NAKTUINBOUWJAARVERSLAG
20
16
Wendbaarder Deskundiger Efficiënter
Inhoud
2 Dit is Naktuinbouw
4 Voorwoord
6 Onze opdrachtgever
8 Dit is wat wij doen
15 Voor goede markttoegang
18 Wendbaarder
22 Deskundiger
30 Efficiënter
34 Onze medewerkers
36 Het bestuur
38 Klachtenbehandeling
40 Naktuinbouw in cijfers
46 Financiering
48 Ons netwerk
50 Colofon
53
IN
HO
UD
Onze kennis delen we actief met onze partners en bedrijven in de tuinbouw-
sector. Markttoegang is daarbij onze drijfveer. Alle tuinbouwondernemers
– waar ook in de wereld – hebben toegang tot goed, gezond en betrouwbaar
teeltmateriaal van geschikte rassen. Daar staan we voor!
Stichting Nederlandse Algemene
Kwaliteitsdienst Tuinbouw, ofwel
Naktuinbouw, is een Zelfstandig
Bestuurs Orgaan. Onze ambities
zijn om nog Wendbaarder, Des-
kundiger en Efficienter te worden.
Deze ambities definieerden wij op
basis van onze missie, visie en
onze hoofddrijfveer: Markttoegang.
Wij zijn een kenniscentrum in de
tuinbouwsector op het gebied van
teeltmateriaal. Onze medewerkers
hebben veel – vaak specialistische –
kennis in huis. Wij vinden het
belangrijk deze kennis hoog te
houden en te delen met de sector. Wij doen ons werk zo efficiënt mogelijk en
doen er alles aan ons hierin steeds te verbeteren. Duurzaam werken speelt
hierin een belangrijke rol. De tuinbouwsector is nationaal én internationaal
continu in beweging. Dat maakt de werkomgeving interessant en uitdagend.
Het vraagt flexibiliteit van onze medewerkers en voor de bedrijven, de over-
heid en voor ons als organisatie moeten we wendbaar zijn.
In dit jaarverslag blikken wij terug op 2016Wij laten zien wie wij zijn, hoe we onze ambities nastreven en wat onze rol
is in de wereld van de tuinbouw:
32
DIT IS NAKTUINBOUW
Naktuinbouw is de kwaliteitsdienst voor de
tuinbouwsector. Wij bewaken en bevorderen de
kwaliteit van het teeltmateriaal. Dit doen wij
onafhankelijk, deskundig en transparant. Daar-
bij gebruiken we onze expertise, methoden en
‘state of the art’ technologieën.
Wendbaarder Deskundiger Efficiënter
VoorwoordHenk Lange, voorzitter Naktuinbouw
De wereld verandert snel. Om hier op vooruit te lopen,
maakten het bestuur en management in 2016 een schets
van de wereld van Naktuinbouw in 2025. Deze blik op
de toekomst is ook gebruikt in de fusieverkenning met
de Bloembollenkeuringsdienst. De verkenning leverde
veel nieuwe inzichten op voor beide organisaties. En
uiteindelijk de conclusie dat nu samengaan onvoldoen-
de meerwaarde oplevert. Beide organisaties richten
zich de komende jaren op de eigen ontwikkeling.
Wel zijn er onderwerpen die we gezamenlijk gaan
oppakken.
Opvallende punten uit toekomstverkenningBedrijven worden groter en opereren in een toenemen-
de internationale concurrentie. De fytosanitaire grenzen
worden nog belangrijker. Het zorgen voor markttoegang
op internationale markten is voor bedrijfsleven/eco-
nomieën van levensbelang. Het Nederlandse bedrijfs-
leven in teeltmateriaal behoudt een sterke positie.
Zij zijn leidend in innovatie, sortiment, prijs, klanten-
bediening en met name logistiek. Maar de markt-
omstandigheden zijn wel veranderd. Wereldwijd
willen consumenten precies weten waar producten
vandaan komen en hoe ze tot stand zijn gekomen.
De technologische ontwikkelingen gaan in een
versneld tempo door, net zoals de schaalvergroting
van bedrijven. Productie en handel in alle sectoren,
ook van hoogwaardig teeltmateriaal, is topsport. Er
is een doorlopende introductie van nieuwe rassen.
Plantenveredeling vindt plaats met nieuwe DNA-
technologie. Productie met vergaande mechanisatie,
robotisering en arbeidsbesparing. Nieuwe veredelings-
en analysetechnieken worden grootschalig ingezet en
zijn specifieker en goedkoper. Ambachtelijk vakman-
schap wordt echter steeds schaarser. In alle sectoren
vindt een verschuiving plaats naar ander type werk
met een andere opleidingen. Functies die we nu nog
niet kennen, zullen er over 10 jaar zijn, en omgekeerd
verdwijnen er functies.
Er is een nieuw tijdperk op komst. Als voorzitter ben
ik blij dat ik mijn steentje heb kunnen bijdragen aan
de ontwikkeling van de teeltmateriaalsector en de
toekomst van Naktuinbouw. En dat ik nu het stokje
na 15 jaar voorzitterschap kan overdragen aan mijn
opvolgster Agnes van Ardenne.
Mooie resultatenNaktuinbouw heeft het jaar met mooie resultaten
afgerond. Namens het bestuur spreek ik mijn dank uit
aan de medewerkers voor hun voortreffelijke inzet en
geleverde inspanningen. Ik kan dan ook verklaren dat
Naktuinbouw in control is. In control, zoals bedoeld in
het Gemeenschappelijk normenkader voor financieel
beheer en intern toezicht. Het Ministerie van Econo-
mische Zaken deelt deze visie.
5
In december 2016 is
Agnes van Ardenne
aangetrokken als
nieuwe voorzitter van
Naktuinbouw. Zij
volgt per 1 januari
2017 Henk Lange op.
4
NIEUW TIJDPERK OP KOMST
7
beeld
Voorwoord
Anita Conijn, MT-lid Directie PlantaardigeAgroketens en Voedsel-kwaliteit Ministerie vanEconomische Zaken
Het afgelopen jaar is de samenwerking tussen het
Ministerie van Economische Zaken en Naktuinbouw
onverminderd goed geweest. Dat geldt ook voor de
zesmaandelijkse toezichtgesprekken. Deze verlopen
constructief en we houden elkaar scherp. We spraken
onder andere over de evaluaties van Naktuinbouw en
de andere plantaardige keuringsdiensten. Daarnaast
is de herziening van de meerjarenovereenkomst
Plantkeur aangekondigd. Ook daar is inmiddels een
start mee gemaakt.
De goede samenwerking blijkt bijvoorbeeld uit EU-
onderhandelingen. Hier maken we dankbaar gebruik
van de technische know how van Naktuinbouw-
collega’s. Ook de nationale implementatie van de drie
uitvoeringsrichtlijnen van de gewijzigde EU-Richtlijn
Fruitgewassen is in goede samenwerking uitgewerkt
en tijdig afgerond. Door deze uitvoeringsrichtlijnen
zijn de certificeringsnormen van fruitgewassen
binnen de EU nu in grote mate geharmoniseerd.
Een ander voorbeeld is de actuele discussie over de
invoering van de EU-Plantgezondheidsverordening en
Controleverordening. We streven naar goed uitvoer-
bare regelingen. Dit doen we vanuit beleid, maar ook
vanuit de uitvoering door de NVWA en onder andere
Naktuinbouw. We houden hierbij rekening met de
Nederlandse belangen. Ook bij het project Fytosani-
taire preventie, en specifiek het overleg over Xylella,
stellen we de inbreng vanuit Naktuinbouw zeer op prijs.
In 2016 startten we de gesprekken over de herziening
van de overeenkomst uit 2007 tussen Naktuinbouw, de
Raad voor plantenrassen en het toenmalige Ministerie
van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Deze
driepartijenovereenkomst ziet onder andere toe op
de werkzaamheden die Naktuinbouw verricht voor
de Raad voor plantenrassen. In 2017 hopen we deze
herziening af te ronden en een nieuwe overeenkomst
te sluiten. We willen deze overeenkomst zo vormgeven,
dat de organisatie, financiering en uitvoering van ras-
senonderzoek nog beter voorbereid is op de toekomst.
Tot slot wil ik Henk Lange hartelijk bedanken voor
zijn inzet als voorzitter van het bestuur. En Agnes
van Ardenne verwelkomen in haar nieuwe rol.
Vanuit het Ministerie van Economische Zaken kijken
we uit naar een voortzetting van onze samenwerking
met Naktuinbouw in 2017.
ONZE OPDRACHTGEVER
6
Wij zijn een Zelfstandig Bestuursorgaan
Wij voeren onze taak uit in opdracht van het Ministerie van Economische
Zaken. Wij opereren onpartijdig en onafhankelijk. Wij staan onder toezicht
van de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). Onze afdelingen
Keuringen, Laboratoria en Rassenonderzoek voeren de hoofdactiviteiten uit.
Volgens de Europese richtlijnen
Naktuinbouw hanteert de voorschriften van de Europese richtlijnen voor
teeltmateriaal van bloemisterij-, boomkwekerij- en groentegewassen. Deze
richtlijnen zijn in de Nederlandse wetgeving verankerd via de Zaaizaad-
en plantgoedwet. Onze fytosanitaire werkzaamheden zijn gebaseerd op de
EU-fytosanitaire richtijn. Deze is in Nederland vertaald in de Plantenziektenwet.
Wij zijn gecertificeerd en geaccrediteerd
Wij voeren onze taken op een hoog kwaliteitsniveau uit. De activiteiten vol-
doen aan verschillende (accreditatie)normen. Onafhankelijke, externe organi-
saties beoordelen deze taken. Wij zijn NEN-EN-ISO 9001:2008 gecertificeerd.
Wij hebben de volgende accreditaties• NEN-EN-ISO/IEC 17020:2012 (I131*, voor fytosanitaire importinspecties)
• NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005 (L549*, voor laboratoriumverrichtingen)
• CPVO entrustment (team DUS voor kwekersrecht)
• ISTA (NL02, voor monstername en zaadanalyse)
* Omschrijvingen van de scope zijn te vinden op de website van de Raad voor Accreditatie: www.rva.nl
9
beeld DIT IS WAT WIJ DOEN
Wij bewaken de kwaliteit van producten,
processen en ketens in de tuinbouw.
Dat doen wij binnen én buiten Neder-
land. In dit hoofdstuk leest u wat onze
kerntaken zijn.
1. KeuringenBedrijven die teeltmateriaal in bloemisterij-, boomkwekerij- of groente-gewassen vermeerderen of verhandelen zijn wettelijk verplicht zich te registreren bij Naktuinbouw. In december 2016 waren er 3.030 bedrijven bij Naktuinbouw geregistreerd.
KwaliteitskeuringenOnze keurmeesters controleren
periodiek bij de bedrijven het
teeltmateriaal op identiteit,
kwaliteit en gezondheid. Als het
materiaal voldoet aan de eisen,
mag het worden verhandeld met
door Naktuinbouw goedgekeurde
documenten.
Daarnaast voeren wij kwaliteit-
audits uit. Keurmeesters kijken
dan naar de administratie,
bedrijfshygiëne, bedrijfseigen
kwaliteitscontroles en product-
traceerbaarheid.
Fytosanitaire inspecties In opdracht en onder toezicht van de NVWA voeren
wij plantenpaspoortkeuringen, fytosanitaire import-
inspecties en fytobewaking (surveys) uit:
• PlantenpaspoortMet een plantenpaspoort mag een bedrijf een zending
stekken, zaden, jonge planten of bomen binnen de
• Fytosanitaire importinspectiesIn opdracht van de NVWA inspecteren wij materiaal
dat via Nederland de Europese Unie binnenkomt. In
2016 waren dit 9.559 inspecties.
• FytobewakingIn opdracht van de NVWA voeren wij surveys uit. Hier-
bij kijken wij of door de NVWA benoemde organismen
in Nederland voorkomen. Dit heet fytobewaking.
In 2016 voerden wij voor de NVWA ook fytobewaking
uit bij bedrijven waar wij importinspecties uitvoeren.
Specifieke inspectiesVoor de Raad voor de Boomkwekerij voerden wij
inspectiewerkzaamheden uit in de twaalf buffer-
zones voor bacterievuur in Nederland. Hierbij zijn
132 vondsten gedaan buiten de kwekerij.
Achttien keer is er bacterievuur gevonden op een
kwekerij in de bufferzones en twee keer op een
kwekerij buiten de zones.
Inzameling van boomzadenBoomzaden voor de handel met een bosbouw-doel
moeten voldoen aan de eisen van Richtlijn Bosbouw-
kundig Teeltmateriaal (1999/105/EG). Inzamelaars
mogen boomzaden met een Nederlandse herkomst,
bedoeld voor bosbouw, alleen verzamelen van locaties
(opstanden) die geregistreerd staan in de Rassenlijst
Bomen (www.rassenlijstbomen.nl).
Alle inzamelingen worden aangemeld bij Naktuin-
bouw. Ook die voor niet-bosbouwkundige doeleinden.
Naktuinbouw stelt de inzamelperiodes vast. Dit doen
wij samen met de handelsgroep Boom- en Heester-
zaden van Anthos en de LTO-Cultuurgroep voor Bos-
en Haagplantsoen. Dit jaar startte de inzameling van
de oogst van Quercus rubra in week 40. En die voor de
overige boomzaden in week 41.
Onze inspecteurs houden toezicht op het inzamelen
van boomzaden.
1110
VIER KERNTAKEN
lidstaten van de Europese Unie verhandelen. Het
plantenpaspoort geeft aan dat de zending vrij is van
quarantaine-organismen. De minister van Economi-
sche Zaken wees Naktuinbouw aan om voor de ge-
wassen die wij keuren ook de inspecties en de afgifte
van plantenpaspoorten uit te voeren. In 2016 waren
dit 14.097 inspecties.
3. ToetsenToetsen geven inzicht in de kwaliteit en gezondheid van zaden en plant-materiaal. Wij onderzoeken dit materiaal op schadelijke bacteriën, virussen,schimmels of andere organismen die het met zich meedraagt. We gebruikenDNA-technieken om de identiteit en herkomst van plantenrassen vast te stellen. Onze laboratoria doen dit in opdracht van de afdeling Keuringen, Rassenonderzoek of van bedrijven.
13
2. RassenonderzoekVoor het Europese Community Plant Variety Office - het CPVO - en de Nederlandse Raad voor plantenrassen onderzoeken wij sier-, groente-, enlandbouwgewassen voor het verkrijgen van kwekersrecht en toelating tot het handelsverkeer. Dit onderzoek voeren wij uit volgens de DUS-criteria: onderscheidbaarheid (D), homogeniteit (U) en stabiliteit (S).
12
In opdracht van de afdeling Keuringen verzorgt afde-
ling Rassenonderzoek de beoordeling van identiteit
van monsters, nacontrole en instandhouding. In 2016
kreeg Rassenonderzoek 2.427 aanvragen voor toelating-
en kwekersrechtonderzoek. Zie ook pagina 44.
Als enige organisatie in Nederland mag Naktuinbouw
rassen van sier-, groente-, en landbouwgewassen be-
oordelen op onderscheidbaarheid, homogeniteit en
bestendigheid voor toelating tot het handelsverkeer
en/of voor het verkrijgen van kwekersrecht.
Naktuinbouw voert namens de Raad voor plantenras-
sen ook alle administratie rond toelating en kwekers-
recht uit. Ook houden wij via het Nederlands Ras-
senregister een overzicht bij van alle rassen die zijn
toegelaten en/of waarvoor kwekersrecht is verleend.
Voor landbouwgewassen bewaakt Rassenonderzoek
naast het DUS-onderzoek ook de uitvoering van het
cultuur- en gebruikswaardeonderzoek.
De adviescommissie met vertegenwoordigers uit
de sectoren sier-, groente- en landbouwgewassen
adviseert de afdeling Rassenonderzoek.
Ons team Research & Development (R&D) ontwikkelt
nieuwe toetsen voor onze routinelaboratoria en
valideert bestaande toetsmethoden. Zo bouwen we
een brug tussen wetenschap en praktijk.
De internationale tuinbouw krijgt regelmatig met
nieuwe plantenziekten te maken. De onderzoekers
van team Diagnostiek doen onderzoek naar ziek
materiaal. Dit doen zij in teeltmateriaal van bomen,
groente en bloemen.
Zij stellen snel een diagnose van plantenziekten en
werken nauw samen met team R&D en specialisten
uit binnen- en buitenland.
De onderzoekers van ons toetscentrum in Horst
creëren virusvrij uitgangsmateriaal van fruitgewassen
en houtige sierbomen. Toetsing bevestigt de gezond-
heidsstatus. Hoogwaardig uitgangsmateriaal houden
wij doorlopend in stand en is beschikbaar voor de
opdrachtgevers. Zie voor specificaties pagina 43.
Naktuinbouw biedt kwaliteit-plus-systemen aan voor teeltmateriaal van topkwaliteit. Deze systemen zijn ontwikkeld op verzoek van én in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. Met deze systemen wordt ondermeer voldaan aan eisen van landen buiten Europa. De meeste zijn internationaal erkend. Zo creëren we voor de deelnemende bedrijven een betere markttoegang. Plantmateriaal dat aan de gestelde eisen voldoet, magworden verhandeld met een Naktuinbouw-kwaliteitsmerk en/of certificaat. Er zijn diverse systemen:
1. Naktuinbouw Select PlantNaktuinbouw Select Plant is ontwikkeld voor verschillende gewassen:
Naktuinbouw Select Plant is voor partijen teeltmateriaal van extra kwali-
teit. Naktuinbouw voert extra keuringen, monstername en toetsingen uit
voor ziektevrijheid. In 2016 waren er 185 deelnemers met gewassen
Asparagus (7), Alstroemeria (2), Freesia (26), Hosta (18), Plantui (108) en
Rosa (kasrozen) (2).
Naktuinbouw Select Plant Laan & Sierbomen waarborgt de zekerheid van
identiteit en herkomst in laan- en sierbomen. Er waren 30 deelnemers.
Naktuinbouw Select Plant Bosplantsoen is in september 2016 gestart
met een pilot. Dit is een ketencertificeringssysteem voor de gehele keten
van teeltmateriaal bos- en haagplantsoen uit de NL-Rassenlijst.
2. Naktuinbouw EliteNaktuinbouw Elite is voor getoetst teeltmateriaal dat in een piramide-
systeem is vermeerderd.
Naktuinbouw Elite Siergewassen richt zich op de internationale produc-
tie van ziektevrij teeltmateriaal in 267 gewassen. In 2016 waren er 25
deelnemers. Onze keurmeesters controleerden 32 productielocaties in
11 landen: België, Colombia, Duitsland, Kenia, Guatemala, Macedonië,
Nederland, Polen, Portugal, Spanje, en de Verenigde Staten.
Naktuinbouw Elite Soft Fruit is een kwaliteit-plus-systeem voor teelt-
materiaal van aardbei, framboos, braam en blauwe bes. In 2016 waren er 54
deelnemers. Zij voldeden ook aan de eisen uit het hygiëneprotocol Fragaria.
15
4. Kennis delenAls expertisecentrum delen wij onze kennis met onze achterban in detuinbouwsector. Praktijkkennis die nergens anders wordt aangeboden enwaar de sector behoefte aan heeft.
14
Naktuinbouw biedt een breed pakket opleidingen en workshops aan. Experts
van Naktuinbouw fungeren als docent. Onze praktijkkennis vormt ook een
goede aanvulling op het reguliere groen onderwijs. Ook team R&D deelt kennis
via wetenschappelijke publicaties en bijeenkomsten.
In 2016 organiseerden wij 17 reguliere opleidingen en workshops bij Naktuin-
bouw (19 in 2015). Daarnaast gaven onze docenten 33 in company’s: workshops
en opleidingen op het bedrijf (23 in 2015). Het aantal cursisten bedroeg 570
(618 in 2015). Bekijk voor een overzicht van al onze opleidingen en workshops
onze website: http://www.naktuinbouw.nl/opleidingen
MARKTTOEGANG
17
3. Certificering fruitgewassenDe Naktuinbouw-certificering fruitgewassen is een
vrijwillige certificering van vruchtbomen en -onder-
stammen. Waarmerkstrookjes geven de certificering
van deze gewassen aan. In 2016 zijn circa 4,6 miljoen
strookjes afgegeven.
4. Laboratoria-systemenNaktuinbouw heeft speciale systemen voor erkenning
van zaadbedrijven en bedrijfslaboratoria:
Naktuinbouw Authorized Laboratories (NAL)Dit is een systeem voor autorisatie van bedrijfslabo-
ratoria voor zaadkwaliteitsonderzoek. De laboratoria
van de zaadbedrijven voeren toetsen uit aan zaden en
(delen van) planten. In 2016 waren er 18 deelnemers.
Authorized Service Laboratories Naktuinbouw(ASLN) ASLN is er voor bedrijven en voor servicelaboratoria.
Bedrijven kunnen de gezondheid van hun teeltmate-
riaal borgen. Service laboratoria kunnen toetsen uit-
voeren aan zaad, planten en/of grond. Naktuinbouw
Keuringen, NAL, GSPP en de kwaliteit-plus-systemen
Elite en Select Plant accepteren de uitkomsten van
toetsen van ASLN-gecertificeerde bedrijven. In 2016
waren er 9 deelnemers.
Good Seed and Plant Practices (GSPP) GSPP is een zelfstandig internationaal hygiëne-
systeem. Naktuinbouw voert de wereldwijde audits
hiervoor samen met de Franse SOC (Service Officiel
de Contrôle et de Certification) uit in opdracht van de
stichting GSPP. Het helpt besmetting van tomatenzaad
en tomatenplanten met de bacterieziekte Clavibacter
michiganensis subsp. michiganensis (Cmm) te voorkomen.
GSPP had 29 deelnemers in 2016.
Samen met AustraliëNaktuinbouw herzag en verbeterde samen met het
Department of Agriculture and Water Resources van
Australië een importovereenkomst. Dit is een monito-
ringprogramma waarmee zaadpartijen van deelne-
mers direct Australië binnen kunnen. Het materiaal
hoeft dan niet eerst op zuiverheid te worden bemon-
sterd en onderzocht. Dit programma vormt nu een
onderdeel van de NAL-voorwaarden. Zie de website
van Naktuinbouw voor de NAL-voorwaarden.
NAFIIn 2016 ontwikkelde Naktuinbouw samen met
het groentezaadbedrijfsleven NAFI: Naktuinbouw
Authorized Field Inspection. NAFI richt zich op
monitoring van de zaadproductie. Dit draagt bij aan
betrouwbare informatie over de kwaliteit van de zaad-
productie. NAFI stelt eisen aan zowel de inspecteur als
aan de inspectie. Bedrijven kunnen zelf bepalen voor
welke scope ze kiezen: rasechtheid, raszuiverheid,
zuiverheid en/of gezondheid. In december 2016 stelde
het Naktuinbouw-bestuur de voorschriften vast.
16
Fusieverkenning met de BKDSoms sta je samen sterker dan alleen. Met dat uitgangspunt is in 2016 een fusie verkend tussen Naktuinbouw en
de Bloembollenkeuringsdienst (BKD). Samen met medewerkers van beide organisaties en adviesbureau Berenschot
deden wij een verkenning. Helemaal samengaan blijkt niet verstandig. De resultaten uit de verkenning bieden wel
goede mogelijkheden voor verdere samenwerking, zoals bij R&D- en ict-projecten. Dit wordt in 2017 vormgegeven.
Wijzigingen in regelgevingVoor de internationale handel is het van groot belang om bin-
nen de Europese Unie open grenzen te houden en met derde
landen in gesprek te blijven. Wij werken hieraan mee met onze
partners in de overheid, de NVWA, collega-keuringsdiensten en
het bedrijfsleven. In 2016 wijzigde onderstaande regelgeving:
EU-regelgevingPer januari 2017 geldt de EU-Richtlijn Fruitgewassen. Betrokken
bedrijven brachten hun ideeën bij hun adviescommissie in.
Het sectorbestuur Boomkwekerijgewassen deed samen met
het Stichtingsbestuur een voorstel aan het ministerie. Doel
van de richtlijn is uniforme regels voor het certificeren van
fruitgewassen.
Betekenis EU-PlantgezondheidsverordeningDe fytosanitaire richtlijn zoals die in Nederland is geïmplementeerd via de Plantenziektenwet gaat veranderen.
Dit wordt een Plantgezondheidsverordening. Een verordening kent geen omzetting in nationale wet- en regel-
geving. Dit is dus straks voor de hele Europese Unie gelijk. De verordening is gepubliceerd in december 2016 en
is vanaf december 2019 volledig van kracht.
Opslag van collecties in databasesIn Nederland en Taiwan vindt veel kwekersrechtonderzoek aan Phalaenopsis plaats. Bij het beheer van (levende)
referentiecollecties voor DUS-onderzoek nemen DNA-databases een steeds belangrijker plaats in. Wij verwachten
dat deze ontwikkeling in de komende jaren verder versterkt en verbreed wordt. Daarom startten wij in 2016 met
de opzet van een internationale DNA-database. Het heen en weer sturen van referentiemateriaal tussen Nederland
en Taiwan kan zo worden voorkomen. De DNA-database speelt straks een ondersteunende rol in een breed en
zorgvuldig onderbouwd DUS-onderzoek in deze orchideeënsoort.
19
WENDBAARDER
18
De wereld verandert snel. Daar willen we continu
op inspelen. Het is belangrijk de signalen op te halen
en over te gaan tot actie of besluit als dat nodig is.
Dat vraagt flexibiliteit van onze medewerkers en het
steeds verbeteren van onze processen. Onze focus
blijft altijd gericht op de klant.
Nieuwsbrieven en vakbladen brachten de paspoort-
plicht onder de aandacht van bedrijven. Wij vroegen
bij veiling Royal FloraHolland overzichten op van aan-
voerders van paspoortplichtige gewassen. Zo konden
wij bedrijven die nog niet geregistreerd waren actief
benaderen. Er zijn daardoor zo’n 140 bedrijven nieuw
geregistreerd bij Naktuinbouw.
Vanaf 31 maart 2016 voeren NVWA en Naktuinbouw
ook controles uit op het correct toepassen van de
plantenpaspoortplicht. Naktuinbouw voert in overleg
met VBN en veiling Royal FloraHolland ook steek-
proefsgewijze controles uit bij aanvoerders op de
veilingen.In 2016 zijn er in Nederland geen vondsten
geweest van Xylella fastidiosa (Xf).
Ook Naktuinbouw vindt het heel belangrijk de sector
te informeren over de gevaren van Xylella. Dit deden
wij met onze eigen communicatiemiddelen. Samen
met LTO vakgroep Bomen & Vaste Planten en LTO
Glaskracht Nederland ontwikkelden wij in augustus
2016 de informatiefolder ‘Houd Nederland Xylella-vrij’.
Hierin werd beschikbare kennis rond het quarantaine-
organisme gebundeld.
Ook zetten wij samen met LTO en Tuinbranche Neder-
land de workshop ‘Beheers Xylella met bedrijfshygiëne’
op. De workshop maakt deelnemers bewust van de
risico's die de bacterie Xylella met zich meebrengt.
In de workshop komen noodzakelijke kennis en vaar-
digheden aan bod. Deelnemers krijgen inzichten om
goede bedrijfshygiënemaatregelen te nemen: van
desinfectie tot het slimmer inrichten van processen.
Inzet van dronesKan een drone een keurmeester ondersteunen bij
het keuren? En levert dit tijdwinst op? Drie studenten
onderzochten in 2016 of drones een keurmeester
kunnen helpen bij het opsporen van ziekten en plagen
in gewassen. Ons team R&D en de afdeling Keuringen
stelden samen met de studenten een projectplan op.
Ook vragen over bijvoorbeeld de eisen aan een brevet,
waar en hoe hoog mag je vliegen, de vertrouwelijkheid
van beeldmateriaal en het analyseren van beeldmate-
riaal namen zij hierin op. Begin 2017 presenteren de
studenten hun bevindingen.
21
Werkgroep DNA in DUS-onderzoekDe CPVO-werkgroep DNA-gebruik in het DUS-onder-
zoek (IMODDUS) organiseerde een eerste bijeenkomst.
Vertegenwoordigers van onderzoekstations met
moleculaire achtergrond en/of DUS-kennis, het be-
drijfsleven en vertegenwoordigers van universiteiten
waren aanwezig. Onze onderzoekers presenteerden
de opname van rassen uit Taiwan in de bestaande
Phalaenopsis SSR-database.
Ook deden wij voorstellen voor een rozen-database,
een met GEVES (Frankrijk) op te zetten tomatendata-
base, een onderzoek in ui om te proberen uien van
sjalotten te onderscheiden en een voorstel om in
grassen met moleculaire technieken te zien of een
efficiënter onderzoek mogelijk is. In 2017 vindt een
tweede bijeenkomst plaats.
Pre-Shipment InspectionOm vaste planten te exporteren naar de Verenigde
Staten en Canada moeten bedrijven aan extra eisen
voldoen.
Doordat op de bedrijven een Pre-Shipment Inspection
(PSI) wordt uitgevoerd volgens de eisen van de Ver-
enigde Staten en Canada, kunnen de deelnemende
bedrijven exporteren naar deze twee landen. Op onze
website staat een overzicht van bedrijven die gekeurd
zijn voor PSI USA/Canada.
Bedrijven kunnen de Inspectielijst PSI zendingen of de
Inspectielijst PSI zendingen (invriezen) voor aanvang
van de exportinspectie invullen. Voor keuring op
grondvrijheid voor export naar Canada, Verenigde
Staten of Japan zijn er de Inspectielijst grondvrij of de
Inspectielijst grondvrij (invriezen).
In actie tegen XylellaDe bacterieziekte Xylella fastidiosa dook een paar jaar
geleden op in de hak van Italië. Deze ziekte is desas-
treus voor planten zoals olijf en fruitgewassen, maar
is niet schadelijk voor mensen en dieren. Als deze
zeer schadelijke plantenziekte in Nederland toeslaat,
dreigen harde en verstrekkende gevolgen voor de be-
trokken bedrijven. In zo’n geval wordt een bufferzone
van tien kilometer ingesteld, die minstens vijf jaar
van kracht blijft. Uit die zone mogen geen waardplan-
ten van Xylella worden verhandeld. In Nederland geldt
per 31 maart 2016 een paspoortplicht voor alle waard-
planten (plants for planting) in de Europese Unie.
20
Nederland is actief in het delen van kennis met organisaties, bedrijven en overheden in derde landen.
Dit omdat de wereld baat heeft bij de beschikbaarheid van goede rassen. Om de groeiende wereld-
bevolking te voeden. En omdat een verscheidenheid aan voedingsmiddelen bijdraagt aan voed-
selzekerheid en voedselkwaliteit.
Ook in 2016 besteedden we veel aandacht aan het nationaal én internationaal delen
van onze kennis. Als er een behoefte is in de sector, bieden we nieuwe workshops
en trainingen aan. Een voorbeeld is de training Interne Audit. Deze training
is voor medewerkers van bedrijven die werken aan het onderhoud van een
kwaliteit-plus-systeem als ASLN, NAL, GSPP of Naktuinbouw Elite.
Internationale workshops
Naast ons standaardpakket workshops en opleidingen delen we onze
kennis ook in internationale workshops of trainingen. Een greep uit
onze werkzaamheden in 2016:
17 april – 1 mei 2016: Een training in gewasverzorging/rassenkennis enDUS-onderzoek in Alstroemeria
Wij ontvingen Ms. Hao Caihuan van het Gongzhuling DUS Testing Station
en Mr. Wang Xiansheng van Nanjing DUS Testing Station, beide in China. Zij
volgden de training bij een aantal veredelingsbedrijven en bij Naktuinbouw.
Doel is de gewasspecifieke technische kennis in Alstroemeria in China te
bevorderen. De wens is in de toekomst Alstroemeria op te nemen in de lijst van
kwekersrechtelijk beschermde gewassen in China.
20 juni – 1 juli 2016: De Plant Variety Protection CourseMet kwekersrecht volgens het UPOV-model geven landen een impuls aan de ontwikkeling
van hun land- en tuinbouw. Zo verbeteren zij de toegang tot nieuwe rassen. Bedrijven en
instellingen kunnen met kwekersrecht voldoende inkomsten verkrijgen voor voortzetting van
hun veredelingswerk. Bedrijven kunnen dan investeren in veredeling van nieuwe en nog betere rassen.
Een geharmoniseerd systeem voor de bescherming van nieuwe plantenrassen is daarom van levensbelang voor
de wereld. En voor bedrijven in veredeling van plantenrassen. Daarom delen wij onze Nederlandse kennis over
kwekersrechtsystemen met andere landen.
23
DESKUNDIGER
22
Onze ambitie is hét kennis- en expertisecentrum
te zijn, nationaal en internationaal.
Steeds vaker doen bedrijfsleven en overheden
een beroep op onze expertise. Kennis delen
vinden wij belangrijk.
28 oktober: Informatiebijeenkomst CLIENT ExportSamen met Anthos en de NVWA ontvingen wij bedrijven die boomkwekerijmateriaal exporteren
naar derde landen. Voor hen is het sinds 1 juli 2016 verplicht Client Export te gebruiken.
29 november: Fleuroselect Annual MeetingDirecteur John van Ruiten presenteerde voor circa 50 internationaal opererende sier-
teeltbedrijven en overzicht van fytosanitaire ontwikkelingen en bedreigingen.
Bijzonder bezoek in Roelofarendsveen
4 maart: USDA, Amerikaanse KeuringsdienstNederlandse bedrijven willen graag exporteren naar Amerika. Amerikanen
stellen echter eisen aan de import van plantaardig materiaal.
Assistent-directeur Steve Crook en twee van zijn collega’s keken mee hoe
wij onze keurings- en inspectiewerkzaamheden doen. Zij waren onder
de indruk van onze werkwijze en kennis van ziekten en plagen.
22 maart: Staatssecretaris Van Dam Vergezeld van een aantal ambtenaren van het Ministerie van Economische
Zaken startte Staatssecretaris Van Dam bij Naktuinbouw zijn kennis-
making met de tuinbouw/veredelingssector.
23 maart: Top van de divisie Landbouw & Natuur van de NVWAWij spraken tijdens een werkbezoek over keuren en toezicht. En ook over het
toepassen van de wet- en regelgeving rond plantenpaspoorten.
24-30 april: Training DUS onderzoek ChinaAls onderdeel van de samenwerking met China verzorgen we jaarlijks een kwekers-
rechttraining. We doen dat samen met veredelingsbedrijven. Dit jaar was dat met Royal Van
Zanten. Het bedrijf verzorgt de training in veredeling, wij het kwekersrechtdeel.
27 - 29 april: Serhii Melnyk, directeur ‘Ukrainian Institute for Plant Variety Examination’In Oekraïne werkt men hard aan aansluiting bij Europese regelgeving. Dit geldt ook op het vlak van kwekersrecht.
Het bedrijfsleven kon aangeven waarom zij het daar belangrijk vinden om met uitgangsmateriaal aan de slag te gaan.
25
Een goed voorbeeld is de jaarlijkse Plant Variety Protection Course die we aanbieden samen met Wageningen
UR. De opleiding biedt praktische en theoretische informatie over het opzetten van een kwekers-
rechtsysteem. Dit jaar kwamen de deelnemers uit Australië, China, Frankrijk, Ghana, India,
Kenia, Myanmar, Nederland, Nieuw-Zeeland, Tanzania en Tunesië.
7 november: ISTA Seed Health WorkshopTwintig onderzoekers uit diverse werelddelen volgden deze workshop. Zij leerden
moleculaire technieken te gebruiken voor de detectie van plantpathogenen.
Valerie Grimault van GEVES en Harrie Koenraadt van team R&D organiseerden
de workshop. Zij zijn lid van het Seed Health Committee van ISTA.
Internationale bijeenkomstenOnze collega’s delen kennis en ervaringen tijdens internationale bijeen-
komsten, zoals die van UPOV voor onder meer de werkgroep Moleculaire
technieken en de werkgroep Technical Working Party on Automation and
Computer Programs (TWC) en de CPVO-Ornamental Experts Meeting.
Nationale bijeenkomsten8 en 9 januari: Aardbeiendag/ISFCOnze onderzoeker Daniël Bakker verzorgde een lezing. Beide beursdagen zijn
belangrijk om in contact te komen met onze relaties in de soft fruit sector.
14 - 17 juni: Flowertrials Dit jaar stonden wij hier voor het eerst met een stand over Naktuinbouw Elite.
Tijdens de Flowertrials presenteren 59 deelnemende bedrijven in drie regio’s
hun noviteiten en toekomstige ontwikkelingen in pot- en perkplanten.
24 - 27 augustus: PlantariumOnderwerpen in onze stand waren onder meer kwekersrecht versus octrooirecht,
merkenrecht, Variety Tracer en Client Export. Bezoekers konden de Naamlijst houtige
gewassen en Naamlijst vaste planten inzien en aanschaffen.
28 - 29 september: Dag van de Openbare RuimteWij informeerden bezoekers over het nieuwe ketencertificeringssysteem Select Plant Bosplantsoen en de nieuwe
Naamlijsten houtige gewassen en vaste planten.
24
Als lid van de Stuurgroep van Greenport Aalsmeer dragen wij actief bij aan de ontwikkeling van kennis,
innovatie en onderwijs. Wij maken deel uit van de stuurgroep van de Innovatiemotor. De Innovatie-
motor is een programma van in totaal drie jaar waarin ondernemers, overheid en kennis-
instellingen inmiddels een reeks van innovatieve projecten realiseerden. Greenport
Aalsmeer laat in het project Green Unplugged middelbare scholieren kennismaken
met de tuinbouw, voordat zij een keuze maken voor een vervolgopleiding. Op 22
september bezochten de scholieren Naktuinbouw.
Wij zijn daarnaast nauw betrokken bij de invulling van het Centrum voor
innovatief Vakmanschap (CiV). De landelijke CiV-organisatie adopteerde
meerdere onderwerpen. Naktuinbouw heeft een verbindende rol in de
thema’s veredeling, plantgezondheid en internationale handel.
Green ForensicsVia Greenport Aalsmeer zijn wij betrokken bij de ‘Amsterdam Economic
Board’, cluster Flowers & Food. Met de Universiteit van Amsterdam (UvA)
werken wij aan het project ‘Green Forensics’. Het Nederlands Forensisch
Instituut (NFI) nam sinds april 2015 naast de UvA en Naktuinbouw ook
deel aan het project ‘Herkomstbepaling van tuinbouwproducten’.
GroenonderwijscentrumVoor het meetingpoint ‘Groenonderwijscentrum’ vormen Naktuinbouw en
vijf bedrijven de klankbordgroep. In het meetingpoint ontmoeten bedrijfsle-
ven, onderwijs en kennisinstellingen elkaar. Samen werken zij aan een betere
aansluiting tussen bedrijfsleven en onderwijs.
Swammerdam Institute of Life Sciences van de Universiteit van Amsterdam(UvA)Wij ontwikkelen tools op basis van forensische technieken om fraude met vermeerdering
van bloemen en planten op te sporen. Denk aan DNA- en isotooponderzoek. De technieken
en kennis stellen wij beschikbaar aan de sector. Dit doen wij samen met het Swammerdam
Institute of Life Sciences van de UvA. In april presenteerden onderzoeker Eva de Rijke van de UvA en
Hedwich Teunissen van Naktuinbouw de ontwikkelingen. In mei 2016 verscheen een groot artikel met een
interview met Hedwich Teunissen over het onderzoek in de Volkskrant.
27
9 en 10 mei: Cui Yehan, nieuwe hoofd van het Chinese kwekersrechtbureau in ChinaHet Ministerie van Economische Zaken, de Raad voor plantenrassen en Plantum waren ook aanwe-
zig. Het aantal aanvragen voor kwekersrecht groeit in China explosief. In september vond in
Beijing een bijeenkomst plaats om te praten over verdere samenwerking in kwekersrecht
in de toekomst.
21 - 25 november: Japanse delegatieIn 2016 breidden Naktuinbouw en de Japanse kwekersrechtorganisatie de samen-
werking verder uit. De komende vijf jaar willen wij samen voor tien gewassen
‘Calibration Manuals’ ontwikkelen. Dit zijn kalibratieboeken om te gebruiken
bij het DUS-onderzoek. De heren Yoshiyuki Ohno en Takayuki Mikuni werk-
ten mee aan een kalibratieboek voor sla en roos. De verwachting is deze in
2017 uit te brengen.
In gesprek met de nieuwe generatieIn januari startte de Amsterdam Green Campus. Dit is een samenwer-
kingsverband tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheden in de regio
(groot) Amsterdam. De Greenports Noord-Holland Noord en Aalsmeer
dragen ook hun steentje hieraan bij. Naktuinbouw werkte mee aan de af-
trap met deelname aan interviews over verwantschapsonderzoek (Variety
Tracer) en de herkomstbepaling van tuinbouwproducten (Origin Tracer).
Samen met de Stichting Samenwerkende Basisscholen Alkemade organise-
ren wij een project voor basisscholen. Doel is om de scholieren van groep 6 en
7 kennis te laten maken met de tuinbouwsector. Op verzoek geven wij diverse
gastcolleges, zoals in 2016 bij Hogeschool Leiden, HAS Den Bosch en Hogeschool
Arnhem en Nijmegen. Ook ontvangen wij graag en regelmatig scholieren en studen-
ten van middelbaar- en hoger agrarisch onderwijs. Wij bieden hen ruime stagemoge-
lijkheden, met name in ons R&D-laboratorium.
Onze samenwerkingenGreenport Aalsmeer
Naktuinbouw ondersteunt het belang van de Greenports in Nederland. Doordat ons hoofdkantoor in Roelofarends-
veen staat, zijn wij betrokken bij Greenport Aalsmeer. Wij dragen bij aan de beleidsvorming en uitvoering hiervan.
26
29
Plant Variety ProtectionOntwikkeling toolbox
In het verlengde van de Plant Variety Protection Course ontwikkelden wij dit jaar de PVP
Toolbox. Het Ministerie van Economische Zaken verstrekt de komende vijf jaar jaarlijks
€ 230.000,- voor de ondersteuning van het PVP Development Programma.
De PVP Toolbox bevat een groot scala aan instrumenten, zoals:
• missies in Nederland voor de bewustwording van groepen besluitvormers
• deelname van plaatselijke deskundigen aan de ‘PVP Course’
• trainingen voor gewasdeskundigen
• hulp bij het opzetten van een kwekersrechtbureau in een land
• advies over organisatorische en administratieve zaken
• op maat gemaakte trainingen in het land zelf
• bewustwordingsprogramma’s voor boeren en handelaren
Pilot voor samenwerking Nederland en India Voor het PVP Development Programma bezochten wij India om te praten
over samenwerking. India is nog geen UPOV-lid. Boeren hebben het recht
om beschermde rassen na te telen en door te verkopen. Toch blijkt voor
bedrijven de kwekersrechtbescherming in India voordelen te hebben en
er zijn dan ook Nederlandse aanmelders. In 2016 startte een pilot waarin
we de mogelijkheden verkenden om elkaars kwekersrechtrapporten in
aardappel, roos en tomaat over te nemen. Voor Nederland zijn dit belang-
rijke gewassen. Er werd gekeken of de gebruikte referentiecollectie aan de
Nederlandse en Indiase voorwaarden voldoet. Wij betrokken hierbij de Duitse
collega’s die al samenwerken met India op gebied van kwekersrecht.
Wetenschappelijke publicatiesE. de Rijke, J.C. Schoorl, C. Cerli, H.B Vonhof, S.J.A. Verdegaal, G. Vivo-Truyols, R.W. Dekter,
D. Bakker, M. Ebskamp, C.G. de Koster (2016). The use of -2H and -18O isotopic analyses
combined with chemometrics as a traceability tool for the geographical origin of bell peppers.
Food Chemistry, 204, 122-C128. http://dx.doi.org/10.1016/j.foodchem.2016.01.134
M. Bruinsma, H.M.S. Koenraadt, E. Stefani. EPPO Diagnostic protocol PM7/127 (2016) Acidovorax citrulli.
EPPO Bulletin 46 -3: 444-462. http://dx.doi.org/10.1111/epp.12330
28
Efficiënt werken staat bij ons hoog in
het vaandel. Wij werken voortdurend
aan de verhoging van onze producti-
viteit, zonder afbreuk te doen aan de
kwaliteit. Onze focus is daarbij altijd
op de klant. Hierbij zorgen wij dat
onze processen naadloos aansluiten
bij de behoeften en verwachtingen
van onze klant.
Nieuwe website
In juli 2016 lanceerden wij onze vernieuwde website. Bij de ontwikkeling van de
website betrokken wij onze relaties bij het proces, met een panel en enquêtes.
Hieruit kwam de wens voort voor een sectorale indeling.
Naast de sectoren bloem, boom en groente zijn wij ook actief in de sectoren
bloembol en landbouw. Hiervoor doen wij kwekersrechtonderzoek. Daarom zijn
deze sectoren ook meegenomen op de website. De zoekmachine is verbeterd en
geeft nu ook resultaten weer in pagina’s en bestanden. Hiermee vindt de bezoeker
zo snel mogelijk de juiste informatie. De website wordt continu verbeterd waar
nodig, om zo goed mogelijk op de behoeften van de klant aan te sluiten.
Nieuw systeem aanvragen import- en exportinspecties
Naktuinbouw werkt al jaren met een computersysteem voor het aanvragen,
plannen en registreren van import- en exportinspecties. In de afgelopen jaren
zijn daar CLIENT Import en CLIENT Export bijgekomen. Om onze dienstverlening
verder te verbeteren, is dit jaar een nieuw planningssysteem geïmplementeerd.
31
E F F I C I E N T E R
30
33
Digitale aangifteVoor het inplannen van het aantal bezoeken en te keuren percelen hebben wij
aangiftes nodig. Hierin geven bedrijven hun percelen, gewassen en omzet op. In
2016 breidden wij de mogelijkheid om aangifte te doen via mijnNaktuinbouw uit.
Digitaal aangifte doen werkt efficiënter voor bedrijven en voor onze administratie.
In 2016 deed 93% van de bedrijven digitaal aangifte.
Efficiëntieverbetering met TOPDeskIn 2016 is intern het programma TOPDesk in gebruik genomen onder de naam
Servicepunt. In dit programma kunnen onze collega’s gemakkelijk meldingen
over facilitaire zaken, ict-vragen of catering-verzoeken invoeren. De vraag of het
verzoek komt vervolgens direct bij de juiste contactpersoon terecht. Door deze
efficiënte behandeling van vragen en meldingen, krijgt de interne klant snel het
juiste antwoord.
Laboratorium Informatie Management Systeem (LIMS)In 2014 startten wij met de implementatie van het nieuwe LIMS. In 2015 en 2016
werkten wij dit verder uit. Met dit systeem wordt de verwerking van monsters
digitaal afgehandeld. LIMS plant de toetsen in en verwerkt de toetsresultaten.
Dit is efficiënter en zorgt voor een betere beheersbaarheid van het toetsproces.
Eind 2016 zijn de eerste toetsen in LIMS live gegaan. In 2017 voegen wij ook andere
toetsen toe.
Schrijven voor de klantWij willen dat onze klanten en relaties ons begrijpen als we iets voor ze schrijven.
Dit helpt de klant. De boodschap is direct duidelijk. Het helpt ons, doordat we
minder vragen krijgen of minder vaak een herinnering hoeven sturen. Daarom
kiezen wij voor een heldere, bondige en transparante manier van schrijven waarbij
de lezert centraal staat. Om deze stijl aan te leren, kregen ruim 70 collega’s een
workshop Klantgericht Schrijven. In 2017 volgen ook alle keurmeesters deze
workshop. Onze eigen getrainde schrijfcoaches helpen collega’s bij het opstellen
van lezersgerichte brieven en e-mails.
32
Naktuinbouw-medewerkers zijn
betrokken, ambitieus en actief. Het Fit
en vitaal-programma werd voortgezet.
In 2016 waren er 286 medewerkers,
inclusief gedetacheerden, tijdelijke-
en uitzendkrachten.
Internationaal actiefDiverse collega’s bij Naktuinbouw zijn actief in werkgroepen van internationale orga-
nisaties als ISTA, ISHI en UPOV. Deze laatste organisatie voorziet in een internationaal
systeem voor het beschermen van plantenrassen. UPOV is een internationale organisa-
tie in Genève met 74 leden, die 93 staten vertegenwoordigen. Bij de verkiezingen van
de bestuursfuncties zijn dit jaar twee Nederlanders gekozen. Uniek: twee Nederlanders
met een positie in het UPOV-bestuur. Marien Valstar (Ministerie van Economische
Zaken) is verkozen tot vicevoorzitter van de Raad. Kees van Ettekoven (Naktuinbouw)
werd voorzitter van het Technisch Comité. Zij bekleden deze functies tot 2019.
In juni 2016 werd onze DUS-specialist Henk de Greef benoemd als voorzitter van de
UPOV-Technical Working Party in Ornamentals and Forest Trees. De aanstelling start
half 2017 en duurt tot medio 2020.
Per 1 november kwam Bert Scholte (foto rechts) bij Naktuinbouw in dienst. Hij is sinds
1 januari Hoofd Rassenonderzoek en lid van het Management Team. Hij volgt Kees
van Ettekoven op, die in de loop van 2017 met pensioen gaat. Bert gaat verder met het
uitbouwen van onze rol in kwekersrecht, zoals de inzet van nieuwe DNA-technieken,
opbouw van databases en verdere internationale stroomlijning hiervan.
ArbeidsvoorwaardenNaktuinbouw heeft een eigen arbeidsvoorwaardenoverleg en arbeidsvoorwaardenpakket.
De tuinbouw-CAO’s vormen het referentiekader voor de primaire arbeidsvoorwaarden.
Onze directie en de arbeidsvoorwaardencommissie van de OR overleggen regelmatig.
Aandacht voor ontwikkelingJezelf ontwikkelen en het uitbreiden van kennis vinden wij belangrijk en het past
bij onze ambitie Deskundiger. We bieden daarom veel mogelijkheden voor het volgen
van interne of externe praktijkopleidingen of persoonsgerelateerde workshops en
opleidingen.
Aandacht voor vitaliteitIn 2016 gingen we verder met het project Fit en vitaal, dat in 2015 startte. In dit project
kunnen collega’s kennismaken met activiteiten, faciliteiten en coaching, die bijdragen
aan een groter bewustzijn van de eigen vitaliteit. Dit kan leiden tot een lager ziekte-
verzuim, beter werkklimaat, hogere productiviteit en duurzame inzetbaarheid.
35
MEDEWERKERS
34
Ir. H.J Lange Voorzitter
ing. W.J.J. Nijssen Vicevoorzitter Bloemisterijgewassen
mr. R.G.J. Broenink Secretaris
ir. R.G. Veenenbos Bestuurslid Bloemisterijgewassen
J.W.J. van Leeuwen Bestuurslid Boomkwekerijgewassen
mr. H. Westerhof Bestuurslid Boomkwekerijgewassen
dr.ir. N.P. Louwaars Bestuurslid Groentegewassen
drs. H.G.J. Gipmans Bestuurslid Groentegewassen
Het Stichtingsbestuur en drie sectorbesturen vormen het bestuur van Naktuinbouw. Tot 31 december 2016 was Henk Lange voorzitter. Per 1 januari 2017 is Agnes van Ardenne door de minister van Economische Zaken benoemd als voorzitter, voor een periode van vijf jaar. De voorzitter is onafhankelijk en niet gebonden aan branche-organisaties uit de tuinbouwsector. De voorzitter zit zowel het stichtingsbestuur als de sectorbesturen voor en ziet erop toe dat de besluiten van het bestuur correct worden uitgevoerd. De secretaris staat het bestuur bij. De Zaaizaad- en plantgoed-wet 2005 vereist toezicht door de minister van Economische Zaken. De afdeling PAV van het Ministerie van Economische Zaken voert deze taak uit.
Sectorbesturen ondersteunen stichtingsbestuurDe sectorbesturen bloemisterij-, boomkwekerij- en groentegewassen ondersteunen het
stichtingsbestuur. Ieder sectorbestuur benoemt elk twee leden voor het stichtingsbe-
stuur. Dit kunnen leden zijn uit het sectorbestuur zelf of van buiten het bestuur.
De bestuursleden uit de sectorbesturen zijn benoemd door brancheorganisaties uit de
tuinbouwsector. Dit zijn organisaties als LTO Nederland, Plantum, Anthos, de Neder-
landse Fruittelers Organisatie (NFO), de Nederlandse gemeenten/openbaar groen (Ver-
eniging Stadswerk), de groenvoorzieners en hoveniers (VHG) en de veilingen (VBN).
De sectorbesturen richten zich op het werkveld van Naktuinbouw. Denk aan keurin-
gen, rassenregistratie- en kwekersrechtonderzoek en de laboratoriumactiviteiten. De
sectorbesturen hebben veel aandacht voor de financiering van werkzaamheden. Deze
worden in een begroting met tariefvoorstellen aan de minister van Economische Zaken
voorgelegd. Ook vormen de besturen het klankbord van de bij wet bij Naktuinbouw
geregistreerde bedrijven. Hierdoor ontstaat een breed draagvlak voor onze activiteiten
en is er een nauwe betrokkenheid van de sectoren.
Adviescommissies klankbord voor managementDe leden van de adviescommissies werken in de productie en handel van teeltmateri-
aal, de veredeling of in laboratoria. Zij werken bij bedrijven in de sectoren of in andere
tuinbouwgerelateerde bedrijven, op onderzoeksinstituten, universiteiten of brancheor-
ganisaties. De leden van onze besturen en adviescommissies vindt u op onze website
www.naktuinbouw.nl/bestuurlijke-organisatie
37
HET BESTUUR
36
Het overzicht van de sectorbesturen is te vinden op de naktuinbouw website
Klachten NaktuinbouwOnderstaand het overzicht klachtbehandeling 2016
zoals de Algemene wet bestuursrecht dat voorschrijft
in hoofdstuk 9. In 2016 ontvingen wij daarnaast nog
5 externe meldingen/signalen. Dit zijn geen formele
klachten. De meldingen zijn geanalyseerd.
Deze analyse leidde tot verbetering van onze werk-
processen. Wij ontvingen ook 19 bezwaarschriften.
Het gaat hier om bezwaren over de gewijzigde tarief-
structuur in de boomkwekerijsector. Deze zijn niet
opgenomen in dit schema.
Klachten teeltmateriaalBij Naktuinbouw kunt u ook klachten indienen over
geleverd teeltmateriaal, of bij meningsverschillen tus-
sen leverancier en afnemer over de kwaliteit van het
materiaal. Een klacht moet aan bepaalde voorwaarden
voldoen voordat deze in behandeling wordt genomen.
Zo moeten afnemer en leverancier eerst met elkaar in
contact gaan om de klacht op te lossen. Pas wanneer
dit niet lukt, kunnen beide partijen zich tot Naktuin-
bouw richten voor een onafhankelijk oordeel.
Hieronder een overzicht van het aantal ingediende
klachten en hoe deze uiteindelijk zijn gekenmerkt.
39
Afdeling Aard van de klacht Oordeel Bevindingen en eventueel vervolg
Keuringen Ervaring van onvoldoende oplossingsgerichtheid Deels gegrond / Onduidelijkheid weggenomen
deels ongegrond Werkwijze intern nagelopen en aangepast
Keuringen Keuringsbezoek onnodig en in rekening gebracht Ongegrond Bezoek en factuur zijn correct
Rassenonderzoek Instandhouding onterecht in rekening gebracht Ongegrond Bijdrage instandhouding is correct in
rekening gebracht
Laboratoria Geleverde dienst komt niet overeen Deels gegrond / Informatievoorziening geëvalueerd
met verwachting klant deels ongegrond Werkwijze aangepast
Laboratoria Klager is het oneens met toetsresultaat Niet ontvankelijk Klager is niet de opdrachtgever
KLACHTEN BEHANDELING
Kwaliteit en openheid. Naktuinbouw vindt
deze woorden belangrijk. Maar soms komt het
voor dat zaken toch niet naar tevredenheid zijn
afgehandeld. Wij hebben hiervoor een klachten-
procedure. Deze staat op onze website:
www.naktuinbouw.nl/klacht-over-naktuinbouw.
38
Afdeling Gegrond Ongegrond Ingetrokken Afgerond zonder conclusie Meldingen Totaal
Groentegewassen 6 5 4 1 5 21
Bloemisterijgewassen 4 – 1 – – 5
Boomkwekerijgewassen 1 3 1 – – 5
41
NAKTUINBOUW IN CIJFERS
40
KeuringenBloemisterij
Boomkwekerij
Groente
Totaal
Bloemisterij
Boomkwekerij
Groente
Totaal
Bloemisterij
Boomkwekerij
Groente
Importinspecties
Verplichte monsters
Aantal geregistreerde bedrijven
Digitale teeltaangifte
Plantenpaspoortinspecties
Vondsten q-organismen
Fytosanitaire inspecties
Fyto bewaking
268269
2.4422.443
320307
3.0303.019
8741.0399.5599.2853.6643.426
14.09713.750
156
43298846
8.5309.000
119190
93 %90 %
600750
1414
Extra waarneming
Gezochte organisme gevonden
2016 2015
Keuringen(vervolg)
42
Vondsten buiten de kwekerijbinnen de bufferzone
Vondsten op de kwekerij binnen de bufferzone
Vondsten buiten de bufferzone
132931817
21
Inspecties op bacterievuur
Asparagus
Alstroemeria
Freesia
Rosa (kasrozen)
Hosta
Laan- & sierbomen (nieuw)
Plantuien
Deelnemende bedrijven Select Plant7722
2426
22
181830–
10898
Deelnemers
Gewassen
Productielocaties
2524
270267
3233
Deelnemende bedrijven Elite Siergewassen
Locaties in 11 landen: België, Colombia, Duitsland, Guatamala, Kenia, Macedonië, Nederland, Polen, Portugal, Spanje, Verenigde Staten
Deelnemers 5452
Deelnemende bedrijven Elite Soft Fruit
2016 2015
4343
ROUTINE LABORATORIA
DIAGNOSTIEK
ZAADONDERZOEK
Virussen 256.160 / 225.160
Bacteriën 21.506 / 10.681
Schimmels 5.768 / 7.165
Nematoden 5290 / 5.187
Overige toetsen 2.265 / 1.075
Zuiverheid 4.549 / 4.098
7.574 / 6.803 Kiemkracht
T
OETSCENTRUM HORST
Biotoetsen 1.411 / 1.590
Virusvrij maken (rassen) 1
68 / 183
Instandhoudingen 1.850 / 1.875 14.385 / 13.955 Leveringen
1.998 1.957
Laboratoria
45
Personeel & O
rganisatieKeuringen
Laboratoria
Rassenonderzoek
Ondersteunend
Totaal
Medewerkers in dienst, stand per 31 december8483787666626365
291286
Instroom personeel44 67 23
51 6413
vakantiewerkers / oproepkrachten
vakantiewerkers / oproepkrachten
Einde contract voor bepaalde tijd (+51)Beëindiging op eigen verzoekPensioneringBeëindiging door Naktuinbouw
Uitstroom personeel 201651 69 18 Vakantiewerkers / oproepkrachten
65
34
Einde contract voor bepaalde tijd (+49)Beëindiging op eigen verzoekPensionering
Uitstroom personeel 201549 64 15 Vakantiewerkers / oproepkrachten
67
2
Ziekteverzuim in %5,42
4,52
4,47
4,110,41 Zwangerschapsverlof
0,95 Zwangerschapsverlof
Verloop binnen vaste bestand100 : 291 x 18 medewerkers = 6,19
100 : 286 x 15 medewerkers = 5,24
6,19 %
5,24 %
4444
232 (204)
486 (482)
111 (2)
676 (684)
581 (628)
82112
8 (2)
251292
813
832
341
406
1.273
1.168
GROENTEGEWASSEN
LANDBOUWGEWASSE
N
SIER
- EN
BOOMKWEKERIJGEWASSEN
Aanvragen kwekersrecht dan wel toelating
Toelating
Nederlands kwekersrecht
Europees kwekersrecht
Rassenonderzoek
2016 2015
Uit t l 2015
PER
SONEELSBEZETTING IN FTE
TOTAAL: 260,4 / 253,5
Keuringen
Rassenonderzoek
Management &ondersteuning
Laboratoria
82,7 / 80,9
69,9 / 66,660,4 / 58,9
47,4 / 47,2
Naktuinbouw is financieel
gezond. Onze solvabiliteit en
liquiditeit zijn ruim voldoende.
In 2016 werd een resultaat
van 1,06 miljoen euro behaald.
Kostenmaker-kostendrager-principeDe voor onze wettelijke taak gehanteerde tarieven zijn volgens de vereisten
van de Zaaizaad- en plantgoedwet 2005 vastgesteld. Deze tarieven zijn
goed- gekeurd door de minister van Economische Zaken. Naktuinbouw
werkt volgens het kostenmaker-kostendrager-principe. Dat betekent dat
alle inkomsten komen uit kostendekkende tarieven voor keuringen, rassen-
onderzoek of laboratoriumwerkzaamheden. Naktuinbouw ontvangt geen
financiële ondersteuning van het Ministerie van Economische Zaken.
In totaal gaat er bij Naktuinbouw 27 miljoen euro per jaar om.
Jaarrekening Op 2 maart 2017 heeft de accountant van Naktuinbouw verklaard, dat de
jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 boek 2 BW is opgesteld.
De jaarrekening geeft een nauwgezet beeld van de grootte en samenstelling
van het vermogen per 31 december 2016 en van het resultaat over 2016.
Ook verklaart de accountant dat is voldaan aan de geldende wet- en regel-
geving, voor zover deze betrekking heeft op de publieke middelen en uitgaven.
Het Bestuur stelde de jaarrekening op 3 maart 2017 vast.
47
FINANCIERING VAN NAKTUINBOUW
46
Exploitatierekening 2016 Baten 2016 2015Keuringen 13.301 12.990Laboratoria 6.160 6.115Rassenonderzoek 7.729 7.039Overige 245 289
27.435 26.433
Lasten 2016 2015Personeelskosten 18.271 17.831Huisvesting en afschrijvingen 3.079 3.069Algemeen en communicatie 2.820 2.179Materiaal en projecten 1.692 1.872Overige lasten 513 572Mutatie algemene reserve 1.060 910 27.435 26.433
Passiva 2016 2015Algemene reserve 12.132 11.072Voorzieningen 1.170 1.204Schulden op lange termijn 5.219 5.444Schulden op korte termijn 7,163 8.148 25.684 25.868
Balans per 31 december 2016 Activa 2016 2015Vaste activa 10.440 10.972Vorderingen op korte termijn 4.777 5.489Liquide middelen 10.467 9.407 25.684 25.868
Bedragen maal € 1.000,–
Kasstroomoverzicht 2016 2015Resultaat volgens de exploitatierekening 1.060 910Afschrijvingen 1.762 1.801Mutaties voorzieningen – 34 40
Kasstroom uit exploitatie 2.788 2.751 Mutaties in het werkkapitaal – 485 2.650Investeringen – 1.243 – 1.083
Afname/toename liquide middelen 1.060 4.318 Geldmiddelen per 1 januari 9.406 5.088 Geldmiddelen per 31 december 10.466 9.406
Keuringen
Laboratoria
Rassenonderzoek
Opleidingen / Diversen
48,5 %49,1 %
22,5 %23,1 %
28,3 %26,7 %
0,9 %1,1 %
Inkomstenverdeling 2016
2016 2015
Brancheorganisaties
Plantum, LTO, NFO, VBN, VSN, Anthos, VHG.De brancheorganisaties vaardigen leden af voor de drie sectorbesturen. Tevens is er intensief contact over lopende zaken.
Economic Board Amsterdam
Deelname aan kerngroep flowers.
Europese Unie
Legt onder meer richtlijnen vast voor regelgeving. Naktuinbouw ondersteunt EZ en NVWA in een aantal Permanente Comité’s.
European Seed Association (ESA)
Hiermee worden nauwe contacten onderhouden over ontwikkelingen binnen de zaaizadensector.
Greenport Aalsmeer
Vertegenwoordiging in bestuur en werkgroepen, deelnemer GO-bedrijven, connectie met het Groen- onderwijscentrum.
EU-keuringsdiensten
Samenwerking op verschil- lende vlakken met de collega-keuringsdiensten en fytosanitaire diensten in EU-lidstaten.
International Seed Federation (ISF):
Naktuinbouw levert voor- zitter van de werkgroep resistentiecodering.Contac-ten worden onderhouden over diverse zaken in de internationale zadensector.
Ministerie vanEconomische Zaken
Wetgever en toezichthouder.Via het ministerie worden internationale projecten ondersteund. Inkomende (handels)missies bezoeken Naktuinbouw olv EZ / NVWA.
NVWA (Nederlandse Voed- sel- en Warenautoriteit)
Verantwoordelijke organisa- tie in NL voor fytosanitaire zaken. Naktuinbouw voert taken uit voor de NVWA op gebied van inspecties en laboratoriumonderzoek.
MPS / ECAS
Vertegenwoordiging in bestuur en college belang- hebbenden/deskundigen.
Plantaardige keurings-diensten in Nederland
Samenwerking op verschil- lende vlakken met de collega-keuringsdienstenBKD, KCB, NAK.
Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) / WUR
Advies en inzetin diverse projecten.
Topsector T&U
Ondersteuning aan Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) en deelname aan klankbord-groep Human Capital Agenda.
Breedwise
Samenwerking op gebied van diverse opleidingen. Regulier en in company.
Wageningen Universiteiten Research Centre (WUR), onderdelen CDI, PRI, PPO
Samenwerking op het gebied van internationale opleidingen.
Hogescholen
Samenwerking op gebied van laboratoriumonderwijs met Hogeschool Leiden.Met Agrarische Hogescholen samenwerking onder meer op het gebied van: stages, excursies en gastcolleges.
Groen onderwijs (mbo)
Ondersteuning bij ontwik-keling van lesmateriaal(CIV) en verzorgen van opleidingen / workshops / excursies / gastdocentschap.
Rassenonderzoek
Wageningen Universiteiten Research Centre (WUR), onderdelen CDI, PRI, PPO
Samenwerking in projecten en trainingen.
Opleidingen
EPPO(European Plant Protection Organisation)
Voor ontwikkeling van protocollen en certificerings-schema’s op Europees niveau. Deelname in panels fruit- en siergewassen.
ESCAA(European Seed Certifica- tion Agencies Association)
Samen met NAK wordt NL-vertegenwoordiging gevormd. Naktuinbouw is aangesloten bij de ESCAA.
OECD / Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)
Naktuinbouw is aangewezen autoriteit en deelnemerin OECD-schema’s voorbosbouw- en groentezaden..
Good Seed and Plant Practices (GSPP)
Naktuinbouw voert samen met het Franse SOC hiervoor wereldwijde audits uit. .
Keuringen
AlgemeenRaad voor plantenrassen
Directe opdrachtgever voor Nederlands toelatings- en kwekersrechtonderzoek.
Community Plant Variety Office (CPVO)
Opdrachtgever voor Euro- pees kwekersrechtonderzoek, rol in Expert Groepen land- bouw, sierteelt, fruit & groen- ten. Hfd Rassenonderzoek is plv lid van het Bestuur.
Eucarpia
De nieuwste ontwikkelingen op het gebied van planten- veredeling worden hierin gevolgd.
European Nurserystock Association (ENA)
Naktuinbouw-medewerkeris secretaris ENA plant-namen, werkgroep houtige gewassen.
Fleuroselect
Europese organisatie voor bloemzaadveredelaars en –handelaren met proef- velden, waarbij Keuringenen Rassenonderzoek contacten onderhouden.
Floricode
Organisatie voor registratie en codering van sierteelt- producten.Vanuit Rassenonderzoek worden hier contacten onderhouden.
HORTAX
Naktuinbouw is lid van de Cultivated Plant Taxonomy Group.
International Union for Botanical Science (IUBS)
Hier binnen wordt de ICNCP (International Code of Nomenclature for Cultivated Plants) samengesteld.
ICNCP
Rassenonderzoek levert de secretaris voor de IUBS Commission for the Nomen- clature of Cultivated Plants.Vanuit Rassenonderzoek contacten met IUBS.
International Union for the Protection of new Varieties of Plants (UPOV)
Naktuinbouw levert voorz. Working Group Ornamentals (TWO); voorz. Working Group BMT and DNA-Profiling in Particular en voorzitter TC.
International Communityof Breeders of Asexually Reproduced Ornamental & Fruit Varieties (CIOPORA)
Overleg over onder meer kwekersrecht, inbreuk en rasafstanden.
Internationale Stauden Union (ISU)
Rassenonderzoek levert de secretaris voor de ISU Plant Names Working Group of Perennials.
International Bremia Evaluation Board (IBEB)
Coördinerende rol van Naktuinbouw bij hetop naam brengen van (nieuwe) Bremia-fysio’s bij sla.
International Peronospora Working Group (IPWG)
Coördinerende rol van Naktuinbouw bij hetop naam brengen van (nieuwe) wolf-fysio’s bij spinazie.
Koninklijke Verenigingvoor Boskoopse Culturen (KVBC)
Lid keuringscommissie.
Kwekersrecht
Collega-instituten op het gebied van kwekersrecht en toelating in de EU zijn o.m.: GEVES, Bundessortenamt, NIAB, SASA, UKZUZ, UKSUP, COBORU.
NDV (Nederlandse Dendro- logische Vereniging)
Redactielid Dendroflora, samensteller cursussenen docent.
Plantscope
Samenwerking met Floricode op gebied fotografie en naamgeving.Gezamenlijke zoekportaal Searchplant opgezet.
Centrum Genetische Bronnen Nederland (CGN)
Samenwerking op het gebied van rassenlijst bosbouwgewassen. Meewerken in gewas-specifieke werkgroepen.
Stichting Beurshal
Taxonomisch advies.
Louis Bolk Instituut
Samenwerking in diverse projecten van Rassen-onderzoek en database biologisch teeltmateriaal.
International Seed Health Initiative (ISHI)
Deelname in werk- en gewasgroepen vanuit Laboratoria, gericht op protocolontwikkeling.
International Seed Testing Association (ISTA)
Deelname in commissiesSeed Health, Nomenclature e.a.
Universiteit van Amsterdam Swammerdam instituut
Projecten Green Forensics& Green Genetics.
Hogeschool Leiden / Bio Science park
Samenwerking op gebied van laboratoriumonderwijs, (praktijk)onderzoek en stages.
Laboratoria
49
deeconond
MP
Verbesheb
Wageningen Universiteiten Research Centre (WUR),onderdelen CDI, PRI, PPO
Samenwerking in projecten
Nevenstaand de organisaties en institutenwaarmee wij samenwerken. In een aantalgevallen is er naast intensief contact ookeen afgevaardigde van Naktuinbouw actief in genoemde organisatie. Dit in de vorm commissielid of voorzitter.
Economic BoardAmsterdam
Deelname aan kerngroepflowers.
Europese Unie
Legt onder meer richtlijnenvast voor regelgeving.Naktkk uinbouw ondersteuntEZ en NVWAWW in een aantalPermanente Comité’s.
European Seed(ESA)
Hiermee wordencontacten onderover ontwikkelinde zaaizadensec
eenport Aalsmeer
rtegenwoordiging instuur en werkgroepen,
InternationalSeed Federation (ISF):
Naktkk uinbouw levert voor-
Ministerie vanEconomische Zaken
Wetgever en toezichthouder.
NVWAWW (Nederlasel- en Warena
Verantwoordelij
g
Gre
Verbes
Nevenstaand de organnisaties en institutenwaarmee wiji samenwwerken. IIn een aantalgevallen is er naast inntensief ccontact ookeen afgff evaardigde vann Naktuiinbouw
NETWERK
48
Opleidinge
Keuringe
Laboratori
48
Algemeen:Team [email protected]
Laboratoria:Marcel [email protected]
Keuringen:Ron [email protected]
Opleidingen:Alfred Klaver [email protected]
Rassenonderzoek:Bert [email protected]
50
Sotaweg 22
2371 GD Roelofarendsveen
Postbus 40
2370 AA Roelofarendsveen
Nederland
Tel +31 (0)71 332 62 62
www.naktuinbouw.nl
Redactie:
team Communicatie & Opleidingen
Ontwerp:
maart 2017
Volg ons ook op:
Top Related