Rijnlandse Molenstichting Hooglandsekerkgracht 17 E

2312 HS Leiden

T 071 516 4840

I www.rijnlandsemolenstichting.nl

E info@rijnlandsemolenstichting.nl

IBAN NL02 ABNA 0566 5471 63

KvK nummer 41165575

De Rijnlandse Molenstichting is een ANBI-CI instelling

De Rijnlandse Molenstichting is in 2017 aangewezen door de minister van OCW als een Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud

JAARVERSLAGRIJNLANDSEMOLENSTICHTING2018VOORWOORDDitjaarzijndriemolensdienogineigendomwarenvanhetHoogheemraadschapvanRijnland,overgedragenaandeRijnlandseMolenstichting.Daarmeekwameeneindeaaneentrajectvanmeerdantienjaarwaarinbijvoortduringstapjeswerdengezet,maarnietvoltooid.DooreeneendrachtigesamenwerkingtussendirectievanHoogheemraadschapvanRijnlandenhetbestuurvandeRijnlandseMolenstichtingwerdenvanafhetnajaarvan2017envoorjaar2018denoodzakelijkestappengezetdiehebbengeleidtoteensoepeleoverdracht.Datleidttotintotaal49poldermolensdieineigendomzijnvandeRijnlandseMolenstichting.Eenprachtigbezit,nietvooronszelf,maarvoordeomwonendenenbezoekersvanonzemolens.Wanthoekunjebeterenaanschouwelijkerhetverhaalvanhetwatervertellen?Datleidtalgauwtotdevraaghoeweerinslagenhetnoodzakelijkeonderhoudaanonzemolenshandenenvoetentegeven.Hetantwoordis,datweachterdefeitenaanlopen.Ondanksdesubsidiesvanrijk,provincieengemeentenkomenwejaarlijkstekort.UitonderzoekvandeHollandscheMolenin2015isvastgestelddathetonderhoudpermoleneenbedragvergtvan€16.500.perjaar.DeRijnlandseMolenstichtingontvangtgemiddeldpermoleneenbedragvan€10.900permolen.Vooronsalsbestuureenuitdagingomuitanderebronnen,zoalsfondsenwerving,sponsorsendonateurs,extramiddelenteverwerven.Maarhetluktonsvooralsnognietomhetgrotegattusseninkomstenenuitgaventedichten.Deconclusieisdanookdatdoorhetuitstellenvanonderhoud,weelkjaareenstukjeachteruitboeren.Optermijnbetekentdatmeerenduurdererestauraties.Bedrijfsmatiggesprokenisdatdom.Weroepenonzesubsidiegeversdanookopstappentezettenvooreenbeterefinancieringvanhetonderhoudaandemolens.Nietdatweonsvanfondsenwervinge.d.ontslagenachten,integendeel,maarhetgattussendeonderhoudskostenvaneenmolenendeinkomstenuitsubsidiesisdomwegtegroot.WimBosVoorzitterRijnlandseMolenstichting

1

INHOUD:1. Bestuurenorganisatie2. Activiteitenengebeurtenissenin20183. Molenonderhoud4. Werkenaanhetdraagvlak5. Molenbiotooponderdruk6. Overleggemeenten7. ContactmetandereorganisatiesBijlage:AllemolensenmolenaarsvandeRijnlandseMolenstichting

1.BESTUURENORGANISATIESamenstellingbestuurAanheteindevanhetverslagjaarwasdesamenstellingvanhetbestuuralsvolgt:WimBos,voorzitterArieMeerburg,secretarisenvicevoorzitterMartinFilius,penningmeesterBertvanOsnabrugge,molenonderhoud/technischezakenHansDémoed,biotoopzakenGielvanRijn,isadviseurmolenonderhoudLoekDijkmaniserevoorzitterenadviseurIndebestuurlijkesectorzijnhetafgelopenverslagjaardriemutatiesopgetreden:

- detoetredingtothetbestuurvanHansDémoed;- dekomstvanGielvanRijnalsadviseurvanhetbestuur.HijzalmetBertvan

Osnabruggehetmolenonderhoudvoorzijnrekeningnemen.- PaulMeerburgdiedeadministratievoorzijnrekeningnam,isditjaarterug-

getreden.Hetbestuurdankthemvoorzijnjarenlangeinzet.Hetbestuurkwamditjaarvierkeerbijeenenwelop26januari,20april,31augustusen21december.Bestuurlijkezakenwordenindetussenliggendeperiodenpermailentelefoonafgewikkeld.Vrijwelwekelijksisereenmondelingwerkoverlegtussenvoorzitterensecretaris.Detechnischezakenwordenbehandelddoorhetbestuurslidtechnischezakeninsamenspraakmetdeadviseurendemolenmakers.AuditcommissieMedealsuitvloeiselvandeaanwijzingdoordeministervanOCWin2017omonzestichtingaantewijzenalsProfessioneleOrganisatievoorhetMonumentenbehoud(POM),werdeenaudit-commissieingesteld.Indetaakomschrijvingwerdalsoverweginggenoemd:…”Hetbestuurwilterobjectiveringenterverhogingvandeefficiencyvanhetgevoerdeinstandhoudingsbeleideenvormvaninternetoetsingenbeoordelingorganiseren.(…)Hetbestuurorganiseertdaarmeetegenspraakomdegroteuitgaveninhoudelijktebecommentariëren,alvorenstotdefinitievebesluitvormingovertegaan”…DeledenvandeAuditcommissiezijn:

- DeheerGijsvanReeuwijk,directeurvanVanReeuwijkBouwmeesterteArumalsexternlid

2

- DeheerGerritKeunen,tussen1970en2005alsexpertophetgebiedvanmolensenwaterbouwkundigewerkenbijdeRijksdienstvoordeMonumentenzorg.

- TweeledenvanhetRMs-bestuur,WimBosenBertvanOsnabruggecompleterendecommissie.

Deauditcommissiekwameenkeerbijeenop27januari.DaarnaastwerdenadviezenverkregenopgrondvanindividuelecontactenmetdeexterneledenKeunenenVanReeuwijk.ZoadviseerdedeheerKeuneno.a.overdetoekomstigerestauratievandeOucoopseMoleninBodegraven.DeheerVanReeuwijkadviseerdeo.a.bijdeovernamevandemolensvanhetHoogheemraadschapvanRijnland.MolenaarscommissieAanheteindevanhetverslagjaarwasdesamenstellingvandemolenaarscommissiealsvolgt:AadToet,voorzitter,HansdeGraaf,CoördinatorOpleidingenDorusBorst,ErikKopp,GertvanMeeteren,HenkKooi.Hetjaarlijksoverlegtussenbestuurenmolenaarscommissievondplaatsop17januari.Onderwerpendieindatoverlegaandeordekwamen,warenondermeer:HetOnderhoudsplan(OHP)2018voordemolens,deaanpassingvanhetmolenaarscontract,hetreglementvandemolenaarscommissieeneenvoorstelvoordereiskostenvergoedingvanledenvandemolenaarscommissie.GoudenWiek2018Elkjaarwordttijdenshet‘captains-diner’inmeideGoudenWiekaaneenmolenaaruitgereikt.OminaanmerkingtekomenvoordeGoudenWiekgeldentweecriteria:

- Dekandidaatiseengoedmolenaar;- DekandidaatheeftookeenbijdragegeleverdaandeRijnlandseMolenstichting

opeenanderewijzedanmolenaar.Opbasisvandezecriteriaverstrektdemolenaarscommissieeenlijstjevanpotentiëlekandidatenaanhetbestuur,inwillekeurigevolgorde.Hetbestuurkanzelfookkandidatentoevoegenenneemtvervolgenseenbesluit.Ditjaarwerdop26meideGoudenWiekuitgereiktaanHansRoest,molenaarvandeNieuweHofmoleninWarmond.HansisnaastmolenaarookdebeheerdervandeFacebookpaginavoordeRijnlandseMolenaars.Dejaarlijksevergaderingvandemolenaarsvondop18novemberplaats.Tweemolenaarswarenaftredend:HansdeGraafenGertvanMeeteren.Beideaftredendekandidatensteldenzichherkiesbaar.Erwarengeentegenkandidatenzodatzijwerdenherbenoemd.KruiwerkKruiwerkisdeperiodiekenieuwsbriefvoordemolenaarsvandeRMs.Ditjaarkwamenviernummersuitinapril,septemberennovemberendecember.

3

OverledenDriemolenaarszijnonsditjaarontvallen:

- Oud-molenaarJan-PieterMolenaaroverleedop30januari2018.Hijwerdmolenaarnaeenloopbaanalschirurg.Zijnexamendeedhijin1995.HijwaseerstmolenaarvandeLageveensemolenenlaterdeBlauweMolen.Ookleiddehijverschillendemolenaarsop.Toende‘Blauwe’hemtezwaarwerd,ginghijterugnaardeLageveensemolen,zijn‘lievelingsmolentje’.JanPieterMolenaarwerd87jaar.

- KeesvanderLedeoverleednaeenlangdurigeziekteop29augustus2018.KeeswasaljarenplaatsvervangendmolenaaropdeRietveldseMolen.DaarnaastwashijmolenaaropmolenDeHaasinBenthuizenenvoordienondermeermolenaaropdeRooieWipbijHazerswoude.KeesvanderLedewerdopwoensdag5september2018begraven.

- Op27november2018overleedAdMerkelbag,deoud-molenaarvandeGrosmolen.Hijnoemdezichzelfde‘paradijsvogelonderdemolenaars’.

Behalvedateenparadijsvogeleenmooie,kleurrijkezangvogelismetlange geleofrodestaartveren,zijnparadijsvogelsinfiguurlijkezinbijzondere, eigenzinnigeenkleurrijkemensen.BijAdMerkelbagbehoordedaarzijn onverwoestbaregevoelvoorhumorbij,ondankszijnachteruithollende gezondheid.Adwerd84jaar. 2.AKTIVITEITENENGEBEURTENISSENIN2018OverdrachtdriemolensInhetverslagjaarzijndelaatstemolens,dienogineigendomwarenvanhetHoogheemraadschapvanRijnland,overgedragenaandeRijnlandseMolenstichting.InovereenstemmingtussendeRijnlandseMolenstichtingenhetHoogheemraadschapvanRijnlandwerdendevolgendestappengezet:

- ervindteenonafhankelijkeinspectieplaatsvandezedriemolens;- inderapportagewordtmeldinggemaaktvanhet(eventuele)achterstallige

onderhoud;- inoverlegtussenHHRenRMswordenafsprakengemaaktoverkostenen

uitvoeringvanhetachterstalligeonderhoud.Zoveelmogelijkwordtdatuitgevoerdvoordatdeoverdrachtplaatsvindt.

Dezeprocedurewerktegoed,maarkonnietverhelpendatdemeestetijdgingzittenindeoverdrachtvandewoningbijdeSteektermolen.Uiteindelijkwerdendaaralleproblemenopgelostenkondenper1juli2018dedriemolensendewoningwordenovergedragen.Deovergedragenmolenshebbenhuneigengeschiedenisenfunctie.deKokmolenheeftenhoudtdefunctievanhoofdbemalingvandeTuinder-ofKogjespolder,eeneilandmeteenoppervlaktevan30hectareindeKagerplassen.DemolenaarblijftwordenbetaalddoorhetHoogheemraadschap.MetdeLakermolenzijnhetdetweeenigemolensvandeRMsdiedeuniekefunctievanhoofdbemalinghebben.MolenaarblijftKeesdeHaas

4

DeHogeveenseMoleninNoordwijkerhoutaandeLeidsevaartheeftzijneigenuniekeeigenschappen.Alsinds1924zijnindemolenmotorengeplaatst,eerstdiesels,daarnaeenelektromotor,omminderafhankelijkvandewindtezijn.Hetschepradwerddaarbijaangedrevendooreenriemnaarhetonderwiel.Degeheleinrichtingvandemolenmetdeaandrijvingophetonderwieliszeerzeldzaamencultuurhistorischvangrotewaardeenblijftgehandhaafd.MolenaarisgewordenTomMelman.DandeSteektermolen,degrootstewipmolenvanhetRijnland,zeerimposantdoorzijnzwarteverschijningenopslagookdeoudstemolenvandeRMs:1597.Indeloopvan2019zaldoorhetHoogheemraadschapendoordeMolenstichtingeenpaneelbijdeSteektermolenwordenonthuld,datherinnertaandeoverdrachtvandelaatstepoldermolensvanhetHoogheemraadschapvanRijnlandaandeRijnlandseMolenstichting.Molenaar(enbewonervanhethuisjebijdemolen)isgewordenPieterKoopmans.Op24novemberwerdenallecollega-molenaarsuitgenodigdomeenbezoektebrengenaandezedriemolens.Velemolenaarsgavendaaraangevolg.MolenaarsopleidingenDeRijnlandseMolenstichtingheefteeneigenopleidingtotmolenaar.DieopleidingleidtoptotmolenaarA,BofC.DaarnaastkunnenmolenaarsdeelnemenaaneenopleidingvanhetGildevanVrijwilligemolenaardatopleidtvooreencertificaatvandeVerenigingDeHollandscheMolen.Wijmogenonsverheugenineenbestendigeaanwasvanleerling-molenaars.Aanheteindevanhetverslagjaarwarenerdertienleerlingeninopleiding.TweeleerlingenslaagdenditjaarvoorhunmolenaarsexamenvandeHollandscheMolen:SanderdeKoningenRobertvanVuuren.Vanhartegefeliciteerdevenalshunleermeesters/instructeurs!NAAM MOLEN LEERMEESTER(S)KeesDuistermaat Moppemolen AadToetYvonneBorst Zwanburgermolen HansdeGraaf,HenkKooiEricdeNes Zwanburgermolen HansdeGraaf,HenkKooiIngeRiemersma Zwanburgermolen HansdeGraaf,HenkKooiKlaasWassens Zwanburgermolen HansdeGraaf,HenkKooiJasperBuitenhuis Rietveldsemolen AdBrekelmansEvertvanBokhorst Meerburgermolen HansBrokHansHazen Meerburgermolen HansBrokMaartenSchut Hoogmadesemolen RuudBaxEdvanDiest Hoogmadesemolen RuudBaxSjoukjeFluit Groenendijksemolen AmberJanssenCarelHaveman Groenendijksemolen AmberJanssenAlbertRoot Kagermolen JanVerhaarHansdeGraafisdecoördinatorvandeopleidingenvandeRijnlandseMolenstichting

5

NationaleMolendagenop12en13juniSteedsmeersamenwerkingontstaatertussengemeentenendeRijnlandseMolenstichting.EenmooivoorbeelddaarvanisdesamenwerkingmetPromotieKaagenBraassem.Innauwesamenwerkingwerdendaardevolgendeactiviteitenaangeboden:

- VijfwipmolensinHoogmadekondenwordenbezocht:DeHoogmadesemolen,deVlietmolen,deGrosmolen,deDoesmolenendeKalkmolen;

- Eenhop-onhop-offvaartochtvanafdeHanepoelaandeHuigsloterdijklangsmolensdienietvaakbezochtkunnenwordenomdatzeopeeneilandstaan:deAdermolen,deMopmolen,deBuurtermolenendeKagermolen.

- EnverderkramenmetstreekproductenenoudeambachtenophetmolenerfbijdeGoogermolen.

Eenmooibeginvaneensamenwerkingdiein2019opnieuwzalwordenopgepakt.VoorbereidingMolenplatformindeprovincieZuid-HollandDeVerenigingdeHollandscheMolendringteralenigejarenopaanomeenprovinciaaloverlegintestellenvanallemoleneigenaren.Hetplatformzouo.a.alsdoelmoetenkrijgenomalsgesprekspartnertedienenvoordeprovincieZuid-Holland.Daartoewerdop5maartoverleggevoerdmetdenavolgendeorganisaties:deStichtingMolensindeAlblasserwaardenVijfheerenlanden,MolensKinderdijk,MolensBinnenmaas,deViergangAarlanderveenendeRijnlandseMolenstichting.Ditoverlegleiddetoteennieuwoverleginhetnajaarvan2018.DaarwerdbeslotenomeenbijeenkomsttebeleggenvanallemoleneigenarenindeprovincieenhenvoortestellenovertegaantotdeoprichtingvanhetMolenplatformZuid-Holland.Eenbijeenkomstwerdvoorbereidvoorjanuari2019. Overigeactiviteitenengebeurtenisseninhetkort

- InsamenspraakmetdeMolenaarscommissiewerdhetreglementvandeMolenaarscommissieaangepastenvastgesteld;

- InverbandmethetvertrekvanonzeadministrateurPaulMeerburg,werddebeschrijvingvandeAdministratieveorganisatie(AO)vernieuwdendoorhetbestuurvastgesteld.

- InoverlegmethetarchiefdienstvanHHRijnlandishetarchiefvandeRMst/m2010overgedragenaanHHR.HetblijfteigendomvanRMs.Daaroverwerdeencontractgesloten.OokdeopzetvanheteigenRMsarchiefwerdvernieuwd.Erwerddaartoeeennieuwarchiefplangeschreven.

- MethetGildevanVrijwilligemolenaarswerdbeslotentoteenproefproject“Bliksemafleiders”HetGildegaatvaneenaantalmolenseenbeschrijvingmakenvandesituatievandebliksemafleiders.OpbasisvandezeanalysewordtviaVerbijeenspecifiekbedrijfaanhetwerkgezet.

- Hetverhuurcontractvaneenmolenaarineenbewoondemolenwerdaandenieuwewetgevingaangepast.Datgeldtookvoordemolenaarscontractenzelf.Aandemolenaarsishetnieuwemolenaarscontractvoorgelegd.

3.MOLENONDERHOUDEendynamischonderhoudsschemaDestaatvanonzemolensisvastgelegdineenDynamischOnderhoudsschema.Datschemawordtpermanentgevuldmetonderhoudsgegevensvanonzemolens:

6

- OnzetechnischemensenBertvanOsnabruggeenGielvanRijnbezoekenregelmatigonzemolensenrapporterendaarover,ookanderebestuursledenkrijgensomssignalenenleggendatneerbijdebeheerder(Verbij)vanhetOnderhoudsschema;

- LedenvandeMolenaarscommissiebezoekeneenspertweejaarallemolens.Dezeledenbeoordelen,insamenspraakmetdemolenaar,eveneensdestaatvanelkemolenenvullendatinopeenz.g.kruisjeslijst.DezegegevenswordenviaeentabletdigitaaldoorgezondennaarVerbij;

- DeMolenmakerenzijnmedewerkerskomendagaandagbijonzemolensenookdezegegevensdienenalsinputvoorhetOnderhoudsschema;

- Totslotzijndaardesignalenvandemolenaarszelfsdiedirectofindirectwordengemeld.

Dezeinputstaaterborgvoordatwescherpinbeeldhoudenwatdestaatvanonderhoudisvanonzemolens.VanuitditDynamischOnderhoudsschemawordteenjaarlijksonderhoudsplanopgesteld.Datplanmoetpassenbinnendebegroting.Altijdishetweerzodathetonderhoudmeervraagtdanbruinkantrekken,zieonsvoorwoord.Deuitvoeringvanhetjaarlijksonderhoudsplankanvervolgenswordeningedeeldineenaantalcategorieën:PeriodiekonderhoudHetperiodiekonderhoudgaatovertelkensterugkerendewerkzaamhedendievolgenseenminofmeervastschemawordenuitgevoerd.Genoemdkunnenworden:

- hetschilderwerk,eenspergemiddeldviertotzesjaar,aandehandvandestaatvanhetschilderwerk,wordenmolensgeschilderd.

- decontrolevandebliksemafleidersenbrandblussersvoorallemolens:eensperdriejaar;

- hetbijhoudenvanhetrietdekwerk(schoonmakenenindiennodig,kleinegaatjesmeteenherstellenomgroteschadetevoorkomen);

- hetdoorhalenvanderoedenendecontrolevanhetgaandewerk,eensper10jaarvoormolensmetstalenroedeneneenspervijfjaarvoormolensmethoutenroeden.

In2018werdenzevenmolensgeschilderd:deBuurtermoleninRijpwetering,deGrooteMoleninZoeterwoude,deHoogmadeseMoleninHoogmade,deLagenwaardsemoleninKoudekerkaandenRijn,deLageveenseMoleninLisse,deVrouwVennemoleninOudAdeentotslotdeWeijpoortseMoleninNieuwerbrug.Kostenpermolenvariërendtussen€15.000en€25.000.IncidenteelonderhoudHetonderhoudaandemolensdatopbasisvanhetdynamischeonderhoudsschemaisopgenomenineenjaarplanning.Inderegelgaathethieroverhetuittevoerenonderhoudtotcirca€25.000.FinancieringvanPeriodiekenIncidenteelonderhoudDefinancieringvanditonderhoud,hetonderhoudtenbehoevevandeinstandhouding,komtuitdriebronnen:rijk,provincieZuid-Hollandengemeentenwaaronzemolensstaan.In2018kwamdatneeropdevolgende(afgeronde)bedragen:

7

Rijk 196.000Provincie 169.000Gemeenten 71.000 GrootonderhoudOnderhoudinomvangvanmeerdan€25.000.maarmeestalminderdan€100.000.Hetgaatdanoverhetvervangenofrestaurerenvangroteonderdelenvandemolen,bijvoorbeeldeenbinnen-ofbuitenroedevervangen,(gedeeltelijk)nieuwriet, herstelvanmetsel-envoegwerk,hetvervangenvaneen(deelvan)hetstaartwerk,windpeluwenhetherstellenvanvoorkeuvelens(hetsamenstelvanbalkendatdevoorkantvandekapvaneenmolenvormt)envoeghoutkoppen,etc.Maarsomsoverstijgendekostenaaneenmolenhetbedragvan€100.000alsereencombinatievangrootonderhoud,periodiekenincidenteelonderhoudplaatsvindt.In2018werdaandriemolensgrootonderhouduitgevoerd:LagenwaardsemolenBreukinvangbalkhersteld.Molenzeilenhersteld.Onderloopsheidgetrachtteherstellen.Vernieuwenvanhetrietopdeondertoren.Diversherstelaandebetimmeringvanhetbovenhuis.AanbrengenvanEPDMbekledingophetdakvanhetbovenhuis.HoogmadesemolenVolledigeschilderbeurt.Eenlangeeneenkorteschoorvervangen,daklijstkopmetepoxyherstellen.Waaispantvervangen.Driezijdenvanhetbovenhuisvoorzienvannieuwebetimmering.Herstelbovenhuisachterdebetimmering.NieuwekapplankenaanbrengenendakbekleedmetEPDMGrooteMolenDriezijdenvanhetbovenhuisvoorzienvannieuwebekleding.Waaispantenmakelaarvervangen.Steenbordvervangenenwindpeluwvoorzienvanroestvrijstalenafdekplaat.KapvanbovenhuisvanEPDMvoorzien.FinancieringvanhetGrootOnderhoudDefinancieringvanGrootOnderhoudkomtuitanderebronnen.DeprovincieZuid-HollandheefteenregelingvoorGrootOnderhoudvanMolens.Perjaarwordteenbepaaldbudgetterbeschikkinggesteld.Datbetekentbijveelaanvragendateenpuntensysteemdedoorslaggeeft.Hetsubsidiepercentageis50%.Daarnaastwerdeneenaantalfondsenbenaderd.Samengevatkwamenkosteninkomstenophetvolgendeneer:Kosten 204.100Inkomsten: Provincie 102.000Fondsen 50.500Tekort 51.600(voorrekeningvandeRMs)Onzedoelstellingwasditjaar75%gedekttekrijgen,dathaaldenwevrijwelzodatdeseinaandemolenmakerkonwordengegevendathetGrootOnderhoudkonwordenuitgevoerd.

8

RestauratiesVolledigerestauratievanmolens,zoalstotindejaren’90veelvuldiggebeurde,isnueerderuitzonderingdanregel.Dehuidigepraktijkgaatoverdeelrestauratiesdiebovendienvaaktemakenhebbenmetgeheelofgedeeltelijkfunderingsherstel.Ingelduitgedruktgaathetbijrestauratiesomwerkzaamhedenvaninderegelvanafcirca€100.000.totcirca€500.000.Lijker2Herstelvanbalklagenenzolders.Hetmetselwerkwordtvanbinnenaangeheeldenvooreendeelaandebuitenzijdehersteld.Tweefokkenwordenvernieuwdalsmedeeenlangeschoor.Losdaarvanwordthetwoongedeeltegeïsoleerd,ditlaatstenietissubsidiabel.Lijker1Herstelvanbalklagenenzoldersalsmedevoeghouten.Hetmetselwerkbinnenwordtaangeheeldendeelsaandebuitenzijdehersteldenvierfokkenwordenvernieuwdevenalskuipenneutendielijdenhebbenvandebonteknaagkever.Daarnavindtisolatievanhetwoongedeelteplaats,nietsubsidiabel.LakermolenRonddejaarwisselingwordtmetderestauratievandeLakermolenbegonnen.Hetgaandewerkmoetwordenhersteldendeelswordenvernieuwdwaaronderhetvervangenvandestaartbalk.Hethoutwerkvanluiken,ramenenkozijnenmoetwordenhersteldevenalshethoutwerkvanenrondomhetscheprad.Hetrietdekvandekapwordtvernieuwd.Daarnaastwordthetbuitenmetselwerkwaarnodighersteld.DefinancieringvanderestauratiesHetkabinetRutte3beslooteenmaligextra€325miljoenincultuurenerfgoedteinvesteren.Daarvanging3,5miljoennaarhetMolenfondsvandeHollandscheMolen.DeRijnlandseMolenstichtingkoneenberoepdoenophetMolenfondsvoorderestauratievandriehiervoorgenoemdemolensvooreenpercentagevan70%vandekosten.Inclusieffondsenwervingontstaathetvolgendebeeld:Kosten 482.000Inkomsten:Molenfonds 337.900Overigefondsen 87.200Tekort 56.900(voorrekeningRMs)RestauratieOucoopseMolenbijReeuwijkVoorhettweedeachtereenvolgendejaarmoestenwederestauratievandezemolennaareenvolgendjaarverschuiven.Oorzaak:nietvoldoendedekkingvanderestauratiekosten.4.WERKENAANHETDRAAGVLAKWaaromwerkenaandraagvlak?“WaardenkjeaanbijNederland?”Dievraagwerdineenonderzoekgesteldaan1700Nederlanders.Opplaats1en2kwamen‘Nederlandalsthuisland’en‘Nederlandalseen

9

fijnland’.Opplek3stond:‘Kaas’enop4:‘Vrijheid’.Danopvijf:‘Molens’.Op6:‘Water,scheepvaartendijken’.Danachtereenvolgens:‘Tulpen,hetWeerenKlompen’.Molensmogenzichdusnogsteedsverheugeningroteaandacht,populariteitendraagvlak.Maardraagvlakvoormolens,dusookdebereidheidomdaargemeenschapsgeldintestekenisnooitonuitputtelijk.DaaromwildeRijnlandseMolenstichtinghetpubliekookbijvoortduringindegelegenheidstellenkennistemakenmetonzemolens.DatdoenweopdeNationaleMolendagenenOpenMonumentendag.Datdoenweookdooropelkeeerstezaterdagvandemaand(uitgezonderdjulienaugustus)demolenstelatendraaienenopentestellenvoorhetpubliek.MolensdraaienMolenszijnnietalleenmonumentenmaarookwerktuig.Zekunnendraaienenmalenendatmoetookzichtbaarzijn.OokdeprovincieZuid-Hollandstelthetopprijsdatmolensregelmatigdraaien.Daaromverstrektdeprovincieeen‘draaipremie’gebondenaanhetaantalomwentelingenpermolenvanaf60.000omwentelingen.Verschillendevanonzemolenskondennietgoedpresterenvanwegegrootonderhoudofrestauratie.DaarnaastwarenerdriemolensdiewehalverwegehetjaarvanhetHoogheemraadschapvanRijnlandovernamen.Hettotaalaantalomwentelingenvoorallemolensvandestichtingkomt,afgerond,in2018uitop:8.343.000omwentelingen.Datisgemiddeldpermolenruim174.000omwentelingen.Voordeprovincieaanleidingomeendraaipremieuittekerenvan€16.400.MolenbezoekWijhebbenonzemolenaarsgevraagdookin2018hetaantalbezoekersaanhunmolenteregistreren.Dangaathetnietomlangsfietsendebezoekersdiehunhandopsteken,maarbezoekerswaaraandemolenaar10minutenofmeeraandachtbesteed.Ookdatbrachtaardigecijfersaanhetlicht.Intotaalbrachtenopdezewijzemeerdan8.500menseneenbezoekaaneenvanonzemolens.Dehelftkwamindividueel,deanderehelftwasdeelvaneengroepofnamdeelaaneenevenement.Detienmolenswaarin2018meerdan400bezoekerskwamenzijn,inalfabetischevolgorde:Broekdijkmolen,GrooteMolen,Lagenwaardsemolen,Meerburgermolen,Munnikkenmolen,Stevenshofjesmolen,WaterloosmolenZwanburgermolen.ToerismeenRecreatieIntoenemendematekrijgenmolenseenrolinhettoerismeenderecreatie.Alenigejarendoeteenreisbureaueenberoepoponsomindebloeitijdvandetulpen,aprilenmei,buitenlandsefietstoeristeneenmolentelatenbezoeken.Tussende15en20groepenkomendanlangs.Eenvanonzemolenaarscoördineertdatentalvananderemolenaarszijnerbijbetrokkenominuitlegtegevenoverdewaterstaatkundigebijzonderhedeninclusiefderolvandepoldermolen.Demolenstichtingontvangtvervolgensvoorelkegroepeenvergoeding.Datsoortvragen,o.a.vanreders,neemttoe,maarookhetbezoekvanverenigingenenclubsbreidtzichlangzamerhanduit.Hetiseenuitdagingomalsorganisatievanvrijwilligersdezegroepengoedtewoordtekunnenstaan.

10

InformatiepanelenBijdemolensdieveelbezoekkrijgenzetdemolenstichtingpanelenneer.Opdezepanelenwordtdekortegeschiedenisvandemolenverteldenstaateendoorsnedevandemolen.ViaeenQR-codezijndetekstenookinhetEngelsenDuisttelezen.Dezepanelenhelpenonzemolenaarsomaandeeersteinformatiebehoeftevanbezoekersoverdemolentegemoetgekomen.Wanteenmolenaarisnietzevendagenindeweekbeschikbaar.Inhetverslagjaar2018werdenvoorbereidingengetroffenominformatiepanelenteplaatsenbijdeBroekdijkmoleninWarmond,deStevenshofjesmoleninLeiden,deZwanburgermoleninWarmondendeMeerburgermolenendeMunnikkenmolenbijLeiderdorp.Dekostenvandezepanelenwordengrotendeelsdoorsponsorsgefinancierd.5.MOLENBIOTOOPONDERDRUKInhet(polder)landschaphebbenmolenseengrotecultuurhistorischeenlandschappelijkewaarde.Deomgevingwaarindemolenstaat,demolenbiotoop,isnietalleenvanfundamenteelbelangvoordewerkingvandemolen,maarookvoorzijnpositieenlandschappelijkeuitstraling.Voorhetfunctionerenisdewindvangcruciaal,alsherkenningspuntindorpsgezichtoflandschapisopenruimtevangrootbelang.Hetzoveelmogelijkopenhoudenvandeomgevingvandemolen,hethandhavenvandemolenbiotoop,isdanookeenbelangrijketaakvanonzemolenstichting.Wijmerkendatdemolenbiotooponderdrukstaat,zekerinhetdrukkewestenvanonsland,waarwijonzemolenshebben.Wantdewereldstaatnietstil.(Boeren)bedrijvenenoverhedenhebbensomsuitbreidingsplannenenwillennieuwbouwplegenbinnendeafstandvan400m.vaneenmolen,waarbijderegelsvoorhandhavingvandemolenbiotoopgelden.Gemeenten(ensomsookdeprovincie)beoordelenofeenbouwaanvraagdieinbreukmaaktopdemolenbiotoopgeoorloofdis.Menisverplichtomonsomadviestevragenbijzulksoortplannen.Demeestegemeentendoendatook,maarhetisjammerdateenenkelegemeentedat(uitonwetendheid?)nalaat.Onsadviesisweliswaarvanbelang,maarnietdoorslaggevend.Hetbevoegdegezagneemtnaafwegingvanallebelangendieeenrolspelen,hetbesluitofzo’nbouwaanvraaggehonoreerdkanworden.Welkunnenwijeenzienswijzeindienenenzonodigbezwaaraantekenenindeprocedure,alshetbesluitvolgensonsnietacceptabelis.Bijaantastingvandebiotoopdientcompensatiegebodentewordeninfysieke(bijv.sloopvanoudegebouwen)offinanciëlevorm.Wijmerkendatcompensatienietvanzelfsprekendisenontwekenwordt.Andereoverhedenlettenernietofnauwelijksopdateengepastecompensatiewordtgeboden.,zelfsalsdeinitiatiefnemervanhetbouwplandaartoebereidis.Hetspreektvanzelf,datwijinbeginseltegenelkeaantastingvaneenmolenbiotoopzijn.Maardathelptnietaltijd.Metnamealseroverheidsbelangeninhetgedingzijnheefthandhavingvandemolenbiotoopgeenenkeleprioriteit.DatervarenwijbijdeaanlegvandeRijnlandrouteeneennieuwewegontsluitingoverdeN11,nabijHeineken,beideindegemeenteZoeterwoude.InhetgevalvandeRijnlandroute,wordtdepositievanmolen‘ZeldenvanPasse’,gelegenaanRijkswegA4,ernstigbedreigddoordeaanlegvanfly-oversvoorde

11

aansluitingvandeRijnlandrouteopdeA4.Onspleidooivoordeaanlegvanfly-undersvondgeengehoor:teduur.Enonzebezwarenindeprocedurezijnafgewezen.Delandschappelijkeinbreukisgroot,maarookdewindvangwordtsterkbelemmerd,terwijldefly-oversooknogeensvoorturbulentiezorgen,waardoorhetmalennogmeerwordtbemoeilijkt.Intussenisbegonnenmetdeaanleg,zondereenoplossingvoordebiotoopproblementebieden.EenvergelijkbaarverhaalbetreftdeGrooteMolen,waarnaastopkorteafstand,een8tot10m.hogenieuwewegisgepland.Hoehetmetdeprocedurestaatisonsnietbekend.Uitbreidingsplannenvaneenbedrijfindenabijheid(afstand200–300m.)vandeGroenendijksemolenstuitenindehuidigevormopweerstandbijhetbevoegdgezag.Hetbetreffendebedrijfisbereidonstecompenseren.Wijhebbenlatenwetenonsaantesluitenbijdebeslissingvanhetbevoegdgezag.In2018iserweinigvoortganggeboekt.Eenveelvoorkomendprobleemisdehoogtevandebegroeiingindedirecteomgevingvanmolens.Hetmolenerfwordtindatopzichtdooronzemolenaarsgoedbijgehouden,maaropdegrondenvanburenbinnendebiotooplaatmendebomennogweleenstelangdoorgroeien.Snoeienenkandelaberenkostgeld,dusdatblijftveelalachterwege.Tochiserookgoednieuwstemelden.DebiotoopvandeLageveensemolenteLisse,dieinslechtestaatverkeerde,isvolledigopordegebrachtdankzijdevasthoudendheidvanDebbyGerritsen,dieookdefinanciëlemiddelenviadeprovinciewistteverkrijgen.OokhetErfgoedhuissteundedezeoperatie.EnmolenaarRobPottervandeLageveenseMolen?Hijheeftweerwind.HansVrolijk,molenaarvandeVrouwgeestmoleninAlphenaandenRijn,ontvingeenadviesomdemolenbiotoopbij-vriendelijkinterichten.Debijensterfteisdelaatstetijdgroot,maarvoordebestuivingvanbloemenenplantenisdebijonmisbaar.FabriceOttburg(WageningenEnvironmentalResearch)enMennoReemer(EISKenniscentrumInsecten)brachtenhetadviesuit.Aanheteindevanhetverslagjaarliepener–taaie-discussiesmetdegemeentevooreenkleinbudgetomditplantotuitvoeringtebrengen.6.OVERLEGGEMEENTENWijonderhoudenveelcontactenmetdegemeenteninonswerkgebied.Datkangaanoverdemolenbiotoop,deWOZ-waardenvanonzemolens,debijdragenvoorhetmolenonderhoudofdetoeristisch-recreatievebetekenisvandemolens.DegemeenteAlphenaandenRijnheeftonzestichtingenanderemoleneigenarentweejaargeledenuitgenodigdmedevormtegevenaaneennieuwErfgoedbeleid.M.b.t.deonderhoudsbijdragenisdatnaartevredenheidgeregeld.Ondanksoverlegovereenintestellen‘Groot-onderhoudsfonds’,isdatnietvandegrondgekomen.Metdegemeentenenanderemoleneigenarenisgesprokenoverdemogelijkhedenommolensmeertebetrekkenbijhettoeristisch-recreatievebeleidindeRijn-enVeenstreek.Datlaatsteism.n.aandeordeinKaagenBraassem.Metdeorganisatie“PromotieKaagenBraassem”hebbenwijgoedsamengewerktomvandeNationaleMolendageensuccestemaken.OnsverzoekomeenbijdragevoordekostbarerestauratievandeBuurtermolenmochtnietbaten.Welzijndebouwlegesvergoed:dank!

12

EenheethangijzerblijftdesituatieopdePoeldijk.Daargeldteenverbodvoorzwaarverkeer,maarerwordtnietgehandhaafd.WehebbendegemeenteaansprakelijkgesteldvoordeschadeaandewaterlopenvandebeideLijkermolensdieonderdePoeldijkliggen.GeblekenisdatdezewatergangentotdeverantwoordelijkheidbehorenvanhetHoogheemraadschapvanRijnland.WijzijningesprekmetdegemeenteenHHRomtoteenoplossingtekomen.Oplossingenliggenoptafel,maardevraagiswanneererknopenwordendoorgehaktenvooralwiebetaalt.OverlegmetdegemeenteZoeterwoudeheeftgeresulteerdineenhogerejaarlijkseonderhoudsbijdragevoordeGrooteMolenendeZeldenvanPasse.Devroegerebijdragewasafhankelijkvanhetdaadwerkelijkeonderhoudineenbepaaldjaar(endatwisseltnogal)entevensgemaximeerd.Datleiddeertoedatweinjarenvanweinigonderhouddemaximumbijdrage(€1.132,-permolen)nietontvingen,terwijlinjarenvanveelonderhouddemaximumbijdragenogallaagwast.o.v.detotaleonderhoudskosten.Afgesprokenisdatwij€2000,-permolenperjaarontvangen,losvandejaarlijkseonderhoudskosten.Hetisweliswaarnietde25%vandeonderhoudskostenzoalsafgesprokenindejaren’80vandevorigeeeuw(bijnaelkegemeenteisdatintussenvergeten),maarwijzijnzeercontentmetdezeverhoging.DeOnroerendeZaakbelastingOZB,leidtvrijwelelkjaartotdenodigebezwarenomdatwijdeaanslagenvoordebewoondemolenstehoogvinden.Detaxateursvandegemeentengaano.i.slordigommetdebewoondemonumentalewerktuigendiedezemolenstochzijn.Menbeschouwteenbewoondemolenalseenruimevillainhetbuitengebied,dieeenhogewaardeinheteconomischverkeervertegenwoordigt.Alsjevraagtomrecenteverkoopwaardenvanbewoondemolensgeeftmennietthuisenwordeneralleenvergelijkingenmetriantevrijstaandewoningeninhetlandelijkgebiedgemaakt.Menontkentdateenbewoondemolenindeeersteplaatseenmolenis,eenwerktuig.Daterooknogingewoondkanwordenismooi,maarmaaktvanhetwerktuignoggeenvilla.Overhetalgemeenzijnderuimtenkleinerdanineennormalewoningenisdeindelingafhankelijkvanhetwerktuigindemolen.Datergemalenmoetwordenendewoonruimtedaaraanondergeschiktisgemaaktisalevenmineenpuntvanoverwegingbijdetaxateurs.Errestonsdusnietsandersdanbezwaartemakentegendewaardevanonzebewoondemolens.Ookdemolenhuisjes,ookalstaanzeopinstorten,wordentehoogaangeslagen.Ookdaarrichtenonzebezwarenzichdantegen.7.CONTACTMETANDEREORGANISATIESDeHollandscheMolenDeRMsislidvandeVerenigingDeHollandscheMolen(DHM).WijnemendeelaandeMolenadviesraadvanDHM,eenbijeenkomstvandegrotere(provinciale)molenorganisatiesdieinderegel2keerperjaarbijeenkomst.DaarnaastwordtdeelgenomenaandejaarvergaderingenanderebijeenkomstenvanDHMdiezinvolzijnvoordeRMs.HoogheemraadschapvanRijnlandMetdedirectievanhetHoogheemraadschapRijnland(HHR)wordtperiodiekoverleggevoerdoveronderwerpenvangemeenschappelijkbelang.Hetafgelopenjaarwerd

13

intensiefgesprokenoverde(succesvolle)overdrachtvandelaatstedriemolensvanhetHHR.GildevanVrijwilligMolenaarsOverlegmethetGildevanvrijwilligmolenaars(GVM)indeprovincieZuid-Hollandheeftertoegeleiddataanheteindevan2015eensamenwerkingsovereenkomstvrijwelrondwas.In2016isdezevankrachtgewordennadatookhetGildelandelijkzijnhandtekeningheeftgezet.DekernvandezeovereenkomstisdatdepoldermolensvanRMsinprincipebeschikbaarzijnvoordeopleidingenvanhetGilde.OokkunnenmolenaarsdieovereenRMsdiplomabeschikkenviaeenverkorteleerwegdeelnemenaandeopleidingvanhetGilde.Onzemolenszijnbeschikbaarvoorhetafnemenvanexamens.Indepraktijkblijktdatdeafsprakengoedwerken.DaarnaastwerdenafsprakengemaaktvooreenproefprojectwaarbijhetGildedebliksemafleiderscontroleertendaarovereenrapportuitbrengt.HetAlphensMolenoverlegIndegemeenteAlphenaandenRijn,waardeRMszesmolensineigendomheeft,ismedeopverzoekvandegemeente,eenoverlegstructuurvanallemoleneigenarenindegemeentetotstandgekomen.Hetoverlegfungeertalsklankbordvoordegemeenteenals‘belangenbehartiger’vanuitdeeigenarennaardegemeente.Daarnaastishetoverlegookbeschikbaarvoorvragenvanmaatschappelijkeorganisatiesindegemeente.DeRijnlandseMolenstichtingixvertegenwoordigdzitineenkerngroepvanviermoleneigenarendiehetvoortouwheeftinditoverleg.MolenoverlegZuid-HollandEind2017zijnerplannenontwikkeldomeenZuid-Hollandsmolenplatforminhetleventeroepen.Ditplatformzouallemoleneigenarenindeprovinciemoetenvertegenwoordigenindecontactenmetdeprovincieinzakebeleidskwestiesenbelangenbehartiging.Gedachtwordtaaneenorgaanmeteenlichtebestuurlijkestructuur.

14

Bijlage1MOLENSENMOLENAARSVANDERIJNLANDSEMOLENSTICHTINGperdecember2018Gemeente NaamMolen Molenaar(s)Aalsmeer Stommeermolen JanHofstra AlphenaandenRijn Geremolen(ofBlauweWip) TheoBorsboomAlphenaandenRijn Groenendijksemolen AmberJanssenAlphenaandenRijn Hondsdijksemolen GertvanMeeteren,ThomHoogervorstAlphenaandenRijn Lagenwaardsemolen PieterdenHaanAlphenaandenRijn Rietveldsemolen AdBrekelmansAlphenaandenRijn Steektermolen PieterKoopmans AlphenaandenRijn Vrouwgeestmolen HansVrolijk Bodegraven-Reeuwijk Oucoopsemolen NicovandenBos,JohanOttevanger JanOttevanger Bodegraven-Reeuwijk Weijpoortsemolen LeovanderVlist,JanVroegeKaagenBraassem Adermolen AntoonVermeijKaagenBraassem BlauweMolen AlicedeWit,AmberJanssenKaagenBraassem Buurtermolen PietervanDrielKaagenBraassem Doesmolen RinusSchuttenKaagenBraassem Googermolen JosvanderDonk,RonvanBentenKaagenBraassem Grosmolen NanadavanderBurg,SanderdeKoning JannickSchouten KaagenBraassem Hoogmadesemolen RuudBax KaagenBraassem Kalkmolen ArieDriesprong KaagenBraassem Kagermolen JanVerhaar KaagenBraassem LijkermolenI TonEngelbartKaagenBraassem LijkermolenII PatrickHuigsloot,PaulvdPouwKraanKaagenBraassem Moppemolen AadToet,EricToetKaagenBraasem Rodemolen PaulKnelangeKaagenBraassem Veendermolen PieterdenHaanKaagenBraassem Vlietmolen DorusBorstKaagenBraassem VrouwVennemolen HansLippensKaagenBraassem Waterloosmolen HugoWittemanLeiden Stevenhofjesmolen KeesvanderSteege,LeoMiddelkoopLeiderdorp Achthovensemolen KoosGroenendijk,ThomHoogervorstLeiderdorp Doeshofmolen WillemvanDuynLeiderdorp Meerburgermolen HansBrok,BobFeenstra Leiderdorp Munnikkenmolen ErikKoppLisse Lageveensemolen RobPotter Lisse Lisserpoelmolen RobertvanVuurenNoordwijk Hogeveensemolen TomMelmanNoordwijk Hoogewegsemolen WillemLangeveldTeylingen Boterhuismolen JanHoogenboom Teylingen Broekdijkmolen BenHoogduin Teylingen DeHoopDoetLeven KeesHoogeveen,BartDooren, WillemWaltmanTeylingen Faljerilmolen JanBlokTeylingen Kokmolen(ofKoggemolen) KeesdeHaas Teylingen Lakermolen KeesdeHaasTeylingen NieuweHofmolen HansRoestTeylingen ’tPoeltje)* FransVerraTeylingen Zwanburgermolen HansdeGraaf,HenkKooiTeylingen Zweilandermolen KeesdeHaasWassenaar Zuidwijksemolen TheoBorsboomZoeterwoude GrooteMolen PieterHellingaZoeterwoude ZeldenvanPasse FredBoot,JohanKoudijs )*ookwel:Klaashennepoelmolen