Vriendennieuws

Regen spelbreker voor SAIL Den Helder 2013Van 20 tot en met 23 juni 2013 was het een drukte van belang in de haven van Den Helder. Voor het nautisch evenementSail Den Helder dat eens in de vijf jaar gehouden wordt, moesten moderne oorlogsbodems hun ligplaatsen delen met historische zeilschepen.Ook het Reddingmuseum heeft een bijdrage geleverd aan de festiviteiten rond SAIL Den Helder 2013.In en om het Reddingmuseum op Willemsoord waren er allerlei attracties, waaronder de kraam van de museumwinkel,het uitdelen van leuke museum / KNRM ballonnen, en informatie tasjes met goodies.Tegen een gereduceerde prijs konden de bezoekers aan Sail kennismaken met het Reddingmuseum en mede door hetslechte weer was de belangstelling groot. Op het haventerrein had het Reddingmuseum het alleenrecht om rondvaarten uit te voeren.Gezien de ervaring van de afgelopen Sail waren naast de reddingboten van het museum ook andere oude reddingbotenuitgenodigd zodat met maar liefst 12 historische reddingboten de rondvaarten verzorgd werden.Dit jaar kenmerkte dit evenement zich door bijzonder slechte weersomstandigheden. Volgens onze waarnemingen ishet in Juni tijdens het Sail-weekend nog nooit zo koud en nat geweest. Vooral de vrijdag was rampzalig. De belangstel-ling was dan ook aanmerkelijk minder dan wat werd verwacht. Gelukkig lieten de bezoekers zich weer zien toen eropklaringen kwamen.Maar ondanks deze omstandigheden lieten de bemanningen en de andere vrijwilligers zich niet uit het veld slaan enmede door hun enthousiasme en enorme inzet mogen we gerust zeggen dat het zeer geslaagdwas. Roy Flem / Gerhard Nijhuis Foto: Gerrit Kranenburg

Editie 83 Zomer 2013

Er is voor ieder wat wils:•hetnationaalreddingmuseumDorusRijkers•hetmarinemuseum•kunst&cultuur•diverseeet-en drinkgelegenheden•bioscoop•casino•kinderspeelparadijs&bowling•sportgelegenheden•musealeschepen• eennautischkwartier.

Op Willemsoord is de VVV gevestigd, waar u uit-gebreide informatie over alle bezienswaardigheden en activiteiten op Willemsoord kunt verkrijgen.

ETEN EN DRINKEN

Jachthaven

KUNST & Cultuur

AmusEment

Maritiem

MUSEA

telefoon

0223 616100

Web

www.willemsoordbv.nl

adreswillemsoord

1781 AS Den Helder

Wij heten u van harte welkom op Willemsoord

Willemsoord, vroeger de scheeps- en onderhoudswerf voor de Koninklijke Marine, is nu een prachtig monumen-taal deel van Den Helder dat zich gaandeweg ontwikkelt tot open stadsdeel. Willemsoord ligt direct tegen het stadshart en de buitenhaven aan wat de ligging van de jachthaven op Willemsoord uniek maakt. Het fraai gerestaureerde complex huisvest een diversiteit aan ondernemers en instellingen.

verzekeren?we blijvenbij de tijd

(0223) 688 7880223 68 87 88

Voor meer informatie over alle mogelijk-heden van Kampanje Catering kunt u contact opnemen met De Kampanje, telefoon 0223 - 678 678. Bezoek ook eens onze website www.kampanjecatering.nl

Uw evenement - waar dan ook - heerlijk verzorgd!

815003015_AdvCatering.indd 1 28-08-2008 15:40:55

Vriendennieuws blz 2

Nieuws uit het museumWoeste reddingen op zee…Scheepsportretten van Rob vanAssen Galerie ArtBoutique exposeert van 31augustus 2013 t/m 5 januari 2014scheepsportretten van Rob van Assenin het Nationaal ReddingmuseumDorus Rijkers in Den Helder. Rob vanAssen is een zeer getalenteerde, veelte bescheiden, fijnschilder van maritie-me schilderkunst hij is veelzijdig envolledig autodidact. Het liefst laat hijalleen zijn penseel spreken... Rob van Assen is op 20 december1944 geboren in Leiden. Zijn vaderschilderde en de jonge Rob trad al snelin zijn voetsporen. Al op 14-jarigeleeftijd legde hij zijn liefde voor watervast op doek met een scheepsportretvan de sleepboot Zwarte Zee. Zijn fa-voriete onderwerpen om te schilderenzijn schepen en zomer - en winterland-schappen in de stijl van de romanti-sche school. Zijn talent ten spijt wees,in het begin van de jaren zestig, dekunstacademie van Den Haag hem af.Ze vonden zijn romantische toetssmakeloos ouderwets en niet van dietijd. Inmiddels weten wij wel beter enwordt de realistische schilderkunstweer volop gewaardeerd. Een aantalvan zijn schilderijen zijn in de loop derjaren door verschillende musea aan-gekocht. Van Assen heeft een speciale bandmet schepen. Hij groeide op achter eenscheepswerf in Leiden en was daarvaak te vinden. Daar werd de basis vanzijn interesse voor de scheepvaart

gelegd. Als hij een schilderij van eenschip maakt gaat dat veel verder danalleen de compositie. Hij weet dan alveel over de achtergronden, specifica-ties en bijzonderheden van het schipen soms zelfs bij wijze van sprekenwelke motor er in een schip ligt. Het zeer imposante, scheepsportretvan de zee-sleepboot Holland en dereddingboot Brandaris, rond de onder-gang van de Ecuador in 1956, is eenmooi voorbeeld. Hij geeft 'het heleverhaal' rond een scheepsramp weerop een doek van maar liefst 130 x 180cm.Dit indrukwekkende schilderij zalsamen met nog negen andere fraaieKNRM- scheepsportretten met beken-de reddingboten als de Carlot, deInsulinde, de Neeltje Jacoba, de KurtCarlsen en de Gebroeders Luden geëxposeerd worden. Anne Phoelich

Ruud NieuwenhuijsVoor de liefde verhuisde Ruud vanAmsterdam naar Den Helder. Hij werk-te als typograaf bij een dagblad. Deopkomst van de computer zorgde vooreen veldslag in de typografie. Bij de 3egrote reorganisatie was het raak voorRuud. Wonend in een houten 'Oosten-rijks huis' met een grote tuin en eenaparte moestuin, stak hij veel tijd in hetonderhoud daarvan. Daarnaast bege-leidde hij als gids buitenlanders opfiets-vaarvakanties in Nederland.Als de tuin het toelaat (in de winter dus)fietsen Ruud en zijn vrouw nog steedsgraag. Het liefst op een tropisch eilandin de zon. Hij ontdooit pas boven de 20gr. Celsius! De laatste jaren is Bonairevoor hen favoriet, maar ook Nieuw--Zeeland, Midden-Amerika en Azië zijnvele malen bezocht.In 2003 vond op de Oude RijkswerfWillemsoord de Kunstmanifestatie'Kaap Helder' plaats waar Ruud alsvrijwilliger aan meewerkte. Bij de balievan het Reddingmuseum stond eenoproep: 'Vrijwilligers gezocht'. Hijmeldde zich aan.Begonnen als suppoost/gastheer opde zondagen is hij nu ook aktief in hetonderhoud en geeft hij rondleidingen.Dat mag van hem wel wat vaker ge-beuren, hij houdt van uitleggen. Maarhet liefst vaart hij met de historischeredddingboten van het museum. Hijvaart op alle boten, maar het meestmet 'zijn' Johan de Witt. Met dezemotorreddingboot van Schiermonni-goog worden dagelijks rondvaartengehouden. 'Een geweldig bootje, eenechte reddingboot!. Al vinden velenhaar maar klein en is het een dweil ophet water. Dat laatste is een makke vanalle historische reddingboten, ze zijnimmers gebouwd voor het grote water.De mrb Insulinde vaart het mooist.' Wybe van der Wal

Gebr. Luden Rob van Assen

31 augustus t/m 5 januari

Woeste reddingen op zee…Scheepsportretten van Rob van Assen

Willemsoord 60 G • 1781 AS Den Heldertelefoon: 0223- 618320 info@reddingmuseum.nl

www.reddingmuseum.nlwww.scheepsportretten.nl

Galerie ArtBoutique exposeert van 31 augustus 2013 t/m 5 januari 2014 scheepsportretten van fijnschilder Rob van Assen in het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers in Den Helder. Rob van Assen is een zeer getalenteerde, veel te bescheiden, fijnschilder van maritieme schilderkunst. Het liefst laat hij alleen zijn penseel spreken... Aan deze tentoonstelling zijn geen extra kosten zijn verbonden.

Vriendennieuws blz 3

Redders van StellendamVanaf de oprichting in 1824 heeft dereddingmaatschappij altijd kunnen re-kenen op de loyale inzet van de be-manningen van de reddingboten. Vaakbestond een bemanning uit leden vanéén familie. Ook ging het reddingwerksoms gedurende een aantal genera-ties over van vader op zoon. Een tekenvan toewijding en trouw. Voorbeeldenhiervan zijn de families Toxopeus enBot bij de NZHRM en de families Vander Klooster en De Jager bij deZHMRS. Onlangs bezochten de(klein)kinderen van Willem en Leen deJager het Reddingmuseum en over-handigden zij enkele voorwerpen vanhun voorvaders. Dit is een mooie aan-leiding in dit blad eens te schrijven overde vermaarde Stellendamse redders-familie De Jager. Adriaan de Jager, eerste redder vande familieHet begon met Adriaan de Jager(1875-1937). Adriaan was garnalen-visser uit Stellendam maar werd na zijnhuwelijk bij de garnalenhandel van zijnschoonvader betrokken. Toch ging hijook nog regelmatig naar zee, niet al-leen om te vissen maar ook om goe-deren van gestrande schepen te halenen als het nodig was zeelieden teredden. Naar goed vissersgebruikgingen zonen al op jonge leeftijd meeom het vak te leren. Zo ook Willem deJager (1898-1961), derde zoon van dezestien kinderen die Adriaan en zijnvrouw Jannetje van Gelder zouden

krijgen. De dertienjarige Willem was erbij toen zijn vader met zijn visserschipin 1911 in vliegende storm de beman-ning van de Engelse bark Wakefield redde. Dat ging nog zeilend. Stellen-dam had nog geen reddingstation enAdriaan de Jager ondernam de red-ding op eigen initiatief. Een barometervan het schip herinnert nog aan dieredding. Ook op Nieuwjaarsdag 1922ging Adriaan met zijn buurman Eduardvan Seters en zoon Willem met zijnsloep naar zee en redde in een woes-te zee acht zeelieden van het Spaansestoomschip Salvadora. Adriaan deJager, een van de weinigen in het dorpmet een telefoon, was gewaarschuwddoor de vuurtorenwachter van West-hoofd op Goeree. De vuurtorenwach-ter alarmeerde ook het reddingstationHoek van Holland, maar de stoomred-dingboot Prins der Nederlanden moestvia het kanaal van Rozenburg en deBrielse Maas varen en arriveerde later.De reddingboot redde de laatste ze-ventien bemanningsleden en raaktedaarbij beschadigd. Na binnenkomstin Stellendam belde De Jager aan bijhet woonhuis van de burgemeestermet het verzoek zijn geredden onder-dak te bieden. Hij zal wel gedachthebben, de burgemeester woont rui-mer of vindt wel een oplossing. Voordeze redding kreeg Adriaan de Jagervan koningin Wilhelmina een ‘goudenerepenning voor menslievend hulpbe-toon’, zoon Willem en buurman VanSeters een zilveren.

Voormalige roeireddingboot vanDorus Rijkers In 1923 werd de roeireddingboot vanDen Helder vervangen door de motor-reddingboot Dorus Rijkers. De overbo-dige roeireddingboot, die in 1894 doorde firma Woolfe & Son was gebouwden waarvan Dorus Rijkers en laterCoen Bot bij veel reddingsacties aanhet roer hadden gestaan, was nu tekoop. De zelfrichtende roeiredding-boot had bewezen veilig te zijn. Adri-aan de Jager zag er wel wat in enbezichtigde de boot in Amsterdam. Hijbood ƒ 800,-. Secretaris H. de Booyvan de NZHRM aanvaardde het bodvolgens een brief die de familie al dietijd heeft bewaard. De Jager haalde deboot naar Stellendam en bouwde ereen motor in. Hij beschikte nu over eenboot om vis op te halen van Moerdijksevissers op het Haringvliet en deze naarStellendam te brengen. Als het nodigwas kon hij er ook goed reddingen meeverrichten. Dat gebeurde bijvoorbeeldin 1926 toen hij een zinkende blazeruit Ouddorp veilig de haven van Stel-lendam binnen bracht. Het zal dan ookniet verbazen toen in 1926 het bestuurvan de ZHMRS een station voor eennieuwe motorreddingboot aan hetHaringvliet zocht, de keuze op Stellen-dam viel. Hier waren vissers bereidreddingwerk te verrichten. Adriaan deJager werd benaderd, maar wilde zijngarnalenhandel niet in de steek latenen stelde zijn zoon Willem als schippervoor. Het bestuur volgde zijn advies.Willem de Jager werd schipper van denieuwe reddingboot Koningin Wilhel-mina, zijn vader Adriaan reserveschipper. Willems broer Leen werdmachinist en broer Arie opstapper. Erwaren ook andere opstappers en ma-chinisten maar gedurende decenniavormde de familie De Jager de kern.Leen zou het reddingwerk blijven doentot aan zijn dood in 1951, Willem totzijn pensionering in 1958 en Arie tot1961 toen hij de 65-jarige leeftijd be-reikte. In de eerste jaren voer ookGerrit van Gelder, de schoonvader vanLeen de Jager mee. In die periode wasde Koningin Wilhelmina hun reddingboot. De jongste broer Dirk zou van 1954 tot1990 agent voor de reddingmaat-schappij zijn. De familie de Jager washiermee bijna de gehele twintigsteeeuw van grote betekenis voor hetreddingwerk. De voormalige Helderseroeireddingboot werd na de komst vande Koningin Wilhelmina nog alleenuitstapje naar strand van Rockanje met voormalige roeireddingboot

Vriendennieuws blz 4

haven Stellendam met reddingboot Koningin Wilhelmina

voor de vishandel gebruikt tot zij in deTweede Wereldoorlog tijdens eenbombardement zwaar beschadigdraakte en in de haven van Hellevoet-sluis zonk. Motorreddingboot Koningin WilhelminaHet nieuwe reddingstation Stellendamkreeg een moderne dubbelschroefsmotorreddingboot. Deze boot, de Ko-ningin Wilhelmina, was ontworpendoor scheepsbouwer prof. ir. ErnstVossnack uit Delft. Enkele jaren daar-voor, tijdens een zware storm in 1921,was de motorreddingboot Brandaris van de NZHRM met man en muisvergaan en in diezelfde nacht kenterdede stoomreddingboot President vanHeel van de ZHMRS met verlies vanzes mensenlevens. Er kwam nu veelaandacht voor de stabiliteit en con-structie van nieuwe reddingboten.Vossnack tekende in dezelfde tijd voorde NZHRM de Insulinde die naar eenidee van schipper Mees Toxopeus vankieptanks werd voorzien. De ‘Zuid’ zoudat idee van de ‘Noord’ niet overne-men, maar haar boten bleken net zozeewaardig en stabiel te zijn. De be-stuurders van beide reddingmaat-schappijen ontwikkelden niet sameneen reddingboot, maar indirect werdenervaringen en inzichten gedeeld viaprofessor Vossnack die beide organi-saties adviseerde. In 1927 werd deKoningin Wilhelmina opgeleverd enmeerde zij af in de haven van Stellen-dam. Kentering Prins der NederlandenDirect na haar indienstelling verrichttede boot onder leiding van schipperWillem de Jager reeds een aantal

reddingen. Op 16 januari 1929 vondeen dramatische gebeurtenis plaats.De vrachtvaarder Valka uit Letlandwas op de Maasvlakte gestrand en dete hulp gesnelde reddingboot Prins derNederlanden van Hoek van Hollandsloeg in zicht van de Valka om. DeLetse kapitein alarmeerde de walwaarop de Koningin Wilhelmina entwee vissersschepen direct op zoekzijn gegaan naar de omgeslagen boot.Zij vonden niets. Adriaan de Jager was

v.l.n.r. : Arie, Leen, Willem en Adriaan de Jager

bij deze tocht schipper. De dag erna –toen de Letten het schip wilden verla-ten - haalden hij en zijn mannen in ij-zige kou alle opvarenden van boord.De zeelieden, waaronder drie vrou-wen, moesten in het net van de red-dingboot springen. De consul vanLetland reikte later een onderschei-ding aan de bemanning van de red-dingboot uit. De Prins der Nederlanden en enkele slachtoffers spoelden in dedagen na de ramp op het strand vanRockanje aan. Alle acht redders vande reddingboot waren omgekomen,waaronder de ervaren schipper Adri-aan van der Klooster. Het was eenramp die diepe indruk in het landmaakte. Een inzamelingsactie voor deweduwen en wezen van de omgeko-men redders werd georganiseerd. DeRotterdamse journalist G.H. Hoekschreef het boekje Heldendood waar-van de opbrengst bestemd was voorde nabestaanden. Dat boekje verhaaltvan de tragische gebeurtenis. Eenfacsimile heruitgave daarvan is in hetReddingmuseum verkrijgbaar (€ 3,50).In Hoek van Holland werd twee jaarlater een monument opgericht voor deomgekomen redders uit die plaats.

Vriendennieuws blz 5

Willem de Jager

Koningin Wilhelmina in volle zee

Onthulling Nationaal Monumentvoor het ReddingwezenEen uitstapje voor de bemanning vande reddingboot was de tocht naar DenHelder waar op 4 juni 1935 KoninginWilhelmina het Nationaal Monumentvoor het Nederlandse Reddingwezenonthulde. Als plaats voor het monu-ment was Den Helder gekozen datsinds de ramp met de Vreede in 1824als bakermat van de reddingmaat-schappijen wordt gezien. Het indruk-wekkende, ruim dertig meter hogemonument met carillon, dat tot standkwam door giften uit het hele land, iseen eerbetoon aan de redders. DeStellendamse redders waren bij deonthulling aanwezig en lieten zich voorhet monument in hun beste pak metmedailles en pet fotograferen. Het zalbij die gelegenheid zijn geweest datvader Adriaan en zijn drie zoons ookin een fotostudio poseerden. Eerder dat jaar had de KoninginWilhelmina zich zeer verdienstelijkgemaakt toen de Stellendamse vis-sersvloot in een winterstorm in proble-

men raakte. Twee schepen zonken ende reddingboot sleepte twee kotters dehaven binnen. Ondanks de aanzienlij-ke materiele schade was niemandomgekomen. Ieder zag dat als eenwonder Gods en godsdienstonderwij-zer Bouman sprak hierover tijdens dekerkdienst de zondag erna. Zijn over-denking werd in boekvorm uitgegevenen de opbrengst daarvan ging naar devissers die waren getroffen. “We zijn er twee kwijt!”In de oorlog werden de reddingbotenwit geverfd en van rode kruizen voor-zien. Ze mochten niet langer namenvan leden van het Koninklijke Huisdragen. Koningin Wilhelmina werdStellendam. Het reddingwerk gingdoor, wat extra gevaarlijk was vanwe-ge de mijnenvelden. Na de oorlog namde scheepvaart naar Rotterdam weertoe en ook het reddingwerk. Een bij-zonder tragische gebeurtenis vondplaats op 17 december 1949. HetZweedse stoomschip Aslög verkeerdein nood bij de kust van Walcheren. Driereddingboten voeren uit waaronder de

Koningin Wilhelmina uit Stellendam.Willem de Jager was herstellende vaneen operatie en Bastiaan de Blok vielvoor hem in. De Blok was stuurman opde reddingboot vanaf het begin in1927, maar had nooit bij zwaar weerals schipper gevaren. Trots voer hij dehaven van Stellendam uit. Nu was hetzijn beurt. Herbert Grootenboer vielvoor zijn broer in die ziek te bed lag.De zee was zeer ruw en bij het eindevan het Slijkgat doemde in het donkerineens een rood boordlicht op, naar

Vriendennieuws blz 6

wederom in rouw gedompeld wordentoen dorpsgenoot Arend Brinkman dieschipper was op de President Jan Lels van Hoek van Holland overboord sloegtijdens een reddingactie. Watersnood 1953 en afscheid alsschipperIn de februari storm van 1953 raaktenveel schepen in nood en dijken brakendoor. Toen de Stellendamse reddersna een tocht op zee terugkeerdenzagen ze hun dorp overstroomd. Zesdagen en zes nachten waren ze ver-volgens in touw om mensen uit hunbenarde posities te halen. Door de kouen het onafgebroken aan het roerstaan kreeg Willem de Jager opge-zwollen benen en liep hij een bloedver-giftiging op. Ernstig ziek werd hij inVlaardingen in een ziekenhuis opge-nomen en moest daarna lange tijd inHilversum bij familie herstellen. Hetkwam nooit meer goed met zijn benen.In 1958 pensioneerde hij als schipper.In aanwezigheid van velen reikte de

wat later bleek afkomstig te zijn vaneen Engelse vrachtvaarder. De Blokverminderde vaart voor het schip.Zonder vaart kreeg de zee greep opde boot en wierp haar op haar zij.Hierbij spoelden invaller Herbert Groo-tenboer en waarnemend schipper Basde Blok overboord. Marien van Soestnam het roer over en zoon Han de Blokopende van buiten het machinekamer-luik en riep naar de machinist Leen deJager: “we zijn er twee kwijt!” Diewoorden stonden in 2013 nog in hetgeheugen gegrift van Janny Spilt-deJager die indertijd als 22-jarige hetverhaal van haar vader hoorde. Ver-geefs werd naar beide mannen ge-zocht en bij zonsopkomst besloten zenaar Hoek van Holland te varen.Rechtstreeks terugkeren naar Stellen-dam viel te zwaar. Stellendam vernamhet trieste nieuws vanuit Hoek vanHolland. Het lichaam van Bas de Blokspoelde aan op Sylt, Herbert Grooten-boer is nooit meer gevonden.Drie jaar later zou het dorp Stellendam

Stellendam, uitvaart Arend Brinkman. Geheel rechts: Willem de Jager

Commissaris der Koningin in Zuid-Holland namens de Koningin hem de‘gouden erepenning voor menslievendhulpbetoon’ uit. Drie jaar later, tijdensaan avondwandeling, raakte hij tewater in de haven en verdronk. Ge-struikeld over een balk of ontbrak dekracht in zijn verzwakte benen? Aan-geslagen haalden zijn collega’s met deKoningin Wilhelmina zijn lichaam uithet water. Dat juist zijn mannen en zijnboot hierbij een rol speelden is eenspeling van het lot. In Stellendam herinnert een straat-naam aan deze dappere redder, hetReddingmuseum eert hem met eenvitrine in de Heldengalerij. Henk Stapel Met dank aan Hans van der Maas enLieneke Schaaf, kleinkinderen vanWillem de Jager, en Adrie de Jager enJanny Spilt-de Jager, kinderen vanLeen de Jager.

Vriendennieuws blz 7

Bij de oplevering van de dubbel-schroefs mrb Insulinde in 1927 is zijvoorzien van twee geheel waterdichtgescheiden machinekamers (ietsnieuws voor reddingboten). In in elkekamer staat een Kromhout-gloeikop-motor. Tweecilinder ruwolie middel-druk motoren van het type 2M-2 die bij390 toeren per minuut 60 pk leveren.Elke motor draait een schroef aan.Gloeikopmotoren worden gestartnadat een metalen mantel op de cilin-derkop ca. 10 minuten voorverwarmdis met een petroleumvergasser. (Ho-gedruk dieselmotoren met een varia-bel toerental werden pas mogelijk toende Bosch inspuitpompen beschikbaarkwamen.)Het gebruik van deze motoren vergt denodige hoofdbrekens. Om de bootsneller inzetbaar te maken is de gloei-kop vervangen door een electrischegloeispiraal. Hiermee wordt de starttijdtheoretisch teruggebracht tot 1 minuut.Dit vereist een elektrisch systeem aanboord en dit is in het midden van dejaren 1920 uitzonderlijk op de kleinescheepvaart. Vrijwel de hele Neder-landse kustvaart en zeevisserij vaartnog met petroleum- of carbidverlich-ting. Nieuwe motorenDe mrb Insulinde verricht uitstekendediensten op het reddingstation Oost-mahorn onder schipper Mees Toxopeus(1927 - 1950). De motordrijvers in dezeperiode zijn Klaas Reinigert (1927 -1942) en Jannes Toxopeus (1930-1950;vanaf 1942 in vaste dienst). Als stuur-man fungeerden Jaap van der Meulen(1927 - en Klaas Toxopeus (1930 -1950).Bij de NZHRM bestaat de bemanningvan de grote stations dan uit 3 perso-nen voor vier uur per werkdag. Dezenhebben daarnaast nog een anderewerkkring. Zo bestiert Klaas Toxopeuseen café op de dijk bij de veer steigerin Oostmahorn. Daarnaast zijn er elkedienst een aantal 'opstappers'.Eind 2028 wordt het maximale toeren-tal van de motoren teruggedraaid naar365 per minuut. Hevige trillingen bij hetstationair en onbelast draaien deed decarters scheuren. De maximale snel-heid door het water is nu terugge-bracht naar acht en een halve knoop.Eind van de jaren 1940 beraadt hetbestuur van de NZHRM zich over ver-vanging van de gloeikopmotoren vande mrb Brandaris [II] (1923, Terschel-

ling), de mrb Insulinde en haar zuster-schip de mrb Neeltje Jacoba (1930,IJmuiden). In deze periode van naoor-logse schaarste valt het niet mee dejuiste keuze te maken. Ook voor denieuwe mrb Prins Hendrik (1950, DenHelder) zijn motoren nodig. Voor deBrandaris [II] en de Prins Hendrik wordtuiteindelijk gekozen voor motoren vande Schotse firma Glennifer EnginesLtd uit Glasgow. Bij 900 omwentelin-gen per minuut leveren deze modernezes cilinders 120 pk. Maar voor debeide andere boten is er geen geldbeschikbaar voor vervanging van demotoren.

Mees Toxopeus inspecteert de pas uit Glasgow aangekomen Glennifer diesels.Archief KNRM.

De hermotorisering van de Insulinde begint met het uitbouwen van de Kromhoutgloeikoppen bij machinefabriek ´De Eendracht´ aan de Dokkumer Ee te Leeu-warden. Archief KNRM.

Geschenk van FrieslandDan roert Friesland zich. Op de voor-pagina van de Leeuwarder Courant,198e jaargang, het Paas-nummer van16 april 1949, schrijft hoofdredacteurdhr. K. Sikkema:'Frieslands eerbetoon aan de reddersIn Harlingen ligt een reddingboot die“Twenthe” heet. Ze is een geschenkvan de Twentenaren - van wie demeesten de zee nooit gezien of gero-ken hebben - en haalt de Friese schar-poerders en Friese zeilers die op hetWad in nood komen, weer in veiligehaven. Een lofwaardige daad van dieTwentenaren; maar is zij ook niet be-schamend?

De motoren van de mrb Insulinde

Vriendennieuws blz 8

Beschamend voor Friesland, dattwaalf van de 25 redding stations vande Noord- en Zuid-Hollandse Redding-maatschappij op zijn kusten heeft, datnegen van de 24 motor-reddingbotentelt en dat tot dusverre nog nimmerbehoorlijk uit de hoek kwam om tetonen, dat zijn genegenheid voor deridders van z'n zeeën géén platonischeliefde is'.Sikkema wijst er op dat op 11 novem-ber 1949 de reddingmaatschappij 125jaar zal bestaan. Dat is een mooiegelegenheid om te tonen ' .. dat hetwerk van haar redders, die uit doods-verachting door grondzeeën en mij-nenvelden vliegen als er mensen innood zijn, niet alleen het hart maar ookder Friezen gemeenschapszin raakt?

Hoe daaraan uiting te geven? ... omconcreet te zijn: door de reddingboot“Insulinde” van Oostmahorn de nieuwemotoren te geven.' De Friese reddingboot actieBlz. 8 van het Paas-nummer is geheelbesteed aan het zeereddingwezen.'Waar het om gaat: Twee nieuwe mo-toren in de reddingboot “Insulinde”.Dat zij Frieslands jubileum-cadeauaan de 125-jarige N.Z.H.R.M.'. 'Als de“Insulinde” nieuwe motoren zou krijgen. . . . Het zou dè oplossing zijn” zeggenMees Toxopeus en zijn zoon Jannes,de motordrijver. “ 't Is nu constanthommeles met die gloeikoppen”; vijf,vaker tien minuten duurt het voor depetroleumlampen de beide Krom-hout-motoren voorverwarmd hebbenen dan zit meteen de hele machineka-mer van de “Insulinde” onder desmeer. Voortdurend vragen ze zorg;de motor drijver moet - als de redding-boot de malste bokkesprongen maaktop de baren van de gronden - voortdu-rend heen en weer hippen door hetnauwe gaatje tussen de beide machi-nekamers, want soms hebben de mo-toren de hebbelijkheid om op hetmeest kritieke moment een korteadempauze te nemen.'Ook directeur De Booy van de NZHRMverzucht dat het broodnodig is dat demotoren vernieuwd worden. Maar deInsulinde zal nog een aantal jarenmoeten wachten. De maatschappijheeft het geld niet.De oproep slaat aan bij de friezen. InBeetgum begint de victorie: Een ploegaardappelpoters doet de eerste gift.Andere dorpen willen niet achterblij-ven. De broodbakkersknechten vanGiekerk volgen. Op bruiloften worden

prachtig, maar het reviseren van demotoren is een probleem. Er is nietmeer aan onderdelen te komen. Eénmotor kan met de onderdelen vaneenzelfde, maar 3 cilinder, motor uit dehistorische reddingboot Zeemanshoop onderhanden worden genomen. Danwordt het 2011. Het is een groep Ter-schellingers eindelijk gelukt de mrbBrandaris [II] te verwerven en de res-tauratie rond te krijgen. Ook zij vindengeen onderdelen voor de motoren, enverruilen dezen voor Kromhouts. DeGlennifers worden geschonken aanhet museum. Projectleider Herman deWijn en zijn medewerkers 'kannibali-seren' deze voor de onderdelen. Hetblijken niet meer de oorspronkelijkemotoren, maar ruilmotoren uit eenjacht van oliesjeik Yamani. Ze zijn eenslag nieuwer dan de motoren uit 1950.Van het drijfwerk zijn o.a. de kleppen,de lagers en de drijfstangen hetzelfdegebleven. De cilinders helaas niet.Museaal restaureren stelt hoge eisen.De oorspronkelijke Glennifers zijnlucht-gestart, de nieuwere startenelektrisch. Wel handig maar niet mu-seaal om dit over te nemen in eenVarend Monument. Hetzelfde geldtvoor andere onderdelen. Er wordtvastgehouden aan het bestek uit 1950.Herman zegt: 'Het is mooi om in dehistorie te werken, Glennifer liep voor-uit in de techniek. In 1950 werkten zijbijv. al met een droog carter (dry sump)i.p.v. met een wet-sumpsysteem ensmeerolie in een carterpan.”Binnenkort kan met de revisie van detweede motor van de mrb Insulinde worden begonnen. Wybe van der Wal

spontane collectes gehouden, mu-ziekkorpsen en toneelverenigingenhouden speciale uitvoeringen. Erwordt van alles georganiseerd en hetgeld stroomt binnen bij de LeeuwarderCourant. Met centen, dubbeltjes,kwartjes, guldens, kleinere en groterebedragen. De krant doet er elke dagenthousiast verslag van. Met een giftvan de Coöperatieve Zuivelbank wordthet doel bereikt: f 50.000,00 voor denieuwe motoren!Op 11 november 1949 wordt in hetFriese provinciehuis het verjaarsge-schenk aan de NZHRM overhandigd.In het bijzijn van de bemanning van demrb Insulinde. De motoren wordeningebouwd door Machinefabriek 'DeEendracht' te Leeuwarden, scheeps-werf Bijlsma te Wartena maakt hetkarwei af. Op 31 oktober 1950 is deboot terug op haar station. KlaasToxopeus neemt het commando vanzijn broer Mees over. Uit dienstNa een glorieuze vaartijd wordt de bootin 1969 uit dienst gesteld en gaat naarhet Scheepvaartmuseum in Amster-dam. In 2005 wordt zij overgedragenaan het Reddingmuseum in Den Hel-der. Vrijwilligers restaureren de boot

Vriendennieuws blz 9

al meer dan 100 jaar het roer in handen!

affiche_01.indd 1 09-11-11 14:15

De Koninklijke Marine in actie rond de Hoorn van Afrika

www.marinemuseum.nl

affiche_DEF.indd 1 14-12-11 12:17

BedrijfskledingUniformeringMet gerenommeerde merken als

Havep Industriëel, Echo/KLM,

Helly Hansen, Santino en Rucanor

Koperslagersweg 131786 RA

Den Helder

Tel: 0223-691223www.moc-bedrijfskleding.nlE-mail: info@moc-bedrijfskleding.nl

E reserveringen@hotelwienerhof.nl ● I www.hotelwienerhof.nl

Parallelweg 7 ● 1781 EA Den Helder T 0223 - 616895 ● F 0223 - 613534

HOTEL 40 sfeervolle kamers

zonnig terras

RESTAURANT ontbijt ● lunch ● diner

ZALEN cursussen ● vergaderingen

BRIDGEHOTEL verschillende verenigingen

www.museumkaart.nl

Sleutel tot 400 schatkamersGeef ‘m cadeau

CULTUUR MAAKT JE RIJKERPARTNER VAN DE MUSEUMKAART

Vriendennieuws blz 10

90 jaar Helderse red-dingboten bij elkaarZaterdag 22 juni 2013 was een histo-rische dag voor het Helderse Redding-wezen. Voor het eerst waren alle grotemotorreddingboten die vanaf 1923Den Helder als thuishaven hadden,varend naast elkaar op de HelderseRede te zien. Negentig jaar roemruch-tige Helderse reddinggeschiedenis,maar ook van 80 pk naar 2000 pk.Vanwege Sail Den Helder waren alveel oude reddingboten in de havenom rondvaarten voor het publiek teverzorgen en ook de oude DorusRijkers was net vaarklaar. Het heeftechter wel heel wat moeite gekost omalle koppen bij elkaar en in de zelfderichting te krijgen, maar uiteindelijk ishet toch gelukt, dankzij Michel de Jong,schipper van de Joke Dijkstra en NielsMulder, schipper van de Suzanna.Eerst werd geformeerd in de haven endaarna naar de rede gevaren en alsafsluiting werd in kiellinie in volgordenaar anciënniteit een rondvaart doorde haven gemaakt.Jeroen Noot maakte, ondanks het

slechte weer, vanaf de KNRM-RIBHendrika Theodora een serie prachti-ge foto’s.Hieronder enige gegevens van deschepen:Dorus Rijkers van 1923 tot 1952 inDen Helder met als schippers CoenBot (tot 1946) en Piet Bot.Prins Hendrik van 1952 tot eind 1968in Den Helder met schipper Piet Bot.Suzanna van eind 1968 tot 1997 in

Den Helder met schippers Piet Bot (tot1974), Jan Bijl (tot 1979), Kobus Kra-mer (tot 1996), Coen Bot en Pim deKluiver.Dorus Rijkers van 1997 tot 2007 inDen Helder met schippers Coen Boten Pim de Kluiver (tot 2002).Joke Dijkstra van 2007 tot heden inDen Helder met schippers Coen Bot(tot 2008) en Michel de Jong. Maarten Noot

Vriendennieuws blz 11

www.editoo.nl

Indien onbestelbaar retour: Vriendennieuws, Willemsoord 60 G, 1781 AS Den Helder

Bestuur Stichting Vrienden van het Reddingmuseum Dorus Rijkers

Colofon

Beste Vriend(inne)enVol aandacht volgden op zaterdag 16maart een aantal geïnteresseerdeVrienden de lezing over de rol vanscheepsmodellen in de ontstaansge-schiedenis van de reddingmaatschap-pijen. Na afloop was er gelegenheidnog even na te praten. Het was eengezellige bijeenkomst. Een volgendegelegenheid om het museum te be-zoeken doet zich voor op vrijdag 30augustus. Dan zijn de Vrienden wel-kom bij de opening van een tijdelijkeschilderijententoonstelling van Robvan Assen. Vanaf 16.00 uur is de ont-vangst in het Reddingmuseum. Hetmuseum nodigt gasten hiervoor uit opnaam. De Vrienden ontvangen geenpersoonlijke uitnodiging, namens hetmuseum doe ik dat hier. Bent u (eneventueel uw partner) aanwezig, geefdit dan door via een e-mail aan info@-reddingmuseum.nl voor dinsdag 27augustus. Over de kunstenaar en zijnwerken kunt u lezen op bladzijde 3 vandit nummer. Met Vrienden-groet, Henk Stapel, voorzitter

Uitgave van:Stichting Vrienden van het Nat.Reddingmuseum Dorus RijkersOpgericht: 19 januari 1990Oplage: 350 stuksVerschijning: vier maal per jaar Redactie:Gerhard NijhuisHenk StapelWybe van der WalRedactieadres: Redactie VriendennieuwsReddingmuseum, Willemsoord 60G1781 AS Den HelderTel.: 0223 - 618320Website: www.reddingmuseum.nlBank: ING 67 33 11 872

Voorzitter : Henk Stapel Leden : Gerhard NijhuisSecretaris : René de Bakker (0223 722884) :Penningmeester : Jan Doppegieter (0223 630616) Adres : Willemsoord 60 G, 1781 AS Den Helder

Geïnteresseerd in de geschiedenis van het Nederlandse Reddingwezen? Voor € 17,50 per jaar of voor € 22,50 samen met uw partner wordt u Vriend van het Reddingmuseum. U heeft dangratis toegang tot het museum en ontvangt viermaal per jaar het Vriendennieuws. Op de website van het Reddingmu-seum vindt u meer informatie over de vrienden en kunt u zich aanmelden of anders per brief met vermelding van uwnaam, adres, telefoon, e-mail en eventueel ook de naam van uw partner.

Vriendennieuws blz 12