NAKTUINBOUWJAARVERSLAG

20

16

Wendbaarder Deskundiger Efficiënter

Inhoud

2 Dit is Naktuinbouw

4 Voorwoord

6 Onze opdrachtgever

8 Dit is wat wij doen

15 Voor goede markttoegang

18 Wendbaarder

22 Deskundiger

30 Efficiënter

34 Onze medewerkers

36 Het bestuur

38 Klachtenbehandeling

40 Naktuinbouw in cijfers

46 Financiering

48 Ons netwerk

50 Colofon

53

IN

HO

UD

Onze kennis delen we actief met onze partners en bedrijven in de tuinbouw-

sector. Markttoegang is daarbij onze drijfveer. Alle tuinbouwondernemers

– waar ook in de wereld – hebben toegang tot goed, gezond en betrouwbaar

teeltmateriaal van geschikte rassen. Daar staan we voor!

Stichting Nederlandse Algemene

Kwaliteitsdienst Tuinbouw, ofwel

Naktuinbouw, is een Zelfstandig

Bestuurs Orgaan. Onze ambities

zijn om nog Wendbaarder, Des-

kundiger en Efficienter te worden.

Deze ambities definieerden wij op

basis van onze missie, visie en

onze hoofddrijfveer: Markttoegang.

Wij zijn een kenniscentrum in de

tuinbouwsector op het gebied van

teeltmateriaal. Onze medewerkers

hebben veel – vaak specialistische –

kennis in huis. Wij vinden het

belangrijk deze kennis hoog te

houden en te delen met de sector. Wij doen ons werk zo efficiënt mogelijk en

doen er alles aan ons hierin steeds te verbeteren. Duurzaam werken speelt

hierin een belangrijke rol. De tuinbouwsector is nationaal én internationaal

continu in beweging. Dat maakt de werkomgeving interessant en uitdagend.

Het vraagt flexibiliteit van onze medewerkers en voor de bedrijven, de over-

heid en voor ons als organisatie moeten we wendbaar zijn.

In dit jaarverslag blikken wij terug op 2016Wij laten zien wie wij zijn, hoe we onze ambities nastreven en wat onze rol

is in de wereld van de tuinbouw:

32

DIT IS NAKTUINBOUW

Naktuinbouw is de kwaliteitsdienst voor de

tuinbouwsector. Wij bewaken en bevorderen de

kwaliteit van het teeltmateriaal. Dit doen wij

onafhankelijk, deskundig en transparant. Daar-

bij gebruiken we onze expertise, methoden en

‘state of the art’ technologieën.

Wendbaarder Deskundiger Efficiënter

VoorwoordHenk Lange, voorzitter Naktuinbouw

De wereld verandert snel. Om hier op vooruit te lopen,

maakten het bestuur en management in 2016 een schets

van de wereld van Naktuinbouw in 2025. Deze blik op

de toekomst is ook gebruikt in de fusieverkenning met

de Bloembollenkeuringsdienst. De verkenning leverde

veel nieuwe inzichten op voor beide organisaties. En

uiteindelijk de conclusie dat nu samengaan onvoldoen-

de meerwaarde oplevert. Beide organisaties richten

zich de komende jaren op de eigen ontwikkeling.

Wel zijn er onderwerpen die we gezamenlijk gaan

oppakken.

Opvallende punten uit toekomstverkenningBedrijven worden groter en opereren in een toenemen-

de internationale concurrentie. De fytosanitaire grenzen

worden nog belangrijker. Het zorgen voor markttoegang

op internationale markten is voor bedrijfsleven/eco-

nomieën van levensbelang. Het Nederlandse bedrijfs-

leven in teeltmateriaal behoudt een sterke positie.

Zij zijn leidend in innovatie, sortiment, prijs, klanten-

bediening en met name logistiek. Maar de markt-

omstandigheden zijn wel veranderd. Wereldwijd

willen consumenten precies weten waar producten

vandaan komen en hoe ze tot stand zijn gekomen.

De technologische ontwikkelingen gaan in een

versneld tempo door, net zoals de schaalvergroting

van bedrijven. Productie en handel in alle sectoren,

ook van hoogwaardig teeltmateriaal, is topsport. Er

is een doorlopende introductie van nieuwe rassen.

Plantenveredeling vindt plaats met nieuwe DNA-

technologie. Productie met vergaande mechanisatie,

robotisering en arbeidsbesparing. Nieuwe veredelings-

en analysetechnieken worden grootschalig ingezet en

zijn specifieker en goedkoper. Ambachtelijk vakman-

schap wordt echter steeds schaarser. In alle sectoren

vindt een verschuiving plaats naar ander type werk

met een andere opleidingen. Functies die we nu nog

niet kennen, zullen er over 10 jaar zijn, en omgekeerd

verdwijnen er functies.

Er is een nieuw tijdperk op komst. Als voorzitter ben

ik blij dat ik mijn steentje heb kunnen bijdragen aan

de ontwikkeling van de teeltmateriaalsector en de

toekomst van Naktuinbouw. En dat ik nu het stokje

na 15 jaar voorzitterschap kan overdragen aan mijn

opvolgster Agnes van Ardenne.

Mooie resultatenNaktuinbouw heeft het jaar met mooie resultaten

afgerond. Namens het bestuur spreek ik mijn dank uit

aan de medewerkers voor hun voortreffelijke inzet en

geleverde inspanningen. Ik kan dan ook verklaren dat

Naktuinbouw in control is. In control, zoals bedoeld in

het Gemeenschappelijk normenkader voor financieel

beheer en intern toezicht. Het Ministerie van Econo-

mische Zaken deelt deze visie.

5

In december 2016 is

Agnes van Ardenne

aangetrokken als

nieuwe voorzitter van

Naktuinbouw. Zij

volgt per 1 januari

2017 Henk Lange op.

4

NIEUW TIJDPERK OP KOMST

7

beeld

Voorwoord

Anita Conijn, MT-lid Directie PlantaardigeAgroketens en Voedsel-kwaliteit Ministerie vanEconomische Zaken

Het afgelopen jaar is de samenwerking tussen het

Ministerie van Economische Zaken en Naktuinbouw

onverminderd goed geweest. Dat geldt ook voor de

zesmaandelijkse toezichtgesprekken. Deze verlopen

constructief en we houden elkaar scherp. We spraken

onder andere over de evaluaties van Naktuinbouw en

de andere plantaardige keuringsdiensten. Daarnaast

is de herziening van de meerjarenovereenkomst

Plantkeur aangekondigd. Ook daar is inmiddels een

start mee gemaakt.

De goede samenwerking blijkt bijvoorbeeld uit EU-

onderhandelingen. Hier maken we dankbaar gebruik

van de technische know how van Naktuinbouw-

collega’s. Ook de nationale implementatie van de drie

uitvoeringsrichtlijnen van de gewijzigde EU-Richtlijn

Fruitgewassen is in goede samenwerking uitgewerkt

en tijdig afgerond. Door deze uitvoeringsrichtlijnen

zijn de certificeringsnormen van fruitgewassen

binnen de EU nu in grote mate geharmoniseerd.

Een ander voorbeeld is de actuele discussie over de

invoering van de EU-Plantgezondheidsverordening en

Controleverordening. We streven naar goed uitvoer-

bare regelingen. Dit doen we vanuit beleid, maar ook

vanuit de uitvoering door de NVWA en onder andere

Naktuinbouw. We houden hierbij rekening met de

Nederlandse belangen. Ook bij het project Fytosani-

taire preventie, en specifiek het overleg over Xylella,

stellen we de inbreng vanuit Naktuinbouw zeer op prijs.

In 2016 startten we de gesprekken over de herziening

van de overeenkomst uit 2007 tussen Naktuinbouw, de

Raad voor plantenrassen en het toenmalige Ministerie

van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Deze

driepartijenovereenkomst ziet onder andere toe op

de werkzaamheden die Naktuinbouw verricht voor

de Raad voor plantenrassen. In 2017 hopen we deze

herziening af te ronden en een nieuwe overeenkomst

te sluiten. We willen deze overeenkomst zo vormgeven,

dat de organisatie, financiering en uitvoering van ras-

senonderzoek nog beter voorbereid is op de toekomst.

Tot slot wil ik Henk Lange hartelijk bedanken voor

zijn inzet als voorzitter van het bestuur. En Agnes

van Ardenne verwelkomen in haar nieuwe rol.

Vanuit het Ministerie van Economische Zaken kijken

we uit naar een voortzetting van onze samenwerking

met Naktuinbouw in 2017.

ONZE OPDRACHTGEVER

6

Wij zijn een Zelfstandig Bestuursorgaan

Wij voeren onze taak uit in opdracht van het Ministerie van Economische

Zaken. Wij opereren onpartijdig en onafhankelijk. Wij staan onder toezicht

van de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit). Onze afdelingen

Keuringen, Laboratoria en Rassenonderzoek voeren de hoofdactiviteiten uit.

Volgens de Europese richtlijnen

Naktuinbouw hanteert de voorschriften van de Europese richtlijnen voor

teeltmateriaal van bloemisterij-, boomkwekerij- en groentegewassen. Deze

richtlijnen zijn in de Nederlandse wetgeving verankerd via de Zaaizaad-

en plantgoedwet. Onze fytosanitaire werkzaamheden zijn gebaseerd op de

EU-fytosanitaire richtijn. Deze is in Nederland vertaald in de Plantenziektenwet.

Wij zijn gecertificeerd en geaccrediteerd

Wij voeren onze taken op een hoog kwaliteitsniveau uit. De activiteiten vol-

doen aan verschillende (accreditatie)normen. Onafhankelijke, externe organi-

saties beoordelen deze taken. Wij zijn NEN-EN-ISO 9001:2008 gecertificeerd.

Wij hebben de volgende accreditaties• NEN-EN-ISO/IEC 17020:2012 (I131*, voor fytosanitaire importinspecties)

• NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005 (L549*, voor laboratoriumverrichtingen)

• CPVO entrustment (team DUS voor kwekersrecht)

• ISTA (NL02, voor monstername en zaadanalyse)

* Omschrijvingen van de scope zijn te vinden op de website van de Raad voor Accreditatie: www.rva.nl

9

beeld DIT IS WAT WIJ DOEN

Wij bewaken de kwaliteit van producten,

processen en ketens in de tuinbouw.

Dat doen wij binnen én buiten Neder-

land. In dit hoofdstuk leest u wat onze

kerntaken zijn.

1. KeuringenBedrijven die teeltmateriaal in bloemisterij-, boomkwekerij- of groente-gewassen vermeerderen of verhandelen zijn wettelijk verplicht zich te registreren bij Naktuinbouw. In december 2016 waren er 3.030 bedrijven bij Naktuinbouw geregistreerd.

KwaliteitskeuringenOnze keurmeesters controleren

periodiek bij de bedrijven het

teeltmateriaal op identiteit,

kwaliteit en gezondheid. Als het

materiaal voldoet aan de eisen,

mag het worden verhandeld met

door Naktuinbouw goedgekeurde

documenten.

Daarnaast voeren wij kwaliteit-

audits uit. Keurmeesters kijken

dan naar de administratie,

bedrijfshygiëne, bedrijfseigen

kwaliteitscontroles en product-

traceerbaarheid.

Fytosanitaire inspecties In opdracht en onder toezicht van de NVWA voeren

wij plantenpaspoortkeuringen, fytosanitaire import-

inspecties en fytobewaking (surveys) uit:

• PlantenpaspoortMet een plantenpaspoort mag een bedrijf een zending

stekken, zaden, jonge planten of bomen binnen de

• Fytosanitaire importinspectiesIn opdracht van de NVWA inspecteren wij materiaal

dat via Nederland de Europese Unie binnenkomt. In

2016 waren dit 9.559 inspecties.

• FytobewakingIn opdracht van de NVWA voeren wij surveys uit. Hier-

bij kijken wij of door de NVWA benoemde organismen

in Nederland voorkomen. Dit heet fytobewaking.

In 2016 voerden wij voor de NVWA ook fytobewaking

uit bij bedrijven waar wij importinspecties uitvoeren.

Specifieke inspectiesVoor de Raad voor de Boomkwekerij voerden wij

inspectiewerkzaamheden uit in de twaalf buffer-

zones voor bacterievuur in Nederland. Hierbij zijn

132 vondsten gedaan buiten de kwekerij.

Achttien keer is er bacterievuur gevonden op een

kwekerij in de bufferzones en twee keer op een

kwekerij buiten de zones.

Inzameling van boomzadenBoomzaden voor de handel met een bosbouw-doel

moeten voldoen aan de eisen van Richtlijn Bosbouw-

kundig Teeltmateriaal (1999/105/EG). Inzamelaars

mogen boomzaden met een Nederlandse herkomst,

bedoeld voor bosbouw, alleen verzamelen van locaties

(opstanden) die geregistreerd staan in de Rassenlijst

Bomen (www.rassenlijstbomen.nl).

Alle inzamelingen worden aangemeld bij Naktuin-

bouw. Ook die voor niet-bosbouwkundige doeleinden.

Naktuinbouw stelt de inzamelperiodes vast. Dit doen

wij samen met de handelsgroep Boom- en Heester-

zaden van Anthos en de LTO-Cultuurgroep voor Bos-

en Haagplantsoen. Dit jaar startte de inzameling van

de oogst van Quercus rubra in week 40. En die voor de

overige boomzaden in week 41.

Onze inspecteurs houden toezicht op het inzamelen

van boomzaden.

1110

VIER KERNTAKEN

lidstaten van de Europese Unie verhandelen. Het

plantenpaspoort geeft aan dat de zending vrij is van

quarantaine-organismen. De minister van Economi-

sche Zaken wees Naktuinbouw aan om voor de ge-

wassen die wij keuren ook de inspecties en de afgifte

van plantenpaspoorten uit te voeren. In 2016 waren

dit 14.097 inspecties.

3. ToetsenToetsen geven inzicht in de kwaliteit en gezondheid van zaden en plant-materiaal. Wij onderzoeken dit materiaal op schadelijke bacteriën, virussen,schimmels of andere organismen die het met zich meedraagt. We gebruikenDNA-technieken om de identiteit en herkomst van plantenrassen vast te stellen. Onze laboratoria doen dit in opdracht van de afdeling Keuringen, Rassenonderzoek of van bedrijven.

13

2. RassenonderzoekVoor het Europese Community Plant Variety Office - het CPVO - en de Nederlandse Raad voor plantenrassen onderzoeken wij sier-, groente-, enlandbouwgewassen voor het verkrijgen van kwekersrecht en toelating tot het handelsverkeer. Dit onderzoek voeren wij uit volgens de DUS-criteria: onderscheidbaarheid (D), homogeniteit (U) en stabiliteit (S).

12

In opdracht van de afdeling Keuringen verzorgt afde-

ling Rassenonderzoek de beoordeling van identiteit

van monsters, nacontrole en instandhouding. In 2016

kreeg Rassenonderzoek 2.427 aanvragen voor toelating-

en kwekersrechtonderzoek. Zie ook pagina 44.

Als enige organisatie in Nederland mag Naktuinbouw

rassen van sier-, groente-, en landbouwgewassen be-

oordelen op onderscheidbaarheid, homogeniteit en

bestendigheid voor toelating tot het handelsverkeer

en/of voor het verkrijgen van kwekersrecht.

Naktuinbouw voert namens de Raad voor plantenras-

sen ook alle administratie rond toelating en kwekers-

recht uit. Ook houden wij via het Nederlands Ras-

senregister een overzicht bij van alle rassen die zijn

toegelaten en/of waarvoor kwekersrecht is verleend.

Voor landbouwgewassen bewaakt Rassenonderzoek

naast het DUS-onderzoek ook de uitvoering van het

cultuur- en gebruikswaardeonderzoek.

De adviescommissie met vertegenwoordigers uit

de sectoren sier-, groente- en landbouwgewassen

adviseert de afdeling Rassenonderzoek.

Ons team Research & Development (R&D) ontwikkelt

nieuwe toetsen voor onze routinelaboratoria en

valideert bestaande toetsmethoden. Zo bouwen we

een brug tussen wetenschap en praktijk.

De internationale tuinbouw krijgt regelmatig met

nieuwe plantenziekten te maken. De onderzoekers

van team Diagnostiek doen onderzoek naar ziek

materiaal. Dit doen zij in teeltmateriaal van bomen,

groente en bloemen.

Zij stellen snel een diagnose van plantenziekten en

werken nauw samen met team R&D en specialisten

uit binnen- en buitenland.

De onderzoekers van ons toetscentrum in Horst

creëren virusvrij uitgangsmateriaal van fruitgewassen

en houtige sierbomen. Toetsing bevestigt de gezond-

heidsstatus. Hoogwaardig uitgangsmateriaal houden

wij doorlopend in stand en is beschikbaar voor de

opdrachtgevers. Zie voor specificaties pagina 43.

Naktuinbouw biedt kwaliteit-plus-systemen aan voor teeltmateriaal van topkwaliteit. Deze systemen zijn ontwikkeld op verzoek van én in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. Met deze systemen wordt ondermeer voldaan aan eisen van landen buiten Europa. De meeste zijn internationaal erkend. Zo creëren we voor de deelnemende bedrijven een betere markttoegang. Plantmateriaal dat aan de gestelde eisen voldoet, magworden verhandeld met een Naktuinbouw-kwaliteitsmerk en/of certificaat. Er zijn diverse systemen:

1. Naktuinbouw Select PlantNaktuinbouw Select Plant is ontwikkeld voor verschillende gewassen:

Naktuinbouw Select Plant is voor partijen teeltmateriaal van extra kwali-

teit. Naktuinbouw voert extra keuringen, monstername en toetsingen uit

voor ziektevrijheid. In 2016 waren er 185 deelnemers met gewassen

Asparagus (7), Alstroemeria (2), Freesia (26), Hosta (18), Plantui (108) en

Rosa (kasrozen) (2).

Naktuinbouw Select Plant Laan & Sierbomen waarborgt de zekerheid van

identiteit en herkomst in laan- en sierbomen. Er waren 30 deelnemers.

Naktuinbouw Select Plant Bosplantsoen is in september 2016 gestart

met een pilot. Dit is een ketencertificeringssysteem voor de gehele keten

van teeltmateriaal bos- en haagplantsoen uit de NL-Rassenlijst.

2. Naktuinbouw EliteNaktuinbouw Elite is voor getoetst teeltmateriaal dat in een piramide-

systeem is vermeerderd.

Naktuinbouw Elite Siergewassen richt zich op de internationale produc-

tie van ziektevrij teeltmateriaal in 267 gewassen. In 2016 waren er 25

deelnemers. Onze keurmeesters controleerden 32 productielocaties in

11 landen: België, Colombia, Duitsland, Kenia, Guatemala, Macedonië,

Nederland, Polen, Portugal, Spanje, en de Verenigde Staten.

Naktuinbouw Elite Soft Fruit is een kwaliteit-plus-systeem voor teelt-

materiaal van aardbei, framboos, braam en blauwe bes. In 2016 waren er 54

deelnemers. Zij voldeden ook aan de eisen uit het hygiëneprotocol Fragaria.

15

4. Kennis delenAls expertisecentrum delen wij onze kennis met onze achterban in detuinbouwsector. Praktijkkennis die nergens anders wordt aangeboden enwaar de sector behoefte aan heeft.

14

Naktuinbouw biedt een breed pakket opleidingen en workshops aan. Experts

van Naktuinbouw fungeren als docent. Onze praktijkkennis vormt ook een

goede aanvulling op het reguliere groen onderwijs. Ook team R&D deelt kennis

via wetenschappelijke publicaties en bijeenkomsten.

In 2016 organiseerden wij 17 reguliere opleidingen en workshops bij Naktuin-

bouw (19 in 2015). Daarnaast gaven onze docenten 33 in company’s: workshops

en opleidingen op het bedrijf (23 in 2015). Het aantal cursisten bedroeg 570

(618 in 2015). Bekijk voor een overzicht van al onze opleidingen en workshops

onze website: http://www.naktuinbouw.nl/opleidingen

MARKTTOEGANG

17

3. Certificering fruitgewassenDe Naktuinbouw-certificering fruitgewassen is een

vrijwillige certificering van vruchtbomen en -onder-

stammen. Waarmerkstrookjes geven de certificering

van deze gewassen aan. In 2016 zijn circa 4,6 miljoen

strookjes afgegeven.

4. Laboratoria-systemenNaktuinbouw heeft speciale systemen voor erkenning

van zaadbedrijven en bedrijfslaboratoria:

Naktuinbouw Authorized Laboratories (NAL)Dit is een systeem voor autorisatie van bedrijfslabo-

ratoria voor zaadkwaliteitsonderzoek. De laboratoria

van de zaadbedrijven voeren toetsen uit aan zaden en

(delen van) planten. In 2016 waren er 18 deelnemers.

Authorized Service Laboratories Naktuinbouw(ASLN) ASLN is er voor bedrijven en voor servicelaboratoria.

Bedrijven kunnen de gezondheid van hun teeltmate-

riaal borgen. Service laboratoria kunnen toetsen uit-

voeren aan zaad, planten en/of grond. Naktuinbouw

Keuringen, NAL, GSPP en de kwaliteit-plus-systemen

Elite en Select Plant accepteren de uitkomsten van

toetsen van ASLN-gecertificeerde bedrijven. In 2016

waren er 9 deelnemers.

Good Seed and Plant Practices (GSPP) GSPP is een zelfstandig internationaal hygiëne-

systeem. Naktuinbouw voert de wereldwijde audits

hiervoor samen met de Franse SOC (Service Officiel

de Contrôle et de Certification) uit in opdracht van de

stichting GSPP. Het helpt besmetting van tomatenzaad

en tomatenplanten met de bacterieziekte Clavibacter

michiganensis subsp. michiganensis (Cmm) te voorkomen.

GSPP had 29 deelnemers in 2016.

Samen met AustraliëNaktuinbouw herzag en verbeterde samen met het

Department of Agriculture and Water Resources van

Australië een importovereenkomst. Dit is een monito-

ringprogramma waarmee zaadpartijen van deelne-

mers direct Australië binnen kunnen. Het materiaal

hoeft dan niet eerst op zuiverheid te worden bemon-

sterd en onderzocht. Dit programma vormt nu een

onderdeel van de NAL-voorwaarden. Zie de website

van Naktuinbouw voor de NAL-voorwaarden.

NAFIIn 2016 ontwikkelde Naktuinbouw samen met

het groentezaadbedrijfsleven NAFI: Naktuinbouw

Authorized Field Inspection. NAFI richt zich op

monitoring van de zaadproductie. Dit draagt bij aan

betrouwbare informatie over de kwaliteit van de zaad-

productie. NAFI stelt eisen aan zowel de inspecteur als

aan de inspectie. Bedrijven kunnen zelf bepalen voor

welke scope ze kiezen: rasechtheid, raszuiverheid,

zuiverheid en/of gezondheid. In december 2016 stelde

het Naktuinbouw-bestuur de voorschriften vast.

16

Fusieverkenning met de BKDSoms sta je samen sterker dan alleen. Met dat uitgangspunt is in 2016 een fusie verkend tussen Naktuinbouw en

de Bloembollenkeuringsdienst (BKD). Samen met medewerkers van beide organisaties en adviesbureau Berenschot

deden wij een verkenning. Helemaal samengaan blijkt niet verstandig. De resultaten uit de verkenning bieden wel

goede mogelijkheden voor verdere samenwerking, zoals bij R&D- en ict-projecten. Dit wordt in 2017 vormgegeven.

Wijzigingen in regelgevingVoor de internationale handel is het van groot belang om bin-

nen de Europese Unie open grenzen te houden en met derde

landen in gesprek te blijven. Wij werken hieraan mee met onze

partners in de overheid, de NVWA, collega-keuringsdiensten en

het bedrijfsleven. In 2016 wijzigde onderstaande regelgeving:

EU-regelgevingPer januari 2017 geldt de EU-Richtlijn Fruitgewassen. Betrokken

bedrijven brachten hun ideeën bij hun adviescommissie in.

Het sectorbestuur Boomkwekerijgewassen deed samen met

het Stichtingsbestuur een voorstel aan het ministerie. Doel

van de richtlijn is uniforme regels voor het certificeren van

fruitgewassen.

Betekenis EU-PlantgezondheidsverordeningDe fytosanitaire richtlijn zoals die in Nederland is geïmplementeerd via de Plantenziektenwet gaat veranderen.

Dit wordt een Plantgezondheidsverordening. Een verordening kent geen omzetting in nationale wet- en regel-

geving. Dit is dus straks voor de hele Europese Unie gelijk. De verordening is gepubliceerd in december 2016 en

is vanaf december 2019 volledig van kracht.

Opslag van collecties in databasesIn Nederland en Taiwan vindt veel kwekersrechtonderzoek aan Phalaenopsis plaats. Bij het beheer van (levende)

referentiecollecties voor DUS-onderzoek nemen DNA-databases een steeds belangrijker plaats in. Wij verwachten

dat deze ontwikkeling in de komende jaren verder versterkt en verbreed wordt. Daarom startten wij in 2016 met

de opzet van een internationale DNA-database. Het heen en weer sturen van referentiemateriaal tussen Nederland

en Taiwan kan zo worden voorkomen. De DNA-database speelt straks een ondersteunende rol in een breed en

zorgvuldig onderbouwd DUS-onderzoek in deze orchideeënsoort.

19

WENDBAARDER

18

De wereld verandert snel. Daar willen we continu

op inspelen. Het is belangrijk de signalen op te halen

en over te gaan tot actie of besluit als dat nodig is.

Dat vraagt flexibiliteit van onze medewerkers en het

steeds verbeteren van onze processen. Onze focus

blijft altijd gericht op de klant.

Nieuwsbrieven en vakbladen brachten de paspoort-

plicht onder de aandacht van bedrijven. Wij vroegen

bij veiling Royal FloraHolland overzichten op van aan-

voerders van paspoortplichtige gewassen. Zo konden

wij bedrijven die nog niet geregistreerd waren actief

benaderen. Er zijn daardoor zo’n 140 bedrijven nieuw

geregistreerd bij Naktuinbouw.

Vanaf 31 maart 2016 voeren NVWA en Naktuinbouw

ook controles uit op het correct toepassen van de

plantenpaspoortplicht. Naktuinbouw voert in overleg

met VBN en veiling Royal FloraHolland ook steek-

proefsgewijze controles uit bij aanvoerders op de

veilingen.In 2016 zijn er in Nederland geen vondsten

geweest van Xylella fastidiosa (Xf).

Ook Naktuinbouw vindt het heel belangrijk de sector

te informeren over de gevaren van Xylella. Dit deden

wij met onze eigen communicatiemiddelen. Samen

met LTO vakgroep Bomen & Vaste Planten en LTO

Glaskracht Nederland ontwikkelden wij in augustus

2016 de informatiefolder ‘Houd Nederland Xylella-vrij’.

Hierin werd beschikbare kennis rond het quarantaine-

organisme gebundeld.

Ook zetten wij samen met LTO en Tuinbranche Neder-

land de workshop ‘Beheers Xylella met bedrijfshygiëne’

op. De workshop maakt deelnemers bewust van de

risico's die de bacterie Xylella met zich meebrengt.

In de workshop komen noodzakelijke kennis en vaar-

digheden aan bod. Deelnemers krijgen inzichten om

goede bedrijfshygiënemaatregelen te nemen: van

desinfectie tot het slimmer inrichten van processen.

Inzet van dronesKan een drone een keurmeester ondersteunen bij

het keuren? En levert dit tijdwinst op? Drie studenten

onderzochten in 2016 of drones een keurmeester

kunnen helpen bij het opsporen van ziekten en plagen

in gewassen. Ons team R&D en de afdeling Keuringen

stelden samen met de studenten een projectplan op.

Ook vragen over bijvoorbeeld de eisen aan een brevet,

waar en hoe hoog mag je vliegen, de vertrouwelijkheid

van beeldmateriaal en het analyseren van beeldmate-

riaal namen zij hierin op. Begin 2017 presenteren de

studenten hun bevindingen.

21

Werkgroep DNA in DUS-onderzoekDe CPVO-werkgroep DNA-gebruik in het DUS-onder-

zoek (IMODDUS) organiseerde een eerste bijeenkomst.

Vertegenwoordigers van onderzoekstations met

moleculaire achtergrond en/of DUS-kennis, het be-

drijfsleven en vertegenwoordigers van universiteiten

waren aanwezig. Onze onderzoekers presenteerden

de opname van rassen uit Taiwan in de bestaande

Phalaenopsis SSR-database.

Ook deden wij voorstellen voor een rozen-database,

een met GEVES (Frankrijk) op te zetten tomatendata-

base, een onderzoek in ui om te proberen uien van

sjalotten te onderscheiden en een voorstel om in

grassen met moleculaire technieken te zien of een

efficiënter onderzoek mogelijk is. In 2017 vindt een

tweede bijeenkomst plaats.

Pre-Shipment InspectionOm vaste planten te exporteren naar de Verenigde

Staten en Canada moeten bedrijven aan extra eisen

voldoen.

Doordat op de bedrijven een Pre-Shipment Inspection

(PSI) wordt uitgevoerd volgens de eisen van de Ver-

enigde Staten en Canada, kunnen de deelnemende

bedrijven exporteren naar deze twee landen. Op onze

website staat een overzicht van bedrijven die gekeurd

zijn voor PSI USA/Canada.

Bedrijven kunnen de Inspectielijst PSI zendingen of de

Inspectielijst PSI zendingen (invriezen) voor aanvang

van de exportinspectie invullen. Voor keuring op

grondvrijheid voor export naar Canada, Verenigde

Staten of Japan zijn er de Inspectielijst grondvrij of de

Inspectielijst grondvrij (invriezen).

In actie tegen XylellaDe bacterieziekte Xylella fastidiosa dook een paar jaar

geleden op in de hak van Italië. Deze ziekte is desas-

treus voor planten zoals olijf en fruitgewassen, maar

is niet schadelijk voor mensen en dieren. Als deze

zeer schadelijke plantenziekte in Nederland toeslaat,

dreigen harde en verstrekkende gevolgen voor de be-

trokken bedrijven. In zo’n geval wordt een bufferzone

van tien kilometer ingesteld, die minstens vijf jaar

van kracht blijft. Uit die zone mogen geen waardplan-

ten van Xylella worden verhandeld. In Nederland geldt

per 31 maart 2016 een paspoortplicht voor alle waard-

planten (plants for planting) in de Europese Unie.

20

Nederland is actief in het delen van kennis met organisaties, bedrijven en overheden in derde landen.

Dit omdat de wereld baat heeft bij de beschikbaarheid van goede rassen. Om de groeiende wereld-

bevolking te voeden. En omdat een verscheidenheid aan voedingsmiddelen bijdraagt aan voed-

selzekerheid en voedselkwaliteit.

Ook in 2016 besteedden we veel aandacht aan het nationaal én internationaal delen

van onze kennis. Als er een behoefte is in de sector, bieden we nieuwe workshops

en trainingen aan. Een voorbeeld is de training Interne Audit. Deze training

is voor medewerkers van bedrijven die werken aan het onderhoud van een

kwaliteit-plus-systeem als ASLN, NAL, GSPP of Naktuinbouw Elite.

Internationale workshops

Naast ons standaardpakket workshops en opleidingen delen we onze

kennis ook in internationale workshops of trainingen. Een greep uit

onze werkzaamheden in 2016:

17 april – 1 mei 2016: Een training in gewasverzorging/rassenkennis enDUS-onderzoek in Alstroemeria

Wij ontvingen Ms. Hao Caihuan van het Gongzhuling DUS Testing Station

en Mr. Wang Xiansheng van Nanjing DUS Testing Station, beide in China. Zij

volgden de training bij een aantal veredelingsbedrijven en bij Naktuinbouw.

Doel is de gewasspecifieke technische kennis in Alstroemeria in China te

bevorderen. De wens is in de toekomst Alstroemeria op te nemen in de lijst van

kwekersrechtelijk beschermde gewassen in China.

20 juni – 1 juli 2016: De Plant Variety Protection CourseMet kwekersrecht volgens het UPOV-model geven landen een impuls aan de ontwikkeling

van hun land- en tuinbouw. Zo verbeteren zij de toegang tot nieuwe rassen. Bedrijven en

instellingen kunnen met kwekersrecht voldoende inkomsten verkrijgen voor voortzetting van

hun veredelingswerk. Bedrijven kunnen dan investeren in veredeling van nieuwe en nog betere rassen.

Een geharmoniseerd systeem voor de bescherming van nieuwe plantenrassen is daarom van levensbelang voor

de wereld. En voor bedrijven in veredeling van plantenrassen. Daarom delen wij onze Nederlandse kennis over

kwekersrechtsystemen met andere landen.

23

DESKUNDIGER

22

Onze ambitie is hét kennis- en expertisecentrum

te zijn, nationaal en internationaal.

Steeds vaker doen bedrijfsleven en overheden

een beroep op onze expertise. Kennis delen

vinden wij belangrijk.

28 oktober: Informatiebijeenkomst CLIENT ExportSamen met Anthos en de NVWA ontvingen wij bedrijven die boomkwekerijmateriaal exporteren

naar derde landen. Voor hen is het sinds 1 juli 2016 verplicht Client Export te gebruiken.

29 november: Fleuroselect Annual MeetingDirecteur John van Ruiten presenteerde voor circa 50 internationaal opererende sier-

teeltbedrijven en overzicht van fytosanitaire ontwikkelingen en bedreigingen.

Bijzonder bezoek in Roelofarendsveen

4 maart: USDA, Amerikaanse KeuringsdienstNederlandse bedrijven willen graag exporteren naar Amerika. Amerikanen

stellen echter eisen aan de import van plantaardig materiaal.

Assistent-directeur Steve Crook en twee van zijn collega’s keken mee hoe

wij onze keurings- en inspectiewerkzaamheden doen. Zij waren onder

de indruk van onze werkwijze en kennis van ziekten en plagen.

22 maart: Staatssecretaris Van Dam Vergezeld van een aantal ambtenaren van het Ministerie van Economische

Zaken startte Staatssecretaris Van Dam bij Naktuinbouw zijn kennis-

making met de tuinbouw/veredelingssector.

23 maart: Top van de divisie Landbouw & Natuur van de NVWAWij spraken tijdens een werkbezoek over keuren en toezicht. En ook over het

toepassen van de wet- en regelgeving rond plantenpaspoorten.

24-30 april: Training DUS onderzoek ChinaAls onderdeel van de samenwerking met China verzorgen we jaarlijks een kwekers-

rechttraining. We doen dat samen met veredelingsbedrijven. Dit jaar was dat met Royal Van

Zanten. Het bedrijf verzorgt de training in veredeling, wij het kwekersrechtdeel.

27 - 29 april: Serhii Melnyk, directeur ‘Ukrainian Institute for Plant Variety Examination’In Oekraïne werkt men hard aan aansluiting bij Europese regelgeving. Dit geldt ook op het vlak van kwekersrecht.

Het bedrijfsleven kon aangeven waarom zij het daar belangrijk vinden om met uitgangsmateriaal aan de slag te gaan.

25

Een goed voorbeeld is de jaarlijkse Plant Variety Protection Course die we aanbieden samen met Wageningen

UR. De opleiding biedt praktische en theoretische informatie over het opzetten van een kwekers-

rechtsysteem. Dit jaar kwamen de deelnemers uit Australië, China, Frankrijk, Ghana, India,

Kenia, Myanmar, Nederland, Nieuw-Zeeland, Tanzania en Tunesië.

7 november: ISTA Seed Health WorkshopTwintig onderzoekers uit diverse werelddelen volgden deze workshop. Zij leerden

moleculaire technieken te gebruiken voor de detectie van plantpathogenen.

Valerie Grimault van GEVES en Harrie Koenraadt van team R&D organiseerden

de workshop. Zij zijn lid van het Seed Health Committee van ISTA.

Internationale bijeenkomstenOnze collega’s delen kennis en ervaringen tijdens internationale bijeen-

komsten, zoals die van UPOV voor onder meer de werkgroep Moleculaire

technieken en de werkgroep Technical Working Party on Automation and

Computer Programs (TWC) en de CPVO-Ornamental Experts Meeting.

Nationale bijeenkomsten8 en 9 januari: Aardbeiendag/ISFCOnze onderzoeker Daniël Bakker verzorgde een lezing. Beide beursdagen zijn

belangrijk om in contact te komen met onze relaties in de soft fruit sector.

14 - 17 juni: Flowertrials Dit jaar stonden wij hier voor het eerst met een stand over Naktuinbouw Elite.

Tijdens de Flowertrials presenteren 59 deelnemende bedrijven in drie regio’s

hun noviteiten en toekomstige ontwikkelingen in pot- en perkplanten.

24 - 27 augustus: PlantariumOnderwerpen in onze stand waren onder meer kwekersrecht versus octrooirecht,

merkenrecht, Variety Tracer en Client Export. Bezoekers konden de Naamlijst houtige

gewassen en Naamlijst vaste planten inzien en aanschaffen.

28 - 29 september: Dag van de Openbare RuimteWij informeerden bezoekers over het nieuwe ketencertificeringssysteem Select Plant Bosplantsoen en de nieuwe

Naamlijsten houtige gewassen en vaste planten.

24

Als lid van de Stuurgroep van Greenport Aalsmeer dragen wij actief bij aan de ontwikkeling van kennis,

innovatie en onderwijs. Wij maken deel uit van de stuurgroep van de Innovatiemotor. De Innovatie-

motor is een programma van in totaal drie jaar waarin ondernemers, overheid en kennis-

instellingen inmiddels een reeks van innovatieve projecten realiseerden. Greenport

Aalsmeer laat in het project Green Unplugged middelbare scholieren kennismaken

met de tuinbouw, voordat zij een keuze maken voor een vervolgopleiding. Op 22

september bezochten de scholieren Naktuinbouw.

Wij zijn daarnaast nauw betrokken bij de invulling van het Centrum voor

innovatief Vakmanschap (CiV). De landelijke CiV-organisatie adopteerde

meerdere onderwerpen. Naktuinbouw heeft een verbindende rol in de

thema’s veredeling, plantgezondheid en internationale handel.

Green ForensicsVia Greenport Aalsmeer zijn wij betrokken bij de ‘Amsterdam Economic

Board’, cluster Flowers & Food. Met de Universiteit van Amsterdam (UvA)

werken wij aan het project ‘Green Forensics’. Het Nederlands Forensisch

Instituut (NFI) nam sinds april 2015 naast de UvA en Naktuinbouw ook

deel aan het project ‘Herkomstbepaling van tuinbouwproducten’.

GroenonderwijscentrumVoor het meetingpoint ‘Groenonderwijscentrum’ vormen Naktuinbouw en

vijf bedrijven de klankbordgroep. In het meetingpoint ontmoeten bedrijfsle-

ven, onderwijs en kennisinstellingen elkaar. Samen werken zij aan een betere

aansluiting tussen bedrijfsleven en onderwijs.

Swammerdam Institute of Life Sciences van de Universiteit van Amsterdam(UvA)Wij ontwikkelen tools op basis van forensische technieken om fraude met vermeerdering

van bloemen en planten op te sporen. Denk aan DNA- en isotooponderzoek. De technieken

en kennis stellen wij beschikbaar aan de sector. Dit doen wij samen met het Swammerdam

Institute of Life Sciences van de UvA. In april presenteerden onderzoeker Eva de Rijke van de UvA en

Hedwich Teunissen van Naktuinbouw de ontwikkelingen. In mei 2016 verscheen een groot artikel met een

interview met Hedwich Teunissen over het onderzoek in de Volkskrant.

27

9 en 10 mei: Cui Yehan, nieuwe hoofd van het Chinese kwekersrechtbureau in ChinaHet Ministerie van Economische Zaken, de Raad voor plantenrassen en Plantum waren ook aanwe-

zig. Het aantal aanvragen voor kwekersrecht groeit in China explosief. In september vond in

Beijing een bijeenkomst plaats om te praten over verdere samenwerking in kwekersrecht

in de toekomst.

21 - 25 november: Japanse delegatieIn 2016 breidden Naktuinbouw en de Japanse kwekersrechtorganisatie de samen-

werking verder uit. De komende vijf jaar willen wij samen voor tien gewassen

‘Calibration Manuals’ ontwikkelen. Dit zijn kalibratieboeken om te gebruiken

bij het DUS-onderzoek. De heren Yoshiyuki Ohno en Takayuki Mikuni werk-

ten mee aan een kalibratieboek voor sla en roos. De verwachting is deze in

2017 uit te brengen.

In gesprek met de nieuwe generatieIn januari startte de Amsterdam Green Campus. Dit is een samenwer-

kingsverband tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheden in de regio

(groot) Amsterdam. De Greenports Noord-Holland Noord en Aalsmeer

dragen ook hun steentje hieraan bij. Naktuinbouw werkte mee aan de af-

trap met deelname aan interviews over verwantschapsonderzoek (Variety

Tracer) en de herkomstbepaling van tuinbouwproducten (Origin Tracer).

Samen met de Stichting Samenwerkende Basisscholen Alkemade organise-

ren wij een project voor basisscholen. Doel is om de scholieren van groep 6 en

7 kennis te laten maken met de tuinbouwsector. Op verzoek geven wij diverse

gastcolleges, zoals in 2016 bij Hogeschool Leiden, HAS Den Bosch en Hogeschool

Arnhem en Nijmegen. Ook ontvangen wij graag en regelmatig scholieren en studen-

ten van middelbaar- en hoger agrarisch onderwijs. Wij bieden hen ruime stagemoge-

lijkheden, met name in ons R&D-laboratorium.

Onze samenwerkingenGreenport Aalsmeer

Naktuinbouw ondersteunt het belang van de Greenports in Nederland. Doordat ons hoofdkantoor in Roelofarends-

veen staat, zijn wij betrokken bij Greenport Aalsmeer. Wij dragen bij aan de beleidsvorming en uitvoering hiervan.

26

29

Plant Variety ProtectionOntwikkeling toolbox

In het verlengde van de Plant Variety Protection Course ontwikkelden wij dit jaar de PVP

Toolbox. Het Ministerie van Economische Zaken verstrekt de komende vijf jaar jaarlijks

€ 230.000,- voor de ondersteuning van het PVP Development Programma.

De PVP Toolbox bevat een groot scala aan instrumenten, zoals:

• missies in Nederland voor de bewustwording van groepen besluitvormers

• deelname van plaatselijke deskundigen aan de ‘PVP Course’

• trainingen voor gewasdeskundigen

• hulp bij het opzetten van een kwekersrechtbureau in een land

• advies over organisatorische en administratieve zaken

• op maat gemaakte trainingen in het land zelf

• bewustwordingsprogramma’s voor boeren en handelaren

Pilot voor samenwerking Nederland en India Voor het PVP Development Programma bezochten wij India om te praten

over samenwerking. India is nog geen UPOV-lid. Boeren hebben het recht

om beschermde rassen na te telen en door te verkopen. Toch blijkt voor

bedrijven de kwekersrechtbescherming in India voordelen te hebben en

er zijn dan ook Nederlandse aanmelders. In 2016 startte een pilot waarin

we de mogelijkheden verkenden om elkaars kwekersrechtrapporten in

aardappel, roos en tomaat over te nemen. Voor Nederland zijn dit belang-

rijke gewassen. Er werd gekeken of de gebruikte referentiecollectie aan de

Nederlandse en Indiase voorwaarden voldoet. Wij betrokken hierbij de Duitse

collega’s die al samenwerken met India op gebied van kwekersrecht.

Wetenschappelijke publicatiesE. de Rijke, J.C. Schoorl, C. Cerli, H.B Vonhof, S.J.A. Verdegaal, G. Vivo-Truyols, R.W. Dekter,

D. Bakker, M. Ebskamp, C.G. de Koster (2016). The use of -2H and -18O isotopic analyses

combined with chemometrics as a traceability tool for the geographical origin of bell peppers.

Food Chemistry, 204, 122-C128. http://dx.doi.org/10.1016/j.foodchem.2016.01.134

M. Bruinsma, H.M.S. Koenraadt, E. Stefani. EPPO Diagnostic protocol PM7/127 (2016) Acidovorax citrulli.

EPPO Bulletin 46 -3: 444-462. http://dx.doi.org/10.1111/epp.12330

28

Efficiënt werken staat bij ons hoog in

het vaandel. Wij werken voortdurend

aan de verhoging van onze producti-

viteit, zonder afbreuk te doen aan de

kwaliteit. Onze focus is daarbij altijd

op de klant. Hierbij zorgen wij dat

onze processen naadloos aansluiten

bij de behoeften en verwachtingen

van onze klant.

Nieuwe website

In juli 2016 lanceerden wij onze vernieuwde website. Bij de ontwikkeling van de

website betrokken wij onze relaties bij het proces, met een panel en enquêtes.

Hieruit kwam de wens voort voor een sectorale indeling.

Naast de sectoren bloem, boom en groente zijn wij ook actief in de sectoren

bloembol en landbouw. Hiervoor doen wij kwekersrechtonderzoek. Daarom zijn

deze sectoren ook meegenomen op de website. De zoekmachine is verbeterd en

geeft nu ook resultaten weer in pagina’s en bestanden. Hiermee vindt de bezoeker

zo snel mogelijk de juiste informatie. De website wordt continu verbeterd waar

nodig, om zo goed mogelijk op de behoeften van de klant aan te sluiten.

Nieuw systeem aanvragen import- en exportinspecties

Naktuinbouw werkt al jaren met een computersysteem voor het aanvragen,

plannen en registreren van import- en exportinspecties. In de afgelopen jaren

zijn daar CLIENT Import en CLIENT Export bijgekomen. Om onze dienstverlening

verder te verbeteren, is dit jaar een nieuw planningssysteem geïmplementeerd.

31

E F F I C I E N T E R

30

33

Digitale aangifteVoor het inplannen van het aantal bezoeken en te keuren percelen hebben wij

aangiftes nodig. Hierin geven bedrijven hun percelen, gewassen en omzet op. In

2016 breidden wij de mogelijkheid om aangifte te doen via mijnNaktuinbouw uit.

Digitaal aangifte doen werkt efficiënter voor bedrijven en voor onze administratie.

In 2016 deed 93% van de bedrijven digitaal aangifte.

Efficiëntieverbetering met TOPDeskIn 2016 is intern het programma TOPDesk in gebruik genomen onder de naam

Servicepunt. In dit programma kunnen onze collega’s gemakkelijk meldingen

over facilitaire zaken, ict-vragen of catering-verzoeken invoeren. De vraag of het

verzoek komt vervolgens direct bij de juiste contactpersoon terecht. Door deze

efficiënte behandeling van vragen en meldingen, krijgt de interne klant snel het

juiste antwoord.

Laboratorium Informatie Management Systeem (LIMS)In 2014 startten wij met de implementatie van het nieuwe LIMS. In 2015 en 2016

werkten wij dit verder uit. Met dit systeem wordt de verwerking van monsters

digitaal afgehandeld. LIMS plant de toetsen in en verwerkt de toetsresultaten.

Dit is efficiënter en zorgt voor een betere beheersbaarheid van het toetsproces.

Eind 2016 zijn de eerste toetsen in LIMS live gegaan. In 2017 voegen wij ook andere

toetsen toe.

Schrijven voor de klantWij willen dat onze klanten en relaties ons begrijpen als we iets voor ze schrijven.

Dit helpt de klant. De boodschap is direct duidelijk. Het helpt ons, doordat we

minder vragen krijgen of minder vaak een herinnering hoeven sturen. Daarom

kiezen wij voor een heldere, bondige en transparante manier van schrijven waarbij

de lezert centraal staat. Om deze stijl aan te leren, kregen ruim 70 collega’s een

workshop Klantgericht Schrijven. In 2017 volgen ook alle keurmeesters deze

workshop. Onze eigen getrainde schrijfcoaches helpen collega’s bij het opstellen

van lezersgerichte brieven en e-mails.

32

Naktuinbouw-medewerkers zijn

betrokken, ambitieus en actief. Het Fit

en vitaal-programma werd voortgezet.

In 2016 waren er 286 medewerkers,

inclusief gedetacheerden, tijdelijke-

en uitzendkrachten.

Internationaal actiefDiverse collega’s bij Naktuinbouw zijn actief in werkgroepen van internationale orga-

nisaties als ISTA, ISHI en UPOV. Deze laatste organisatie voorziet in een internationaal

systeem voor het beschermen van plantenrassen. UPOV is een internationale organisa-

tie in Genève met 74 leden, die 93 staten vertegenwoordigen. Bij de verkiezingen van

de bestuursfuncties zijn dit jaar twee Nederlanders gekozen. Uniek: twee Nederlanders

met een positie in het UPOV-bestuur. Marien Valstar (Ministerie van Economische

Zaken) is verkozen tot vicevoorzitter van de Raad. Kees van Ettekoven (Naktuinbouw)

werd voorzitter van het Technisch Comité. Zij bekleden deze functies tot 2019.

In juni 2016 werd onze DUS-specialist Henk de Greef benoemd als voorzitter van de

UPOV-Technical Working Party in Ornamentals and Forest Trees. De aanstelling start

half 2017 en duurt tot medio 2020.

Per 1 november kwam Bert Scholte (foto rechts) bij Naktuinbouw in dienst. Hij is sinds

1 januari Hoofd Rassenonderzoek en lid van het Management Team. Hij volgt Kees

van Ettekoven op, die in de loop van 2017 met pensioen gaat. Bert gaat verder met het

uitbouwen van onze rol in kwekersrecht, zoals de inzet van nieuwe DNA-technieken,

opbouw van databases en verdere internationale stroomlijning hiervan.

ArbeidsvoorwaardenNaktuinbouw heeft een eigen arbeidsvoorwaardenoverleg en arbeidsvoorwaardenpakket.

De tuinbouw-CAO’s vormen het referentiekader voor de primaire arbeidsvoorwaarden.

Onze directie en de arbeidsvoorwaardencommissie van de OR overleggen regelmatig.

Aandacht voor ontwikkelingJezelf ontwikkelen en het uitbreiden van kennis vinden wij belangrijk en het past

bij onze ambitie Deskundiger. We bieden daarom veel mogelijkheden voor het volgen

van interne of externe praktijkopleidingen of persoonsgerelateerde workshops en

opleidingen.

Aandacht voor vitaliteitIn 2016 gingen we verder met het project Fit en vitaal, dat in 2015 startte. In dit project

kunnen collega’s kennismaken met activiteiten, faciliteiten en coaching, die bijdragen

aan een groter bewustzijn van de eigen vitaliteit. Dit kan leiden tot een lager ziekte-

verzuim, beter werkklimaat, hogere productiviteit en duurzame inzetbaarheid.

35

MEDEWERKERS

34

Ir. H.J Lange Voorzitter

ing. W.J.J. Nijssen Vicevoorzitter Bloemisterijgewassen

mr. R.G.J. Broenink Secretaris

ir. R.G. Veenenbos Bestuurslid Bloemisterijgewassen

J.W.J. van Leeuwen Bestuurslid Boomkwekerijgewassen

mr. H. Westerhof Bestuurslid Boomkwekerijgewassen

dr.ir. N.P. Louwaars Bestuurslid Groentegewassen

drs. H.G.J. Gipmans Bestuurslid Groentegewassen

Het Stichtingsbestuur en drie sectorbesturen vormen het bestuur van Naktuinbouw. Tot 31 december 2016 was Henk Lange voorzitter. Per 1 januari 2017 is Agnes van Ardenne door de minister van Economische Zaken benoemd als voorzitter, voor een periode van vijf jaar. De voorzitter is onafhankelijk en niet gebonden aan branche-organisaties uit de tuinbouwsector. De voorzitter zit zowel het stichtingsbestuur als de sectorbesturen voor en ziet erop toe dat de besluiten van het bestuur correct worden uitgevoerd. De secretaris staat het bestuur bij. De Zaaizaad- en plantgoed-wet 2005 vereist toezicht door de minister van Economische Zaken. De afdeling PAV van het Ministerie van Economische Zaken voert deze taak uit.

Sectorbesturen ondersteunen stichtingsbestuurDe sectorbesturen bloemisterij-, boomkwekerij- en groentegewassen ondersteunen het

stichtingsbestuur. Ieder sectorbestuur benoemt elk twee leden voor het stichtingsbe-

stuur. Dit kunnen leden zijn uit het sectorbestuur zelf of van buiten het bestuur.

De bestuursleden uit de sectorbesturen zijn benoemd door brancheorganisaties uit de

tuinbouwsector. Dit zijn organisaties als LTO Nederland, Plantum, Anthos, de Neder-

landse Fruittelers Organisatie (NFO), de Nederlandse gemeenten/openbaar groen (Ver-

eniging Stadswerk), de groenvoorzieners en hoveniers (VHG) en de veilingen (VBN).

De sectorbesturen richten zich op het werkveld van Naktuinbouw. Denk aan keurin-

gen, rassenregistratie- en kwekersrechtonderzoek en de laboratoriumactiviteiten. De

sectorbesturen hebben veel aandacht voor de financiering van werkzaamheden. Deze

worden in een begroting met tariefvoorstellen aan de minister van Economische Zaken

voorgelegd. Ook vormen de besturen het klankbord van de bij wet bij Naktuinbouw

geregistreerde bedrijven. Hierdoor ontstaat een breed draagvlak voor onze activiteiten

en is er een nauwe betrokkenheid van de sectoren.

Adviescommissies klankbord voor managementDe leden van de adviescommissies werken in de productie en handel van teeltmateri-

aal, de veredeling of in laboratoria. Zij werken bij bedrijven in de sectoren of in andere

tuinbouwgerelateerde bedrijven, op onderzoeksinstituten, universiteiten of brancheor-

ganisaties. De leden van onze besturen en adviescommissies vindt u op onze website

www.naktuinbouw.nl/bestuurlijke-organisatie

37

HET BESTUUR

36

Het overzicht van de sectorbesturen is te vinden op de naktuinbouw website

Klachten NaktuinbouwOnderstaand het overzicht klachtbehandeling 2016

zoals de Algemene wet bestuursrecht dat voorschrijft

in hoofdstuk 9. In 2016 ontvingen wij daarnaast nog

5 externe meldingen/signalen. Dit zijn geen formele

klachten. De meldingen zijn geanalyseerd.

Deze analyse leidde tot verbetering van onze werk-

processen. Wij ontvingen ook 19 bezwaarschriften.

Het gaat hier om bezwaren over de gewijzigde tarief-

structuur in de boomkwekerijsector. Deze zijn niet

opgenomen in dit schema.

Klachten teeltmateriaalBij Naktuinbouw kunt u ook klachten indienen over

geleverd teeltmateriaal, of bij meningsverschillen tus-

sen leverancier en afnemer over de kwaliteit van het

materiaal. Een klacht moet aan bepaalde voorwaarden

voldoen voordat deze in behandeling wordt genomen.

Zo moeten afnemer en leverancier eerst met elkaar in

contact gaan om de klacht op te lossen. Pas wanneer

dit niet lukt, kunnen beide partijen zich tot Naktuin-

bouw richten voor een onafhankelijk oordeel.

Hieronder een overzicht van het aantal ingediende

klachten en hoe deze uiteindelijk zijn gekenmerkt.

39

Afdeling Aard van de klacht Oordeel Bevindingen en eventueel vervolg

Keuringen Ervaring van onvoldoende oplossingsgerichtheid Deels gegrond / Onduidelijkheid weggenomen

deels ongegrond Werkwijze intern nagelopen en aangepast

Keuringen Keuringsbezoek onnodig en in rekening gebracht Ongegrond Bezoek en factuur zijn correct

Rassenonderzoek Instandhouding onterecht in rekening gebracht Ongegrond Bijdrage instandhouding is correct in

rekening gebracht

Laboratoria Geleverde dienst komt niet overeen Deels gegrond / Informatievoorziening geëvalueerd

met verwachting klant deels ongegrond Werkwijze aangepast

Laboratoria Klager is het oneens met toetsresultaat Niet ontvankelijk Klager is niet de opdrachtgever

KLACHTEN BEHANDELING

Kwaliteit en openheid. Naktuinbouw vindt

deze woorden belangrijk. Maar soms komt het

voor dat zaken toch niet naar tevredenheid zijn

afgehandeld. Wij hebben hiervoor een klachten-

procedure. Deze staat op onze website:

www.naktuinbouw.nl/klacht-over-naktuinbouw.

38

Afdeling Gegrond Ongegrond Ingetrokken Afgerond zonder conclusie Meldingen Totaal

Groentegewassen 6 5 4 1 5 21

Bloemisterijgewassen 4 – 1 – – 5

Boomkwekerijgewassen 1 3 1 – – 5

41

NAKTUINBOUW IN CIJFERS

40

KeuringenBloemisterij

Boomkwekerij

Groente

Totaal

Bloemisterij

Boomkwekerij

Groente

Totaal

Bloemisterij

Boomkwekerij

Groente

Importinspecties

Verplichte monsters

Aantal geregistreerde bedrijven

Digitale teeltaangifte

Plantenpaspoortinspecties

Vondsten q-organismen

Fytosanitaire inspecties

Fyto bewaking

268269

2.4422.443

320307

3.0303.019

8741.0399.5599.2853.6643.426

14.09713.750

156

43298846

8.5309.000

119190

93 %90 %

600750

1414

Extra waarneming

Gezochte organisme gevonden

2016 2015

Keuringen(vervolg)

42

Vondsten buiten de kwekerijbinnen de bufferzone

Vondsten op de kwekerij binnen de bufferzone

Vondsten buiten de bufferzone

132931817

21

Inspecties op bacterievuur

Asparagus

Alstroemeria

Freesia

Rosa (kasrozen)

Hosta

Laan- & sierbomen (nieuw)

Plantuien

Deelnemende bedrijven Select Plant7722

2426

22

181830–

10898

Deelnemers

Gewassen

Productielocaties

2524

270267

3233

Deelnemende bedrijven Elite Siergewassen

Locaties in 11 landen: België, Colombia, Duitsland, Guatamala, Kenia, Macedonië, Nederland, Polen, Portugal, Spanje, Verenigde Staten

Deelnemers 5452

Deelnemende bedrijven Elite Soft Fruit

2016 2015

4343

ROUTINE LABORATORIA

DIAGNOSTIEK

ZAADONDERZOEK

Virussen 256.160 / 225.160

Bacteriën 21.506 / 10.681

Schimmels 5.768 / 7.165

Nematoden 5290 / 5.187

Overige toetsen 2.265 / 1.075

Zuiverheid 4.549 / 4.098

7.574 / 6.803 Kiemkracht

T

OETSCENTRUM HORST

Biotoetsen 1.411 / 1.590

Virusvrij maken (rassen) 1

68 / 183

Instandhoudingen 1.850 / 1.875 14.385 / 13.955 Leveringen

1.998 1.957

Laboratoria

45

Personeel & O

rganisatieKeuringen

Laboratoria

Rassenonderzoek

Ondersteunend

Totaal

Medewerkers in dienst, stand per 31 december8483787666626365

291286

Instroom personeel44 67 23

51 6413

vakantiewerkers / oproepkrachten

vakantiewerkers / oproepkrachten

Einde contract voor bepaalde tijd (+51)Beëindiging op eigen verzoekPensioneringBeëindiging door Naktuinbouw

Uitstroom personeel 201651 69 18 Vakantiewerkers / oproepkrachten

65

34

Einde contract voor bepaalde tijd (+49)Beëindiging op eigen verzoekPensionering

Uitstroom personeel 201549 64 15 Vakantiewerkers / oproepkrachten

67

2

Ziekteverzuim in %5,42

4,52

4,47

4,110,41 Zwangerschapsverlof

0,95 Zwangerschapsverlof

Verloop binnen vaste bestand100 : 291 x 18 medewerkers = 6,19

100 : 286 x 15 medewerkers = 5,24

6,19 %

5,24 %

4444

232 (204)

486 (482)

111 (2)

676 (684)

581 (628)

82112

8 (2)

251292

813

832

341

406

1.273

1.168

GROENTEGEWASSEN

LANDBOUWGEWASSE

N

SIER

- EN

BOOMKWEKERIJGEWASSEN

Aanvragen kwekersrecht dan wel toelating

Toelating

Nederlands kwekersrecht

Europees kwekersrecht

Rassenonderzoek

2016 2015

Uit t l 2015

PER

SONEELSBEZETTING IN FTE

TOTAAL: 260,4 / 253,5

Keuringen

Rassenonderzoek

Management &ondersteuning

Laboratoria

82,7 / 80,9

69,9 / 66,660,4 / 58,9

47,4 / 47,2

Naktuinbouw is financieel

gezond. Onze solvabiliteit en

liquiditeit zijn ruim voldoende.

In 2016 werd een resultaat

van 1,06 miljoen euro behaald.

Kostenmaker-kostendrager-principeDe voor onze wettelijke taak gehanteerde tarieven zijn volgens de vereisten

van de Zaaizaad- en plantgoedwet 2005 vastgesteld. Deze tarieven zijn

goed- gekeurd door de minister van Economische Zaken. Naktuinbouw

werkt volgens het kostenmaker-kostendrager-principe. Dat betekent dat

alle inkomsten komen uit kostendekkende tarieven voor keuringen, rassen-

onderzoek of laboratoriumwerkzaamheden. Naktuinbouw ontvangt geen

financiële ondersteuning van het Ministerie van Economische Zaken.

In totaal gaat er bij Naktuinbouw 27 miljoen euro per jaar om.

Jaarrekening Op 2 maart 2017 heeft de accountant van Naktuinbouw verklaard, dat de

jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 boek 2 BW is opgesteld.

De jaarrekening geeft een nauwgezet beeld van de grootte en samenstelling

van het vermogen per 31 december 2016 en van het resultaat over 2016.

Ook verklaart de accountant dat is voldaan aan de geldende wet- en regel-

geving, voor zover deze betrekking heeft op de publieke middelen en uitgaven.

Het Bestuur stelde de jaarrekening op 3 maart 2017 vast.

47

FINANCIERING VAN NAKTUINBOUW

46

Exploitatierekening 2016 Baten 2016 2015Keuringen 13.301 12.990Laboratoria 6.160 6.115Rassenonderzoek 7.729 7.039Overige 245 289

27.435 26.433

Lasten 2016 2015Personeelskosten 18.271 17.831Huisvesting en afschrijvingen 3.079 3.069Algemeen en communicatie 2.820 2.179Materiaal en projecten 1.692 1.872Overige lasten 513 572Mutatie algemene reserve 1.060 910 27.435 26.433

Passiva 2016 2015Algemene reserve 12.132 11.072Voorzieningen 1.170 1.204Schulden op lange termijn 5.219 5.444Schulden op korte termijn 7,163 8.148 25.684 25.868

Balans per 31 december 2016 Activa 2016 2015Vaste activa 10.440 10.972Vorderingen op korte termijn 4.777 5.489Liquide middelen 10.467 9.407 25.684 25.868

Bedragen maal € 1.000,–

Kasstroomoverzicht 2016 2015Resultaat volgens de exploitatierekening 1.060 910Afschrijvingen 1.762 1.801Mutaties voorzieningen – 34 40

Kasstroom uit exploitatie 2.788 2.751 Mutaties in het werkkapitaal – 485 2.650Investeringen – 1.243 – 1.083

Afname/toename liquide middelen 1.060 4.318 Geldmiddelen per 1 januari 9.406 5.088 Geldmiddelen per 31 december 10.466 9.406

Keuringen

Laboratoria

Rassenonderzoek

Opleidingen / Diversen

48,5 %49,1 %

22,5 %23,1 %

28,3 %26,7 %

0,9 %1,1 %

Inkomstenverdeling 2016

2016 2015

Brancheorganisaties

Plantum, LTO, NFO, VBN, VSN, Anthos, VHG.De brancheorganisaties vaardigen leden af voor de drie sectorbesturen. Tevens is er intensief contact over lopende zaken.

Economic Board Amsterdam

Deelname aan kerngroep flowers.

Europese Unie

Legt onder meer richtlijnen vast voor regelgeving. Naktuinbouw ondersteunt EZ en NVWA in een aantal Permanente Comité’s.

European Seed Association (ESA)

Hiermee worden nauwe contacten onderhouden over ontwikkelingen binnen de zaaizadensector.

Greenport Aalsmeer

Vertegenwoordiging in bestuur en werkgroepen, deelnemer GO-bedrijven, connectie met het Groen- onderwijscentrum.

EU-keuringsdiensten

Samenwerking op verschil- lende vlakken met de collega-keuringsdiensten en fytosanitaire diensten in EU-lidstaten.

International Seed Federation (ISF):

Naktuinbouw levert voor- zitter van de werkgroep resistentiecodering.Contac-ten worden onderhouden over diverse zaken in de internationale zadensector.

Ministerie vanEconomische Zaken

Wetgever en toezichthouder.Via het ministerie worden internationale projecten ondersteund. Inkomende (handels)missies bezoeken Naktuinbouw olv EZ / NVWA.

NVWA (Nederlandse Voed- sel- en Warenautoriteit)

Verantwoordelijke organisa- tie in NL voor fytosanitaire zaken. Naktuinbouw voert taken uit voor de NVWA op gebied van inspecties en laboratoriumonderzoek.

MPS / ECAS

Vertegenwoordiging in bestuur en college belang- hebbenden/deskundigen.

Plantaardige keurings-diensten in Nederland

Samenwerking op verschil- lende vlakken met de collega-keuringsdienstenBKD, KCB, NAK.

Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) / WUR

Advies en inzetin diverse projecten.

Topsector T&U

Ondersteuning aan Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) en deelname aan klankbord-groep Human Capital Agenda.

Breedwise

Samenwerking op gebied van diverse opleidingen. Regulier en in company.

Wageningen Universiteiten Research Centre (WUR), onderdelen CDI, PRI, PPO

Samenwerking op het gebied van internationale opleidingen.

Hogescholen

Samenwerking op gebied van laboratoriumonderwijs met Hogeschool Leiden.Met Agrarische Hogescholen samenwerking onder meer op het gebied van: stages, excursies en gastcolleges.

Groen onderwijs (mbo)

Ondersteuning bij ontwik-keling van lesmateriaal(CIV) en verzorgen van opleidingen / workshops / excursies / gastdocentschap.

Rassenonderzoek

Wageningen Universiteiten Research Centre (WUR), onderdelen CDI, PRI, PPO

Samenwerking in projecten en trainingen.

Opleidingen

EPPO(European Plant Protection Organisation)

Voor ontwikkeling van protocollen en certificerings-schema’s op Europees niveau. Deelname in panels fruit- en siergewassen.

ESCAA(European Seed Certifica- tion Agencies Association)

Samen met NAK wordt NL-vertegenwoordiging gevormd. Naktuinbouw is aangesloten bij de ESCAA.

OECD / Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO)

Naktuinbouw is aangewezen autoriteit en deelnemerin OECD-schema’s voorbosbouw- en groentezaden..

Good Seed and Plant Practices (GSPP)

Naktuinbouw voert samen met het Franse SOC hiervoor wereldwijde audits uit. .

Keuringen

AlgemeenRaad voor plantenrassen

Directe opdrachtgever voor Nederlands toelatings- en kwekersrechtonderzoek.

Community Plant Variety Office (CPVO)

Opdrachtgever voor Euro- pees kwekersrechtonderzoek, rol in Expert Groepen land- bouw, sierteelt, fruit & groen- ten. Hfd Rassenonderzoek is plv lid van het Bestuur.

Eucarpia

De nieuwste ontwikkelingen op het gebied van planten- veredeling worden hierin gevolgd.

European Nurserystock Association (ENA)

Naktuinbouw-medewerkeris secretaris ENA plant-namen, werkgroep houtige gewassen.

Fleuroselect

Europese organisatie voor bloemzaadveredelaars en –handelaren met proef- velden, waarbij Keuringenen Rassenonderzoek contacten onderhouden.

Floricode

Organisatie voor registratie en codering van sierteelt- producten.Vanuit Rassenonderzoek worden hier contacten onderhouden.

HORTAX

Naktuinbouw is lid van de Cultivated Plant Taxonomy Group.

International Union for Botanical Science (IUBS)

Hier binnen wordt de ICNCP (International Code of Nomenclature for Cultivated Plants) samengesteld.

ICNCP

Rassenonderzoek levert de secretaris voor de IUBS Commission for the Nomen- clature of Cultivated Plants.Vanuit Rassenonderzoek contacten met IUBS.

International Union for the Protection of new Varieties of Plants (UPOV)

Naktuinbouw levert voorz. Working Group Ornamentals (TWO); voorz. Working Group BMT and DNA-Profiling in Particular en voorzitter TC.

International Communityof Breeders of Asexually Reproduced Ornamental & Fruit Varieties (CIOPORA)

Overleg over onder meer kwekersrecht, inbreuk en rasafstanden.

Internationale Stauden Union (ISU)

Rassenonderzoek levert de secretaris voor de ISU Plant Names Working Group of Perennials.

International Bremia Evaluation Board (IBEB)

Coördinerende rol van Naktuinbouw bij hetop naam brengen van (nieuwe) Bremia-fysio’s bij sla.

International Peronospora Working Group (IPWG)

Coördinerende rol van Naktuinbouw bij hetop naam brengen van (nieuwe) wolf-fysio’s bij spinazie.

Koninklijke Verenigingvoor Boskoopse Culturen (KVBC)

Lid keuringscommissie.

Kwekersrecht

Collega-instituten op het gebied van kwekersrecht en toelating in de EU zijn o.m.: GEVES, Bundessortenamt, NIAB, SASA, UKZUZ, UKSUP, COBORU.

NDV (Nederlandse Dendro- logische Vereniging)

Redactielid Dendroflora, samensteller cursussenen docent.

Plantscope

Samenwerking met Floricode op gebied fotografie en naamgeving.Gezamenlijke zoekportaal Searchplant opgezet.

Centrum Genetische Bronnen Nederland (CGN)

Samenwerking op het gebied van rassenlijst bosbouwgewassen. Meewerken in gewas-specifieke werkgroepen.

Stichting Beurshal

Taxonomisch advies.

Louis Bolk Instituut

Samenwerking in diverse projecten van Rassen-onderzoek en database biologisch teeltmateriaal.

International Seed Health Initiative (ISHI)

Deelname in werk- en gewasgroepen vanuit Laboratoria, gericht op protocolontwikkeling.

International Seed Testing Association (ISTA)

Deelname in commissiesSeed Health, Nomenclature e.a.

Universiteit van Amsterdam Swammerdam instituut

Projecten Green Forensics& Green Genetics.

Hogeschool Leiden / Bio Science park

Samenwerking op gebied van laboratoriumonderwijs, (praktijk)onderzoek en stages.

Laboratoria

49

deeconond

MP

Verbesheb

Wageningen Universiteiten Research Centre (WUR),onderdelen CDI, PRI, PPO

Samenwerking in projecten

Nevenstaand de organisaties en institutenwaarmee wij samenwerken. In een aantalgevallen is er naast intensief contact ookeen afgevaardigde van Naktuinbouw actief in genoemde organisatie. Dit in de vorm commissielid of voorzitter.

Economic BoardAmsterdam

Deelname aan kerngroepflowers.

Europese Unie

Legt onder meer richtlijnenvast voor regelgeving.Naktkk uinbouw ondersteuntEZ en NVWAWW in een aantalPermanente Comité’s.

European Seed(ESA)

Hiermee wordencontacten onderover ontwikkelinde zaaizadensec

eenport Aalsmeer

rtegenwoordiging instuur en werkgroepen,

InternationalSeed Federation (ISF):

Naktkk uinbouw levert voor-

Ministerie vanEconomische Zaken

Wetgever en toezichthouder.

NVWAWW (Nederlasel- en Warena

Verantwoordelij

g

Gre

Verbes

Nevenstaand de organnisaties en institutenwaarmee wiji samenwwerken. IIn een aantalgevallen is er naast inntensief ccontact ookeen afgff evaardigde vann Naktuiinbouw

NETWERK

48

Opleidinge

Keuringe

Laboratori

48

Algemeen:Team Communicatieinfo@naktuinbouw.nl

Laboratoria:Marcel Toonenm.toonen@naktuinbouw.nl

Keuringen:Ron Bleijswijkr.bleijswijk@naktuinbouw.nl

Opleidingen:Alfred Klaver a.klaver@naktuinbouw.nl

Rassenonderzoek:Bert Scholteb.scholte@naktuinbouw.nl

50

Sotaweg 22

2371 GD Roelofarendsveen

Postbus 40

2370 AA Roelofarendsveen

Nederland

Tel +31 (0)71 332 62 62

www.naktuinbouw.nl

info@naktuinbouw.nl

Redactie:

team Communicatie & Opleidingen

Ontwerp:

studio@arnogeels.nl

maart 2017

Volg ons ook op: