die wel-eens voor een commercieel doel willen gaan. De aangetoonde groei van het areaal productiebos in Europa is zelfs nuttig om de druk op de tropische wouden te ver-lichten, argumenteert Jan. De Bosgroepen

begeleiden de boseigenaren bij het be-heer van hun bossen om ondermeer een mooie opbrengst te halen in kwaliteits-hout. Met de huidige prijs die inheems plankenhout kan halen, is het de moeite waard om dunningen correct en geregeld uit te voeren. De toegepaste hoogdunning levert niet alleen beter hout, maar zorgt ook voor een diverser én meer ecologisch bos. Een degelijke en gewaardeerde uit-eenzetting in moderne bosbouw.

Tot slot kon Schepen Patrick Arnou van de gemeente Zedelgem ingaan op het be-heer van houtige elementen in het land-schap of de open ruimte. Het verlenen van kapvergunningen voor bomenrijen, kleine landschapselementen of straatgroen is de bevoegdheid van de dienst ruimtelijke ordening van de gemeente. Naast de vele inspanningen die de gemeente doet voor het opwaarderen, het behoud en aanplan-ten van deze elementen, moet toch soms een vergunning worden verleend om één en ander te verwijderen. De intentie om hierbij eerst het advies van de dienst Na-tuur in te winnen, is alvast een goede af-weging. Desalniettemin beseft de schepen zeer goed dat handhaving van de steden-bouwkundige beslissingen hierin voor veel kleinere gemeentes een teer punt is. Het nauwlettend opvolgen van heraanplant, niet toegestane kappingen en dergelijke, vergt veel middelen en manschappen. In besparingstijden is dit politiek niet altijd even makkelijk verkoopbaar, maar wel noodzakelijk.

Tijdens de gemoedelijke vragenronde ach-teraf werd nog even ingegaan op en uitleg gegeven over enkele lokale kappingsplan-nen. Vooral de vraag waarom onze popu-lieren het steeds moeten ontgelden, leeft bij het publiek. Ook het gebruik van de juiste laanboom moet leiden tot een duur-zaam beheer van het openbaar groen, aldus bepaalde aanwezigen. Een goede verstandhouding met de landbouwers, tot slot, moet de kleine landschapselementen behoeden voor verdwijning. Wij hadden alvast het gevoel dat alle aanwezigen een beetje slimmer en voldaan terug naar huis konden vertrekken!

Kappingen: van controverse naar argumenten

6

Begin augustus 2015 werd er door Sal-tabel, de Sprinkhanenwerkgroep van Natuurpunt, een excursie georganiseerd waarbij gericht gezocht zou worden naar de heidesabelsprinkaan in het Vloethem-veld. Met succes! De voorbije jaren onder-ging het hele Vloethemveld, dat beheerd wordt door het Agentschap voor Natuur en Bos, een echte metamorfose door de vele natuurherstelwerken. De waarne-ming is dan ook een opsteker.

Het leefgebied van de heidesabelsprinkhaan bestaat vrijwel uitsluitend uit heideterrei-nen. Behalve in het Vloethemveld was er in West-Vlaanderen slechts één andere plaats, in Bulskampveld in Hertsberge, op de grens met Oost-Vlaanderen, waar heidesabel-sprinkhanen bekend waren. Daar is de soort echter al meer dan 25 jaar verdwenen, meer bepaald nadat de heide er omgezet is naar woongebied. In 2009 werd deze soort voor het laatst waargenomen in het Vloethem-veld en er werd gevreesd dat deze soort er niet meer voorkwam.

Naast deze zeer mooie vondst werd – onver-wacht, want de soort is niet bekend in de di-recte omgeving - ook nog een blauwvleugel-sprinkhaan gevonden. Deze soort komt van nature ook in heide en duinen voor, maar is dankzij zijn lange vleugels veel mobieler dan de heidesabelsprinkhaan en kan dus mak-kelijker nieuwe gebieden koloniseren. De heidesabelsprinkhaan is kort gevleugeld en slechts zelden worden langvleugelige dieren genoteerd, waardoor de soort zeer kwets-baar is voor versnippering van het heideare-aal.

Het voormalige munitiedepot is niet vrij toe-gankelijk. Maar het omliggende domeinbos is het ideale decor voor een zondagse uit-stap. Vorig jaar werd de nieuwe uitkijktoren gebouwd die een prachtig zicht biedt op het voormalig militair domein.

Regine VanallemeerschAgentschap voor Natuur en Bos

050/24.77. 51 of www.natuurenbos.be

Vloethemveld

Natuurgebied in de kijker

Natuurherstelwerken in het

Vloethemveld lonen:

opnieuw heidesabelsprink-

aan waargenomen

FIETSEN NICOTECAstridlaan 168A , 8310 ASSEBROEK

0471 98 07 45Schiierende prijs/kwaliteit en service in één huis.

DEALERNEEM DEEL AAN ONZE E-BIKE TESTDAGEN!

© Wim Declercq

7

Op 27-28 juni organiseerde het bezoekers-centrum Bulskampveld in Beernem voor de eerste keer een Duizendsoortenweek-end. De bedoeling was om op die twee da-gen zo veel mogelijk soorten organismen waar te nemen in het provinciedomein, het Natuurpuntreservaat Heideveld-Bor-nebeek en het ANB-terrein De Aanwijsput-ten, samen goed voor 446 hectare. Een veertigtal deelnemers kwamen van overal in de provincie tot ver daarbuiten. We had-den specialisten van kevers, nachtvlinders, planten, zoogdieren, libellen, vissen, vlin-ders, mossen, paddenstoelen, enzovoort, tot zelfs knijten en muggen. Voor één keer waren de vogelkijkers in de minderheid. De weergoden regelden een heerlijk weer-tje, de sfeer was uiterst gezellig, en de re-sultaten bleven niet uit.

Alle gegevens werden ingevoerd op www.waarnemingen.be. De resultaten zijn te zien op de projectpagina http://waarnemingen.be/1000_soortendag_bulskampveld.php. En wat blijkt? Er werden niet minder dan 1167 soorten geteld. Dat is een ongelooflijke di-versiteit. Toch is dit maar het topje van de ijsberg. Veel kleinere of moeilijkere soorten vergen zo’n doorgedreven onderzoek dat dit niet haalbaar was op een weekend.

Een derde van het soortenaantal betrof planten: 402 soorten of 35 % van het totaal. De vormenrijke groep van de nachtvlinders

scoorde ook goed met 164 soorten of 14 % van het totaal. Nochtans gooiden de helde-re hemel en maan wat roet in het eten, ze vormden zware concurrentie voor de licht-bakken waarmee de “motten” worden ge-lokt. Het aantal dagvlinders kan lang niet tip-pen aan dat van hun nachtelijke evenknieën, namelijk slechts 13. Wie wist dat je in een droge periode in de zomer nog 95 soorten paddenstoelen kunt vinden? De kenners van dienst wisten ons trouwens te vertellen dat in het gebied misschien wel 1.000 soorten paddenstoelen voorkomen. Maar dan moet je jaarrond goed zoeken. De droogte speelde de professionele visvangers van UGent en INBO parten. Met hun gloednieuw elektrisch vangtuig vonden ze enkel de tiendoornige stekelbaars in enkele poelen. De Bornebeek stond te laag - of was het te leeg …

Het is onbegonnen werk om de interes-santste soorten van het weekend te ver-melden. Hoogtepunten voor mij waren o.a. dwergspitsmuis, baltsende wespendief, het nachtelijke poelkikkerkoor, pas uitgevlogen jonge zwarte spechten, de koraaljuffer, de tere zonnedauw- en moeraswolfsklauw-plantjes in de Aanwijsputten, de onvermoei-bare grauwe vliegenvanger bij het kasteel, en ga zo maar door. Maar het leukste van al waren de contacten met al die enthou-siaste specialisten, jong en oud, voor wie geen woordje uitleg te veel was. Ook al die leergierige (nog-)niet-specialisten maakten

het een stimulerende bezigheid. Zelfs de ter-reinbeheerders stonden te kijken van al die nieuwe vondsten in hun gebieden. Al bij al kijken we terug op een geslaagd evenement. We weten weer een pak meer over de biodi-versiteit van het Bulskampveld en veel men-sen leerden het gebied en elkaar beter ken-nen. Over een paar jaar kunnen we dit nog wel eens opnieuw doen.

Graag richt ik nog een woord van dank aan Bart Decrop en Lynn Vanheste van het be-zoekerscentrum, met hun schare vrijwillige helpers (m/v), voor de praktische organisatie en het lekkere eten en drinken. Het Agent-schap voor Natuur en Bos (ANB) wordt be-dankt voor de toelating om in de Aanwijs-putten te kunnen rondlopen, ook ’s nachts. Idem voor de provincie die ook de kosten voor zich nam. Luc Vanpaemel en Kristof Hurtekant van Natuurpunt Beernem leidden de bezoeken aan hun reservaat in prima ba-nen. In totaal hebben dat weekend minstens 40 kenners en bijna-kenners het gebied doorkruist.

Olivier DochyMedewerker biodiversiteit

provinciebestuur West-Vlaanderen

Meer dan duizend soorten op één weekend in Bulskampveld

© Luc Vanpaemel

Kuiperscheeweg 22 -8730 Blankenberge

0475/37.59.25

De Spille 2016-1 8

Natuurpunt BRUGGE

Brugse Mycologische Werkgroep

9

Op zondag 19 september kwam heel wat volk, zelfs uit Oost-Vlaanderen, naar de Blauwe Toren voor onze wandeling rond het crematorium. Hoewel de buurt wat vreemd klinkt als excursieplaats is hier vaak wat te vinden. Hier tref je eind au-gustus, begin september heel wat Russula en andere soorten aan.

Eén Russulasoort maakte het ons in het veld lastig. We vonden maar niet wat het was: de kleur, de geur en de reacties met ijzersulfaat en kaliumhydroxide lieten ons in het veld in het ongewisse. Microscopie achteraf leerde ons dat onze neus beter had moeten ruiken: het bleek namelijk om geraniumrussula te gaan.

Het valt uit de vindlijst af te leiden dat er een Mycena-specialiste mee was. Suikermycena, stronkmycena en kleine breedplaatmycena werden aan iedereen getoond. Andere leuke vondsten van tijdens deze wandeling zijn wijnrode vezelkop, zwartwordende was-plaat, geelsteelhertenzwam en fijngegor-delde melkzwam. Tussen alle andere vond-sten valt de naam van een korstzwam daar gevonden, foprouwschoteltje, op.

Tekst en foto’s: Charlotte Pieters

De Blauwe Toren

Op zondag 25 oktober, op een zon-nige voormiddag, verzamelden we op de parking van café De Radio in Ruise-lede. Gids Etienne Vanaelst leidde ons naar het natuurgebied Disveld, een deelgebied van Gulke Putten dat vrij toegankelijk is. Tussen de bladeren werd er, ook door de kinderen, ijverig gezocht naar paddenstoelen. Telkens ze iets vonden, riepen ze luid: ‘Kijk! Hier weer zo’n grote kastanjeboelet !‘

De gids wees er natuurlijk op dat niet alles zomaar mocht geplukt worden, een waardevolle raad die iedereen op-volgde. Witte kluifzwammen pronkten langs de kant van de weg, rodekool-zwammen vonden we in alle vormen

en maten, we zagen glimmende por-celeinzwammetjes en vonden heksen-boleten en jonge kastanjeboleten die maar niet blauw wilden verkleuren (gelukkig wel na hele lange tijd). We roken gretig aan de geringde vaalhoed, want die rook heerlijk naar marsepein. Plooivlieswaaiertje, schubbige fop-zwam, slijmerige blekerik, weidekring-zwam en donker hazenoor waren een lust voor het oog. Op een kaal plekje vonden we en masse duivelseieren.

We vonden 86 soorten, het was dus een zeer geslaagde excursie!

Tekst en foto’s: Martine Van Audenhove

Excursie naar Disveld, Gulke Putten

Afspraak op zondag 10 januari om 9u30 in Kasteel Beisbroek, Zeeweg 96, Brugge, voor onze Algemene Vergadering met aanslui-tend receptie en etentje.Info en organisatie: Charlotte Pieters: myco-lotje@yahoo.com. Inschrijven verplicht.

Algemene Vergadering

10januari

10

Vogelwerkgroep Mergus

Sinds 1989 telt een enthousiaste groep vrijwilligers op regelmatige basis alle grote huiszwaluwenkolonies in de Noord-westvlaamse regio. Vanaf 2007 worden alle nesten geteld. De aantallen waren dit jaar in sommige gemeenten zo significant afwijkend, dat we vonden dat een kleine overzicht hier op zijn plaats was.

Huiszwaluwen broeden zeer plaatstrouw en op diverse locaties, vooral aan particuliere woningen, maar ook aan kerken, boerderij-en, stations, scholen, watertorens, abdijen en fabrieksgebouwen. Ze zoeken steeds de aanwezigheid van mensen op. Het gebeurt zelden dat we nog een totaal nieuwe plaats ontdekken. Wel gebeurt het regelmatig dat oude, niet meer bewoonde locaties plotse-ling toch weer bewoond worden.

Het tellen gebeurt op twee manieren. Bij ge-meenten met een subsidieregelment wordt bij iedere gelukkige zwaluwenbezitter aan-gebeld, een formulier ingevuld en onderte-kend. Dit geeft een enorme voldoening voor zowel de bewoner als de teller. Voor Groot-Brugge is dat 25 euro voor 1 tot 3 bewoonde, 50 euro voor 4 tot 10 bewoonde en 100 euro voor meer dan 10 bewoonde nesten. Bij ge-meenten zonder subsidiereglement worden vaak alleen de bewoonde nesten geteld.

Na jaren van felle achteruitgang (1995-2005) bleef de populatie daarna relatief stabiel.In 2015 nam deze voor het eerst opvallend toe. In orde van grootte betekent dat van ca 1250 bewoonde nesten naar 665 in het slechtste jaar tot opnieuw 822 in 2015. Ho-pelijk bestendigt deze positieve trend zich de volgende jaren.

Er zijn verschillende mogelijke redenen voor deze toename en waarschijnlijk is het een combinatie van een reeks factoren.Ten eerste is dit zeker voor een deel te

danken aan de goede zorg die de inwoners dragen voor “hun” nesten, versterkt door de subsidies die ze er in Groot-Brugge, Groot-De Haan, Groot-Zedelgem, Groot-Jabbeke, Groot-Beernem en Knokke-Heist voor krijgen. Ja, je leest het goed. Door onze ongebreidelde inzet en lobbywerk bij de ver-schillende gemeentebesturen zijn we erin geslaagd om in 6 van de 9 gemeenten bin-nen Natuurpunt Brugs Ommeland een subsi-diesyteem te laten goedkeuren. Nu moeten we enkel nog Blankenberge, Zuienkerke, Oostkamp en Damme over de streep trek-ken. Het sociaal controlerend contact met de bewoners is dus zeker een positief element.

Ten tweede draagt het plaatsen van kunst-nesten positief bij tot het behouden van de populaties. In onze regio hangen er momen-teel niet minder dan 120 kunstnesten waar-van de helft bewoond wordt. Kunstnesten hangen, brengt geen absolute zekerheid, maar het is zeker een hulpmiddel. Zo zijn de kunstnesten aan het station van Jabbeke al-lemaal bewoond en deze in Lissewege nau-welijks. De kunstnesten aan de brug van Hoeke trekken geen zwaluwen meer aan. In particuliere woningen is de bezettingsgraad zo’n 60%.

Tot slot adviseren of helpen we bij het plaat-sen van mestplankjes, zodat vensters en dor-pels niet iedere dag moeten gekuist worden wanneer de oudervogels met jongen zitten.

Wat we echter niet in de hand hebben, zijn de weersomstandigheden tijdens de trek- en de broedperiode. Andere problemen zijn de voortdurende jacht op trekvogels in de middellandse zeelanden, het overmatig ge-bruik van pesticiden in de landbouw en het verdwijnen van kleine poeltjes waar de huis-zwaluwen nestmodder gaan zoeken.

Resultaten We bespreken kort de resultaten in enkele brugse deelgemeenten en vergelijken verder de resultaten van de ganse regio.

Kruisabele (resultaten op volgende pagina)Kruisabele is een rustig gelegen residentiële wijk, gebouwd in de jaren 60, halfweg tus-sen Sint-Pieters en Dudzele en telt voor het

ogenblik de grootste en meest constante po-pulatie huiszwaluwen van Groot-Brugge. Elf jaar lang (sinds het invoeren van het subsi-diesysteem) trekken we er iedere eerste zon-dag van juli heen en tellen er alle bewoonde nesten, terwijl we een ‘klapke’ doen met de trotse bezitters. Alle bewoners leven mee en beschermen hun vogels, ze weten wanneer ze toekomen, hoeveel nesten bewoond zijn, in welke korte tijd er opnieuw nesten bijge-bouwd worden, zijn op de hoogte van ruzie in de kolonie, enz. Opvallend is dat 80% van de vogels broedt aan huizen met één de-zelfde geel gekloven baksteen. Daar lijkt de modder zich veel beter aan vast te hechten dan aan rode effen baksteen. De grootste kolonie bevindt zich bij Christel Moerman in de Burgemeester de Croeserstraat met een jaarlijks gemiddelde van 10 bewoonde nesten per jaar. Dat doet niemand haar na in Groot-Brugge. Proficiat Christel!

Nergens in de regio vinden we zo’n perma-nent aantal bewoonde nesten terug voor de laatste vijf jaar.

Dudzele (resultaten op volgende pagina)Dudzele kent veel meer verkeer en drukte dan het rustige Kruisabele. Het dorp wordt immers doorkruist door de Dudzeelse Steenweg en Westkapelse Steenweg. Ook hier zagen we de laatste 10 jaar alleen nog nesten aan particuliere woningen. De kolo-nie aan de kerk verdween in het midden van de jaren 90.

Er vormden zich vier clusters in deze gemeen-te, waarvan deze langs de Damse Steenweg en Kleine Molenstraat de belangrijkste zijn en dit jaar een opvallende toename lieten zien. Hopelijk volgen deze aan de Dudzeelse Steenweg, Dudzeels Opperhof en Watergang de volgende jaren dezelfde positieve trend. Zonder aan de overige inwoners afbreuk te willen doen, verdienen hier meneer en me-vrouw Grymonprez en meneer en mevrouw Snauwaert een “huiszwaluwen”-pluim voor hun ongebreideld enthousiasme. Op twee locaties werden kunstnesten aangebracht. Locatie 01 werd met onmiddellijk succes bewoond, locatie 02 pas dit jaar na 4 jaar bang afwachten. Ze zijn plotseling allemaal bewoond, wat ons zeer gelukkig maakte.

Steeds meer geslaagde broed- gevallen van huiszwaluw

© Frank De Scheemaeker

We zien een totaal ander aantalsverloop dan in Kruisabele. Wel diezelfde inzinking in 2007 en 2008, maar een ander geleidelijker her-stel verloop.

Koolkerke (resultaten hieronder)Koolkerke vormt dan misschien weer een symbiose tussen Kruisabele en Dudzele. Ook hier loopt één drukke weg dwars doorheen het dorp, de Brugse Steenweg, maar het kent ook heel wat rustige wijken. Hier be-vinden zich drie grote clusters: deze rond de kerk met Smallestraat en Arendstraat, deze langs de Brugse Steenweg en deze van wijk Fort Beieren. De tabel spreekt voor zich: de aantallen liepen zonder aanwijsbare reden in de drie clusters terug, versterkt door een dramatische achteruitgang aan de kerk. Al-leen in 2015 zagen we na 7 jaar achteruit-gang een klein herstel.

Tot slot willen we jullie de totale resultaten voor Groot Brugge en de hele NBO regio (Noord-Westvlaanderen) niet onthouden

(zie hieronder). Voor de gemeente Blanken-berge en deelgemeente Wenduine van De Haan zijn de aantallen of erg klein en of te onregelmatig geteld en daardoor niet opge-nomen in de tabellen.

Een constante is niet onmiddellijk terug te vinden in het verloop, niet voor de totalen en niet per gemeente. Meer topjaren, zoals bij de gemeente Knokke en Damme, worden niet weerspiegeld in de andere gemeenten en vice versa. De aantalstijging in Brugge en Jabbeke de laatste twee jaar is zowel in rela-tieve als absolute aantallen de grootste die we ooit meegemaakt hebben.

Ook jullie kunnen nog steeds meewerken om de vogels te tellen en te beschermen. Op www.mergus.be staat een link zwalu-wenbroedgevallen ingeven. Klik op deze link en je krijgt een invoerscherm waarbij je de exacte locatie kunt bepalen. Alle soorten kunnen ingegeven worden: boeren-, huis-, oever- en gierzwaluw.

Bij voorbaat dank voor het doorgeven. Nog vragen, mail frank.descheemaeker@skynet.be

Mij rest nog alle tellers en in het bijzonder de gemeente verantwoordelijken Wim Jans, Hedy en Harry, Jean-Pierre Verduystert, Charlotte Pieters (Brugge), Rudi Vantorre (Knokke), Wim Pauwels, Isabelle Bossuyt, Joost Witdouckt, Machteld Kaesemans (De Haan), Willy Vermeersch, Marcel Pot-tier (Jabbeke), Wim Jans, Willy Vermeersch (Zuienkerke), Romain Deloof, Patrick Keirse-bilck (Oostkamp), Machteld K, Noel Vervae-cke, Ivan Leroy (Zedelgem), Luc Vanpaemel, Kristof Hurtekant, Ruben Saey (Beernem) en de Torhoutse VWG (Torhout) te bedan-ken alsook de verantwoordelijken van de gemeentebesturen die hielpen het subsidie-reglement goed te keuren en allen die zorg dragen voor de Huiszwaluwen aan hun ge-bouw in de ruime betekenis van het woord.

Een extra woord van dank voor Willy Ver-meersch, Ruben Saey en de Dammenaars Rudy, Emmanuel en Robrecht voor hun be-schermingsprojecten.

Frank De Scheemaeker en het volledige

Natuurpunt Mergus Zwaluwen Team

11

Kruisabele 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 26 12 18 30 26 35 36 35 37 38 Dudzele 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 12 9 8 10 8 12 16 17 20 30

Koolkerke 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Woning 8 12 15 24 19 15 18 12 13 18Kerk 12 27 32 30 31 25 7 8 4 5Totaal 20 39 37 54 50 40 25 20 17 23

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Brugge 127 128 155 136 169 136 118 132 180Knokke 143 164 177 182 193 179 158 142 138Damme 178 212 179 181 163 129 132 128 126Zuienkerke 62 52 46 49 44 30 40 53 47De Haan 26 38 72 57 53 50 47 65 60Jabbeke 45 40 40 55 79 91 81 100 143Oostkamp 40 39 28 46 40 29 20 17 33Zedelgem 19 9 10 10 8 9 5 6 17Beernem 55 64 65 45 50 43 31 39 56Torhout 6 1 8 8 9 7 15 15 20TOTAAL 701 747 780 769 816 703 667 697 822

© Marc De Ceuninck Kunstnest in Beernem © Frank De Scheemaeker

12

Stipt om 8 uur vertrok onze dubbeldekker met 52 enthousiaste Mergussers richting Antwerpen. Tijdens de reis gaf Domini-que Verbelen een uitgebreide toelichting over de natuurontwikkeling op de linker-oever. Het havengebied omvat ca. 12.000 ha, waarvan de linkeroever nog in volle ontwikkeling is. In het verleden waren de industrie en de natuurverenigingen geen al te beste vrienden, waardoor er talrijke conflicten waren, zodat de industriële ont-wikkeling niet volgens plan kon verlopen. Uiteindelijk beseften beide partijen dat een goede samenwerking en verstandhou-ding de beste oplossing was. Zo ontstond het project “Antwerpse haven natuur-lijker”. De actuele en potentiële natuur-waarden werden in kaart gebracht en er werden permanente en tijdelijke compen-satiegebieden ingekleurd.

Onze eerste halte was Het Groot Rietveld, gelegen op de grens van Groot-Beveren en Zwijndrecht. Dit gebied van ongeveer 88 ha, vroeger de Melselepolder, werd eerst om-sloten door dijken en in 1991 opgespoten met zand in het kader van de havenuitbrei-ding. Bij gebrek aan zand werd er niet meer opgespoten en het gebied kon zich op slechts

15 jaar ontwikkelen van een zandvlakte tot een waar moerasparadijs. Het beslaat 50 ha rietveld, 13 ha plassen en 25 ha ruigtes en struwelen.

Door zijn grote natuurwaarde werd Het Groot Rietveld een permanent compensatie-gebied voor de natuurgebieden, die door de havenuitbreiding verloren gingen, het zgn. historisch passief. Het Groot Rietveld is een broedbiotoop voor talrijke riet- en watervo-gels, zoals de woudaap, porseleinhoen, snor, roerdomp, krakeend, tafeleend, geoorde fuut, dodaars, e.d.

Omdat het gebied werd opgespoten met kalkrijk zand uit de Schelde en de Noordzee vinden we hier één van de grootste groei-plaatsen van moeraswespenorchis. Ook de zeldzame rugstreeppad is hier talrijk aanwe-zig.

Onder een stralende zon verdeelden we ons in 2 groepen. De eerste groep zag on-dermeer 2 grote en 8 kleine zilverreigers, 9 lepelaars, 1 sperwer, 1 buizerd, 1 mannetje bruine kiekendief, 1 slechtvalk, 1 bonte en 1 Temmincks strandloper, 1 zwarte ruiter en 8 watersnippen. Op de plassen werden 1 tafel-eend, 2 zomertalingen, veel wintertalingen, wilde eenden , krakeenden, ca. 60 dodaars, 2 futen en 1 waterral waargenomen. Eén groene specht, 2 rietgorzen , 1 cetti’s zanger, 2 tapuit en 8 putters vervolledigen de lijst.

De tweede groep zag of hoorde eveneens 15 baardmannetjes, 6 cetti’s zangers, tjiftjaf, kleine karekiet, 1 kemphaan, 3 groenpoo-truiters, 3 witgatjes, 1 zwarte ruiter, 2 wa-tersnippen, 1 vrouwtje bruine kiekendief, 1

kleine zilverreiger en 2 waterrallen. De bota-nici noteerden ook zomerbitterling en echt duizendguldenkruid.

Onder Den duiventoren naast het kasteel van Bazel werden we uitgebreid gesoigneerd door Manuela met stoverij met frietjes en als toetje een witte-dame-ijs , helaas zonder slagroom. Dit werd ruimschoots gecompen-seerd door de lekkere witte en rode wijn, die overvloedig werd bedeeld, en een lekkere koffie.

Na de middag bezochten we de Bazelse en Kruibeekse Polder. Ter hoogte van Kruibeke mondt de Rupel uit in de Schelde. In 1953 en in 1976 waren hier enorme overstromingen. Om deze te voorkomen werd het Sigma-plan opgesteld. De dijken werden verhoogd en er werden gecontroleerde overstromingsge-bieden aangelegd. Bij het samenvallen van storm- en springtij stroomt het water deze gebieden binnen. Dit grootste gecontroleer-de overstromingsgebied van Vlaanderen, ca. 600 ha, bevat ondermeer 300 ha slikken en schorren en 150 ha weidevogelgebied. Dit gebied werd ook ingericht als recreatiefzone voor wandelaars, fietsers en uiteraard bird-watchers.

Ook hier vlogen hier heel wat soorten door onze verrekijkers en telescopen, o.a. 23 Nijl- en 30 Canadaganzen, 2 boom- en 2 torenval-ken, 2 buizerds en 1 sperwer, 4 roodborstta-puit en 1 zangpost van een cetti’s zanger, 1 lepelaar en 2 kleine zilverreigers. Uiteraard zaten er op de slikken heel wat steltlopers, zoals 1 kanoet, 2 watersnip, 1 kemphaan, 1 bos- en 1 groenpootruiter. Om de lijst te ver-volledigen hadden we nog 1 late gierzwaluw, 1 ijsvogel en 1 groene specht.

Op het einde van deze prachtige dag ver-dween de zon en kregen we regen over onze kap. Tijdens de terugreis gaf voorzitter Frank nog een korte toelichting bij de komende activiteiten en projecten. Het zal terug voor velen een drukke periode worden. Ik zal dit verslag besluiten met de wijze woorden van Ovidius: het genieten begint bij het aanwezig zijn.

Jan Swimberghe

Ledenfeest 13 september 2015

© Marc Nollet

© Sabine Fournier

13

Ledenfeest 13 september 2015

Bij het begin van de maand september ging het er zeer rustig aan toe bij de vogel-spotters. Waarschijnlijk was dit te wijten aan het vroegtijdige herfstweer. Zo had-den we de eerste week dagen van 39, 42, 49 gemelde soorten met uitschieters tot 70 en 83.

Het aanwakkeren van de noordwestenwind bracht echter nieuwe soorten naar de kust. Noordse pijlstormvogel, Jan-van-Gent, mid-delste jager, kleine jager, zelfs zwarte stern vlogen over zee en werden gespot door en-kele waarnemers. Een zeldzame juveniele roodpootvalk werd gezien boven Damme, een grauwe klauwier in Zeebrugge en een draaihals, zowel in Eernegem als in Heist. Verschillende steltlopers, terug vanuit het noorden, werden gefotografeerd in de Ach-terhaven. De week daarop kon men, net zo-als verleden jaar, een visarend observeren aan de Zandberghoevevijver in Oedelem. De eerste grote zaagbek werd gemeld, terwijl ook een roodhalsfuut en een kuifaalscholver zich lieten opmerken. Langs de kust zag men terug Jan-van-Gent, noordse pijlstormvogel, grote stern en talrijke steltlopers. Draaihals lokte heel wat vogelaars naar de Westdam in Zeebrugge en het Sashul in Heist, waar ook braamsluiper, paapje, ge-kraagde roodstaart, bonte vliegenvanger en zoveel meer te zien was. Bij het ringen werden opnieuw sperwergrasmus, Cetti’s zanger, sprinkhaanzanger en zoveel andere soorten gevangen. De derde week van sep-tember werd de week van de lepelaar. Meer dan duizend vogels vlogen over ons gebied naar het zuiden. Op 19 september werden er niet minder dan 841 lepelaars geteld door één waarnemer.

De meest opvallende waarneming was ech-ter een marmereend in de Miseriebocht. Een juveniele steppekiekendief werd gespot

boven de weiden Noordede. Eind septem-ber waren de koereigers aan de beurt, 13 in Uitkerke, 11 in Damme. Een purperreiger verbleef in de Leiemeersen, een poelsnip werd gemeld in de Achterhaven. De visarend in Oedelem kreeg nog altijd veel aandacht, niet in het minst van de fotografen. Bij de kleine vogels vielen de 4 soorten piepers op. Een Siberische sprinkhaanzanger, een even-tuele, maar onzekere struikrietzanger, een sperwergrasmus en verschillende leden van de vinkenfamilie werden genoteerd.

Begin oktober waren zo’n 140 waarnemers onderweg. Verschillende nieuwe soorten werden gespot, zoals de eerste velduilen. Deze vogels zijn steeds zeer boeiend om te observeren, zowel jagend als zittend op een paaltje. Een zeer zeldzame roze spreeuw (eerste kalenderjaar) werd gezien in Heist en de Achterhaven, een kraanvogel in de Uit-kerkse Polder, 2 fraters in Zeebrugge en een baardmannetje, ook aan de Achterhaven. De eerste winterganzen, kolganzen en enkele kleine rieten streken neer in de oostkust-polders. De grote zilverreiger werd gezien in het ganse gebied, meerdere koereigers zaten nog rond Damme. De visarend verscheen nog tot het einde van de week, nu overtrek-kend naar het zuiden. De kleinste valk, het smelleken liet zich regelmatig zien en werd dan ook zeer mooi in beeld gebracht. Een blikvanger, wel in negatieve zin, was de aan-varing van het vrachtschip de Flinterstar met een LNG-tanker voor de kust van Zeebrugge. Door de gelekte olie werden veel meeuwen en andere zeevogels besmeurd. Gelukkig kon het VOC van Oostende enkele slachtof-fers redden.

Midden oktober werden er door niet minder dan 176 waarnemers veel zeldzaam geziene vogels gemeld. Klapekster, hop, bonte kraai, Siberische boompieper, Siberische tjiftjaf, Pallas’ boszanger, ruigpootbuizerd stonden

in het rood op de waarnemingen. Er was toen ook veel trek van goudhaantjes, ook vuurgoudhaantjes werden genoteerd, zij het in veel mindere mate. Ook in de derde week werden meerdere soorten genoteerd. Een zeer uitzonderlijke dwerggors, de eerste kleine zwanen, een witkopstaartmees, 5 al-ken, een paarse strandloper stonden nieuw op de lijst, terwijl de bonte kraai, de Siberi-sche tjiftjaf, een klapekster, de koereigers, een roerdomp, een ruigpootbuizerd, maar ook de kleine barmsijs, de goudvink, de geel-gors de lijst van zeldzame tot zeer zeldzame vogels vervolledigden. De meeste van deze vogels werden de week daarop opnieuw ge-meld, nieuw waren toen een buidelmees en een taigaboomkruiper.

Begin november werden de wekelijkse blik-vanger van Machteld opgefleurd door en-kele sfeervolle herfstfoto’s. Ja, het was nog steeds uiterst zacht, warm zelfs. De grote en de kleine zilverreiger, de koereigertjes, een lepelaar, allemaal met een hagelwit kleed, sierden de graslanden en velden. Hun graci-euze tred en mooie vlucht zijn steeds weer een streling voor het oog. Twee witkop-staartmezen in de bosjes van Heist waren echte juweeltjes. Buidelmees en baardman-netjes die in het riet zaten, waren prachtig om te spotten en te fotograferen. Twee kraanvogels verbleven korte tijd aan de Lage Moere en opnieuw werd een klapekster ge-zien aan de Fonteintjes. Een mogelijke vale gierzwaluw vloog boven Het Zwin, wel onze-ker, hoewel er een paar gezien werden in Ne-derland. Blijkbaar was ook dit te wijten aan het warme herfstweer.

Tot midden november bleef het eerder rus-tig. Schuwe, schichtige vogels werden soms wel gehoord, maar niet gezien. Dit geldt o.a. voor de roerdomp die bijna elke dag werd gemeld, zo ook waterral. Alle uilen die dan gezien en gemeld werden, kregen hun foto in de Blikvangers: steenuil, velduil, rans-uil, bosuil en kerkuil. Nieuwsgierig naar de foto’s? Surf dan als de bliksem naar www.mergus.be.

Gebaseerd op de wekelijkse Blikvangers van

Machteld Kaesemans, samengeraapt door Marc Nollet

IFO’s: september, oktober, november 215

© Marnix Vyncke © Marc Nollet

14

Voor de laatste excursie van dit seizoen hadden de leden-fotografen van de werk-groep Natuurpunt Fotografen Brugs Om-meland (N.FBO) een mooie locatie uit-gekozen om aan natuur-, landschaps- of macrofotografie te doen. Het landschaps-park Bulskampveld met het gerenoveerde kasteel en het grote domein er omheen zouden hen zeker de gelegenheid geven om leuke foto’s te nemen.

Op 1 november om 8u30 verzamelden zich een tiental leden en 2 kandidaat-leden op de parking van het provinciedomein. Na een korte babbel en wat uitleg over het domein trokken ze gezamenlijk in de richting van het kasteel. De zon priemde al door de bomen en aan de eerste vijver rechts zwierven de fotografen uit over het nog natte gras om toch maar die ene mooie foto na die andere te nemen. De bomen, het kasteel, wat late paddenstoelen, maar meer nog de eerste zonnestralen van de dag werden veelvuldig vastgelegd. Enkele van die foto’s publiceren we op deze bladzijde.

Indien het werk van deze fotografen je be-valt en je kennis wilt maken met hen, of als je nog wat wilt leren over natuurfotografie in het algemeen, aarzel dan niet om hen op de volgende excursie(s) te vervoegen. In ja-nuari gaan ze fotograferen in de Uitkerkse polder, in februari in de Zandpanne van De Haan en in maart in de Warandeputten van Moerbrugge. De exacte gegevens over deze excursies kan je terug vinden in de kalender van dit verenigingsblad. Kijk maar naar het icoontje met een fototoestel … what else?

Je kunt met ons contact opnemen via marc.nollet4@telenet.be. Misschien ontmoeten we jou op een van ozne volgende excursies?

Marc Nollet

Zonnestralen in Bulskampveld

Natuur.Fotografen Brugs Ommeland

Marc Nollet

Roland Vlaeminck

Roland Botterman

15

Zonnestralen in Bulskampveld

Hij had ooit de kans gekregen om NIET verder te studeren. Zijn ouders hadden het grootse inzicht dat men zich best ontwik-kelt op gebieden waar men zelf in geïnte-resseerd is. Die ‘basic instincts’,- of neem ik nu de verkeerde woorden in de mond -, zijn eigen aan het bestaan.

Planten groeien best waar ze toevallig te-recht komen en vogels strijken neer op plaatsen waar meest voedsel te vinden is, hoewel ze dat vanuit de lucht niet met zeker-heid kunnen weten. Akkoord, er gebeuren al eens accidentjes. Een vlucht zeevogels denkt kalme wateren te vinden, terwijl het in feite een laag olie is die de zee in bedwang houdt.

Jurgen had geen voeling met de zaken die in de klas gebeurden. Aardrijkskunde, schei-kunde en veel andere ‘kundes’ waren zijn wereld niet. Wiskunde leek in niets op zijn gedachtegangen en de enige taal die hij echt beheerste, was het geluid van de appelvink of de tureluur. Hij was in heel dat proces bovendien gesteund door een bondgenoot. Zijn grootvader, die van voor de oorlog was, kende elk plekje in de polder en wist onfeil-baar te zeggen wanneer de eerste grutto of de eerste kleine rietgans zou arriveren. Geen enkele vogel kon de nestplaats als geheim bewaren. Of het nu roerdompen of riet-zangers waren, karekieten of een wiegende velduil, dat maakte niets uit. Alles droeg zijn interesse weg.

Jurgen sloeg een eigen weg in, ver van het schoolse gebeuren en hij was gelukkig. Een weg zonder stress, prestatiedrang of dwang. Een leven van dag tot dag met de grootste zekerheid die een mens kan hebben: inner-lijke rust.

Het was onder dit gegeven dat hij op 1 janu-ari om zeven uur in de morgen in de polder te vinden was. Na het tumult van de lichten-de en knallende ooooh’s en de aaah’s van de voorbije nacht Hij had zich voorgenomen om bij zijn pensioen opnieuw lid te worden van Natuurpunt en heeft dus zo ons contact-adres gevonden was de stilte teruggekeerd. Lallende mensen hadden de bedstee met de grootste moeite teruggevonden en de lege cavaflessen lagen zijdelings aan de achter-deur te wachten op nuchtere momenten om de verhuis naar de glascontainer te onder-gaan. Vlaanderen zong niet meer en de radio speelde weer rustige muziek.

Over een paar uren zou het allemaal weer gaan beginnen. De verplichte schranstafel bij de familie met alweer rode wijn van mindere kwaliteit, gerechten met Afrikaanse beesten, geserveerd met verre groenten en dat alles klaargemaakt door tante die er anders nau-welijks in slaagt om patatten naar behoren te koken.

Garmisch Partenkirchen zou weer van de partij zijn en nonkel Stef had alvast wat slappe moppen opgepoetst, omdat die nu

eenmaal de traditie van dat blazoen hoog te houden had. Hij paste. Zijn gedachten vier-den een eigen nieuwjaar. De aanwezigheid van grootvader was die dag voelbaarder dan ooit. Terwijl hij mijmerend en op haast au-tomatische piloot de laarzen in de slijkerige bodem van het veldpad plantte, zeilde een zeearend over hem heen.

Gelukkig nieuwjaar, pepé, hoorde hij zichzelf zeggen.

Tekst en foto: Johan Opsomer

Nieuwjaarsdag

De natuurgids nodigt uit

14u tot 18u

Woord vooraf

16

ARK-AVONDEN

Plaats: Onze Ark, Sint-Michielslaan 35, 8200 Sint-Michiels (Brugge)om 20u

Info en organisatie: NP Brugge: Patrick Keirsebilck: 0473/89.22.77

of Régy Goemaere: 0477/44.98.79.

Ludo Goossens is een gepassioneerde fotograaf die zijn grootste uitdaging ziet in het ma-ken van sterke beelden in eigen streek, het Meetjesland. Dat doet hij in de eerste plaats in zijn eigen tuin, die beheerd wordt als een klein natuurreservaat, met daarin verrassende hoofdrolspelers. Onlangs heeft een foto van een torenvalk een eerste prijs behaald in een fotowedstrijd van Aves. Een ander project in eigen streek is het vastleggen van de moeilijk te volgen hermelijn, een roofdiertje waarvan meestal maar een vlugge glimp opgevangen wordt. Ook de kerkuil wordt speciaal belicht, waarbij het wel en wee van een koppel uilen in een oude schuur gevolgd wordt. Over het Drongengoed, tenslotte, krijgen we een verzame-ling “best of” prenten van jaren ver te zien. Heel interessant is dat Ludo zal tonen hoe hij te werk gaat bij het maken van de unieke beelden: wildcamera’s, time-lapse fotografie en camouflagetechnieken.

28 januari: Ludo Goossens: Meetjesland

Régy Goemaere en Patrick Keirsebilck brengen verslag uit van een recente zeereis met m/v Plancius, slingerend over de Noordzee richting Spitsbergen. Aan boord: 116 Natuurpunters die op deze fantastische natuur–cruise op zoek gaan naar de vele noordelijke zeevogels, wal-vissen, ijsberen, poolvossen en walrussen. Onderweg worden landingen uitgevoerd op de eilanden Fair Isle, Jan Mayen en Prins Karls Forland. Meer dan 100 soorten vogels werden opgetekend, waaronder soorten die nooit eerder op dit soorten reizen gezien werden. Even-eens sterk waren de meer dan 20 soorten zoogdieren, met kwalitatief formidabele waar-nemingen van blauwe vinvis, een enorme groep Groenlandse walvissen, ijsbeer met prooi, … Veel deelnemers hadden voor een verlengd verblijf op Spitsbergen gekozen en ook hier wordt over bericht, met prachtig gekleurde vogelsoorten en dichte ontmoetingen met pool-vos en rendieren.

25 februari: Patrick Keirsebilck en Régy Goemaere: NorthAtlanticOdessey2015enSpitsbergen

Gerald startte op zijn elfde met vogelstudie. Vanaf 1981 nam de hobby extreme vormen aan en ondertussen is hij al lang geen onbekende meer in het Belgische vogellandschap. Vooral de 19 jaar dat hij de Belgische Vogellijn beheerde, zal daar zeker hebben toe bijgedragen.Gerald heeft een bijzondere interesse in alles wat met vogeldeterminatie te maken heeft en koppelt die kennis daarover graag aan zijn andere hobby: vogels tekenen. Sinds 2003 onder-steunt hij de vogelwerking binnen Natuurpunt Studie en is hij vogeladministrator op www.waarnemingen.be. Hij geniet ervan om met mensen samen te werken en zijn kennis door te geven. Eén van de dingen je van hem kan leren, is hoe de 1000ste grutto of kleine karekiet nog altijd even boeiend kan zijn. Een avond om niet te missen voor ieder die ook maar wat geïnteresseerd is in vogels. Deze voordracht gaat uitzonderlijk niet door in Onze Ark, maar wel in wijkcentrum Xaverianen, Xaverianenstraat 1 in Sint-Michiels.

17 maart: Gerald Driessens: vogels

Jeugdw

erk

ing

17

Jeugdw

erk

ing

De stekkertjes zijn een jeugdnatuurver-eniging uit Beernem. We organiseren leuke activiteiten die altijd een specifie-ke focus hebben op natuur. Vergelijk ons met de gemiddelde andere jeugdbewe-ging, maar dan gemixt met een gezonde portie natuur. Op speelse wijze maken de kinderen op die manier kennis met onze leefwereld.

De activiteiten worden maandelijks geor-ganiseerd, waardoor de stekkertjes even-tueel perfect gecombineerd kunnen wor-den met een andere jeugdbeweging. In de eerste week van juli trekken we naar een kampterrein binnen België om ons daar een weekje onder te dompelen in de na-tuur.

Bezoek zeker onze website!

* De Stekker(tje)s: Beernem www.stekkers.be

* Krabboen: Knokke-HeistZaterdag 16 januari: ganzen in de Uitkerkse Polder

Afspraak om 14u aan Groenwaeke, Kuiper-scheeweg 20, Uitkerke, tot 17u.

Zaterdag 20 februari: braakballen pluizen

Afspraak om 14u in het Boswachtershuisje in het Dir. Gen. Willemspark, Knokke-Heist, tot 17u.

Zaterdag 26 maart: Zwinexcursie

Afspraak om 14u aan de parking van het Zwin, tot 17u.

Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Krab-boen: Ellij Clincke: 0031/117.39.29.49.

© Lucas Pirard

* JNM: Brugge www.jnm.be

© Chantal Jacobs

* Woudpekkers: Zedelgem http://wpzedelgem.webs.com/home.htm

18

Zaterdag 2 januari: werkdag in Damme

Afspraak om 9u aan de ingang van de Stads-wallen, Dammesteenweg, Damme. Info en organisatie: NP Damme: Rudy De-plae: rudy.deplae@skynet.be.

Zondag 3 januari: vriezeganzen in de Uitkerkse polder

Afspraak om 14u aan het Bezoekerscentrum, Kuiperscheeweg 20, Blankenberge, tot 15u.Meebrengen: verrekijker.Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be. Honden niet toegelaten.

Zondag 3 januari: winterwande-ling in Damme

Zie pg. 32.

Zaterdag 9 januari: werkdag in Cathille

Afspraak om 9u45 aan de kerk van Stalhille.Meebrengen: aangepaste kledij en schoenen. Info en organisatie: NP Jabbeke: Johan Bru-tin: dina.casier@gmail.com.

Zondag 10 januari: winterwande-ling in Damme

Zie pg. 32.

Zondag 10 januari: Algemene Vergadering BMW

Zie pg. 9.

Zondag 10 januari: stootvogeltel-ling in de weiden van Dudzele en Oostkerke

Afspraak om 8u45 aan de randparking, L. Coiseaukaai, Brugge, tot12u30.Meebrengen: warme kledij, telescoop, ver-rekijker.Info en organisatie: NP Brugge: Nicho-las Endriatis en Frank De Scheemaeker: 0473/91.84.36. We carpoolen.

Zondag 10 januari: foto-excursie naar de Uitkerkse Polder

Afspraak om 14u30 aan het bezoekerscen-trum Groenwaecke, Kuiperscheeweg 20, Blankenberge.Info en organisatie: N.FBO. Ben je nog geen lid van Natuur. Fotografen Brugs Ommeland en wil je deelnemen aan deze excursie? Mail dan naar roland.botterman@gmail.com.

We gaan op zoek naar de velduil. Ook andere natuur- en/of landschapsfotografie behoren tot de mogelijkheden.

Zaterdag 16 januari: Algemene Vergadering NP Damme

Afspraak om 18u in de Cultuurfabriek Sijsele.Info en organisatie: NP Damme: manuel.de.witte@telenet.be. Alle leden krijgen een persoonlijke uitnodiging.

Zaterdag 16 januari: planten en knottenlangsdeBornebeek in de Leiemeersen

Afspraak om 9u30 ter plaatse, zie website.Meebrengen: werkhandschoenen, bij nat weer laarzen en eventueel lunch. Natuur-punt zorgt voor drank, warme soep en ver-snaperingen.Info en organisatie: NP Oostkamp: www.val-leivandezuidleie.be of 0476/50.50.11.

Zaterdag 16 januari: werkdag in het Maskobos

Afspraak om 9u op de parking van de ge-meentelijke begraafplaats langs de Aartrijke Steenweg in Jabbeke.Info en organisatie: NP Jabbeke: Joeri Van Bijlen: joeri.van.bijlen@gmail.com.

Zaterdag 16 januari: aalscholver-telling

Traditioneel worden deze maand de aal-scholvers op hun slaapplaats geteld. Het tellen gebeurt door vaste medewerkers, maar als je zin hebt om mee te tellen, kun je altijd contact opnemen met Wim Jans 0498/29.61.26 (niet tijdens kantooruren).

Kalender

Excursies voor het grote publiek

Thema-excursie

Wetenschappelijke excursie

Sportieve wandeltocht

Werkdag

Film- of dia-avond, lezing, tentoonstelling

Daguitstap

Fietstocht

Foto-excursie Inschrijven verplicht

Ook in het afdelingsnieuws vind je activiteiten. Deze activiteiten staan in deze kalender en in het afde-

lingsnieuws aangeduid met rode stip. We hebben weer heel wat in petto voor je!

ONVERWACHTE WIJZIGINGENin het programma worden op onze website gemeld. Ga daarom geregeld een kijkje ne-men op de activiteitenpagina van Natuur-punt Brugs Ommeland: www.natuurpunt-

brugsommeland.be. Carpooling vergoeding =

0,06 euro /kilometer

januari

Ontdek!

19

Zaterdag en zondag 16 en 17 ja-nuari: het Grote Vogeltelweekend

Zondag 17 januari: winterse aan-spoelsels op het strand

Afspraak om 14u aan Surfers Paradise, Zee-dijk, Knokke-Zoute.Meebrengen: warme, winddichte kledij, ste-vige wandelschoenen en verrekijker.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Omer Rappé: 050/51.24.17.

Zondag 17 januari: leven op de strandhoofden

Afspraak om 14u aan de ingang van Wieling-enbad in Wenduine.Meebrengen: laarzen. Info en organisatie: NP De Haan: Hilde Goossens 059/32.04.16.

Zondag 17 januari: watervogeltel-ling in de achterhaven van Zee-brugge

Afspraak om 8u45 aan de randparking, Ha-venstraat, Brugge.Meebrengen: verrekijker, telescoop, vogel-gids.Info en organisatie: NP Brugge en Mergus: Frank De Scheemaeker: 0473/91.84.36.

Zondag 17 januari: winterwande-ling in Damme

Zie pg. 32.

Zondag 17 januari: Het Grote Vo-gelweekend

Afspraak in het bezoekerscentrum, Kuiper-scheeweg in Uitkerke, doorlopend tussen 10u en 17u. Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be.

Zondag 17 januari: wintergasten in de Polder

Afspraak om 9u aan het bezoekerscen-trum. Meebrengen: verrekijker. Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be. Honden niet toegelaten.

Zaterdag 23 januari: Algemene Vergadering NP Blankenberge

Zie pg. 26.

Zondag 24 januari: winterwande-ling in Damme

Zie pg. 32.

Zondag 24 januari: werkdag in GulkePutten

Afspraak om 9u aan Centrale B, Predikheren-straat 35A, Wingene.Meebrengen: werkhandschoenen, water-dichte schoenen.Info en organisatie: NP Gulke Putten: chris-tine.verscheure@scarlet.be of wvandewie-le@telenet.be.

Halve dag licht werk, gevolgd door nieuw-jaarsreceptie. Gezinnen met kinderen zijn welkom; we zorgen voor aangepast werk. Aanwezigheid vooraf melden via email.

Zondag 24 januari: werkvoormid-dag in de Vaanders

Afspraak om 9u aan de veldschuur aan de Spooroverweg, Maria-Aaltersteenweg, Sint-Joris.Info en organisatie: NP Beernem: Rony Van Houdenhove: 0475/55.81.19 of natuurpunt-beernem@gmail.com.

Donderdag 28 januari: Ludo Goossens: Meetjesland

Zie pg. 16.

Zaterdag 30 januari: daguitstap naar Duinkerke en omgeving

Afspraak om 8u aan de randparking van Steenbrugge, tot 18u.Meebrengen: verrekijker en/of telescoop, laarzen, picknick.Info en organisatie: NP Brugge en Mergus: Jo-han Debuck: 0477/50.31.93. We carpoolen.

‘s Morgens bezoeken we uitgebreid het ha-vengebied rond Duinkerke. In de namiddags bezoeken we Gravelines, Grand Fort-Philippe en Platier d’Oye. Op deze excursie krijg je de mogelijkheid om zeevogels, eenden, duikers, vijf soorten futen en steltlopers te zien.

Zaterdag 30 januari: AV en leden-feest NP Zedelgem

Zie pg. 45.

Zondag 31 januari: velduilen in de Uitkerkse Polder

Afspraak om 16u aan het bezoekerscentrum, Kuiperscheeweg 20, Uitkerke, tot 19u.Meebrengen: verrekijker.

Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be. Na de excur-sie worden er hapjes aangeboden door ‘La vie est belle’.

Zondag 31 januari: wandeling in de Zwinduinen en Polders

Afspraak om 14u aan het Oosthoekplein, Knokke-Zoute.Meebrengen: warme, winddichte kledij, laarzen en verrekijker.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Chan-tal Jacobs: 050/61.42.10.

Overleven in het winterse duin.

Vrijdag 5 februari: fotovoordracht ‘4 seizoenen’ en AV NP Beernem

Zie pg. 25.

Zaterdag 6 februari: werkdag in Damme

Zie 2 januari.

Vrijdag 12 februari: fotoreportage Zuid-Afrika en AV Knokke-Heist

Zie pg. 41.

Vrijdag 12 februari: fotoreportage Frankrijk en AV NP De Haan

Zie pg. 34.

Zaterdag 13 februari: AV NP Oostkamp en ledenfeest

Zie pg. 44.

Zaterdag 13 februari: hakhoutbe-heer en nieuwe houtkanten in de Leiemeersen

Afspraak om 9u30, tot 17u, aan het kanaal. In de voormiddag kun je ons vinden ter hoogte van onze nieuwe percelen aan de monding van de Merlebeek. We wijken eventueel uit naar onze percelen aan de Bornebeek (zie website). Meebrengen: werkhandschoenen, bij nat

februari

20

weer laarzen en lunch. Natuurpunt zorgt voor drank, warme soep en versnaperingen.Info en organisatie: NP Oostkamp: 0476/50.50.11 of www.valleivandezuidleie.be.

Zondag 14 februari: velduilen in de Uitkerkse Polder

Zie 31 januari.

Zondag 14 februari: grote grazers in het duinbos

Afspraak om 14u op de hoek Zwarte Kiezel en Nieuwe Rijksweg in De Haan.Info en organisatie: NP De Haan: Hilde Goos-sens: 059/32.04.16.

Rondleiding in het nieuwe uitbreidingsge-bied van De Zandpanne.

Zondag 14 februari: vogelen op Valentijn

Afspraak om 9u aan Oostparking van de kerk, Sint-Elooistraat in Zedelgem, tot 13u.Info en organisatie: NP Zedelgem: Kris Lesa-ge: doeveren@telenet.be of 0486/25.25.30.

Laagdrempelige ornithologische uitstap naar de Meetkerkse Moeren en omgeving.

Zondag 14 februari: de eerste voorjaarsprikkels

Afspraak om 14u aan het kleine vuurtoren-tje, Zeedijk (nr 64), Heist.Meebrengen: warme,winddichte kledij, wa-terdicht schoeisel en verrekijker.Info en organisatie: NP Knokke Heist: Anne Coppens en Jeff De Groote: 050/53.92.39.

Zondag 14 februari: watervogel-telling in de achterhaven van Zee-brugge

Zie 17 januari.Op deze telling zijn de wintergasten nog aan-wezig en kun je leuke waarnemingen doen zoals duikers en zaagbekken.

Zondag 14 februari: foto-excursie naar de Zandpanne in De Haan

Afspraak om 8u30 op de parking langs de Zwarte Kiezel in De Haan.Info en organisatie: N.FBO. Ben je nog geen lid van Natuur. Fotografen Brugs Ommeland en wil je deelnemen aan deze excursie? Mail dan naar roland.botterman@gmail.com.

Maandag 15 februari tot 15 maart tentoonstelling: ecologisch bouwen en diervriendelijke tuin-aanleg rondom huis

Zie pg. 26.

Vrijdag 19 februari: Algemene vergadering NP Brugge

Zie pg. 29.

Zaterdag 20 februari: werkdag in het Maskobos

Zie 16 januari.

Zaterdag 20 februari: Algemene vergadering NP Jabbeke

Alle leden ontvangen een uitnodiging.

Zondag 21 februari: werkvoor-middag in de Vaanders

Zie 24 januari.

Zondag 21 februari: werken in de GulkePutten

Afspraak om 9u Centrale B, Predikheren-straat 35A, Wingene.Meebrengen: werkhandschoenen, water-dicht schoeisel nodig. We voorzien een bor-rel en warme drank. Kinderen welkom.Info en organisatie: NP Gulke Putten: chris-tine.verscheure@scarlet.be of wvandewie-le@telenet.be, graag aanmelden via e-mail.

Zondag 21 februari: vriezeganzen in de St-Donaaspolder

Afspraak om 14u aan de parking oude grens-post St-Anna ter Muyden (tgo benzinestation).Meebrengen: warme, winddichte kledij, wa-terdicht schoeisel en verrekijker.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Luc Van Rillaer en Dirk Vantorre: 050/62.35.69.

Zondag 21 februari: heidegebie-den in de winter

Afspraak om 14u aan de parking van Beis-broek langs de Diksmuidse heerweg, Brugge.Meebrengen: loep, goede wandelschoenen.Info en organisatie: NP Brugge: Stefaan Ver-plancke: 050/38.21.50.

Donderdag 25 februari: Patrick Keirsebilck en Régy Goemaere

Zie pg. 16.

Zondag 28 februari: fietstochtdoor Speien en de Lage Moeren

Afspraak om 13u30 aan Scheepsdaele brug, kant Steenkaai, Brugge.Meebrengen: verrekijker, goede fiets.Info en organisatie: NP Brugge: Wim Jans: 0498/29.61.26.

Zondag28februari:dekleiputtenals winterverblijf

Afspraak om 14u aan de parking van het kerkhof van Wenduine, tot 17u.Meebrengen: verrekijker en laarzen bij re-genweer.Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be. Honden niet toegelaten.

Zondag 28 februari: lenteprikkels in de Sashul

Afspraak om 14u aan het kleine vuurtoren-tje, einde Zeedijk (nr 64), Heist.Meebrengen: warme, winddichte kledij, laarzen en verrekijker.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Ste-faan Brinckman: 0473/59.96.04.

Zaterdag 5 maart: werkdag in Damme

Zie 2 januari.

Zondag 6 maart: bloeiers in de overgang tussen duin en polder

Afspraak om 14u aan het Oosthoekplein Knokke-Zoute.Meebrengen: verrekijker en eventueel loep.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Marc Delatere: 050/61.27.36.

Zondag 6 maart: roofvogels spot-ten

Afspraak om 14u aan het bezoekerscentrum, Kuiperscheeweg 20, Uitkerke, tot 17u.Meebrengen: verrekijker.Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be. Na de excur-sie worden er hapjes aangeboden door ‘La vie est belle’.

Zondag6maart:familiefilm: Nature

Zie pg. 29.

maart

21

Woensdag 9 maart t.e.m. zondag 20 maart: Natuurpunt komt naar de stad

Zie pg. 26.

Zaterdag 12 maart: herstel ijsvo-gelwandindeWarandeputten

Afspraak om 9u30, tot 17u, ter plaatse aan de kijkhut bij de ijsvogelbroedwand. Later op de dag vind je ons mogelijk langs de Rivier-beek of elders in het gebied.Meebrengen: werkhandschoenen en bij nat weer laarzen. Natuurpunt zorgt voor drank en versnaperingen; breng zelf eventueel lunch mee.Info en organisatie: NP Oostkamp: 0476/50.50.11 of www.valleivandezuidleie.be.

Zondag 13 maart: wandeling in de Zwinduinen en Polders

Afspraak om 14u aan het Oosthoekplein, Knokke-Zoute.Meebrengen: verrekijker en loep.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Ste-faan Brinckman: 0473/59.96.04.

Zondag 13 maart: watervogeltel-ling in de achterhaven van Zee-brugge

Zie 17 januari.De lente is hopelijk in aantocht, we gaan voor blauwborst en de eerste zomertaling.

Dinsdag 15 maart tot 15 april: tentoonstelling mfibieën en eer-ste voorjaarsbloempjes

Zie pg. 26.

Woensdag 16 maart: landschaps-wandeling in Ryckevelde

Afspraak om 14u aan het kasteel van Rycke-velde, Sijsele.Meebrengen: stevige wandelschoenen, loep, verrekijker.Info en organisatie: NP Brugge: Eric Hermy: 050/35.96.53 of eric.hermy@telenet.be.

Vrijdag 18 maart: Provinciale Algemene Vergadering van de Vleermuizenwerkgroep

Afspraak in Kasteel Tillegem, Brugge. 19u30: Verkiezing nieuw bestuur, 20u30: drie boeien-de presentaties, afsluitend hapje en drankje. Info en organisatie: Vleermuizenwerkgroep: joostensybille@gmail.com (inschrijven ver-plicht).

Vrijdag 18 maart: Earth hour: avondwandeling langs het kanaal

Afspraak om 20u15 aan Nieuwwegebrug in Varsenare.Info en organisatie: NP Jabbeke: Hugo Ge-vaert: hugo@bryggjabrewery.be.

Zaterdag 19 maart: werknamid-dag Uitkerkse Polder

Afspraak om 14u in het bezoekerscentrum,

Kuiperscheeweg 20, Uitkerke, tot 17u.Meebrengen: werkkledij en laarzen.Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be

Zaterdag 19 maart: vogelnesten-wandelingennestkastjestimme-ren

Afspraak om 14u aan de ingang van de Wa-randeputten, kant brug Moerbrugge, tot 16u.Info en organisatie: NP Oostkamp: Hugo Bo-den: 050/82.30.71 of 0478/56.46.86. Voor 9-12 jarigen: 5 euro per nestkastje.

Zaterdag 19 maart: culinaire wan-delingindeWarandeputten

Afspraak om 14u aan de ingang van het re-servaat, kant brug Moerbrugge, tot 16 u.Info en organisatie: NP Oostkamp: Simonne Ibens: 050/82.30.71 of 0478/56.46.86. Deel-name 3 euro, kinderen tot 10 jaar gratis.

Zondag 19 maart: werkdag in het Maskobos

Afspraak om 9u aan de parking van de be-graafplaats, Aartrijkse Steenweg, Jabbeke.Info en organisatie: NP Jabbeke: Joeri Van Bijlen: joeri.van.bijlen@gmail.com

Zondag 20 maart: werkvoormid-dag in de Vaanders

Zie 24 januari.

bvba Marechal-DewolfEen groen pluspunt in bouwen!

Koopmansstraat 19 8000 Brugge

0472/65 64 60050/33 20 22

info@professioneelisoleren.bewww.marechal-dewolf.be

Erkend isolatiedeskundigeEcologische isolatieIsolerende dakramenMooie groendakenDuurzame loodvrije zonnepanelen

22

Zondag 20 maart: lenteprikkels langs het strand

Afspraak om 14u kleine vuurtorentje, einde zeedijk (nr 64), Heist.Meebrengen: laarzen, verrekijker en loep.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Ludo Sterkens: 0475/74.60.54.

Zondag 20 maart: Beach Clean-Cup

Afspraak om 14u aan Surfers Paradise, Knok-ke-Heist.Info en organisatie: Surfers Paradise.Strandopruimingsactie samen met Surfers Paradise

Zondag 20 maart: werken in de GulkePutten.

Zie 21 februari.

Zondag 20 maart: foto-excursie naardeWarandeputten

Afspraak om 8u30 aan de parking van het natuurreservaat langs de vaart in Moerbrug-ge (Oostkamp).Info en organisatie: N.FBO. Ben je nog geen lid van Natuur. Fotografen Brugs Ommeland en wil je deelnemen aan deze excursie? Mail dan naar roland.botterman@gmail.com

Donderdag 24 maart: Gerald Driessens: vogels

Zie pg. 17.

Zaterdag 26 maart: West-Vlaam-se Plantendag in het LTI

Zie http://www.rlhoutland.be/kalender/33

Zondag 27 maart: klimaatwande-ling

Afspraak om 10u aan de Hoek Gadeynehel-ling/Zeedijk in Blankenberge, tot 12u30.Meebrengen: laarzen, loepje en verrekijker.Info en organisatie: NP Blankenberge: uit-kerksepolder@natuurpunt.be.

Zondag 27 maart: natuur tussen winter en lente in de Kijkuit

Afspraak om 14u aan de ingang van natuur-reservaat De Kijkuit, Koninklijke Baan, De Haan.Info en organisatie: NP De Haan: Stijn Borny: 0479/53.86.60.Excursie onder leiding van de conservator in het oudste natuurreservaat van onze kust.

Paasmaandag 28 maart: daguit-stap naar de Vallei van de Her-meton

Afspraak om 8u aan de randparking van Steenbrugge, tot 17u30.Meebrengen: goede wandelschoenen, ver-rekijker, gidsen, lunchpakket en drank voor de ganse dag.Info en organisatie: NP Brugge: Jef Dekempe: 050/27.94.36. We carpoolen. De vallei is be-kend om zijn mooie voorjaarsflora, hellingen vol met wilde narcis. Ook vogels zijn van de partij: ijsvolgel, grote gele kwikstaart, ...

Zaterdag 2 april: werkdag in het Rode Dopheidereservaat

Afspraak om 9u aan de ingang van het reser-vaat. Meebrengen: werkhandschoenen, lunch-pakket, drank. Info en organisatie: NP Brugge: Stefaan Verplancke: 050/38.21.50 of verplancke-de.neve@skynet.be en Karim Neirynck: 050/67.59.29 of karim.neirynck@gmail.com.

Zondag3april:film

Zie www.natuurpuntbrugsommeland.be.

Zondag 3 april: vroege lentetrek in de Sashul

Afspraak om 14u aan het kleine vuurtoren-tje, Zeedijk (nr 64), Heist.Meebrengen: warme,winddichte kledij, wa-terdicht schoeisel en verrekijker.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Ste-faan Brinckman: 0473/59.96.04.

Zondag 10 april: het duin warmt op

Afspraak om 14u aan het Oosthoekplein in Knokke-Zoute.Meebrengen: verrekijker en loep.Info en organisatie: NP Knokke-Heist: Ludo Sterkens: 0475/74.60.54.

Mycological Tree AssessmentGeen bomen zonder zwammen • Gerrit Jan Keizer

NIEUWE pUblIcatIE

Hét referentiewerk voor iedere boomprofessional•Mycological Tree Assessment•relaties tussen schimmels en bomen •384 pagina’s•137 soortenfiches met duidelijke kleurenfoto’s

Te koop via www.inverde-shop.be

inverde: forum voor groenexpertise | Koning Albert II-laan 20 bus 22 | 1000 Brussel • info@inverde.be • www.inverde.be

april

Curs

uss

en

23

Vrijwilligersopleiding: dierenhotels bou-wen en de levende tuin: 26 januariPlaats: BC Bulskampveld, Beernem.Datum: 26 januari, 19u30 tot 22u30.Deelname: gratis (inschrijven!).Lesgeverenorganisatie: NP: Joeri Cortens: inschrijven via http://www.natuurpunt.be/vrijwilligersvorming-dierenhotels-en-de-levende-tuin-beernem.

Het succes van de voorbije Wonderlijk Wild-campagne heeft nog maar eens be-wezen dat de natuur veel mensen na aan het hart ligt. Een tuin vol leven is een aan-winst voor elk gezin. Wij willen hen verder inspireren en op weg helpen door middel van lezingen, workshops en een unieke Levende tuin@home-party, met de gezel-ligheid van een Tupperware-avond en de sociale dynamiek van een Repair-café.Om de vele aanvragen te kunnen beant-woorden, hebben we voldoende vrijwil-ligers nodig en daarom organiseren we in januari provinciale vrijwilligersvormingen.Deel 1: De levende tuin workshops en @home-party.Deel 2: praktische afspraken (overlappend).Deel 3: Nestkastjes en bijenhotels: Wat-moet je zeker weten? Hoe pak je zo’n workshop aan? Ook wie slechts één van de twee thema’s wil volgen is van harte welkom.

Curs

uss

en

Schelpen: 29 aprilPlaats: Natuurcentrum Beisbroek Zeeweg 96Datum: 29 april, 9u30-16u30: voormiddag: theorie, namiddag: praktijk.Deelname: leden: 10 euro, niet-leden: 15 euro, syllabus inbegrepen. Lesgever enorganisatie: NP Brugge, NBO en Natuurcentrum Beisbroek: Francis Ker-ckhof, inschrijven bij natuur@brugge.be.

Schelpen herkennen is een dankbaar on-derwerp omdat je dan veel informatie krijgt over het leven in zee.

West-Vlaamsenatuurstudiedag

zaterdag 5 maart 2016 9.00 -16.30 uur (met receptie)

@ KU Leuven KULAKEtienne Sabbelaan 53

8500 Kortrijk

www.wmfkoepel.be/natuurstudiedag

Vrijwilligers over hun onderzoektettings • puutn • muuzn • blommn • ehels • biejnstekpietn • zwientjes • zwalms • kobbn • pollipn

V.U

.: Pe

ter

Nor

ro, K

onin

g Le

opol

d III

-laa

n 41

, 820

0 B

rugg

e -

Foto

graa

f: ©

Bra

m C

onin

gs

AGENTSCHAPNATUUR & BOS

Parallel: cursusvan start metwaarnemingen.be

Kruiden: 9 januari en 12 maartPlaats: Rode kruiszaaltje, Fortstraat 9, Beernem. Datum: 9 januari en 12 maart, van 13u tot 16u. Deelname: 11 euro per les, plaatsen be-perkt. Lesgever en organisatie: Anny Van Bran-teghem en NP Beernem. Info bij Josephine Deblock - de Windt: 050/27.62.64, josep-hine.dw@telenet.be of na 12u bij Maria-Anne Loone: 050/78.14.90.

Een basiskennis van kruiden is aanbevolen.

24

BEERNEM

Biover heeft via de sponsoractie ‘De kracht van de Natuur’ 100.000 m² natuur ge-schonken aan het reservaat de Vaanders. Als afsluiting van de actie hebben we onze eerste boomplantactie georganiseerd.

Samen met 45 enthousiaste vrijwilligers werden 500 bomen geplant. Een voormalig perceel Amerikaanse vogelkersbos werd her-aangeplant met inheemse soorten, zoals zo-mereik, els, meidoorn lijsterbes, linde, … We hebben ook een 200-tal meter eikendreef aangeplant en een houtkant van 60 meter aangelegd.

In de komende jaren willen we meer dan 10 ha bosuitbreiding realiseren.

Rony Van Houdenhove

Geslaagdeeersteboomplantactie in de Vaanders

Natuurpunt

© Koen Martens © Koen Martens

© Koen Martens

Wist je dat Natuurpunt Beernem ook een digitale nieuwsbrief heeft? Zo kunnen we je op de hoogte houden van geplande activiteiten, het reilen en zeilen in onze reservaten en andere natuurnieuwtjes. Wens je graag de digitale nieuwsbrief van Natuurpunt Beernem te ontvangen?Stuur dan je voornaam, naam, mailadres (en thuisadres) naar natuurpuntbeernem@gmail.com. Vermeld ook of je al dan niet lid bent van Natuurpunt. Je kan ook inschrijven via de link op www.facebook.com/NatuurpuntBeernem.

Digitale nieuwsbrief

25

Geslaagdeeersteboomplantactie in de Vaanders

Dit jaar neemt gepassioneerd natuurfo-tograaf Geert Vanhulle ons mee op een fotografische wandeling doorheen de vier seizoenen van de Belgische natuur. We beginnen met de winter en gaan zo tot de herfst, aan de hand van foto’s van land-schappen, vogels, insecten en af en toe een specialleke, … We beginnen de avond met een kort officieel gedeelte van de ALV en een blik op het voorbije en komende werkjaar.

Vrijdag 5 februari 2015 om 20u.Locatie: “oud Schepenhuys” op de markt van Oedelem.Toegang is gratis.Info: Rony Van Houdenhove; 0475/55.81.19 of via natuurpuntbeernem@gmail.com.

Fotovoordracht ‘4 seizoenen natuur’ + AV

Onze zonovergoten busuitstap (met meer dan 40 deelnemers) ging dit jaar richting Zuid-West-Nederland, met als einddoel het eiland Tiengemeten. Dit is een door zandaanslibbing ontstaan natuurgebied dat op te delen is in 3 grote gebieden: Wil-dernis, Weelde en Weemoed.

De Wildernis in het westen is onderhevig aan zoetwatergetijdenwerking wat voor een boeiende dynamiek in het landschap zorgt. Bevers zijn goed vertegenwoordigd in de diepe watergeulen. Vraatsporen waren dui-delijk zichtbaar. De Weelde vormt het cen-trale gedeelte en is een groot open water-moeras. Door de getijdenwerking krijgt men droogvallende slikplaten en is dit het ideale leef- en foerageergebied voor talrijke wa-tervogels en steltlopers, maar ook voor tal-

rijke muggen die ons in het warme weer een tijdje hebben vergezeld. De Weemoed in het oosten, met kleinschalige 19de eeuwse land-bouw, is in feite een openluchtmuseum waar men nog de historische cultuurlandschap-pen en zijn gewassen kan aanschouwen.

Eens aangekomen, konden we al snel een groep lepelaars waarnemen. Na de korte overtocht met het veer gingen we met enk-ele plaatselijke gidsen op verkenning door de Weelde en een stukje door de Wildernis. De deskundige uitleg, het unieke landschap en het perfecte weer zorgden voor een on-vergetelijke wandeling. We zagen Schotse Hooglanders op aaiafstand, talrijke roofvo-gels (bruine kiekendieven, torenvalken, bui-zerds) en op het einde van de tocht konden we nog 2 hermelijnen spotten op nauwelijks

20 m afstand. Na onze tocht konden we nog even genieten van de plaatselijke geneug-ten in de tearoom. Liefhebbers kunnen het Rien Poortvliet museum bezoeken. Een extra troef dicht bij het bezoekerscentrum is het grote domein speelnatuur. Maar liefst 4.5 ha is op een ongedwongen manier ingericht als speelnatuur voor jong en oud. De Stekker-leiding was in elk geval zeer enthousiast.

Besluit: een geslaagde daguitstap en een aanrader om nog eens terug te komen, al was het maar om de diverse wandelingen te verkennen tijdens de vogeltrek die nu nog niet goed op gang geschoten was.

Isabelle Van Thournout

Een zonovergoten Tiengemeten

5februari

© Geert Vanhulle

© Kristof Hurtekant

Natuurpunt

26

De natuurreservaten De Fonteintjes en de Uitkerkse Polder, nu al meer dan 25 jaar in beheer, bevinden zich een heel eind weg van het stadscentrum. Het is dan ook logisch dat onze activiteiten zich vooral in het buitengebied afspelen, onder meer in en rond het bezoekerscentrum. Een gevolg daarvan is dat wij in Blankenberge zelf dikwijls opmerkin-gen horen als “Natuurpunt, de Uitkerkse Polder, De Fon-teintjes… we hebben er wel van gehoord maar we weten het niet juist liggen”. Onbekend is onbemind, en daar willen we iets aan doen.

Onder de titel “Natuurpunt komt naar de stad” organi-seert onze afdeling in samenwerking met het stadsbestuur in 2016 een hele reeks activiteiten in Blankenberge. Het begint met een krantje waarin we ons (Natuurpunt Blan-kenberge), onze werking en de door ons beheerde natuur-gebieden voorstellen, mét de agenda van de verschillende activiteiten in het kader van het project in de loop van 2016. Dit krantje wordt begin januari gratis verspreid in alle bus-sen van Blankenberge, Zuienkerke, Zeebrugge en Wenduine. Een speciale werkgroep is nu al volop bezig met de organisatie vanallerhande activiteiten. Er zal ook heel wat gevraagd wor-den aan de vrijwilligers: het bussen van het krantje, het bege-leiden en aanwezigheid op de activiteiten voor boeken- en infostands, recepties, gidsen op fiets- en wandeltocht, opbou-wen, permanente aanwezigheid en afbreken van de tentoon-stellingen. Bij deze alvast een oproep: alle helpende handen zijn welkom: www.uitkerkse-polder.be.

Natuurpunt komt naar de stadBLANKENBERGE

Van 15 november tot 15 februari: wintergasten in de Uitkerkse PolderWie zijn deze winterse trekvogels, waarom komen ze juist naar hier, wat doen ze hier?

Van 15 februari tot 15 maart: ecologisch bouwen, diervriendelijke tuinaanleg rondom huisHier kan je allerlei kleine en grote tips opdoen om jezelf te helpen en de dieren die rond je leven. Met kleine ingrepen in je tuin kan je een grote hulp zijn voor bijen, vlinders, kevers, vogels,…

Van 15 maart tot 15 april: amfibieën en eerste voorjaarsbloempjes Heb jij al eens een dotterbloem gezien? Kom een kijkje nemen in het bezoekerscentrum welke voorjaarsbloeiers er te vinden zijn en ga dan zelf op zoek in en rond het bezoekers-centrum.

Allen welkom in het Bezoekerscentrum Groenwaecke, Kuiperscheeweg 20, Uitkerke. Meer info: uitkerksepolder@natuurpunt.be.

Tentoonstelling in Groenwaecke

Op het programma:• 9 tem 20 maart: natuur in je buurt - fototentoonstellingOud Stadhuis , Kerkstraat 41, Blankenberge, elke dag van 14u tot 18uFoto’s van beroeps-natuurfotografen én foto’s van de fotowedstrijd voor jongeren.Zondag24april:feesteditiejaarlijkseBiodagBezoekerscentrum Uitkerkse Polder Kuiperscheeweg,vanaf 10u.Markt met bio- en natuurprodukten, plantenruilbeurs• Zondag 26juni:fietstochtnaardeUitkerksePolderStart om 14u aan het Stadhuis van Blankenberge, tot 18u.Onder leiding van een natuurgids bezoeken we de Uitkerkse Polder• 9 tot 18 september: kunst in Natuur - tentoonstellingZaal VLC Noorderlicht – J. Vande Puttelaan 1, Blankenberge, elke dag van 14u tot 18u.Aquarellen, schilderijen en beeldhouwwerken van verscheidene kunste-naars• Vrijdag 21 oktober: natuurgebieden van Blankenberge - voordrachtOm 20u in de Consciencezaal van het Casino in Blankenberge.De Uitkerkse Polder en de Fonteintjes : historische landschappen en waar-devolle natuurgebieden.• Zondag 23 oktober: Uitkerkse Polder historisch bekeken – wande-

lingStart om 14u aan het bezoekerscentrum van de Uitkerkse Polder, tot 17u.Wandeling met speciale aandacht voor de historische landschapselemen-ten.Tot dan!

De werkgroep

Fotoreportage en AV

Natuurpunt Blankenberge nodigt je graag uit voor een nieuwjaarsdrink. Na een overzicht van 2015 op financi-eel vlak en op vlak van de activiteiten kijken we naar de planning van het komende werkjaar.

Daarna brengt Arlette Mestdagh ons een mooie fotoreportage. Thema: Noord, Noorder, Noordst. Afslui-tend kunnen we nababbelen op een smaakvolle receptie. Tot dan?

Afspraak om 19u30 in het bezoekers-centrum, Kuiperscheeweg 20, Uit-kerke.Info en organisatie: NP Blankenberge: uitkerksepolder@natuurpunt.be.

23januari

15 nov-15 april

27

In de Uitkerkse Polder wordt een mozaïek-beheer gevoerd, d.w.z. dat er een gevari-eerd beheer wordt toegepast naargelang de vegetatietypes en het belang van de percelen voor weidevogels en overwinte-rende watervogels en ganzen. Dat beheer gebeurt in samenwerking met landbou-wers die de graslanden maaien of er hun vee laten grazen. Natuurontwikkelings-werken, gericht op uitbreiding van de laag-gelegen kerngebieden, hebben het herstel niet alleen bespoedigd, ze zijn essentieel geweest voor de uitstekende resultaten die na 25 jaar bereikt werden: zilte vege-taties breidden sterk uit, de eerder bijna volledig verdwenen hooilanden zijn er gro-tendeels terug, de populaties weidevogels namen spectaculair toe, net als de aantal-len overwinterende watervogels.

Zoals alles in de natuur evolueert ook een reservaat echter voortdurend en wanneer zo’n evolutie niet helemaal beantwoord aan de vooropgestelde doelstellingen moet het beheer daaraan aangepast worden. Op een recente bijeenkomst van de beheercommis-sie van de Uitkerkse Polder was zo’n nega-tieve evolutie een belangrijk agendapunt, met name de toenemende verruiging door de sterke toename van de rietvegetaties. Deze rietvegetaties koloniseren vanuit de sloten vooral de lager gelegen percelen. Zilte vegetaties komen hierdoor in verdrukking en dergelijke percelen worden ook ongeschikt voor broedende weidevogels en overwinte-rende ganzen.

Oorzaken van rietverruiging zijn enerzijds een te geringe begrazing, anderzijds een te selectief maaien. Wat de begrazing betreft

wordt door de overheid in natuurgebied een maximale dichtheid opgelegd van 2 GVE (dit zijn volwassen runderen) per ha en de perce-len mogen ook niet bemest worden. Enkele landbouwers gebruiken die nulbemesting als argument om nauwelijks vee op de weiden te plaatsen, omdat de grasgroei zogezegd te weinig productief zou zijn. In werkelijkheid gaat het om zogenaamde premieboeren, landbouwers die de weiden alleen gebrui-ken om er de premies van op te vragen. De premies kunnen oplopen tot 1000 euro per ha. Dit valt op, omdat op de meeste andere weiden die onder dezelfde voorwaarden ge-bruikt worden, wel een groter aantal dieren kan grazen.

Voor de kamgrasweiden die niet in natuur-gebied liggen, wordt door Natuurpunt bo-vendien een beperkte bemesting van 100 kg stikstof /ha toegestaan. Daardoor blijven deze enerzijds meer dan voldoende produc-tief , anderzijds worden ze toch kruidenrijker en geschikt voor weidevogels. Het is vooral op kleinere percelen dat er ook te selectief gemaaid wordt. Dat betekent dat alleen de mooiste grasvegetatie gemaaid wordt en plaatsen met riet worden overgeslagen. Hierdoor gaat het riet er systematisch uit-breiden, gevolgd door ruigtekruiden en dis-tels. Hoewel het maar om enkele verspreide percelen gaat, ontstaat hierdoor ook land-schappelijk een negatief beeld van het na-tuurgebied.

Percelen die aan het verruigen zijn, kunnen in een beginfase vrij vlug hersteld worden door ze eenmalig volledig te maaien en ze daarna intensiever te laten begrazen. Bij vergevorderde verruiging zijn de laantjes en perceelsranden overwoekerd door riet en is machinaal herstel (uitdiepen van de laantjes) nodig. Een toenemend aantal land-bouwers kiest er zelf voor de percelen eerst te maaien en pas daarna te laten begrazen. Op zich is dat positief, omdat dit past in de gewenste evolutie naar grotere en meer ex-tensief gebruikte perceelsblokken. In de Uit-kerkse Polder zijn er al enkele aaneengeslo-ten perceelsblokken in gebruik van meer dan 25 ha, waarvan grote delen gemaaid worden en waarop grotere kudden grazen. De voorbije jaren werden landbouwers, die hun percelen onvoldoende onderhouden,

herhaaldelijk aangemaand om er meer die-ren op te plaatsen en/of ze vollediger te maaien. In 2014 werd met 2 landbouwers de gebruiksovereenkomst definitief stopge-zet. Deze percelen werden aan andere land-bouwers toegewezen. In één geval werd een andere keuze gemaakt: een deels zeer laag gelegen perceel dat bijna volledig bedekt is met een rietvegetatie zal verder worden in-gericht als potentiële broedplaats voor de bruine kiekendief.

De beheercommissie zal in de toekomst kor-ter op de bal spelen en de evolutie nauw-gezet opvolgen. Natuurpunt zelf zal hierbij echter ook haar verantwoordelijkheid moe-ten nemen, vooral dan wat het regelmatig onderhoud van de laantjes betreft.

Tot slot is er nog een belangrijke factor waar we weinig vat op hebben: het waterpeilbe-heer van het polderbestuur. Door het veel te lage waterpeil in het voorjaar kunnen we niet anders dan de reservaatspercelen zo-veel mogelijk isoleren. Dit heeft als nadeel dat hierdoor de natuurlijke dynamiek van het waterpeil verdwijnt, wat dan weer riet-verruiging in de hand werkt.

John Van Gompel

Aanpassingen in het beheer van de Uitkerkse Polder

© John Van Gompel

Voor het eerst werden in de Uitkerkse Pol-der wasplaten gevonden. Ze werden aan-getroffen op een laaggelegen hooiland dat al meer dan tien jaar niet meer bemest werd. Het gaat om de zwartwordende was-plaat (Hygrocybe conice). Op twee plaatsen in het perceel stonden er begin september in totaal een 15-tal exemplaren.

Wasplaten

© John Van Gompel

28

5%kortingvoorNatuur-punt-leden!

Natuurpunt BRUGGE

We vallen in herhaling als we schrijven dat de ploeg van Paul ons weeral heeft ver-wend met de voorbereidende maaiwerken in het heidegebied. Verwend, ... een berg werk gegeven ja. We hadden er natuurlijk om gevraagd en stel je voor dat we, zoals vóór de tijd van Natuurpunt toen alles nog steunde op uitsluitend vrijwilligers, eerst zelf nog alles moesten maaien ...

We vinden het soms maar logisch, maar de professionele ploegen leveren eigenlijk echt wel mooi werk.

Toen we ’s morgens aan het achterste stuk begonnen met harken en afvoeren, dacht ik dat we zo’n grote oppervlakte niet op één dag voor elkaar zouden krijgen. Toch vielen we het maaisel aan met 10 enthousiaste vrij-willigers en in geen tijd waren we plotseling halfweg dit stuk. Dat gaf ons allen natuurlijk vleugels en er werd ook veel afgelachen. Hoe groter de groep is, hoe relaxter iedereen kan werken, zo is het nu eenmaal. Tegen de mid-dag was dit tweede stuk bijna volledig afge-werkt. Meestal vallen er na de middag een paar vrijwilligers af en dit keer was dat niet anders, maar deze keer kwamen er terug an-dere Natuurpunters opdagen, zodat we met nieuwe moed verder konden doen.

Rond 16u was alle maaisel afgevoerd en konden we rustig nagenieten van onze werk-zaamheden en de toch wel mooie dag. Tij-dens een rondgang kwamen we van alles te-gen. Een levendbarende hagedis, veel bruine kikkers, driehoornige mestkevers, sporen van houtsnip, edelhert en heel wat padden-stoelen, zoals prachtige vliegenzwammen en mooie wasplaatjes. Het viel ons op dat er heel wat prille plantjes struikheide en rode dopheide klaar stonden om het gebied in te palmen. Na de maaiwerken en het werk op onze werkdag vonden we de tijd rijp om te-rug schapen op het gebied te plaatsen. Die zullen ons werk verder zetten.

Dank aan iedereen die, al was het maar een paar uurtjes, hun vrije tijd opofferde om de natuur terug een handje te helpen.

Stefaan Verplancke

Werkdag in Zevenkerken

Afspraak om 10u op zondag 6 maart in Ci-nema Lumière, St.-Jacobsstraat 36, Brugge. De film start om 10u30. Na de film is er een receptie met een gratis drankje aangeboden door Natuurpunt Brugge. Vanaf nu gaat deze telkens door in de café De Republiek, naast de cinéma Lumière.* Tickets VVK: reservaties via natuur-puntfilm@outlook.be of via Sofie Vande-walle op nummer 0494/99.69.10: 7 euro. * Tickets ADD: 8 euro. De film Nature is een meeslepend avon-tuur dat je meeneemt over het uitgestrekte Afrikaanse continent. In deze magische omgeving bestaat er één allesverbindend element: water. Of het nu gaat om de rivie-ren die water door de gebieden laten stro-men als levensader of de zware regens die de flora en fauna voorzien van belangrijke voedingsstoffen. De makers van BBC Earth

hebben een indrukwekkende documentaire gemaakt. Zowel jong als oud zullen er van genieten. Doorheen de filmreis kom je in verschillende gebieden terecht, waarbij je de natuur in al haar vormen waarneemt, mooier dan je je ooit kon voorstellen. De vier natuurelementen worden mooi belicht. Ook tal van dieren passeren de revue: van kleine mieren, over een kameleon, van apen tot olifanten, ... De opnames vonden plaats in oa. Rwanda, Kenia, Namibië, Zimbabwe, Zuid-Afrika, Egypte, Ethiopië, ... Hoewel de makers bewust geen boodschap over het mi-lieu verwerkt hebben in de film, zal de film je ecologisch bewustzijn aanspreken. De blik op de natuurpracht doet je beseffen hoe be-langrijk het voortbestaan van dit alles is voor natuur en dieren.

De volgende natuurfilm staat gepland op 3 april. Meer informatie volgt nog.

Natuurfilm:Nature 6maart

De algemene ledenvergadering van Natuurpunt Brugge gaat door op vrij-dag 19 februari 2016 in het wijkcen-trum Xaverianen, Xaverianenstraat 1 in St. Michiels, vanaf 19u30.

Wij stellen onze heidereservaten van Sint-Andries voor waar de laatste tijd veel is gebeurd. • Waarom hechten we zoveel waarde

aan heide? Door Arnout Zwaene-poel

• Live project en recente aankopen, voorgesteld door onze conservators Karim en Stefaan

• Wetenschappelijk onderzoek naar bodemdieren in de heidereservaten, door Wouter Deconinck (KBIN)

Dit alles wordt voorafgegaan door een re-ceptie en jaar- en financieel verslag.

Iedereen is welkom! Tot dan!

Algemene Vergadering

19 februari

29

© Stefaan Verplancke

Natuurpunt

30

De laatste jaren groeit de aandacht voor bijen en de diverse problemen waar ze mee te kampen krijgen: neonicotinoïden, varroamijt, verdwijnziekte, ... (om enkele van de voornaamste problemen te noe-men). Berichten over bijen gaan meestal over de bijengezondheid of over nume-rieke verliezen die bijenkolonies lijden als gevolg van een combinatie van diverse factoren. Hoe groot de rol van die factoren is, is onderwerp van discussie en voortge-zet onderzoek. We lezen dan over honing-bijen, over schade die imkers lijden en over een zekere economische schade voor de landbouw.

Wanneer we vervolgens op zoek gaan naar de ecologische impact van dit verlies aan bij-enkapitaal ontdekken we een andere laag in

de ganse bijenproblematiek die onze bijen-populatie evenzeer bedreigt. De inheemse honingbij, de zwarte bij of de Apies mellifera, wordt ook als soort op zich in haar voortbe-staan bedreigd. In dit geval praten we over het verlies aan genetische diversiteit. Meer diepgaande gevolgen daarvan op het ecosys-teem zijn weinig onderwerp van discussie, laat staan van onderzoek. Maar deze gevol-gen zijn niettemin niet ondenkbaar.

'Wat een bye voor een ghewormt is, ende waervanhyzijnoorspronckheeft'(CarolusClusius, 16e eeuw) We geven inzicht in de wereld van de bijen en van onze inheemse honingbij in het bijzon-der. We gaan dieper in op waar de inheemse honingbij op soortniveau voor staat, hoe we haar in een recent verleden nagenoeg kwijt

speelden en wat eventuele toekomstige po-tenties kunnen zijn met oog op beleid of be-heer. Om het probleem te kaderen gaan we even terug in de tijd.

VerspreidingDe huidige verspreidingsgebieden van de zwarte bij, net als die van enkele andere soorten van de andere gebruikte honing-bijen, zoals de Apies iberica, ligustica, ma-cedonica, anatoliaca, caucasica of – last but not least – carnica, werden zo’n twaalfdui-zend jaar geleden vastgelegd, kort na het einde van de laatste ijstijd. Wellicht heeft de zwarte bij de ijstijd overleefd in een ijsvrije zone in Zuid-Frankrijk en Spanje en zwermde ze van daaruit richting noorden en noord-oosten.

De zwarte bij: bijna uitgestorven door een misverstand

DAMME

De voorgevel van de vleermuizenkelder kreeg een mooie opknapbeurt. De laatste jaren was er zeer veel grond afgezakt van de kelder, wat betekende dat de optimale omstandigheden naar temperatuur en luchtvochtigheid veel was verminderd. Dit

is nadelig voor de overwinterende vleer-muizen. Daarom hebben wij dan met het bestuur van NP Damme en de Vleermui-zenwerkgroep van Natuurpunt in 2010 beslist om er een laag grond op te werpen.

In 2013 plaatste ik een artikel in de krant met een oproep naar scholen om de voorgevel en achtergevel eens onder de handen te ne-men. Er waren namelijk heel wat stenen los gekomen, de voegen waren er uit, er zaten barsten en scheuren boven de deur, enz. Een grondige opknapbeurt drong zich op. We kregen respons op het artikel; het VTI van Brugge, afdeling Bouw, zag het zitten om de vleermuiskelder onder handen te nemen .

In 2015 hebben wij een vergunning aange-vraagd voor de consolidatie van de gevel, ook deze aanvraag is goed verlopen. Op 29 september is het VTI Brugge dan van start gegaan en op de eerste zaterdag van de maand oktober hebben wij op een werkdag de muren vrijgemaakt, zodat de restauratie goed verder zou kunnen verlopen.

Na de winter - als de verblijfplaats van de vleermuizen is verlaten -, zal het VTI Brugge verder werken aan de achterkantgevel .

Tekst en foto: Rudy Deplae

Opknapbeurt voor vleermuizenkelder

Natuurpunt

31

KruisingenAnno 1920 werden bijen in Europa getrof-fen door de tracheeënmijt of acariose, een besmettelijke ziekte van het ademhalings-systeem bij bijen. Bij bepaalde imkers be-stond de indruk dat vaak alleen deze volken overleefden die een vreemde koningin had-den, of daar afstammelingen van hadden. Of dit een gevolg was van inteeltverschijnselen door te nauw doorgekweekte stammen, of andere oorzakken kende, lijkt nog moeilijk te achterhalen (in bepaalde artikels wordt gesuggereerd dat handige verkopers van koninginnenbijen zo een handig argument vonden om een doorgedreven handel rond op te zetten). We weten ook niet zeker of dit gebaseerd was op toevallige lokale of meer objectieve vaststellingen. Bepaalde mon-niken die imkerden voerden om deze reden - meer dan voorheen reeds het geval was - andere bijensoorten in van uithoeken in Eu-ropa waar de zwarte bij niet aanwezig was en kruisten deze in met hun eigen stammen van de zwarte (honing)bij. Later kwamen daar ook Noord-Afrkaanse soorten bij. Een van de ingevoerde bijenrassen die de voor-keur wegdroegt, was de carnicabij, die haar oorsprong beneden de Alpen kent. Deze bij-ensoort wordt sterk geprezen vanwege haar hoge haaldrift en haar zachtaardige karakter, waarbij voortdurende selectie op kastniveau deze laatste eigenschap in stand kan houden of – indien nodig - kan versterken. Eigen-schappen kunnen immers vele generaties terugkruisen.

Na het invoeren van andere bijensoorten traden reeds snel spontane en voortdurende soortkruisingen op tussen de zwarte bij en de andere soorten, of later met de hybriden die daaruit voortspruitten. Iets wat geens-zins verwonderlijk was, omdat de soorten -

in evolutionaire termen gesproken – pas 're-cent' van elkaar afsplisten. Toen begon het pas echt. Kruisingen kunnen namelijk lijken op een van de ouders, maar ze kunnen ook nieuwe eigenschappen vertonen. Nakome-lingen die op de zwarte bij leken, gedroegen zich plotseling veel agressiever dan elk van de ouderlijnen. Genetisch gezien kunnen nieuwe allelencombinaties ook nieuwe ei-genschappen impliceren. De reputatiescha-de was echter snel geschied: de 'zwarte bij' - in feite dus de hybride - kreeg de slechte reputatie om een geduchte steker te zijn die het de imkers lastig maakte om hun korven te inspecteren. Imkers schakelde massaal over op exoten. In de eeuw die volgde was er dan ook nog maar weinig animo om alles eens nuchter op een rijtje te plaatsen en het misverstand objectief onder ogen te zien.

Andere factorenNochtans is het nuttig met andere zaken re-kening te houden, want de tijden verande-ren. Net als ons klimaat, ons milieu, inclusief het inzicht in de samenhang van organis-men binnen een ecosysteem en - daarmee samengaand - de eventuele specifieke be-stuiversrol van de zwarte bij in de natuur, ziekten (die komen of muteren), bepaalde noden van imkers (of de wensen van hun klanten), of ons landbouwlandschap (lees: welke teeltaanbod daar voorhanden is en hoe de structuur van het landschap zich ma-nifesteert).

Eigenschappen van de zwarte bijWe geven hierna een onvolledige oplijsting van de eigenschappen van onze inheemse honingbij met daarbij een link naar het mi-lieubehoud, naar ruimte voor nader onder-zoek of naar bepaalde voordelen die dit voor imkers kan opleveren. Een van de inzichten die recent veranderde, is dat de zwarte bij een uiterst (!) zachtaardige bijensoort is die minstens even zachtaardig is als de meest handelbare van de gangbaar gekweekte honingbijsoorten. Sommigen stellen zelfs dat de inheemse honingbij zachtaardiger is, gezien de onzuivere vorm van vele andere honingbijen. Deze is minder karaktervast, waardoor gestage stamselectie dient te ge-beuren.

Sociaal gedragEr zou enig onderscheid in het sociaal gedrag van bijen kunnen waargenomen worden af-hankelijk of een bij in oorsprong bosbij zou zijn (zoals de zwarte bij), of zijn oorsprong kende in de steppes (of andere minder be-boste streken, zoals onbeboste berghellin-gen). Het bos biedt een sterke concentratie aan lentebloeiers, zoals krokus en boshya-cint en bomen, zoals wilg, wilde appel en

peer. De steppe kent vooral één- en tweejari-ge planten en overlevende kruiden die meer gespreid over het jaar kunnen bloeien. Dit verschil in afkomst uit zich weinig of niet in de hoeveelheid gehaald voedsel (stuifmeel en nectar), maar eerder in wanneer bijen hun koloniegroei beginnen of stoppen en deze voorbereiden op de nakende winter. Hierdoor kunnen echter ziektes doorwerken, bv. op het bijenbroed. Als er pas laat larven geproduceerd worden, zijn die namelijk meer vatbaar voor de beruchte varroamijt, die haar ontwikkeling voornamelijk later in het seizoen kent. Er zou ook een relatie kun-nen zijn tussen bijen die van nature op bos-sen vliegen en een vroegere haalactiviteit in het voorjaar tentoon spreiden, of tussen steppenbijen en late koloniegroei (hoewel daar een keerzijde aan vast hangt). Deze ver-schillen kunnen in zeker mate door imkers bijgestuurd worden dmv kleine manipula-ties. Bepaalde natuurlijke verschillen kunnen wel handig zijn om diverse negatieve facet-ten waar de bijenhouderij momenteel mee te kampen krijgt, op meer natuurlijke wijze te helpen bestrijden.

Door de grootte en de beharing van de zwarte bij kan zij al bij een lagere tempera-tuur uitvliegen (5,5 à 7°C i.p.v. 10°C voor de andere rassen). Daardoor start haar haalge-drag reeds vroeger in de lente. Voor Natuur-punters betekent dergelijke vaststelling dat bepaalde wilde plantensoorten evt. vroeger of vlotter bestoven kunnen worden dan nu misschien het geval is en bepaalde planten-soorten zich dus evt. vlotter zouden kunnen reproduceren.

De tong van de zwarte bij zou met een lengte van 5,7 mm (tot 6,4 mm) korter zijn dan deze van de carnicabij, die gaat van 6,5 mm tot 6,7 mm. Daardoor zou de carnica beter geschikt zijn voor klaver (of toch bepaalde soorten klaver). Misschien zou de zwarte bij bepaal-de pestsoorten net daardoor ook minder vlot kunnen bestuiven, waardoor bepaalde soorten misschien minder als pestsoort zou-den optreden? Vele zaken kunnen op twee wijzen worden beschouwd, afhankelijk van de doelstelling (economisch, landbouwkun-dig, natuurbehoud,..). De ruigere beharing van de zwarte bij bleek op termijn meer pre-ventief te werken tegen de tracheeënmijt.

Sommige zwarte bijenstammen zwermen vlugger dan nogal wat andere rassen. Dit zwermgedrag hangt nauw samen met vroe-gere selectie op snel zwermen, wat belang-rijk was opdat heide-imkers vroeger snel over vele volken zouden kunnen beschikken. Dit betekent dat dit gedrag tot op zekere hoogte ook opnieuw weg geselecteerd kan

Zwarte bijen (Bee Improvement and Bee Breeders' Association)

32

worden. Dit snellere zwermen kan echter ook een zegen zijn voor de imker, omdat de zwarte bij net daardoor heel snel reageert op rook tijdens inspectie van de raten. In functie van natuurbehoud kan sneller zwer-men ook synoniem zijn met meer voedsel-bronnen voor vogels die bijen of hun honing predateren. Uit recent onderzoekbleek dat volken die sneller zwermen de beruchte varroamijt te snel af kunnen zijn. Niettemin melden sommige imkers net dat hun zwarte bijenkolonies erg weinig zwermen.

De haaldrift van de zwarte bij blijft bestaan tot in augustus, terwijl de carnica op dezelf-de locatie afhaakt midden juli. Dit verschaft imkers een kleine hoeveelheid extra kruidige zomerhoning. Landbouwgewassen worden langer bestoven (ook indien zich slechtere zomers voordoen) en de bestuiving van wil-de bloemen die later in het seizoen bloeien, wordt dus beter verzekerd. De zwarte bij heeft de reputatie bijzonder goed op stuif-meel te vliegen en daardoor beter 'in en uit te winteren'. In Vlaanderen, en in het bij-zonder in onze polders waar wilg een van de weinige boomsoorten is, is dit gegeven nut-tig om de bijenpopulatie vitaal te houden.

Onze zwarte bij is rooftraag, wat betekent dat ze niet snel honing steelt van andere bij-envolken. Volgens bepaalde doorwinterde imkers is dit omdat zwarte bijen minder hou-den van oude honing dan van verse. Vermin-derd roofgedrag betekent ook dat er minder kans is op besmetting met bepaalde schim-mels, wat verband houdt met een bepaalde nog gangbare imkerijpraktijk die vaak oude raten hanteert.

Conclusie We gaven slechts enkele eigenschappen van de zwarte bij, die evenzeer in haar voordeel kunnen worden uitgelegd, indien de bredere of hedendaagse context van de bijenproble-matiek wordt beschouwd. Heel wat diverse aspecten kunnen de noodzaak aan nader on-derzoek motiveren vanuit imkerij-technische aspecten beschouwd of vanuit de disciplines natuurbehoud en landbouw.

ZeldzaamOp dit ogenblik is de soortzuivere zwarte bij een zeer zeldzame verschijning, haar voortbestaan hangt vooral af van particu-liere initiatieven. Op weinig plaatsen binnen Europa werden zones ingericht om de soort te beschermen tegen de invloed van andere bijensoorten. In België zou zich nog in het zuiden van het land een raszuiver regionaal ecotype van de zwarte bij bevinden. De vele (ver)wilde(de) zwermen zouden in België

genetisch nog iets dichter aanleunen bij de wilde soort, in Duitsland is dit niet meer zo.Met dit artikel willen we niet de verschillen in productiviteit tussen de rassen aantonen, of andere zaken bespreken, als ziektedruk of het voortdurend om de hoek loerende gevaar van evt. inteeltverschijnselen door de verplichte nauwe selectie van hybride bijen. De onderliggende boodschap is dat meer kennis over het stukje roerend erfgoed, zo-als we onze zwarte bij toch wel kunnen noe-men, wel eens tot nieuwe inzichten kan lei-den die nuttig zijn voor zowel natuurbehoud als voor de landbouw en de imkerij.

Voordeel van natuurgebiedenDe reservaten van Natuurpunt in Vlaande-ren bieden een uitstekend uitgangspunt om een netwerk van waarnemingen tot stand te brengen. Via een 'grean deal' met natuurim-kers zou Natuurpunt kasten met zwarte bijen in haar reservaten kunnen plaatsen en voor de rest observeren, noteren en de meest na-tuurlijke gang van zaken kansen geven. Ge-gevensuitwisseling omtrent bv. vlieggedrag, zwermgedrag, sterfte, koloniegrootte, vitali-teit, ... kan ons interessante informatie over de zwarte bij opleveren die in eerste instan-tie ook kan vergeleken worden met deze van andere bijensoorten. Via de aangebrachte honing kan de pesticidendruk in de omge-ving van reservaten gemonitord worden, of de evolutie van de aard en de kwaliteit van het aangebrachte stuifmeel. Ook het didac-tische aspect kan daarbij tijdens gidsbeurten aan bod komen. Zo kunnen we meer ken-nis opbouwen rond het ecologische belang van zwarte bijen op onze lokale flora (evt. op fauna). Op termijn kan dergelijk netwerk ook voor de soort zekere bestaansgaranties opleveren. Heel wat ecologische, landbouw-kundige of imker-technische vragen wachten om een antwoord en dit antwoord kan best vanuit een ruimere of holistische visie gefor-muleerd worden.

DammeIn 2016 verschijnt alvast de eerste kast in Damme en de bijen wordt hun eigen honing-voorraad zelf gegund. Zoals de natuur het voorschrijft.

Wie meer informatie over de eigenschap-pen van de zwarte bij wenst te vernemen kan daarvoor op het internet terecht, waar o.m. een veelzeggend youtube-filmpje een hardnekkig misverstand onder imkers uit de wereld helpt.

Ewout Zwaenepoel

Winter-wandelingenOp mooie lente-, zomer- en herfstda-gen wordt Damme druk bezocht door wandelaars, fietsers, dagtoeristen en terrasjesgenieters. In de koude win-termaanden zijn het de duizenden kol-ganzen, kleine rietganzen, smienten en andere overwinteraars onder de vo-gels, die afzakken naar het charmante polderstadje. Onder leiding van een natuurgids wandelen we door het na-tuurgebied De Stadswallen van Dam-me en het omliggende polderland. On-dertussen genieten we van het mooie historisch gegroeide landschap en de restanten van de stadsomwalling, die aangelegd werd in het begin van de 17de eeuw.

• Reservatie is gewenst bij: toeris-me@damme.be, tel. 050/2806 10 of roland_dufoort@hotmail.com, tel. 050/35 01 62

• Inschrijving: vanaf 14u bij Toerisme Damme, Huyse De Grote Sterre, Ja-cob van Maerlantstraat 3, Damme

• Deelname: 7 euro/persoon, kinde-ren jonger dan 12 jaar gratis

• Binnen staan borden opgesteld die info geven over ganzen en andere wintergasten.

• De wandelingen starten op de markt om 14u30 en duren onge-veer 2 uur.

• Het parcours is afhankelijk van de locatie waarop de overwinterende ganzen en andere wintergasten zich op dat moment ophouden.

• In elk geval wordt er steeds een be-zoek gebracht aan het afgesloten gedeelte van het natuurgebied ‘De Stadswallen van Damme’, dat niet vrij toegankelijk is.

• Nuttig: stevige wandelschoenen of laarzen en een verrekijker

• Wanneer? 3, 10, 17 en 24 januari.

Na de wandeling warmen we ons op on-der het genot van een streekbiertje, een dampende kop koffie of chocolademelk.

Tot dan!

3, 10,17 en 24 januari

33

DE HAAN

Al jaren gekend bij de natuurliefhebbers werd de Put van Vlissegem op vrijdag 20 november 2015 officieel opengesteld voor het grote publiek.

De Put van Vlissegem was oorspronkelijk tot laat in de eerste helft van vorige eeuw een

openluchtsteenbakkerij met de zogenaam-de veldovens. In de jaren zeventig werd dit gebruikt als zandput voor de aanleg van de autosnelweg tot aan Vijfwege in Klemskerke en andere wegenwerken. ANB heeft de Put van Vlissegem in 2012 aangekocht om als natuurgebied te kunnen bewaren. Na de

aankoop werd vastgesteld dat er veel sluik-stortingen hadden plaatsgevonden in de wel twintig meter diepe put.

ANB heeft een goede inspanning geleverd met de bouw van een vogelkijkhut en een kleine rustplaats met infobord. En ja, de rest moet je eens zelf ontdekken in Vlissegem: toegang via de Warvingestraat.

Tekst en foto’s: Marc Janssens

De put van Vlissegem

Zaterdag 14 november was er regen en guur weer. Dit kon de bestuursleden van Natuurpunt De Haan er echter niet van weerhouden om de handen uit de regen-vesten te steken. Er was immers werk ge-noeg in De Kijkuit, het eerste natuurreser-

vaat van Natuurpunt in de duinen aan de Vlaamse kust, gelegen naast het Zeepre-ventorium in De Haan.

Heel interessant zijn de soorten mossen op sommige duinen. Mossen die naar soort ver-

schillen volgens de standplaats gericht naar het zuiden of het noorden op de duinhellin-gen.

Om de algemene duinvegetatie wat meer kansen te geven om te diversifiëren werd er op op welbepaalde duinhellingen volop ge-maaid met maaibalk en bosmaaier. Achteraf werd het maaisel dan handmatig verzameld.Dit tijdrovend werk zou wel kunnen gedaan worden door graseters, maar dan moet er wel een steviger omheining aangebracht worden. Een probleem bij de zeereep is dat de bestaande afsluitingen, opgebouwd door prikkeldraad en gewone draad aan de bui-tenzijde, regelmatig doorgeknipt worden.

Achteraf waren we al bij al een tevreden-groep bestuursleden en beheercommissie van De Kijkuit. Samenwerken is ook samen plezier hebben, vooral bij een tussendoortje verzorgd door Hilde.

Tekst en foto: Marc Janssens

Dag van de Natuur in De Kijkuit

Natuurpunt

34

Bij de grote uitbreiding van het natuurre-servaat De Zandpanne in De Haan tussen de Driftweg en de Koninklijke baan werden in het begin van de zomer een drietal os-sen en twee koeien met hun twee kalfjes ingezet om de verruiging tegen te gaan en om een grotere plantendiversiteit te kunnen hebben. Er zijn twee naast elkaar liggende afzonderlijke graasgebieden. Als runderras werd er gekozen voor Gal-loways. Galloways zijn zeer geschikt voor begrazing in De Zandpanne. Ze zijn abso-luut zelfredzaam en daarbij niet agressief. Als je echter wat te dicht zou komen, kun-nen ze je wel aanstoten met hun kop, als verwittiging om wat ruimte te laten.

Galloways komen oorspronkelijk uit Schot-land en kunnen wel tegen wat ruwe om-standigheden. Zo zijn ze zeker geschikt voor winterse omstandigheden. Ze zoeken zelf-standig hun voedsel en schuwen daarbij niet om tussen de struiken en bomen te stappen. Ze eten ook van de aanwezige bramen, tak-ken en twijgen. Ze beschikken over een ruwe buitenvacht en een zachtere isolerende bin-nenvacht; ideaal voor het buitenleven, zoals ze gewoon zijn. Omdat de Galloways onder-begroeiing weggrazen, is er minder kans op duinbranden.

Wie al eens tussen de Galloways in de Zand-panne gewandeld heeft, zal wel opgemerkt

hebben dat ze er nogal geblokt uitzien met hun lang gekruld haar en stevige poten. Op-vallend is dat het normaal hoornloze runde-ren zijn (of toch beperkt).

De Galloways kunnen het hele jaar ingezet worden voor begrazing, à rato van een dier per anderhalve hectare. Ze zijn vrij sociaal en zullen steeds in elkaars nabijheid vertoeven. Het zijn geen gecultiveerde melkkoeien, ze hoeven dan ook niet gemolken te worden. Ze hebben geen al te goeie verhouding met honden, ze kunnen er nogal schrikachtig op reageren. Galloway-koeien hebben een ge-middelde schofthoogte van 120 cm en we-gen rond de 450 à 600 kg. De stieren zijn ge-middeld 130 cm en wegen tussen 600 -900 kg. De koeien zijn zeer beschermend voor hun kalfje, vooral na de geboorte. De Gallo-ways die door Natuurpunt Mechelen ingezet worden, moeten voldoen en beantwoorden aan alle criteria voor landbouwdieren: iden-tificatie en registratie, vaccinaties, …

Het gebied waar de Galloways grazen, is vrij toegankelijk. Met deze introductie van runderen in de duinen wordt er een aloude traditie verder gezet, nl. het laten grazen van koeien in de duinen, wat in de negentiende eeuw frequent gebeurde.

Marc Janssens

Galloways in De Zandpanne

De algemene ledenvergadering van Na-tuurpunt De Haan gaat door op vrijdag 12 februari 2016 in OC Annexe, achter-aan het gemeentehuis, Leopoldlaan 24, De Haan om 20u. Alle leden zijn hartelijk welkom.

Op het programma: bespreking algemene werking vorig jaar 2015, toekomstige per-spectieven en natuurlijk ook een versna-pering. We kiezen ook het kernbestuur: voorzitter, secretaris, penningmeester en ondervoorzitter. Je kunt ook genieten van een prachtige fotoprojectie over drie Fran-se natuurgebieden: Baai van de Somme, La Brenne en Lac du Der.

Tekst en foto: Marc Janssens

Algemene vergadering en fotoreportage

12 februari

© Sonja Laleeuwe

Natuurpunt

35

Galloways in De Zandpanne GULKE PUTTENBeheer als blijvende opdrachtFoto 1 : Er is altijd iets te doen! Een reservaat van ruim 120 ha, met een grote verscheiden-heid aan soms heel fragiele habitats vergt het volhouden van het klassieke beheer ge-start in de jaren zeventig. Daarnaast moeten we natuurlijk ook de aankopen en de vele inrichtingswerken tussen 2011 en 2014 op-volgen, wat een grote uitdaging is.

De beelden spreken voor zichFoto 2: Op onze winterwerkdagen sluiten ge-middeld 15 vrijwilligers aan. Misschien wil jij deze winter wel meehelpen?

Foto 3: In het voorjaar wordt het waterleven in nieuwe poelen intensief opgevolgd, boei-end, zeker voor de jeugd. Op de plagplekken 2013 (Life) kiemden na 2 jaar al zonnedauw, moeraswolfsklauw en dopheide zonder enige vorm van introductie: gewoon uit de zaadbank of overgewaaid uit naastliggende percelen. Voor de levendbarende hagedis is dit een nieuwe zonnebank; voor de zandbij-tjes een plek om te koloniseren. JNM plagt en zwoegt naar oude gewoonte tijdens een zomers werkweekend: nu reeds twee gene-raties lang. ‘Intensive care’ voor verjonging van venige heidebiotopen vergt deskundig handwerk.

Foto 4: Onderhoud van 24 ha graslanden buiten het Zendstation gebeurt door land-bouwers, zij maaien al in juni en een tweede keer in september. De gazons met heischraal grasland worden in augustus gemaaid door de terreinploeg, hier geen zwaar materiaal om bodemverdichting tegen te gaan.

Foto 5: Na de zomer volgen vele drukke weken met najaarswerk aan heide en plag-plekken in Disveld en Predikherenbos. We zijn dagen lang in de weer met het maai-balkje. Veel hulp van jongeren: Rood Rub-ber IX (weekend meer dan 40 deelnemers uit West-Vlaamse JNM afdelingen en Na-tuurbelevers van NP De Torenvalk), Sofie’s biologen-weekend, najaarswerkdagen en Dag van de Natuur.

Foto 6: Het ijzeren paard heeft vaak kuren of staat zelfs op stal, maar is onmisbaar voor delicate biotopen (en boeiend voor piepers). De aanpak van exotenbeheer moet helaas weer wachten tot de winter.

Eenkleurrijketerugblikopeenactief2015

1: Graslanden in ontwikkeling

2: Winterwerkdagen

3: JNM op weg voor intensive care

4: Samen werken met de terreinploeg van Natuurpunt is fijn

5: Rood Rubber IX, met dank aan Sebastiaan

6: IJzeren paard en JNM Piepers

Natuurpunt

36

Enkele opmerkelijke soorten Verrassing van formaat in 2015: de boompie-per krijgt gezelschap van broedende boom-leeuwerik: twee belangrijke doelsoorten. Het inrichten van de geplagde percelen met heideontwikkeling speelt hier zeker een rol (met dank aan het Lifeproject). Slechtvalken hebben de pylonen ontdekt en zijn na de eerste waarnemingen, zo’n vijf jaar geleden, nu bijna dagelijks aanwezig.

Foto 7 en 8: Libellen horen bij de vele nieu-we poelen en plassen, zo werden we verrast door zwarte heidelibel, talrijke koraaljuffers en een paar dagen lang was zelfs een weide-beekjuffer te gast. De lang verwachte kleine ijsvogelvlinder is eindelijk opgedoken. IJs-

zwammetje op de oude naaldboomstronken en het aparte geluid van de zwarte specht: typisch voor het stukje Gulke Putten/Disveld gelegen in Ruiselede. IJsvogel is vaak te ho-ren en soms schichtig te zien, nu het water van de beek terug vol stekelbaarsjes zit.

Wat een goed gevoel: natuur kan zich her-stellen. Dat geeft ons altijd weer die kick om verder te werken aan het beheer en de uit-bouw.

7: Kleine ijsvogelvlinder te gast

8: Heeft deze libel een afhangende snor?

Geleid bezoek of werkmoment: telkens een happeningFoto 9: Het reservaat staat bekend als 'open-luchtlabo' voor natuurbeheer. Er komen steeds meer vragen naar uitleg en praktijker-varing over diverse technieken. Dit leidde tot een vernieuwde samenwerking met Hoge-school Gent, LTI Oedelem en Universiteit Gent. Foto 10: Educatie en vorming betekent te-gelijk beleving: zeker bij het vele praktische werk hoort een rondleiding om de beheer-doelstellingen uit te leggen. Natuurstudie en natuurbeleving in een heel ongedwongen sfeer.

Foto 11: De vier grote publieksactiviteiten blijven ruime opkomst krijgen. Trouwe be-zoekers of nieuwe gezichten en veel families met kinderen beleefden telkens onverge-telijke momenten: scheppen in de beek en de poelen, bewonderen van de duizenden orchideeën, zoektocht naar vliegende vleer-muizen langs dreven en plassen, met borrel bij de vuurmand achteraf of de klassieke paddenstoelen wandeling met specialist Mieke Verbeken en haar assistenten aan ’t werk. Jaarlijks ontmoeten mensen elkaar, geboeid door de verwevenheid van interes-ses in natuur en erfgoed. We klinken op het engagement en de ruime inzet voor de Gulke Putten.

Foto 12: Tussendoor gebeuren meerdere wandelingen op aanvraag. Zo beleefden we een prachtige najaarsochtend met veertig deelnemers van Beweging.net uit Wingene.

Foto 13: We zijn ook bijzonder verheugd met toenemende interesse van de lokale basis-scholen. Elk bezoek komt het draagvlak voor natuur zeer ten goede.

Financieel plaatjeHelaas zitten we met besparingen en neemt de oppervlakte te beheren natuurgebieden toe: hoe moet het verder zonder uitbreiding van de professionele ploeg van Natuurpunt? Met de organisatie van een cursus natuur-beheer voor de regio ten zuiden van Brugge hopen we op nieuwe en deskundige vrijwil-ligers.

Het project Gulke Putten kon in 2015 ruim 10.000 euro samenbrengen uit vele acties, zoals integrale inkomsten van educatieve activiteiten, giften in het algemeen, met bij-zondere vermelding van de donaties bij het overlijden van Herman Stieperaere.

Onze 'schulden' (= restfinanciering bij aan-kopen) konden terug wat dalen, maar er blijft nog steeds ruim 76.000 euro af te los-sen. Een streefdoel van 10.000 euro per jaar moet lukken. Daarom deze oproep: Ben jij

één van die 100 mensen die ons aan 100 euro willen helpen?

Stort op rekening BE56 2932127588 van Na-tuurpunt Mechelen (vermeld project 5540 - Gulke Putten). Voor 100 euro krijg je 45 euro belastingvermindering (financieel attest).

Aan de vele vrijwilligers die op een of andere wijze bijgedragen hebben aan de werking rondom de Gulke Putten: WARME DANK!

We nodigen iedereen ook uit om in 2016 terug mee te werken in de Gulke Putten aan het winterbeheer, en dit op zondag voormid-dagen 24 januari, 21 februari en 20 maart, meer info vind je in de kalender van deze De Spille. Graag een berichtje via email of sms vooraf zodat we ons kunnen organiseren: christine.verscheure@scarlet.be.

Tekst en foto’s: Christine Verscheure en Eckhart Kuijken

Wil jij Gulke Putten steunen?

Ben jij één van die 100 mensen die ons aan

100 euro willen helpen? Stort op rekening BE 56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Meche-len (vermeld project 5540 - Gulke Putten ). Voor 100 euro krijg je 45 euro belastingver-

mindering (financieel attest).

37

9: LTI verzorgt de plagzones 11: Bewondering voor de vele orchideeën

13: Bezoek van basisschool uit onze buurt

12: Beweging.net ontdekt de Gulke Putten 10: Vernieuwde samenwerking met HoGent

Natuurpunt

38

JABBEKE

Annemie Hoornaert is al van in het begin bestuurslid van Natuurpunt Jabbeke. Ze vindt het stilletjes aan tijd om haar zitje door te geven aan een vrouw, liefst een stuk jonger dan zij en met gezond natuur-verstand.

We zijn Annemie eeuwig dankbaar voor haar jarenlange overtuigde inzet in het bestuur van de vereniging. Ze heeft al toe-gezegd om zich verder over het archief te ontfermen en te helpen waar nodig. We vinden het tof dat ze haar plaats wil vrijhou-den voor een (jonge) vrouw. Het oneven-wicht man-vrouw in het bestuur is zodanig scheef getrokken dat we een extra inspan-ning doen om dames aan de bestuurstafel te krijgen.Wat het inhoudt om in het be-stuur te zetelen, kun je vragen aan Annemie zelf (die niet wegsteekt dat ze de groep zal missen): natuurpuntjabbeke@gmail.com. Antwoord verzekerd!

Bestuursvrouw zoekt opvolgster

Welke vogels eten de oranje vruchten van de lijsterbes? Dit vroeg een gids aan de leerlingen van het vierde leerjaar in het Maskobos. Enthousiaste vingers in de lucht. Spechten, mussen, meeuwen, me-rels, ... en eindelijk lijsters. Voor vele kin-deren zijn lijsters, en zeker lijsterachtigen, als kramsvogels, vrijwel onbekend.

Kramsvogels zijn echte wintergasten. Ze zakken af vanuit Scandinavië en proberen het opschuivend sneeuwfront voor te zijn. Ze brengen hier de wintermaanden door in groepjes, dikwijls in gezelschap van spreeu-wen en koperwieken.

Met hun grijze kop, stuit en een kastanjebrui-ne mantel lijken ze op lijsters. In de vlucht valt de lichtgrijze stuit en zwarte staart op. Kramsvogels maken een geluid, gelijkend aan kwade merels. Vlugge krassende tsjak, tsjak, tsjaks. Ze worden daarom plaatselijk tsjakvogels genoemd. Ze komen hier in de winter aan de kost met het eten van afge-vallen fruit en allerhande bessen. “Krams“ is niet toevallig afgeleid van een oud duits woord voor jeneverbes.

Bij erg strenge vorst trekken ze door naar Frankrijk. Vanaf maart begint de trek terug naar het noorden. Ze leven er hoofdzakelijk van wormen die ze op het geluid kunnen lo-kaliseren en uit de grond trekken.

In het Maskobos kunnen we wel eens krams-vogels aantreffen langs de Zilverstraat waar wij speciaal voor hen bessenstruiken hebben aangeplant: sleedoorn, lijsterbes, Gelderse roos, meidoorn en vuilboom.

Boudewijn De Graeve

Gezien in het Maskobos: de kramsvogel

© Marc Vandamme

© Marc Vandamme

Natuurpunt

39

Over kauwen en kleine vogeltjesHet was een warme, zonnige zomerzondag. Omdat het tot daags voordien erg wisselval-lig weer was en het de maandag al opnieuw oude wijven zou regenen, kon voor familie en genodigden op zo’n dag de geboortebor-rel niet meer stuk.

Ik raakte in gesprek met een oude kennis en van daar aan de klap met een gezelschap dat ik niet kende. De gespreksthema’s deinden wat van het weer over het voetbal en de be-lastingen naar het onverwachte thema van kauwen en kleine vogeltjes. Zelfverzekerd stelde een oudere man dat ze de kauwen moesten verdelgen. Hoe zou het anders ko-men dat er geen kleine vogeltjes meer zijn? Zien jullie nog kleine vogeltjes? Enkelen ke-ken wat rond of nipten aan hun glas.

Twee kenners traden hem bij en begonnen over toen ze klein waren en vogelnesten roof-den en dat er toch altijd genoeg waren. Ze waren het eens: de kauwen waren de schuld en zouden verdelgd worden. Mijn gezelschap wist niet dat ik iets met Natuur(punt) heb maar ik wilde toch niet van krommen haas gebaren. Misschien moeten we meer doen voor de kleine vogeltjes? Waarom zijn we zo gesteld op orde en netheid in onze tuin? We moeten dringend veel meer interessante bomen, struiken en hagen aanplanten. Het vervangen van hagen door draad en houten wanden, is nefast voor de kleine vogeltjes. Ik heb er toen ook aan toegevoegd dat ik iets heb met Natuur(punt). Allen keken wat rond of nipten aan hun glas.

Over keien en siergrasIk raadpleegde een specialist om een natuur-lijke vijver aan te leggen. Hij apprecieerde

mijn initiatief en verklapte dat de meeste klanten vijvers aanleggen waar ze de hele tijd mee aan het vechten zijn tegen algen en voor klaar water voor hun vissen die ze nooit allemaal van het menu van de reiger kunnen houden. Ze hangen er een fortuin aan. Je zou haast denken dat ze zich meer ergeren aan hun vijver dan dat ze er plezier aan beleven. Ik ben gewaarschuwd.

Oh ja, met de winter voor de deur is de vij-vertijd voorbij. Het is nu het moment om tuinen aan te leggen. De meeste mensen kennen alleen nog stenen en siergras, zei de vijvertuinman een beetje mistroostig. Ik had hem kunnen vragen of hij de mensen dan een natuurvriendelijker alternatief voorstelt. Ik vermoed dat zijn portemonnee daar niet tegen kan.

Over de plantenliefhebber die vlinders ver-achtIn het voorjaar kocht ik 4 dozen zaad voor de bijenweide. Vier dozen? Er moesten er meer zijn zoals jij, zei de mevrouw op een dank-bare, maar mysterieuze toon. Ze had kort voordien een klant over de vloer gekregen die voor haar tuin planten zocht waar geen bijen naar kwamen. Veel te gevaarlijk. De verkoopster was nog aan het nadenken wat ze zou antwoorden en de klant voegde er al aan toe dat er ook geen vlinders mochten opzitten. Ze verachtte die mooie, maar erg vieze beesten.

Over het bijenhotel dat niet zomaar een bij-enhotel isTegenwoordig vergaderen we met het be-stuur van Natuurpunt Jabbeke maandelijks in ‘‘t Kotje, waar we buitengewoon verwend worden door Frieda. De enthousiaste groep

start de afhandeling van de agenda om 19u30 en tegen de klok van 22u luid ik de bel: tijd voor koetjes en kalfjes, bietjes en bij-tjes en iets meer dan water.

Ik heb niets tegen bijenhotels. Toch gaat mijn voorkeur uit naar meer natuurlijke be-huizing voor die diertjes die tegenwoordig erg in de mode zijn. Zo’n bijenhotel komt bij mij over als een alibi om toch maar alles er rond keurig en netjes te houden en wat ben je er mee als er in de buurt geen eten is? Stilte. Ongeloof? Afkeuring? Wanhoop? Meer en meer kwam ik tot het besef dat ik geen succes oogstte. Merkte ik enige vorm van natuurlijke vijandigheid? Ik beluisterde de tegenargumenten: ook dat dat zoemen als zoenen is.

Och ja, nu je het zegt, een bijenhotel is de lippenstift van Moeder Natuur. Ik had het moeten weten.

Kris D’hondt

DelippenstiftvanMoederNatuur

© Marc Vandamme

© Marc Vandamme

40

Tegen de tijd dat dit artikeltje verschijnt, ligt de Week van het Bos alweer een poos-je achter ons. Niettemin loont het de moei-te om nog even terug te blikken.

Het was de Milieuraad Jabbeke die opnieuw het initiatief nam om de kinderen van het vijfde leerjaar uit te nodigen voor een edu-catieve wandeling door het Maskobos. Voor de begeleiding van deze wandeling deed de Milieuraad beroep op de natuurgidsen van Natuurpunt Jabbeke. Sommige scholen

kwamen met het vierde leerjaar omdat een boswandeling beter aansloot bij het lessen-pakket.

Het begon eerder rustig op dinsdagnamid-dag met een 13-tal leerlingen van de basis-school uit Zerkegem. Pas op woensdagmor-gen begon de grote drukte, toen drie klassen van een goeie 20-tal leerlingen door het bos struinden. De vogels en de dieren van het Maskobos zullen wellicht even opgeschrikt geweest zijn bij het zien van al dit jong ge-

weld. De dagen erna kwamen nog eens 4 klassen van 3 verschillende scholen naar het Maskobos. Zo kregen we in totaal om en bij de 160 schoolkinderen over de vloer, of be-ter: over de bladeren.

Tijdens de wandeling was er aandacht voor de vele heldendaden van de natuurbeheer-ders, maar ook voor de heldendaden van de natuur zelf. Zo werd met verwondering ge-keken naar de sporenwolk van een aardap-pelbovist of werd met ontzag de omtrek van de dikste beuk gemeten. Op de Speelplekke werd letterlijk speeltijd gehouden op de boomstammen en in de wiglo. Op de nieuw aangekochte weide mochten de kinderen zelf een zaadje in de grond stoppen om zo de start te geven aan een nieuw stukje Mas-kobos.

Na de wandeling kregen de kinderen nog een aantal opdrachtjes om hun opgedane kennis op een speelse manier te testen. En dat er kennis werd opgedaan, vernam ik ach-teraf van één van de leerkrachten: plaatjes-zwam, buisjeszwam, naaldboom, loofboom, … De kinderen wisten alles nog levendig na te vertellen. Een educatieve wandeling in de natuur blijft blijkbaar langer bij dan een lesje natuurkennis aan het (digitaal) bord.

Marianne Vanlanduyt

160 natuurhelden in het Maskobos

Niet veel mensen weten dat er in het do-mein Hof ter Straeten in Varsenare een 19de-eeuwse ijskelder is. Deze ijskelder werd ontdekt door Dries, de zoon van ge-meenteraadslid Jan Talloen. Jan is al 40 jaar bezig met inventarisatie en bescher-ming van vleermuizen en lid van de vleer-muizenwerkgroep van Natuurpunt.

IJskelders zijn voornamelijk te vinden in kasteelparken. Het zijn half ondergrondse bakstenen constructies die met aarde over-dekt zijn en beplant om schaduw te garan-deren. Een smalle gang, door twee deuren afgesloten, geeft toegang tot het eigenlijke keldergedeelte waar het ijs of sneeuw in de winter werd opgeslagen. Met de komst van koelkasten en diepvriezers zijn deze kelders in onbruik geraakt. De hoge vochtigheid en de rust in deze kelders bieden vleermuizen een ideale overwinterplaats. Vandaar dat de vleermuizenwerkgroep van Natuurpunt deze kelders maar al te graag inricht als winterver-blijf voor deze fladderaars.

Er werd contact opgenomen met de eigena-res van domein Ter Straeten, mevrouw de Crombrugghe, die bijzonder enthousiast toe-stemming gaf om deze ijskelder in te richten.

Nota bene in het Halloweenweekend werd de kelder opgeruimd en voorzien van twee nieuwe deuren met een invliegopening. Het is nu spannend afwachten of we dit jaar al de eerste bezoekers-overwinteraars mogen ontvangen.

Omdat de ijskelder op privé-domein ligt, is deze niet vrij toegankelijk. Het is dus Jan Tal-loen zelf die verder de inventarisatie en op-volging van deze ijskelder op zich zal nemen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Vrij naar het artikel “Vleermuizen krijgen winterverblijf in ijskelder” van Patrick An-

thone in de Krant van West-Vlaanderen van vrijdag 6 november 2015.

Vleermuizen krijgen winterverblijf in ijskelder

© Marc Vandamme

© Marc Vandamme

Dat er in de grensoverschrijdende Zwinst-reek nog boomkikkers aanwezig zijn, zal ongetwijfeld te maken hebben met het feit dat er in deze streek gebieden liggen die aan de landbouwintensifiëring ontsnapt zijn. Vooral de aanwezigheid van binnen-duingebieden en talrijke vestingwallen hebben er voor gezorgd dat er in de ja-ren ‘70 nog enkele relictpopulaties over-leefden. Het talrijk aanwezige microreliëf bood de nodige warme veilige plekjes die voor deze soort onontbeerlijk zijn.

Ooit was deze zonneliefhebber een wijdver-spreide soort in Vlaanderen, het kleinschalig landschap bood voldoende microklimaat om deze zuidelijke gast aan zijn trekken te laten

komen. Omstreeks de jaren ‘90 was de Zwin-populatie sterk in aantal geminderd. Er was vooral geen uitwisseling tussen de popula-ties meer mogelijk, omdat de verschillende leefgebieden van elkaar geïsoleerd lagen. We noteerden toen een 50-tal roepende mannetjes in het Knokse gebied en 3 restpo-pulaties in het Nederlands gedeelte, voorna-melijk in de streek rond het Retranchement en Aardenburg (zie foto). Het was duidelijk dat deze populaties niet meer leefbaar wa-ren en onder andere door gebiedsverlies en inteelt op termijn gingen uitsterven.

Een eerste beschermingsaanzet kwam er in 1993, door een gezamenlijk initiatief van Na-tuurpunt Knokke-Heist en natuurvereniging Het Duumpje uit Zeeland. Dit resulteerde in een grensoverschrijdend actieplan met vol-gende visie:• versterken en veiligstellen van de be-

staande populaties,• nieuwe gebieden zoeken en door mid-

del van natuurinrichting als leefgebied geschikt maken,

• aanleg van verbindingscorridors en uit-breidingsgebied,

• zoektocht naar partners en educatie.

Uiteindelijk boden zich naast de natuurver-enigingen ook het huidig Agentschap Natuur en Bos (ANB), Zeeuws landschap (de Neder-landse tegenhanger van ANB), het Provin-ciebestuur en de Gemeente Knokke-Heist als partners aan. Enkele jaren later werd be-gonnen met het graven van tientallen poe-len, voornamelijk op particuliere gronden. De Provincie West-Vlaanderen creëerde op de dijken en langs de Damse vaart kilome-ters verbindingscorridors. Door deze maat-regelen was er aanvankelijk wel een kleine populatie-uitbreiding, maar al snel bleek dat particulieren weinig betrouwbare partners zijn. Door wantoestanden - zoals tegen de afspraken in toch siervissen en siereendjes uitzetten in de vijvers - werd het positieve resultaat al snel teniet gedaan. De populatie trok zich terug in zijn oorspronkelijke basti-ons. Op deze manier kon het niet lukken.

De kentering kwam er vanaf 2005. Neder-land besloot om in het kader van het Natura 2000-plan 12.000 ha landbouwgrond om te vormen tot natuurgebied. Vele honderden hectaren worden in de Zwingrensstreek aan-geduid en ingericht als specifiek boomkik-kerbiotoop.

41

160 natuurhelden in het Maskobos KNOKKE-HEIST

De boomkikker in de zwinstreek terug van (bijna) weg geweest

Natuurpunt

De agenda van de avond :• Een natje en een droogje,• het - korte - verslag van de activiteiten

van 2015 en de huidige stand van zaken,• toekomstige plannen, verteld door de

voorzitter, penningmeester en conser-vators,

• vragen van de gewone leden,• (her)verkiezing van het bestuur (nieu-

we kandidaat-bestuursleden kunnen zich melden),

• een drankje, • een boeiend fotoverslag over Zuid-Afri-

ka door Chantal Jacobs.

Je bent welkom op vrijdag 12 februari om 19u30 in de lokalen van het St.-Margaret-acentrum in Knokke, M. Lippensplein 1a, Knokke.

Fotoreportage Zuid-Afrika en AV12 februari

Een nieuw jaar, nieuwe voornemens en natuurlijk een nieuwe algemene vergadering, waarop we graag alle leden van Natuurpunt en in het bijzonder die van afdeling Knokke-Heist uitnodigen. Deze avond is de meeste ideale gelegenheid om in dialoog te treden met het bestuur, de mensen die dagdagelijks op de bres staan voor de natuur in de gemeente.

© Chantal Jacobs

42

Ook bij ons kocht het Agentschap Natuur en Bos het ganse Zwincomplex op en startte te-zelfdertijd met de herinrichting van het ge-

bied. Enkele grootschalige particuliere pro-jecten kunnen hieraan toegevoegd worden.De impact van deze acties op de Nederland-se populatie is enorm: al vlug stijgen de aan-tallen in de kerngebieden en ook de uitbrei-dinggebieden worden snel gekoloniseerd. De populatie verspreidt zich ook vanuit het grensgebied in het Nederlands Retranche-ment richting naburige Zwinbosjes. In 2011 werden de eerste 5 roepende mannetjes ge-teld, 2012 reeds 20 en in 2013 klokken wij af op 59 exemplaren.

De kolonisatie gebeurt nu in een versneld tempo met respectievelijk ong. 220 exem-plaren in 2014 en dit jaar ondanks het slechte weer toch nog eens 250 geteld. Daarbij komt dat er bij een recente telling 90 jonge exemplaren op de braamstruiken gevonden werden, hetgeen er op wijst dat de voortplanting nu ook een feit is. De ver-spreiding stopt echter niet in het Zwin. Er is ook verdere verspreiding richting Knoks

binnenduingebied, waar de telling ondertus-sen opgelopen is van 30 naar 75 exemplaren. Ook in het Nederlandse Sluis en Sint-Anna vestigen zich nieuwe populaties en van daar-uit zijn nu ook de eerste aantallen in ons reservaat Fort Sint-Donaas nabij het kanaal Brugge Sluis opgedoken.

De totale Belgische populatie bedraagt in 2015 een 360 getelde exemplaren, in Ne-derland staat de teller op 1.850. Wat in 1993 opstartte als een reddingsplan voor een ver-dwijnende soort in ons buitengebied heeft uiteindelijk - na ruim 20 jaar bezig te zijn en er in te geloven - tot dit schitterend resultaat geleid.

Rudi Vantorre

Natuurpunt

43

De ondiepe vennetjes in Gevaerts-Noord zijn zeer waardevol voor tal van bijzon-dere planten en dieren. Omdat ze ondiep zijn hebben ze de neiging om snel dicht

te slibben en op te warmen, waardoor algenbloei kan optreden. Zeldzame water-planten, zoals duizendknoopfonteinkruid en vlottende bies, en de rijke waterfauna kwamen hierdoor onder druk. Met een subsidie via het plattelandsproject Veldge-bied Brugge/Landschapspark Bulskamp-veld kon Natuurpunt afgelopen zomer de vennetjes herstellen door de sliblaag te verwijderen.

Tijdens de uitvoering van de werken stoot-ten we op een spectaculaire vondst voor de regio: een populatie grote boterbloem, goed verborgen tussen een ijle rietvegetatie. De enige andere populatie van enige omvang is in de provincie West-Vlaanderen enkel bekend van de IJzervallei (Blankaart en om-geving). Langs het kanaal Gent-Brugge is de soort recent ook nog gevonden in de Durm-plassen in Merendree (Oost-Vlaanderen). Grote boterbloem is een typische soort van

niet te voedselrijke laagveenplassen en in Vlaanderen zeer zeldzaam. Het is een forse plant die tot ruim een meter hoog wordt met bloemen tot 5 cm groot.

De vondst betekent nogmaals een beves-tiging van de grote waarde van Gevaerts-Noord. Wellicht heeft de soort zich hier gevestigd vanuit een zaadvoorraad in de bo-dem, die werd bloot gelegd tijdens de inrich-tingswerken van het gebied op het eind van de jaren negentig. Dat de soort zo lang on-ontdekt gebleven is, heeft de maken met het graasbeheer: de planten worden samen met het riet afgegeten, waardoor de opvallende bloeifase grotendeels achterwege blijft. Ge-lukkig kan de soort ook vegetatief uitbreiden zolang de begrazingsdruk niet te hoog is.

Kris Decleer

Natuurherstelwerken in de Vallei van de Zuidleie

Het bestuur van Natuurpunt Oostkamp is op zoek naar:• enthousiaste bijkomende bestuursleden,• enthousiaste natuurwerkers voor ons beheerteam,• sponsors voor onze activiteiten, vooral voor aankoop en onderhoud van onze natuurgebieden,• e-mailadressen van onze leden, om de contacten tussen bestuur en leden financieel dragelijk te houden,• leden in Hertsberge, Waardamme, Ruddervoorde die bereid zijn een drietal keer per jaar NatuurpuntOostkamp-

brieven bij onze leden in hun omgeving te posten (400 postzegels kosten bijna 300 euro),• afnemers van de wondermooie Natuurpunt2016 kalender. Voor 10 euro is hij van jou. Hij wordt zelfs thuisgebracht.

Interesse? Bezorg dan je naam en adres bij de voorzitter van NP Oostkamp: Hugo Boden, Karel van Manderstraat 8, 8020 Oostkamp - 050/82.30.71 of 0478/56.46.86 of boden.h@skynet.be Bekijk ook eens de website www.valleivande-zuidleie. be, daar krijg je een uitstekend idee van waarmee we bezig zijn.

Natuurpunt Oostkamp zoekt:

OOSTKAMP

Voor en na de werken © Kris Decleer

Grote boterbloem: nog een topsoort voor

Gevaerts-Noord © Kris Decleer

Natuurpunt

44

Het beheerteam van de Zuidleie huldigt dit principe al sinds het prille begin. Na de septemberhooidag in de Leiemeersen werden alle vrijwilligers bedankt met een barbecue om duimen en vingers af te likken. Een betere reclame om er volgende keer ook bij te zijn, kunnen wij niet verzinnen.

Met dank aan onze 5-sterren cateringploeg. Tekst en foto’s: Kris Decleer

Liefde voor de natuur gaat ook door de maag

Op zaterdag 13 februari houdt NP Oostkamp haar jaarlijks ledenfeest en Alge-mene Vergadering.

Wanneer? Zaterdag 13 februari 2016, vanaf 19u30.

Waar? Bovenzaal de Raat, Schooldreef 5, Oostkamp.

Wie? Alle leden en vrienden van Natuurpunt Oostkamp.

Wat? • Activiteiten en financieel verslag 2015; vooruitzichten 2016,• samenstelling bestuur,• een welkomsthapje en drankje,• aan tafel voor een warme natuurmaaltijd en een verrassingsact.

Kostprijs? 15 euro per persoon, kinderen tot en met 10 jaar gratis.

Waar inschrijven? Inschrijven kan bij Hugo Boden (boden.h@skynet.be of 050/82.30.71, vermeld zeker het aantal personen onder en boven de 10 jaar. Mogen we vragen om ten laatste op 7 februari je inschrijving te bevestigen door overschrijving van het (gezins)bedrag op rek IBAN 65 1460 5732 3196 van Na-tuurpunt Oostkamp, met vermelding “ledenfeest”.

Ledenfeest en AV13

februari Info28 en 29 mei: Noteer 28 en 29 mei alvast in je agen-da! Dat weekend vinden namelijk de Opendeurdagen in de Vallei van de Zuidleie plaats. Meer informatie zul je kunnen lezen in de volgende De Spille.

Steun ons aankoopproject in de Val-lei van de ZuidleieAlle giften voor ons project in de Vallei van de Zuidleie zijn welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt, met vermel-ding “project 5506 Vallei van de Zuidleie”. Zo kunnen wij nog meer prachtige natuur realiseren. De na-tuur dankt je.

Ga eens op stap met een natuurgidsOostkamp is rijk aan natuur, maar onbekend is onbemind. Wil je een uitstapje organiseren met familie of collega’s, mail dan naar natuurgidse-noostkamp@gmail.com. We laten je alle mooie hoekjes van Oostkamp zien.

Natuurpunt

In het natuurgebied Hoogveld in Velde-gem hebben een 300-tal vrijwilligers in het weekend van 21 en 22 november, tijdens de Dag van de Natuur, niet minder dan 2380 boompjes aangeplant.

Samen met Natuurpunt vzw heeft de ge-meente een paar jaar terug een 20-tal ha aangekocht in Hoogveld, waarvan 13 ha ak-ker en weiland, met de doeling die te bebos-sen. Voor de bosuitbreiding wordt samenge-werkt met BOS+, die een beplantingsplan uit werkte dat aansluit op de visie van Natuur-punt. In samenwerking met de gemeente heeft BOS+ lokale bedrijven aangeschreven en warm gemaakt om mee te investeren in meer en beter bos in de gemeente Zedel-gem. Bos in functie van natuur, recreatie, luchtkwaliteit, verkoeling, …. Bos met een maatschappelijke functie.

Op zaterdagnamiddag werd een geboor-tebos aangeplant. Jonge gezinnen met een boreling legden de kiem van een bosuitbrei-ding die de komende jaren zijn vervolg zal kennen. De aanplant van geboortebossen en dreven is een traditie van de gemeente in samenwerking met de Gezinsbond. Tij-dens het officieel moment werd aandacht besteed aan zowel het geboortebos als de bijdrage van de bedrijfswereld. Ook werd

het startschot gegeven voor de aanplant van een nieuwe boomgaard van 1 hectare, een wens van de gemeente Zedelgem vanuit cultuurhistorisch perspectief. VELT vzw gaf de fruitbomen hun definitieve plaats. Voor de keuze van de fruitrassen werd dan weer beroep gedaan op de expertise van het Re-gionaal Landschap Houtland, net zoals voor het graven van vijf nieuwe poelen die kansen zullen geven aan amfibïen om te leven, zich te verspreiden, zich voort te planten, …

Op zondagvoormiddag waren de Woudpek-kers, een Zedelgemse jeugdbeweging waar Natuur en Milieu centraal staan, van de partij met ongeveer 50 kinderen die met enthousiasme het jong bosgoed in de plant-gaten staken en deze met zorg toedekten met aarde. Het kou en guur weer kon hun enthousiasme niet temperen.

Mathias VandenbulckeFoto’s: Erwin Derous

45

ZEDELGEMLiefde voor de natuur gaat ook door de maag

Ook benieuwd waar Natuurpunt Zedelgem allemaal mee bezig is, hoe het met onze na-tuurgebieden is gesteld en wat wij voor jou in 2016 in petto hebben? Zin in een gezellig samenzijn met lekker eten? Kom dan zeker af naar ons groot ledenfeest, voorafgegaan door de jaarlijkse algemene vergadering!

De Algemene vergadering met aperitief start 18u30, het ledenfeest start om 19u30. Je bent welkom in De Braambeier, Loppem-sestraat 14a, Zedelgem.Info en Organisatie: NP Zedelgem. Inschrij-ven kan door het gepaste bedrag te storten (20 euro per persoon, twee drankjes inbe-

grepen) op rekening BE44 5230 8045 8545 en bevestiging per mail naar maarten@na-tuurpuntzedelgem.be vóór 25 januari 2016. Gelieve het te vermelden indien je een vege-tarische maaltijd wenst.

Tot dan!

Algemene Vergadering en Ledenfeest

2380 boompjes in Hoogveld de grond in

30januari

46

Bedankt, André!!!

André Vanhevel, conservator van ‘t Plai-siersbos, bezieler van de werkdagen daar, bevlogen natuurgids, zeer verstandig bos-gids, jarenlang plichtsbewust secretaris van de afdeling, lid van de milieuraad in Zedelgem en afgevaardigde in nog talrijke organen als vertegenwoordiger van wat toen nog Natuurpunt INZICHT en nu Na-tuurpunt Zedelgem is, maar vooral ‘onzen André’. Toen ik zelf begin de jaren 2000 de eerste keer naar een vergadering van de plaatselijke Natuurpuntafdeling ging, was André één van de eerste om mij met open armen te ontvangen.

Dat typeert hem, open voor alles en ieder-een, met maar één doel voor ogen, de natuur in Zedelgem en ruim daarbuiten te helpen, te beschermen en kenbaar te maken naar al wie het wel of niet wou horen. Zijn enthou-siasme en dossierkennis hebben menig leek, waaronder ik toen ook mezelf beschouwde, aangezet om van de natuur beginnen te hou-den, om in natuur geïnteresseerd te raken, om zich in te zetten voor alles wat met na-tuur en Natuurpunt te maken heeft. Hij deed dit niet op een radicale manier, neen, hij wou en wil nog steeds overeenkomen met Jan en alleman. Zijn kennis beperkt zich trouwens niet enkel tot het theoretische, ook kregen we heel wat praktische tips mee van hem.

Zo leerde ik op één van de eerste werkdagen, toen we toegangspoorten aan het zetten waren, wat een spikkelboor was. Je kreeg en krijgt bij André - was het nu op een superin-teressante gidsbeurt of op een werkdag - het gevoel als zat je in de klas met een leerkracht die je enorm kon boeien, waardoor je ook meteen verkocht was aan het vak dat hij do-ceerde. Iedereen kent dit gevoel wel. Naast deze heel interessante en onvergetelijke mo-menten van kennisoverdracht, kwamen nu

en dan ook andere onderwerpen aan bod. André had en heeft de gave om alles met elkaar in verbinding te brengen, erfgoed, natuur, cultuur, en ga zo maar door. Daar-voor heeft hij een paar jaar geleden van de gemeente Zedelgem oververdiend de prijs voor socio-culturele verdienste in ontvangst mogen nemen. Op een gegeven moment heeft hij ons zelfs op de fiets geleid naar de paadjes waar hij in vroegere tijden met zijn liefste Annie had afgesproken. We noemen die nog steeds ‘André’s vrijroute tussen Tor-hout en Veldegem’. Misschien moeten we daarover eens met Westtour gaan praten ...

Nu en dan ben ik mee gaan helpen in het Plaisiersbos, waar André elke vrijdagmorgen met Willy Maenhout, Wilfried Allemeersch en echtgenote, Robert Crombez en wijlen Gentiel Laevens, de handen uit de mouwen stak. Weer of geen weer, met taart of cake, gebakken door zijn lieftallige Annie, kon dat ons niet tegenhouden.

Dit waren gouden tijden. En nu heeft André beslist ermee op te houden. Ik heb hier alle begrip voor, en hoop dat ik het ook zelf zo lang kan volhouden. Uiteraard vinden wij dit superjammer, uiteraard hadden wij graag dat hij nog wat verder deed, maar ik denk wel dat Annie iets contenter is dat ze hem nu iets meer in huis zal zien. André, je hebt ons,Natuurpunt Zedelgem, en alle groepen die je hebt rondgeleid, een enorme erfenis nage-laten. Mij heb je van natuur leren houden, door jou heb ik de microbe te pakken gekre-gen, net zoals vele jongeren die de kans had-den op een van jouw enthousiaste gidsbeur-ten aanwezig te zijn. Wij zeggen uiteraard niet vaarwel, maar hopen dat we je zeker nog op één of andere activiteit zullen zien, ik ben daar eigenlijk zeker van.

In naam van het ganse afdelingsbestuur wil ik jou van harte bedanken voor jouw vriend-schap en gedrevenheid, voor alles wat je voor elk van ons, maar zeker voor de afde-ling, voor Natuurpunt en voor de natuur ge-daan hebt, ook Annie, voor al de tijd dat wij jouw teerbeminde in beslag hebben geno-men, bedankt. Wij zijn fier op jou, op jullie, en we zijn er rotsvast van overtuigd dat jullie dochter Hilde dit ook zou zijn geweest. Het ga jullie goed! Bedankt André en Annie.

Stefaan De Kerpel

Dit najaar startte Natuurpunt Zedelgem een samenwerking met vzw Oranje, een organisatie die vér gaat met mensen met beperkingen. Een 5-tal cliënten uit de dag-bestedingsdienst van Oranje in Zedelgem worden ingezet in diverse domeinen. Zij worden ondersteund door een vrijwilliger van Oranje, Eddy Raes, en een medewer-ker van Natuurpunt, Jacques Carney. De samenwerking met beide heren vormt een enorme meerwaarde voor de cliënten. De begeleiding volgt hen van nabij op.

Zo verrichtten Dirk, Griet, Rudi, Simon, Frank en Quendo reeds uitstekend werk in Hoog-veld. Zij verwijderden er heel wat oude om-heining en prikkeldraad en behaalden goede resultaten bij de bestrijding van exoten. De cliënten van Oranje waren laaiend enthousi-ast en hielden er na de arbeid een leuk ge-voel aan over.

Vanaf begin november begaven de cliënten van de dagbestedingsdienst van Oranje zich iedere woensdagvoormiddag naar één van de natuurdomeinen die Zedelgem rijk is. Zij gaan er van 9u tot 11u30 aan de slag: de bestrijding van exoten, het vrijmaken van de wandelpaden, het onderhouden van hei-degebieden, het verwijderen van een oud knuppelpad en heel wat gekapte els, …

Natuurpunt en vzw Oranje zijn overtuigd van deze win-winsituatie. Mensen met een beperking vullen hun tijd in met een heel nuttige en arbeidsintensieve opdracht én de onderhoudswerken van Natuurpunt raken op deze wijze in een stroomversnelling.

De medewerking van de cliënten uit de dag-bestedingsdienst van Oranje in Zedelgem loopt in een eerste fase van november 2015 tot maart 2016. Daarna bekijken de organi-saties hoe de samenwerking verder zal aan-gepakt worden.

Vzw Oranje en Natuurpunt

De Spille 2015-4 47

Steun de natuur Natuurpunt Brugs Ommeland

VoorzitterRudi Vantorrerudi.vantorre@telenet.be

SecretariaatBeenhouwersstraat 7, 8000 Brugge - 050/33.69.67ans.dewolf@natuurpunt.bewww.natuurpuntbrugsommeland.beOpen: ma: 12u-17u, di, do, vrij: 13u-17u, na afspraak

Afdelingen en werkgroepenNatuurpunt BeernemRony Van Houdenhove natuurpuntbeernem@gmail.com

Natuurpunt Blankenberge Kristien Popelier kristienpopelier.np@scarlet.be

Natuurpunt Brugge Paul De Graeve paul.degraeve@skynet.be

Natuurpunt Damme Manu De Wittemanuel.de.witte@telenet.be

Natuurpunt De Haan Filip Vanhee bewick@skynet.be

Natuurpunt Gulke Putten Christine Verscheure christine.verscheure@scarlet.be

Natuurpunt Jabbeke Kris D’hondt kris.dhondt@gmail.com

Natuurpunt Knokke-Heist Stefaan Brinckman stefaanbrinckman@gmail.com

Natuurpunt Oostkamp Hugo Boden boden.h@skynet.be

Natuurpunt ZedelgemWim Devriendt wim.devriendt@telenet.be

Vogelwerkgroep Mergus Frank De Scheemaeker frank.descheemaeker@skynet.be

Vleermuizenwerkgroep Bob Vandendriessche bob.vandendriessche@natuurpunt.be

Natuur.Fotografen Brugs Ommeland Marc Nollet marc.nollet4@telenet.be

Brugse Mycologische WerkgroepCharlotte Pietersmycolotje@yahoo.com

Regionaal tijdschrift De Spille

Een uitgebreid colofon vind je op de NBO-websi-te www.natuurpuntbrugsommeland.be. Je kunt ook terecht bij de afdelingsvoorzitter. De auteurs dragen de volledige verantwoorde-lijkheid voor de inhoud van hun teksten. Overname van teksten, illustraties of foto’s mag uitsluitend met expliciete bronvermelding. We danken alle redacteurs, auteurs, foto-grafen en allen die op een of andere manier meewerkten.

Hoofdredactie: Jurgen De Meyere Vormgeving en lay-out: Jurgen De Meyere, Ans Dewolf

Druk: Druk in de Weer

Deadline: donderdag 18 februari 2016 via despille@natuurpuntbrugsommeland.be Oplage: 5000 exemplaren

Natuur voor iedereen

Natuurpunt is dé vereniging voor natuur en landschap in Vlaanderen. Lid worden? Stort dan 27 euro op rekening-nummer BE17 2300 0442 3321, Natuurpunt vzw, Michiel Coxiestraat 11, 2800 Mechelen. Meer info: www.natuurpunt.be/lidwordenGeïnteresseerden uit andere afdelingen kun-nen De Spille ontvangen na betaling van 8 euro op rekeningnummer BE26 6528 3308 8929 van Natuurpunt Brugs Ommeland. Bezoekerscentrum Uitkerkse Polder Kuiperscheeweg 20, Uitkerke - 050/42.90.40 uitkerksepolder@natuurpunt.be Open: wo, do, za, zo: 13u30-17u30 15/11 tot 15/02 op zo: 10u-17u

Schenk een lidmaatschapLid worden van Natuurpunt kost maar 27 euro én Je lidmaatschap geldt meteen voor het hele gezin. Als lid van Natuurpunt, bescherm je niet alleen de natuur. Je krijgt ook heel wat voordelen. Je kunt er ook iemand anders mee plezier doen.• Prachtige fiets- en wandelgids met 66 wandel- en fietstochten in de mooiste

natuurgebieden van België,• kortingen bij de Natuurpunt Winkel, A.S. Adventure, Torfs en vele andere part-

ners,• ledenmagazine Natuur.blad over natuur dichtbij,• dit tijdschrift, De Spille, met veel informatie over de natuur en afdelingen in

je streek.Meer ledenvoordelen vind je op de website: http://www.natuurpunt.be/steunen/lidmaatschap/inschrijven

Stort voor de natuurAlle gebieden in onze regio hebben hun eigen projectnummer waarop je geld kunt storten. Wil je de natuur steunen, maar heb je geen voorkeurproject? Stort dan voor projectnummer 4007, van Natuurpunt Brugs Ommeland. Wij verdelen het verzamelde bedrag evenredig volgens onze gebieden. Storten mag dus, op reke-ningnummer BE56 2930 2120 7588. Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest.

De natuur dankt je

Ik kies voor de

natuur.

En jij?

De Spille 2015-4 48