Stichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie
De Laka-bibliotheek
Dit is een pdf van één van de publicaties in de bibliotheek van Stichting Laka, het in Amsterdam gevestigde documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie.
Laka heeft een bibliotheek met ongeveer 8000 boeken (waarvan een gedeelte dus ook als pdf), duizenden kranten- en tijdschriften-artikelen, honderden tijdschriftentitels, posters, video’s en ander beeldmateriaal. Laka digitaliseert (oude) tijdschriften en boeken uit de internationale antikernenergie-beweging.
De catalogus van de Laka-bibliotheek staat op onze site. De collectie bevat een grote verzameling gedigitaliseerde tijdschriften uit de Nederlandse antikernenergie-beweging en een verzameling video's.
Laka speelt met oa. haar informatie-voorziening een belangrijke rol in de Nederlandse anti-kernenergiebeweging.
The Laka-library
This is a PDF from one of the publications from the library of the Laka Foundation; the Amsterdam-based documentation and research centre on nuclear energy.
The Laka library consists of about 8,000 books (of which a part is available as PDF), thousands of newspaper clippings, hundreds of magazines, posters, video's and other material. Laka digitizes books and magazines from the international movement against nuclear power.
The catalogue of the Laka-library can be found at our website. The collection also contains a large number of digitized magazines from the Dutch anti-nuclear power movement and a video-section.
Laka plays with, amongst others things, its information services, an important role in the Dutch anti-nuclear movement.
Appreciate our work? Feel free to make a small donation. Thank you.
www.laka.org | [email protected] | Ketelhuisplein 43, 1054 RD Amsterdam | 020-6168294
Jaarverslag 2009
N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZjaar
vers
lag
2009
Inhoud
2
Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders 3
Algemeen 4
Mensen 5
Milieu 13
Economie 19Jaarrekening 22
Balans 22
Winst-enverliesrekening 24
Kasstroomoverzicht 25
Toelichtingopdebalansenwinst-enverliesrekening 26
1.Algemeen 26
2.Grondslagenvoordewaarderingvanactivaenpassiva 26
3.Grondslagenvoorbepalingvanhetresultaat 29
4.Toelichtingopdebalans 30
5.Toelichtingopdewinst-enverliesrekening 39
Overige Gegevens 41Accountantsverklaring 42Verklaringafkortingen 44
3
Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders
GeachteAandeelhouders,
Overeenkomstighetbepaaldeinartikel22vandestatutenvandevennootschapbiedenwijuhierbijhetjaarverslagvanEPZter
vaststellingaan.HetbevathetverslagvandeDirectieover2009,dejaarrekening2009endeoverigegegevens.
DejaarrekeningisgecontroleerddoorPricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.Degoedkeurendeaccountantsverklaringisopgenomenop
bladzijde42.Dewinst-enverliesrekeningvanhetjaar2009isafgeslotenmeteenpositiefresultaatnabelastingenvan46,1miljoeneuro.
Hetvoorsteltotbestemmingvanditresultaatisopgenomenonderdeoverigereserves.
Borssele,13april2010
DeDirectie
J.W.M.Bongers
Samenstelling per 31 december 2009
Directie
J.W.M.Bongers
Directeur
Management team
nM.vanderBorst
PlantManagerNuclearOperations(tot15december2009)
nH.Cuijpers
PlantManagerNuclearOperationsa.i.
(vanaf16december2009)
nC.W.Joossens
ManagerFinanciëleenEconomischeZaken
nR.Joziasse
PlantManagerConventionalOperations
nS.C.Ridder
ManagerHumanResourceManagement
OndernemingsraadnH.E.A.Knoors
VoorzitternP.Maljers
SecretarisnB.vanBelzennJ.vanBruggennP.HuibregtsenA.deJongnP.vanMarionnE.M.RentmeesternP.A.StoknH.vanWattumnW.vanZweeden
Hetthemavanditjaarverslagis‘OpKoers’,denaamvanhetEPZbedrijfsplan2009.
Ditthemaisdoorvertaaldnaar‘instroom,doorstroomenuitstroom’.
InditjaarverslagzijnEPZ-ersgeportretteerddiein2009indienstkwamen,binnenEPZvanfunctieveranderdenofuitdienstgingen.
4
N.V.Elektriciteits-ProduktiemaatschappijZuid-NederlandEPZisstatutairgevestigdteBorssele.EPZ
beziteendiversenflexibelproductieparkbestaandeuiteenkolencentrale,eenkerncentraleen
eenwindturbinepark.Hetopgesteldevermogenbedraagt900Megawattnetto.DELTAEnergyB.V.
enEnergyResourcesHoldingB.V.(voor1oktober2009EssentBusinessDevelopmentB.V.)houden
beidevijftigprocentvandeaandelenvanEPZ.Deaandeelhouderskunneniederbeschikkenoverde
helftvandeproductiecapaciteitvanEPZ.
Algemeen
Resultaat
Hetjaarisafgeslotenmeteenpositiefresultaatnabelastingenvan46,1miljoeneuro.Detotaleomzetenoverigeopbrengstenbedroegen263miljoeneuro.Devoorgenomeninvesteringenzijnuitgevoerden/ofgeïnitieerd.Zozijnonderanderedeprojecten‘herhuisvesting’en‘vervangingpersoneelsinformatiesysteem’in2009afgerond.Verderisdegoedvoorbereideensuccesvolverlopenrevisievandekolencentraleeind2009afgerond.Daarnaastzijndelaatstemaatregelenvoortvloeiendeuitdetien-jaarlijkseevaluatievandekerncentralebegin2010gereedgekomen.Ookeenaantalkleinereinvesteringenzoalsde‘renovatievandecilinderwand’ende‘herinrichtingvanhetbezoekerscentrum’lopendoortotbegin2010.
Verbeteren
Deenkelejarengeledengestartedriestrategischeprogramma’s(voordekolencentrale,kerncentraleenstaf )zijnafgeslotenenhebbendekwaliteitvandeorganisatie,dehoofdprocessenendemedewerkersopeenhogerplangebracht.EPZwerdgecertificeerdvolgensVCA**,ISO9001enISO14001.Formeelcompetentie-,kwalificatie-,risico-encompliancemanagementwerdengeïntroduceerd.Dearbeidsvoorwaardenenbedrijfseigenregelingenwerdenverderaandetijdsgeestaangepastenookmeerafgestemdopdeindividuelebehoeftenvanmedewerkers.Verderligtdegeplandevervangingvandesoftwarevoorbedrijfsvoeringenonderhoudvoordetweecentralesopschema.Vooruitlopendopdezevervangingisreedsin2009eennieuwfinancieelpakketgeïmplementeerd.
DooreffectievewervingenselectieeneenruimeraanbodopdearbeidsmarktisEPZeringeslaagdomdehogeuitstroomtengevolgevanleeftijdgeheeltecompenserenmetinstroom.Tevenszijnerextramensenaangenomenomruimtetecreërenvoortoekomstigeuitstroom.Hetziekteverzuimbedroeg2,9procent(2008:3,4procent).
DenucleaireveiligheidendebeveiligingvandekerncentraleBorssele(KCB)zijnopeenhoogniveaugehandhaafdenverbeterd.DeKCBbehoorttotdevijfentwintigprocentveiligstecentralesindewestersewereld.Derevisievandekolencentraleendesplijtstofwisselperiodevandekerncentralezijngoedverlopen.Debeschikbaarheidenbedrijfszekerheidvandeinstallatieswarengoed.Deinstallatieswerdenhoogingezet,dekerncentraleopvollastendekolencentraleophogedeellast.Eris6,3miljoenMWhgeproduceerd.Hetmeestokenvanbiomassaisverhoogdtot195Kton.
men
sen
Mensen
Stroommakenismensenwerk,vóórmensendóórmensen.Ondanksdefinanciëleeneconomische
crisisheeftEPZeengoedjaargehadenkwaliteitsverbeteringenkunnendoorvoeren.Dekostprijsvan
deEPZ-centraleswaszodanigdatdeproductievanEPZstabielbleef.
Veiligheid en gezondheid
Deveiligheidvandekerncentraleiswettelijkvastgelegdinvergunningseisenwaaroponafhankelijktoezichtis.InNederlandisdeKernfysischeDienst(KFD,ministerievanVROM)detoezichthouderopnucleairezaken.
EPZheeftzichverplichtomtotde25procentveiligsteWestersekerncentralestebehoren.Hetbeleidismededaaromgerichtophetcontinuverbeterenvandenucleaireveiligheid.DeveiligheidenveiligheidscultuurkrijgenbijEPZdevolleaandachtvanhetmanagementendemedewerkers.In2009werdendeverwachtingenvanhetmanagementtenaanzienvandeveiligheidscultuurenhet-gedragopnieuwvastgelegdengecommuniceerdnaardemedewerkers.Terondersteuningvanhetbeleidzijnboekjesmetmanagementverwachtingensamengesteldvoordeverschillendeaandachtsgebieden.Hierinstaandeverwachtingenbeschrevenmetbetrekkingtothettevertonengedraginenronddeinstallaties.DeveiligheidvandekerncentralewerdtweejaargeledenbeoordeelddoordeWorldAssociationofNuclearOperators(WANO).DoordeWANOlerendeaangeslotenkerncentralesvanelkaarsbestpracticesenwordenleerervaringenwereldwijduitgewisseld.DeuitkomstenvandeWANO-reviewin2008leiddentotaanbevelingeneneenaantalpuntenwaaropveiligheidswinstistebehalen.Dezezijnin2009inuitvoeringgenomen.
Bijdeveiligheidscultuuropdekerncentralehoorthetopenentransparantrapporterenvanincidentenengebeurtenissendieeenrelatiehebbenmetdeveiligheid.Voordeernstvanafwijkingeniseeninternationaleschaalafgesproken,deInternationalNuclearEventScale,de‘INES-schaal’.Dielooptopvannul(geeneffectopdeveiligheid)totzeven(ernstigstdenkbaarongeluk).In2009rapporteerdeEPZdriegebeurtenissenmeteenINES-nulkwalificatieaandeKFD.Erwaseenongeplandeautomatischereactorafschakelingalsgevolgvanhogedrukineenstoomgenerator.Detweedegebeurteniswasdatgedurendekortetijdnietvoldaanwerdaandebedrijfsvoorwaardebetreffendedebeschikbaarheidvandeboorzuurbuffertanks.Dederdewashetongeplandafregelenvandekerncentralealsgevolgvanuitvalvantweehoofdvoedingwaterpompen.DeMinistervanVROMrapporteerthieroverjaarlijksaandeTweedeKamer.6 7
samenwerkingmetdeverantwoordelijkeoverheidsdiensten.Afwijkingenvandedagelijksegangvanzakenopenrondhetcomplexwordeninmiddelsstructureelgevolgd,vastgelegdengeanalyseerd.
Arbeidsvoorwaarden
In2009werdendearbeidsvoorwaardenbijEPZverdergestroom-lijndenmeerafgestemdopdebehoeftevanmedewerkersinhunverschillendelevensfases.Nieuwisde‘vitaliteitsregeling’.Medewerkerskunnenéénkeerpertweejaareengezondheids-onderzoekdoenengebruikmakenvaneenfitnessregeling.Daarnaastwordtgezonderevoedingaangebodeninhetbedrijfsrestaurant.Debestaanderegelingenophetgebiedvanopleidingenontwikkelingwerdenactieveronderdeaandachtgebracht.Debedoelingisdatmedewerkerszichblijvendbekwamenophunvakgebiedenzichookbrederontwikkelen.Datmaakthenbrederinzetbaarbinnenenbuitenhetbedrijf.
Inhetverslagjaarisereennieuwebedrijfs-CAOafgesprokenmetdaarinondermeereenregelingvoorresultaatafhankelijkebeloningenisdebrandweerregelingverbeterd.Ookzijndevoorbereidingengestartvoordeintroductievanhetemployeebenefitbudgetin2010.
Werkgelegenheid
Hetaanbodopdearbeidsmarktisietsruimergewordeninvergelijkingmetvoorgaandejaren.DitiswaarschijnlijkeengevolgvandeeconomischecrisisdieookdeZeeuwseindustriepartenspeelt.OnderhogeropgeleidenisduidelijkmeerbelangstellingwaarneembaarvooreencarrièrebijEPZvanwegedestabiliteitengoedetoekomstverwachtingen.Hetblijftechtereenopgaveombijallevacaturespassendekandidatentevinden.Detechnischevacaturesmetlagereopleidingseisenzijnietsgemakkelijkerintevullendanhetvoorgaandejaar.Nietteminblijftwervingeenpuntvanaandacht.
Ookbijdekolencentralekrijgtveiligheidhogeprioriteit.Zowerdin2009tijdensderevisievandekoleneenheidhetprincipevanLastMinuteRiskAnalysis(LMRA)toegepast.Alleexternemedewerkerskregen–voorzijaandeslaggingenmetderevisiewerkzaamheden–eenLMRA-training.Daarinwerdgeleerdwelkevrageneenaannemerzichzelfmoetstellenalvorensaanhetwerktegaan.Dooreenafgewogenbeleidvanbelonenenberispen,warenallebetrokkenenzeergemotiveerdomveiligtewerken.Geenenkeleberispinggafaanleidingtotverwijderingvanhetwerk.DedriebestpresterendebedrijvenzijnbeloondmetdeEPZSafetyAward,eengeldprijswaarvandehelftmoetwordenovergemaaktnaareengoeddoelendeanderehelfttengoedekankomenaanhetbetreffendebedrijf.Ookiserzeerstriktgecontroleerdophetgebruikvanalcoholendrugsopdewerkvloer.Doorzorgvuldigvooronderzoektijdensdeaanmeldingvan(onder)aannemersenhetin-enuitmeldendoormiddelvanelektronischepasjes,wasergoedtoezichtopdekwalificatiesenwerktijden.NacontroledoordeArbeidsinspectieleverdegeenbijzonderhedenop.
Allemaatregelensamenhebbenertoegeleiddatderevisievandekolencentraleopeenveiligemanierisuitgevoerd.Helaaskonnietwordenvoorkomendateréénongevalmetverzuimheeftplaatsgevonden.Dooreenmomentvanonachtzaamheidheefteenmedewerkervanéénvande(onder)aannemerseengebrokenbeenopgelopendoordathijwerdaangeredendooreenheftruck.
In2009werdEPZdoorLloydsmetpositiefresultaatgetoetstopARBO-gebiedaandehandvandeVeiligheidschecklistAannemers(VCA**-certificaat).
Beveiliging
Inhetverslagjaarisdoorspecialistenvanbinnenenbuitenhetbedrijfgewerktaandeafstemmingvandebeveiligingvanhetbedrijfscomplexopdedoordeoverheidvastgesteldereferentie-dreigingen.HetdoorEPZvoorgesteldebeveiligingsconceptisvastgesteld.Erisinhetverslagjaarveeltijdenaandachtbesteedaanbeveiligingsbewustzijn.Hetisbelangrijkdatallemedewerkersalertzijnenbegrijpenwaarombeveiligenbelangrijkis.Omeenadequatebeveiligingtebewerkstelligenisereengoede
Uitstroom medewerkers 2009 - 2020
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
-18m -29m -36m -19m -21m -22m -27m -34m -35m -29m -28m -13m
m=medewerkers
3,4 %2008
2,9 %2009
Mensen
8
Erwerden42nieuwemedewerkersaangenomen.Doordeuitstroomvan18medewerkers(hoofdzakelijkvanwegepensioen)wasookdeinternemobiliteitgroot.Hetbeleidomzowelhorizontalealsverticalemobiliteittestimuleren,werptvruchtenaf.BinnenEPZveranderden25medewerkersvanfunctie,eenaantaldatbovenverwachtingis.InprincipehoudtEPZhetmedewerkersbestandstabiel.Opdekortetermijnishetdaarvoornodigomietsmeermensenaantenemendaneruitstromen.Ouderemedewerkerskrijgenzovoldoendetijdomhunkennisaannieuwecollega’sovertedragen.
In2009werktenbijEPZ22stagiairesenwarenerdrieleer-werktrajecten.
Op31december2009werktenerbijEPZ499mensen(exclusiefstagiaires,31december2008:481).
9
Medewerkerstevredenheid
Demedewerkerstevredenheidwordtjaarlijksgemetenenblijftonveranderdhoog.DatismedebelangrijkomdatEPZhaarmedewerkersinzetalsambassadeuropdearbeidsmarkt.Ookditjaarzijnvijftigmedewerkersextrabeloondvanwegebijzondereprestaties.Ommedewerkersinalleleeftijdscategorieënbeteraanhetbedrijftebinden,wordteenleeftijdsafhankelijkpersoneelsbeleidgevoerd.Hierinwordtrekeninggehoudenmetdelevensfasewaarineenmedewerkerverkeert.
Ziekteverzuim
MededoordezorgvanEPZ,dehogemedewerkerstevredenheidendegrotebetrokkenheidvandemedewerkersbijhetbedrijf,ligthetverzuimpercentagelaag:2,9procent(2008:3,4procent).OokhandeltEPZadequaatingevalvanziekte.Verzuimkrijgtspecialeaandachtvanleidinggevenden.Wiedoorziekteofbeperkingbeperktinzetbaaris,krijgtvanEPZaangepastwerkenspecialevoorzieningen.Voorwiebehoefteheeftaanzorg,ondersteuningofbegeleidingzetEPZzichextrain.Erwarenin2009nulongevallenophetwerkdieverzuimtotgevolghadden.Bijwerkzaamhedendoorderdenontstondéénongevalmetverzuim.
Tervoorbereidingopdevoorspeldegrieppandemie(Mexicaansegriep)ontwikkeldeEPZdraaiboekendiedecontinuïteitvandebedrijfsvoeringzoudenwaarborgen.EPZwasmetinstructiesaandemedewerkers,organisatorischemaatregelen,voorlichtingophetgebiedvanpersoonlijkehygiëneeneenvoorraadvirusremmersgoedvoorbereid.Depandemiebleefuitzodatdedraaiboekennietgebruikthoefdenteworden.
Ongewenst gedrag en misstanden
BijEPZwordtongewenstgedragzoalspesten,agressie,geweld,discriminatie,seksueleintimidatie,racisme,ongewensteintimiteitenenmachtsmisbruiknietgeaccepteerd.Ookkunnenmisstandenvolgensdeklokkenluidersregelingwordengemeld.Iederemedewerkerdieongewenstgedragervaartofeenmisstandvermoedt,kaneenklachtindienenofeenmeldingdoen.Datkanzowelbijeenleidinggevendealsbijdevertrouwenspersoon.Devertrouwenspersoonheefttweemeldingenvanongewenstgedragontvangenenheeftdieadequaatkunnenafhandelen.In2009zijngeenklachten,danwelmeldingen,volgensdeklokkenluidersregelingingediend.
Opleidingen
EPZiseenkennisintensiefbedrijfenbesteedtveelaandachtaanhetopleidenvanhaarmedewerkers.Wiewilleren,krijgtallekansen.Overheelhetbedrijfgenomen,besteedteenmedewerkerbijEPZgemiddeld12dagenperjaaraanopleiding.Vooreenstaflidisdat9dagen,eenmedewerkervandekolencentralegemiddeld6dageneneenmedewerkervandekerncentralezelfs18dagen.
Omdebehoefteaanacademischgeschooldemedewerkersintevullen,volgteenaantalHBO-opgeleidemedewerkerseenrelevanteacademischeopleiding.In2009volgdenzevenmenseneenmaster-opleiding.VijftienmedewerkersvolgdeneenHBO-opleiding.Enkeletientallennieuwemedewerkers(ofnieuwineenfunctie)vanzoweldekolen-alsdekerncentralevolgdeneeneerstepraktischeopleidingvoordebenodigdeinstallatiekennis.
Ziekteverzuim
Competentiemanagement
Vakkennismoetvoldoenaanharde,toetsbareeisen:voorbepaaldewerkzaamhedenzijngecertificeerdekwalificatiesnodig.Hetbewakenvandecompetentiesvandemedewerkersiseenheleuitdaging.Hetalin2008ingezette‘competentiemanagement’heeftin2009concretevormenaangenomen.Eriseensystematiekgeïntroduceerdwaarmeeallecirca500medewerkersgetoetstkunnenwordenopcirca200competenties.Demeestemedewerkersmoetenvoldoenaanminimaalvijfenmaximaalvijftienkwalificaties.GemiddeldblijktbijEPZ91procentvandemensenaanallevoordefunctiegesteldeeisentevoldoen.Negenprocentmoetoponderdelenwordenbijgeschooldalsgevolgvanindiensttreding,functieveranderingofhetverlopenvancertificaten.Medewerkersdienietoverdejuistekwalificatiesbeschikkendoengeenwerkzaamhedenwaarvoorzijnietgekwalificeerdzijn.
Leeftijdsgroepen mannen
15-20 jaar
20-25 jaar
25-30 jaar
30-35 jaar
35-40 jaar
40-45 jaar
45-50 jaar
50-55 jaar
55-60 jaar
60-65 jaar
0 20 40 60 80 100 120 0 20 40
Leeftijdsgroepen vrouwen
15-20 jaar
20-25 jaar
25-30 jaar
30-35 jaar
35-40 jaar
40-45 jaar
45-50 jaar
50-55 jaar
55-60 jaar
60-65 jaar
Aantal
eftijdsgroepen vrourouuwenwenwenw
20 jaar
Leeftijdsopbouwinclusief stagiaires
Mensen
10 11
OnderwijsInhetkadervantoekomstigeinstroomzijndeZeeuwseopleidingenvoorEPZvangrootbelang.MetdeopleidingenaandeHogeSchoolZeeland(HZ)endeROC’sonderhoudtEPZdanookveelvuldigcontact.ErisvoortwaalfHZ-studenteneenlesweekgehoudenwaarinzijkondenkennismakenmetdepraktijkvanwerkenineenenergiecentrale.OokzijnertwintigkorterebedrijfsbezoekengeweestvanROC-studentenenverzorgdeEPZvijfentwintigstageplekken.
In2009ismeteengrootaantalpartijenhetinitiatiefgenomenomnucleaironderwijstegaanverzorgeninZeeland,zowelopMBO-alsopHBO-niveau.Inhetschooljaar2010/2011zalnucleaironderwijsonderdeeluitgaanmakenvanhetcurriculum.
Ophetgebiedvannucleaironderwijs,verzorgdeEPZeenSummerclassvoorstudentenaantechnischeacademischeopleidingen.GedurendeeenweekkregenTU-studenteneenkennismakingmetdepraktijkvandekerntechnologie.Debelangstellingwasgroot.ZoweldestudentenalsEPZwarenenthousiastoverderesultatenendekennismaking.Ditinitiatiefwordtin2010herhaald.
Daarnaastwerdenertwaalf‘opfriscursussen’georganiseerdombestaandekennisoptefrissenennieuwezakenbijteleren.BijdeopfriscursuszetEPZookexternecursusleidersin(vanTractebel,deNuclearResearch&consultancyGroupenhetReactorInstituutDelft).
Dewachtmedewerkersvanzoweldekolen-alsdekerncentraletrainenregelmatigopdesimulatorinhetDuitseEssen.Hierwordenallemogelijkepraktijksituatiesnagebootstdieineencentralekunnenplaatsvinden.Voordekerncentralegeldensimulatortrainingenalseenvergunningstechnischeverplichting,voordekolencentralezijndetrainingeneeninitiatiefvanEPZwaarmeepositieveervaringenzijnopgedaan.
Desimulatortrainingenwerdenin2009uitgebreid.Naastvakinhoudelijkeenprocedurelekennis,wordenvoortaanookanderekwaliteitengetest.Gedragscompetentieszoalsanalytischvermogeninstressvollesituaties,samenwerkeningroepsverbandencommunicatievevaardighedenzijnnuvastonderdeelvanhetlesprogramma.Deopleidingwordthieropstructureelgeëvalueerddoordecursistenenhuncursusleiders.
Doorstroom: Links boven: Menno Crajé - Rechts boven: Willem-Jan van der Linde - Links onder: Ard van Alten - Rechts onder: Mark Brasser
18KERN
6KOLEN
9STAF CENTRALE CENTRALE
Opleidingsdagen per jaar per medewerker per sector (totaalgemiddeldeopleidingsdagen:12)
Mensen
12
Medezeggenschap
InhetverslagjaarbleefdesamenstellingvandeOndernemings-raad(OR)ongewijzigd.Erwerdgoedmetdedirectiesamen-gewerkt,deORistelkensineenvroegstadiumbijbelangrijkethema’sbetrokken.Zoissamenmetdedirectieinvullinggegevenaanhetonderwerp‘resultaatafhankelijkbelonen’.Datleiddetotdevervangingvandejaarlijksekerstgratificatiedooreeneindejaarsuitkeringdieafhankelijkisvandebedrijfsprestaties.In2009resulteerdeditineenuitkeringpermedewerkervan6,7procentvanhetjaarsalaris.
MetdedirectieisookgesprokenoverdeovernamevandeaandelenEssentdoorhetDuitseRWEenhetmeningsverschildathieroverontstondmetdeandereaandeelhouderDelta.DeORvroegbijdedirectieaandachtvoorhetmedewerkersbelangindezezaak.Inhetverslagjaarwerdenenkelebedrijfsregelingengeëvalueerdenaangepast.Ookisopaangevenvandedirectiedesystematiekvoorhetbeoordelenenbelonenvanmedewerkersopgepakt.In2010zalditverdervormgaankrijgen.TenslotteisdeORbetrokkengeweestbijdepilotvanalcohol-endrugscontrolesbijderevisievandekolencentrale.DeORadviseerdebijdeopzeteninrichtingvandecontroles.
mili
eu
Communicatie
In2009ishetbezoekerscentrumvanEPZopnieuwingericht.Hetoudecentrumwasgedateerdgeraaktenmistedeaansluitingopactueleenergiethema’s.Inoktoberginghetnieuwebezoekers-centrumfeestelijkopenenwerdmeteendrukbezochtdoorscholenuitdebuurtenomwonenden.Debelangstellingvoorinformatieoverenergietechniekinhetalgemeenenkernenergieinhetbijzonderblijftgroot.
Deaandachtvandesamenlevingvoorenergieopwekkingleiddeookin2009weertotgrotebelangstellingvandemedia.Vooralnucleaireenergieproductiekrijgtvolopaandacht.EPZleverteenbijdrageaandediscussieoverkolencentralesdoordeverduurzamingvandeproductiemetdekolencentraletebenadrukken.MetenigeregelmaattradEPZnaarbuitenmetadvertenties,persberichtenenbijeenkomstenomde‘vergroening’vandekoleneenheidvoorhetvoetlichttebrengen.Datslaagdeuitstekendbijdeingebruiknamevandenieuwehamermolenvandebiomassa-installatie.DeZeeuwseMilieufederatie,deProvincieZeelandendeGemeenteBorselekregendeeeromhemfeestelijkingebruiktenemen,ondersteundmet‘groene’advertentiesindeplaatselijkepers.BinnenEPZwaserbijzondereaandachtvoorplantsecurity.Medewerkerswerdendoorgerichtecommunicatiedoordrongenvandegezamenlijkeverantwoordelijkheidvoordebeveiligingvanhetbedrijf.
Milieu
14
Deproductievanelektriciteitbelasthetmilieuenisdaaromgebondenaanvergunningenen
(internationale)regels.EPZwerktzorgvuldigenwildathaaromgevingzoweinigmogelijkvanhaar
activiteitenmerkt.Milieu-enbedrijfsprestatieswordenvoortdurendverbeterd.EPZdraagtbijaantal
vannationaleeninternationalemilieudoelstellingen.
Milieubeleidsverklaring in het kort
Hetmilieubeleidheefteenhogeprioriteitenkrijgtdaaromdezelfdeaandachtalsandereondernemingsdoelstellingen.EPZbeseftdatbepaaldedoelenverwezenlijktmoetenwordeninsamenwerkingmetanderepartijeneniservanovertuigddatingoedoverlegverbeteringenmogelijkzijn.Directie,medewerkersvanEPZenmedewerkersvan(onder)aannemerszijnverantwoordelijkvoordeuitvoeringvanditmilieubeleidenwordengeachthieraanmeetewerken.
Hetbeleidisgerichtophetcontinuverbeterenvandemilieu-prestaties.HieroverlegtEPZtransparantverantwoordingafaanhaarstakeholders.EPZlaatdaaromhaarmilieuzorgsystemenonafhankelijkcertificeren.
EPZwilbinnendeveiligheids-eneconomischerandvoorwaardenvandebedrijfsvoeringdemilieubelastingminimaliserenenopeenmaatschappelijkaanvaardniveauhouden.InfeitekomtditeropneerdatEPZminimaalaanwetgevingvoldoet,maarstreeftnaarlageremilieubelasting.VaakligtdegerealiseerdemilieubelastingvanEPZdaaromveronderdewettelijktoegestanegrenzen.
EPZstreeftnaarhetmaximaaluitnuttenvannucleairesplijt-stoffen;hetminimaliserenvanhaarradioactiefafval;hetcontinuverbeterenvanhetomzettingsrendementvanbrandstoffenvandekolencentraleenhetmaximaliserenvanhethergebruikvandereststoffenalsbouwgrondstof.
Bedrijfsvoering
Zoweldekolen-alsdekerncentralebeschikkenovereenISO14001gecertificeerdmilieuzorgsysteem.Desystemenvanbeidecentraleszijnafgelopenjaarmetpositiefresultaatonafhankelijkgetoetst.
KolencentraleDeDeNOx-installatie,diesinds2007verzurendestikstofoxidenomzetinstikstofenwater,isin2009verdergeoptimaliseerd.Zoisinderevisieeenextrakatalysator-pakketgeïnstalleerd
waardoordeDeNOx-installatiedekomendejarenhogeprestatieskanblijvenleveren.
InaprilvanhetverslagjaarwerdonderbestuurlijkebelangstellingvandeZeeuwseMilieufederatie,GemeenteBorseleendeProvincieZeelanddenieuwehamermolenvandebiomassa-meestookinstallatieingebruikgenomen.Hetmeestokenvanbiomassain2009isbinnendevergunningvoorwaardenvergrootvan147.000tonnaar195.000ton,eentoenamevanmeerdandertigprocent.
Indemilieuvergunningvandekolencentrale(2006)staanonderzoeksverplichtingendieonderanderetemakenhebbenmethetvoortdurendmetenenevaluerenvandemilieuprestaties.Hetdoelisdekolencentralevoortdurendaandelaatstestanddertechniektespiegelenenomwaarmogelijkdemilieuprestatiesteverbeteren.Ookin2009zijnweereenaantalonderzoekenendaaruitvoortvloeiendeactiesuitgevoerd.
Tijdensderevisievandekolencentralewerdendestop-enregelkleppenvandehogedrukturbinevervangen.Dezeaanpassingleidttoteenbetertechnischrendement,waardoordeemissievankooldioxideperMegaWattuurverlaagdwordt.Daarnaastisdemiddendrukturbinegereviseerdenzijndelenvandeketelopgelastwateenpositiefeffectheeftopdebedrijfszekerheidenbeschikbaarheidvandekolencentrale.
Kerncentrale In2009isderenovatievandebuitenwandvanhetcontainmentvandekerncentralenagenoegafgerond.DestellingenvanhetaannemingsbedrijfzijnafgebrokenendebetoncoatingkanweerruimtweedecennialangdeelementenvandeZeeuwsekusttrotseren.
Ookwerdinhetverslagjaarhetherhuisvestingsprojectafgerond.Tweegrotekantoorgebouwenzijnvolledigverbouwd,waardoordemedewerkersvanNuclearOperationsnuweergehuisvestzijninkantorendievoldoenaandeeisenvandezetijd.
15
Incidenten en klachten
EPZprobeertoverlastvooromwonendenenhetmilieutoteenminimumtebeperken.Afwijkingenwordengeregistreerdengeadministreerdenalserlimietenwordenoverschreden,wordtditgemeldbijRijkswaterstaat,deProvincieofdeRijksoverheid.In2009zijndeonderstaandeafwijkingengeregistreerd:
KolencentraleEenambtenaarvandeProvinciemelddehetstuivenvankolenstofbijhetuitvoerenvanbroeibestrijdendewerkzaamhedenophetkolenpark.DeoverlastbeperktezichtothetkolenparkvanEPZ.Dewerkzaamhedenzijngeëvalueerdmetdeuitvoerendepartijen.Ditheeftgeleidtoteenaanpassingvandeprocedurewaardoordekansopherhalingisverkleind.
TijdenseeninspectievandeProvincieconstateerdedeverantwoordelijkeambtenaarhetontbrekenvangaslekdetectiebijhetaardgas-innamepuntvanEPZ.DezetekortkomingwordtdoorEPZverholpen.BehalvededetectiewordtdoorEPZookeenadequatealarmeringaangelegd.
Aanheteindevan2009heeftzicheenstofexplosievoorgedaanindebiomassa-meestookinstallatievanEPZ.Deschadebeperktezichtotinhetinwendigevandeinstallatie.OokditincidentisgemeldaandeProvincie.Eriseenonderzoekopgestartomtebepalenwelkeextramaatregelenmogelijkzijnomdekansopstofexplosiesindezeinstallatieverderteverkleinen.
KerncentraleIn2009zijntenaanzienvandekerncentralegeenmilieuklachtenuitdeomgevingontvangen.
Inhetverslagjaarisuitverschillendekoelmachineskoudemiddelweggelekt.Intotaalgaathetomongeveer200kilogram.Debetreffendekoelmachineszijnnahervullinggecontroleerdoplekkages.Eénisnietmeeringebruikgenomenenwordtvervangen.
In2009isenkelemalendevergundeconcentratiebleeklooginhetkoelwatersysteemoverschreden.Dezeoverschrijdingenzijngemeldbijhetbevoegdgezag.
Nahetbaggerenvanhetkoelwaterinlaatkanaalbleekdatdegestortebaggerspeciegroterwasdandevergundehoeveelheid.Ookdezeoverschrijdingisgemeldaanhetbevoegdgezag.
Productiecijfers
DekerncentralevanEPZisuitstekendgeschiktalsbasislastcentraleenproduceertduszoveelmogelijkopmaximaalvermogen.Dekolencentralewordtvooralingezetals‘regeleenheid’waarmeesnelkanwordengereageerdopfluctuatiesindemarkt.Deproductiecijfersvandekolencentralezijndusmeerafhankelijkvandemarktprijs.In2009wasookdegeplandelangerevisievaninvloedopdeproductie.
Deproductievanhetwindparkisnaastdebeschikbaarheiddiemeerdan95procentwas,uiteraard,afhankelijkvanhetwindaanbod.
Elektriciteitsproductie
200704993MWh x 1000
200804393
200909104
ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ
200708791MWh x 1000
200800522
200905822
ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ
200701000
200800000
200900000
MWh x 1000
ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ
200706200MWh x 1000
200808200
200906200
ELEKTRICITEITS-PRODUCTIE EPZ
Milieu
16
Brandstoffen
EPZmaaktelektriciteitmetvijfbrandstofsoorten:aard-enfosforovengas,kolenenbiomassaindekolencentrale,lichtverrijkturaniumindekerncentrale.Deinzetvanbrandstoffenhangtsamenmetdeelektriciteitsproductie;dehoeveelhedenkunnenhierdoorperjaarverschillen.
KolencentraleIndekolencentralewasookin2009hetbeleideropgerichtombinnendevergunningsvoorwaardenhetaandeelduurzamebrandstoffenteverhogen.Steenkoolwordtzoveelmogelijkvervangendoorbiomassaenditheefteringeresulteerddatin2009naastelkeviertonkolenookééntonbiomassawerdmeegestookt.DaarnaaststooktEPZindustrieelrestgas,fosforovengas,meeinhaarketel.Ditgaswordtaangevoerdviapijpleidingenwaardoorhetdoornaburigeindustrieniethoefttewordenafgefakkeld.ZobespaartEPZfossielereserves,wordtrestgasschoonennuttiggebruiktenwordterminderCO2uitgestotennaardeatmosfeer.
KerncentraleOokvoordekerncentralegeldtdatdebrandstofzoveelmogelijkwordtgediversificeerd.Hoemeersoorten,hoeminderafhankelijkEPZisvanleveranciers.EPZstarttein2008eenonderzoeknaardeinzetvanmengoxide(MOX)alsreactorbrandstof.Ditonderzoekwerdin2009gecontinueerdmethetopstellenvaneenMilieuEffectRapport(MER).MOXverminderthetgebruikvannatuurlijkuraniumertsdoorhetgebruikvangerecycledenucleairebijproducten.MOXbestaatuitverarmduranium(bijproductvandeverrijkingsindustrie)enplutoniumdatteruggewonnenwordtuitgebruikte
17
NaasthethoogradioactiefafvalproduceertEPZookeenhoeveelheidlaagradioactiefafval.Hetgaatdanondermeeromfilters,residuen,besmettekleding,gereedschapeninstallatieonderdelen.Hetbeleidiseropgerichthetvolumevanditafvaltebeperken.Datkandoortevoorkomendatditafvalontstaat.Bijvoorbeelddooronderdelenalbuitendekerncentralevanverpakkingsmaterialenteontdoenenbesmettematerialenintensieftereinigenwaardooralleenhetresidualsnucleairafvalhoefttewordenbehandeld.In2009ontstond23kubiekemeterlaagactiefafval.
Emissies
Bijdeproductievanelektriciteitmetdekolen-endekerncentralekomenstoffenvrijdiehetmilieubelasten.Bijdekolencentralegaathetomemissiesdievoortkomenuithetverbrandenvankolen,biomassaengas.Dezestoffen(fijnstof,SO2enNOx)wordenmetmilieutechnologiezoveelmogelijkuitderookgassen
reactorbrandstof.Zowordenbijproductenuitdenucleaireindustrienuttig(her)gebruikt.Hetresultaatisechtervooraleenverminderdeafhankelijkheidvandemarktvoornatuurlijkuraniumertsdieprijsgevoeligisdoordeverwachtegrotevraagnaaruranium.
Reststoffen
KolencentraleDehoeveelheidrestproductendieontstaat,isafhankelijkvandehoeveelheidbrandstofdiewordtverbrandvoordegeproduceerdeelektriciteit.Bijhetverbrandenvankolenenbiomassaontstaanbodem-envliegassen.Hetbodemasvaltterugonderindeketel,devliegassenwordenuitderookgassengefilterd.Beideassenwordengebruiktalsbouwgrondstofwaardoornatuurlijkegrondstoffenwordenuitgespaard.ZoleidthetgebruikvandeassentoteenverminderdenergiegebruikendusminderCO2-uitstootindecementindustrie.Bijhetverbrandenvankolenontstaatzwaveldioxide(SO2)inderookgassen.Doorderookgassente‘wassen’metkalkhoudendwaterwordtzwaveldioxideomgezetingips.Ookdezereststofwordtalsbouwgrondstofgebruiktzodatermindernatuurlijkgipsdoormijnbouwhoefttewordengewonnen.
KerncentraleBijdeproductievanelektriciteitindekerncentralewordturaniumingezet.Naeenaantaljaarwordtdezesplijtstofuitdereactorgehaald.95procentvandesplijtstofwordtgerecycled,5procentishoogradioactiefafval.In2009produceerdeEPZcirca1,5kubiekemeterhoogradioactiefafvaldatuiteindelijkbijCOVRAinVlissingenwordtopgeslagen.
gehaald.DeCO2-emissiewordtzoveelmogelijkbeperktdoorinzetvanbiomassaenfosforovengas,eenrestproductvannabijgelegenindustrie.Bijdekerncentralegaathetomeenminimalehoeveelheidgasvormigeenvloeibareradioactievestoffen.Dezewordtgeloosdviarespectievelijkdeventilatieschachtendekoelwateruitlaat.Deeffectenophetmilieuzijnverwaarloosbaarkleinenverdwijnenindenatuurlijkeachtergrondstraling.Ditwordtvoortdurendindeomgevingvandecentralegemetendooreenonafhankelijkinstituut.
Dedosisbelastingvoordebevolkingindeomgevingvandekerncentraletengevolgevandegetotaliseerdeemissiesvandekerncentraleblijktuitberekeningongeveeréénmiljoenstedeeltebedragenvandestralingsbelastingtengevolgevannatuurlijkeenmedischebronnen.DesondanksstreeftEPZnaarhetverderverminderenvanemissiesenonderzoektcontinudebeschikbaarheidentoepasbaarheidvannieuwe(filter-)technieken.
Verbruik grondstoffen 2007 2008 2009
Uranium4,4%verrijkt 6 7,7 7,7 ton
Nieuwesplijtstofelementen 20 24 24 aantal
Steenkool 657 726 716 kton
Aardgas 6 8 7 mln.GNm3
Biomassa 123 147 195 kton
Fosforovengas 20 36 20 mln.Nm3
Uranium4,4%in2008betrefteengecorrigeerdewaarde
Reststoffen kolencentrale
Laag radioactief afval
94 kton
76 kton
VliegasVliegasVliegas
Vliegas
7 kton
9 kton
12 kton
BodemasBodemasBodemas
Bodemas
25 kton
32 kton
21 kton
GipsGipsGips
Gips
2008
2007
2009 81 kton
Vliegas
2008
2007
2009
Bodemas
2008
2007
2009
Gips
Milieu
18
Dosis
Wettelijkmogenstralingswerkerseendosisvan20milliSievert(mSv)perjaarontvangen;EPZhanteertalsbedrijfsnormeenveellagergetal:6mSvperjaar.Daarbijwordtgestreefdnaarmaximaal3mSvperjaaralsgemiddeldeover5jaar.Ditstreveniseropgerichtdedosisoverdemedewerkerszoveelmogelijktespreiden.Ookin2009werdaandezestrengenormvoldaan:demaximaleindividueledosisbedroeg3,3mSvperjaar(metgemiddeldover5jaarminderdan3mSvperjaar).Degemiddeldejaardosisbedroeg0,26mSv.
Emissies kerncentrale 2007 2008 2009
Edelgassenviaventilatieschacht 0,21 0,13 0,15
Jodium131viaventilatieschacht 0,04 0,0004 0,004
Tritiumviaventilatieschacht 13 16 13
Koolstof14viaventilatieschacht 47 41 53
Gamma&betaactiviteitvloeibaar 0,07 0,11 0,08
Tritiumvloeibaar 19 22 25
(in%vanvergunningswaarde)
Emissies kolencentrale
2007 2008 2009
SO2 491 711 532 ton
CO2 1.749 2.019 2.042 kton
NOx 810 807 826 ton
Stof 13 15,2 15,5 ton
econ
omie
DOSIMETERCE
0,26
234 mSv
2007
268 mSv
2008
242 mSv
2009
Collectieve stralingsdosis
0,35 mSv 0,38 mSv 0,26 mSv
Gemiddelde individuele dosis EPZ medewerkers
0,54 mSv 0,62 mSv 0,43 mSv
Gemiddelde individuele dosis externe medewerkers
2,75 mSv 2,77 mSv 3,31 mSv
Maximale individuele dosis EPZ medewerkers
4,48 mSv 4,25 mSv 3,53 mSv
Maximale individuele dosis externe medewerkers
Dosisgegevens
Economie
20
wordtverwezennaarhetgeenisvermeldindetoelichtingopdewaarderingsgrondslagenindejaarrekening.
Corporate GovernanceEPZiseennaamlozevennootschapnaarNederlandsrechtwaarophetzogehetenstructuurregimenietvantoepassingis.DitbetekentdatEPZgeenRaadvanCommissarissenkent.DeaandeelhouderszijnDELTAEnergyB.V.enEnergyResourcesHoldingB.V.vooriedervijftigprocent.
DeCorporateGovernancevanEPZwordtbepaalddoorwetgeving,jurisprudentieentevensdoorde(doordecommissieFrijnsgeactualiseerde)NederlandseCorporateGovernancecode.HoeweldecodemetnamegeldtvoorbeursgenoteerdeNederlandsevennootschappenheeftEPZmethetoogophaarmaatschappelijkebetekenisbesloten,deCorporateGovernancecodedaarwaarhetmogelijkenwenselijkistehanteren.
DeDirectieenAlgemeneVergaderingvanAandeelhoudersonder-schrijvenhetuitgangspuntdataandecodetengrondslagligt,dateenvennootschapeenlangetermijnsamenwerkingsverbandistussenbijdevennootschapbetrokkengroepenenpersonen,diedirectofindirecthetbereikenvandedoelstellingenvandevennootschapbeïnvloedenoferdoorwordenbeïnvloed:werknemers,aandeelhouders,toeleveranciers,afnemers,maarookdeoverheidenmaatschappelijkegroeperingen.DeDirectieendeAlgemeneVergaderingvanAandeelhoudershebbeneenintegraleverantwoordelijkheidvoordeafwegingvandezebelangen,gerichtopdecontinuïteitvandeonderneming.
Financieel Economische Zaken
Hetboekjaar2009isafgeslotenmeteenpositiefbedrijfs-resultaatvan46,7miljoeneuro;in2008wasdat23,9miljoeneuro.Naaftrekvanhetsaldovanfinanciëlebatenenlastenenbelastingenbedraagthetnetto-resultaat46,1miljoeneuropositief.
Denetto-omzetinclusiefoverigeopbrengstenbedroeg263,2miljoeneurotegenover264,4miljoeneuroin2008.Enerzijdsissprakevaneendalingvandeomzetalsgevolgvandedalingvandekostprijsvangrond-enhulpstoffenendedirectedoorbelastingdaarvanaandetollersconformdetollingagreement.Tegenoverdezedalingstaatdatanderetollingvergoedingenzijntoegenomen.Persaldoishierdoordeomzetlichtgedaald.
Debedrijfslastenbedragen216,5miljoeneuro;in2008wasdat240,5miljoen.Naastdegedaaldebrandstofprijzenvoordekolencentralewarendedotatiesaandevoorzieningenalsgevolgvandelageinflatiein2009veellagerdanbegroot.Diteffectkomttotuitdrukkingineenhalveringvandeoverigebedrijfskosten.
Hetsaldovanfinanciëlebatenenlastenbedroeg2,5miljoeneuropositieftegeneensaldovan3,7miljoeneuroin2008.Hoewelin20092,2miljoeneuromeerdividendontvangenis,blevendefinanciëlebatentochachterbijhetniveauvan2008.Ditwordtverklaarddooreenlagereopbrengstopuitzettingenalsgevolgvandelagegeldmarktrente.
Eenlagerebelastinglastbijeenhogerresultaatvoorbelastingenin2009wordtveroorzaaktdoordatersprakeisvaneenzeerlageeffectievebelastingdrukin2009.Deoorzaakhiervanligtineenverhogingvandeverrekenbareverliezenmet15,9miljoeneurodoordemetdebelastingdienstovereengekomenfiscaleverwerkingvandeNMC-lastenuithetverledentenopzichtevaneeneerderevoorzichtigeraming.
In2009werdvoor55,4miljoeneurogeïnvesteerd.Hetgrootstegedeeltehiervanbetreftdevier-jaarlijkserevisievandekolencentrale,dieplaatsvondvanmedioseptembertotmedionovember2009.
Deliquidemiddelenstegenmet97miljoeneuro.Ditkomtondermeerdoordatultimo200850miljoeneurowasuitgezetbijdeaandeelhouders,watonderdekortlopendevorderingenwerdgepresenteerd.Ditwasper31december2009nietmeerhetgeval.DeuitzettingvandeliquidemiddelenvindtplaatsbinnendekadersvaneenTreasury-enbeleggingsstatuut.Vooreennadereuitwerkingvanderisico’sendebeheersingdaarvan 21
Een blik op de toekomst
EnergieisbelangrijkindeNederlandsesamenlevingenwordtsteedsmeeronderwerpvanmaatschappelijkeenpolitiekediscussie.Energiemoetveilig,schoon,zeker,duurzaamenbetaalbaarblijven.EPZvervultmethaarCO2-vrijeenbetaalbarekernenergie,haarwindturbineparkendedoorzetvanbiomassaindekolencentraleeenbelangrijkerolbijhetrealiserenvandezedoelstellingen.EPZproduceert70procentvanhaarelektriciteitCO2-vrij.Landelijkgezienisditnoggeen15procent.
Veiligheidenvoldoenaanregelgevinghebbenvoorderealisatievandeoverigedoelenhetkaraktervaneendwingendevoorwaardeenkomendusopdeeersteplaats.EPZlegtfocusopbeschikbaarheid,verhogenbedrijfszekerheidenconcurrerendkostprijsniveau.Hierbijzijngemotiveerdemedewerkers,maatschappelijkverantwoordhandelenencontinuïteitonmisbaar.DeuitdagingvoorhetrealiserenvandemissievanEPZligtinhetvindenvanhetgezamenlijkeoptimumvanalledoelen.Veiligheidheefttopprioriteit.Dekomendetijdwordtblijvendaandachtgeschonkenaandeontwikkelingvan‘humanperformance’en‘safetyculture’.BelangrijkaandachtspuntblijftdeinvullingvandevoorwaardenvanhetconvenantdatEPZendeaandeelhoudersin2006metdeoverheidsloten.Daarinisvastgelegddatdekerncentraletot2034openblijft.Hierdoorwordtjaarlijks2,5miljoentonCO2
mindernaardeatmosfeeruitgestotendanwanneerkernenergiezouwordenvervangendoorconventioneleopwekking.Ookwerdafgesprokendatdeaandeelhouderssamen250miljoeneurobestedenaanduurzameenergiemaatregelen.VerderzorgtEPZervoordatdekerncentraletotde25procentveiligstevandewestersewereldblijftbehoren.
Continueringvandehogebeschikbaarheidvandekerncentraleheefteenhogeprioriteit.BelangrijkeprojectenvoorNuclearOperationsin2010zijnhervattingvandeaftransportenvanopgebrandesplijtstofelementen,uitvoeringvandesplijtstofwisselendeontwikkelingvanhetprojectvoorvervangingvaneenaantalcomponenteninhetkadervandebedrijfsvoeringtot2034.DeaanbevelingenvandeWANO-reviewin2008zijnin2009inuitvoeringgenomenenwordenin2010doordeWANObeoordeeld.
In2010krijgtdeveiligheidscultuurenhet-gedragonverminderdaandacht.Demanagementverwachtingenwordeninspeciaaldaarvooringerichtetrainingenaanalleinterneenexternemedewerkersonderdeaandachtgebracht.
Verhogingvandebeschikbaarheidvandekolencentralekrijgtbijzondereaandacht.DefocusvanConventionalOperations
isgerichtopverhogenvanhettechnischrendementendebiomassadoorzet.Debedrijfszekerheidwordtverbeterddoordeactualiseringvandeonderhoudsconcepten,dereservedelenvoorraadenhetoptimaliserenvandewater-stoomkringloop.
EPZwilaanhaarmedewerkerseenveilige,gezondeenuitdagen-dewerkomgevingbiedenmetmogelijkhedentotzelfontplooiing.Doordeleeftijdssamenstellingvanhetpersoneelvindterdekomendejareneengroteuitstroomplaats.Omervaringenkennisbinnendeorganisatieovertedragenentebehouden,wordendebestaandeopleidings-enmanagementdevelopmenttrajectenverderontwikkeldenuitgebreid.InweerwilvandeschijnbarerelaxatievandearbeidsmarktmoetEPZblijvenwerkenaanarbeidsmarktcommunicatieenderelatiesmetonderwijs-instellingen.Denogsteedshogeuitstroomvanpersoneelenderhalveookinstroom,blijftgroteaandachtvergen.Indatkaderzaldesummerclassopnieuwgeorganiseerdworden.
Daarnaastzaldesystematiekvoorhetbeoordelenenbelonenvanmedewerkersin2010verdervormgaankrijgen.
In2009ishetproject‘BewakenenBeveiligen’gestart.In2010en2011zullenbijbehorendeorganisatorische,bouwkundigeenelektronischemaatregelenwordendoorgevoerd.Ookzullendeopenbarewegenomhetcentralecomplexbinnendehekkenkomentevallen.Zoontstaanermeerbeveiligingsringen.DewoonkernBorsselekrijgteennieuweenbetereaansluitingophetwegennet.
Metmaximaleaandachtvoorveiligheid,toenemendeduurzameopwekkingenbetrokkenheidbijdiverseregionaleduurzaam-heidsinitiatievenvervultEPZhaarmaatschappelijkeverantwoor-delijkheid.Demensen,hetmilieuendeeconomiekrijgenevenwichtigeaandacht.Goedeoperationeleprestatie,eenlagekostprijsgecombineerdmeteenuitstekendelocatiebiedenvoorEPZeengoedperspectiefvoordetoekomst.
ManagementVerwachtingen
HP-
tech
niek
ennKM
SIn
houd
Alge
mee
n NO
Voorwoord
OVo
orw
oord
Beste medewerkers,
De beleidsverklaring Nucleaire Veiligheid van EPZ stelt datveiligheid onze eerste prioriteit is en benadrukt dat dit zichtbaar
aanwezig is in al onze werkzaamheden.
Dit stelt eisen aan onze organisatie en aan u als medewerker. EPZ dient te zorgen voor duidelijke en eenduidige procedures en voorschriften en voor de bijbehorende training en instructie. Van u wordt verwacht dat u zich deze kennis eigen maakt en zich ernaar gedraagt bij de voorbereiding en uitvoering van uw werkzaamheden.
Dit boekje ‘Management Verwachtingen’ vormt een belangrijke schakel in het proces van het op een hoog peil brengen en houden van de veiligheidscultuur binnen KCB. Het bevat de verwachtingen van het management ten aanzien van het gewenste gedrag van iedereen die werkzaam is op het terrein van de kerncentrale en beschrijft de geldende regels en gebruiken van de kerncentrale.
De aard van de werkzaamheden verschilt per afdeling; iedere afdeling kent haar eigen onderdeel ‘Management Verwachtingen’. Ieder boekje bestaat uit drie delen:
blauwe pagina’s: verwachtingen en standaarden die geldig zijn voor de sector Nuclear Operations als geheel;
gele pagina’s: verwachtingen en standaarden voor de betreffende afdeling;
groene pagina’s: samenvatting van de Human Performance technieken die binnen de sector Nuclear Operations van kracht zijn.
Doorstroom: Links boven: Erik van Aalst - Rechts boven: Jos Riemens - Links onder: Kees Pel - Rechts onder: Willem van Dalen
Economie Jaarrekening
22
Balansvoorwinstbestemming(induizendeneuro’s)
31-12-2009 31-12-2008
A. Vaste activa A.1Materiëlevasteactiva 218.225 183.650 A.2Financiëlevasteactiva 28.523 32.842
246.748 216.492
B. Vlottende activa B.1Voorraden 40.788 39.008 B.2Vorderingen 18.535 71.631 B.3Liquidemiddelen 259.842 162.998
319.165 273.637
565.913 490.129
31-12-2009 31-12-2008
C. Eigen vermogen C.1Geplaatstkapitaal 12.708 12.708 C.2Statutairereserve 5.443 5.443 C.3Overigereserves 5.288 1.316 C.4Onverdeeldewinst 34.328 3.972 57.767 23.439
D. Voorzieningen 451.575 418.937
E. Langlopende schulden 4.872 6.032
F. Kortlopende schulden 51.699 41.721
565.913 490.12923
Winst- en verliesrekening
(induizendeneuro’s)
2009 2008
G. Netto-omzet G.1Tollingopbrengsten 262.709 263.899 G.2Overigebedrijfsopbrengsten 523 519 263.232 264.418
H. Bedrijfskosten H.1 Kostenvangrond-enhulpstoffen 103.652 125.179 H.2 Kostenuitbesteedwerkenandere externekosten 44.016 41.945 H.3 Salarissenensocialelasten 38.704 34.718 H.4 Afschrijvingenopmateriëlevasteactiva 20.800 19.992 H.5 Overigebedrijfskosten 9.332 18.689 216.504 240.523
Bedrijfsresultaat 46.728 23.895
I. Financiële baten en lasten 2.548 3.674
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 49.276 27.569
J.1 Belastingen -3.178 -4.100
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 46.098 23.469
K. Buitengewone lasten - -25.478
J.2 Belastingen buitengewoon resultaat - 5.981
Resultaat na belastingen 46.098 3.972
Economie Jaarrekening
24 25
Kasstroomoverzicht
(induizendeneuro’s)
2009 2008
Kasstroom uit operationele activitei ten Bedrijfsresultaat 46.728 23.895Aanpassingenvoor: nAfschrijvingenopmateriëlevasteactiva 20.800 19.992nMutatievoorzieningen 32.638 21.857nVeranderingeninwerkkapitaal: -Voorraden -1.780 780-Vorderingen 53.096 -50.136-Kortlopendeschulden 9.978 188
61.294 -49.168
Kasstroom uit bedrijfsoperaties 161.460 16.576 Ontvangendividend 9.121 6.936 Saldobetaaldeinterest -6.573 -3.262 Vennootschapsbelasting -3.178 1.881 Buitengewonelasten - -25.478
-630 -19.923
Kasstroom uit operationele activiteiten 160.830 -3.347
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringeninmateriëlevasteactiva -55.375 -17.114 Investeringeninfinanciëlevasteactiva - -1.881 Desinvesteringfinanciëlevasteactiva 4.319 1.094
-51.056 -17.901
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Betaald(interim)dividend -11.770 -30.379 Aflossinglanglopendeschulden -1.160 -1.127
-12.930 -31.506
Toename/Afname liquide middelen 96.844 -52.754
Instroom: Links boven: Marie Jeanne Schroevers - Rechts boven: Tim Delorme - Links onder: Petar Curcic - Rechts onder: Ramon Boonman
Economie Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening
26
2. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva
2.1 Algemene grondslagenDejaarrekeningisopgesteldinovereenstemmingmetdewettelijkebepalingenvanTitel9Boek2BWendestelligeuitsprakenvandeRichtlijnenvoordejaarverslaggeving,dieuitgegevenzijndoordeRaadvoordeJaarverslaggeving.Dewaarderingsgrondslagenzijngebaseerdopverkrijgings-envervaardigingsprijzen.Activaenpassivawordengewaardeerdtegennominalewaarde,tenzijeenanderewaarderingsgrondslagisvermeld.Degehanteerdegrondslagenvoorwaarderingenresultaat-bepalingzijnongewijzigdgebleventenopzichtevanhetvoorgaandejaar.Dejaarrekeningisopgesteldineuro’s.
2.2 Vreemde valutaTransactiesinvreemdevalutagedurendedeverslagperiodezijnindejaarrekeningverwerkttegendekoersoptransactiedatum.Monetaireactivaenpassivainvreemdevalutazijnomgerekendtegendekoersperbalansdatum.Deuitdeafwikkelingenomrekeningvoortvloeiendekoersverschillenkomentengunsteoftenlastevandewinst-enverliesrekening.
2.3 Materiële vaste activaBedrijfsgebouwenen-terreinenwordengewaardeerdtegenaanschaf-ofvervaardigingsprijzenonderaftrekvanlineaireafschrijvingengedurendedegeschatteeconomischelevensduur.Opterreinenwordtnietafgeschreven.
Machines,installatiesenanderebedrijfsmiddelenwordengewaardeerdtegenaanschafkosten,onderaftrekvanlineaireafschrijvingengedurendedegeschatteeconomischelevensduur.
Hetonderhandenwerkbetreftonderhandeninvesterings-projecten.Dezewordengewaardeerdtegendeaanschaf-ofvervaardigingsprijstotenmetbalansdatum.Afschrijvingvindtplaatsvanafhetmomentvaningebruikname,waarbijdeinvesteringwordtovergeboektnaardebetreffendeactivarubriek.
Groteonderhoudswerkzaamhedenaangebouweneninstallatieswordengeactiveerdenafgeschrevengedurendedeperiodedietelkenstussendewerkzaamhedenvangrootonderhoudverloopt.Regulierekleineonderhoudswerkzaamhedenkomentenlastevandeexploitatie.
Subsidiesopinvesteringenwordeninminderinggebrachtopdeaanschaf-ofvervaardigingsprijsvandeactivawaaropzebetrekkinghebben.
1. Algemeen
1.1 ActiviteitenN.V.Elektriciteits-ProduktiemaatschappijZuid-NederlandEPZ(hierna:‘EPZ’)isstatutairgevestigdteBorssele,Zeedijk32.EPZbeziteendiversenflexibelproductieparkbestaandeuiteenkoleneenheid,eenkernenergie-eenheidenvijfwindturbines.Devennootschapisopgerichtop14januari1987.
1.2 GroepsverhoudingenDELTAEnergyB.V.teMiddelburgenEnergyResourcesHoldingB.V.(voor1oktober2009EssentBusinessDevelopmentB.V.)te’sHertogenboschnemenelkvoordehelftdeelinhetgeplaatsteenvolgestortekapitaal.
1.3 Toelichting op het kasstroomoverzichtHetkasstroomoverzichtisopgesteldvolgensdeindirectemethode.Degeldmiddeleninhetkasstroomoverzichtbestaanuitdeliquidemiddelen.Kasstromeninvreemdevalutazijnomgerekendtegendegemiddeldekoers.Ontvangenenbetaalderente,ontvangendividendenenwinstbelastingenzijnopgenomenonderdekasstroomuitoperationeleactiviteiten.Betaaldedividendenzijnopgenomenonderdekasstroomuitfinancieringsactiviteiten.
(induizendeneuro’s)
Saldoliquidemiddelen1januari2009 162.998Mutatie2009 96.844
Saldoliquidemiddelen31december2009 259.842
27
Economie Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening
28 29
2.4 Financiële vaste activaDeelnemingenwordengewaardeerdtegendeverkrijgingsprijs,rekeninghoudendmetnaarverwachtingduurzamewaardeverminderingen.
Latentebelastingvorderingenwordenopgenomenvoor:Tijdelijkeverschillentussendewaardevandeactivaena.passivavolgensfiscalewaarderingenerzijdsendecommerciëlewaarderingindezejaarrekeninganderzijds.Teverrekenenfiscaleverliezen.b.
Deberekeningvandelatentebelastingvorderingengeschiedttegendeopheteindevanhetverslagjaargeldendebelasting-tarievenoftegendeinkomendejarengeldendetarieven,voorzoverreedsbijwetvastgesteld.Latentebelastingvorderingenwordengewaardeerdvoorzoverhetwaarschijnlijkisdaterfiscalewinstbeschikbaarzalzijnwaarmeetijdelijkeverschillenenverliezenkunnenwordenverrekend.Delatentebelastingvorderingenwordengewaardeerdtegencontantewaarde.
Deoverigefinanciëlevasteactivazijnopgenomentegennominalewaarde.
2.5 VoorradenDevoorradengrond-enhulpstoffenzijngewaardeerdtegenkostprijsoflagereopbrengstwaardemettoepassingvandeFifo-methodeofgewogengemiddeldeprijs.
Devoorraadslijtdelenisgewaardeerdtegenverkrijgingsprijsonderaftrekvaneenvoorzieningvoorincourantheid.
2.6 VorderingenVorderingenzijnopgenomentegendenominalewaarde.Voormogelijkoninbarevorderingenzijnindiennoodzakelijkvoorzieningengetroffen.
2.7 Liquide middelenLiquidemiddelenbestaanuitkas,banktegoedenendeposito’s,welkezijnopgenomentegennominalewaarde.
2.8 VoorzieningenVoorzieningenwordengevormdvoorrisico’senverplichtingendieopbalansdatumbestaanenwaarvandeomvangopbetrouwbarewijzeisinteschatten.
Devoorzieningenzijngewaardeerdtegencontantewaarde.Hetinterestdeelvandedotatieisverantwoordonderdefinanciëlelasten.
2.9 Langlopende schuldenHetaflossingsdeelvandefinancialleaseverplichtingisgewaar-deerdtegennominalewaarde.Deaflossingsverplichtingenbinnenéénjaarzijnonderdekortlopendeschuldenverantwoord.
2.10 Financiële instrumentenEPZmaakt,inaanvullingopderentestructuurvanhaarprimairefinanciëleinstrumenten,rondomdoorhaaruitgezettegeldengebruikvanfinanciëlederivaten.Instrumentendieterdekkingvanbestaanderisico’swordengebruikt,wordenopdezelfdewijzeverantwoordalsdeafgedektepositie.HetTreasury-beleidendetevolgenprocedureszijnvastgelegdinhetTreasury-enbeleggingsstatuut.
ValutarisicoMetuitzonderingvandebrandstofkostenvindenvrijwelalletransactiesvandevennootschapplaatsineuro’senerzijngeenmateriëlepositiesinvreemdevaluta.Debrandstofkostenwordendirectdoorberekendaandeafnemers.Devennootschaplooptderhalvegeenvalutarisico’s.
RenterisicoEPZlooptrenterisicooverderentedragendevorderingen(financiëlevasteactivaenliquidemiddelen)enrentedragendelanglopendeschulden.VooruitzettingenmetvariabelerenteafsprakenlooptEPZrisicotenaanzienvantoekomstigekasstromen;metbetrekkingtotvastrentendevorderingenenschuldenlooptEPZrisico’soverdemarktwaarde.VoordeuitzettingenmaaktEPZgebruikvanfinanciëlederivatenindevormvanrenteswapsterbeheersingvanhetrenterisicoenomtetrachtenbeoogdeniveausvoorrentebatenof-lastentebereiken.Metbetrekkingtotderente-dragendeschuldenzijngeenfinanciëlederivatenvoorhetrenterisicogecontracteerd.
KredietrisicoDeliquidemiddelenstaanuitbijbankendieminimaaleenA-ratinghebben.Devennootschaplooptperbalansdatumverdergeensignificantekredietrisico’s.
3. Grondslagen voor bepaling van het resultaat
3.1 AlgemeenHetresultaatwordtbepaaldalshetverschiltussendenetto-omzetendekostenhiervanoverhetjaar,metinachtnemingvandehiervoorvermeldewaarderingssystemen.Winstenoptransactieswordengenomeninhetjaarwaarindezezijngerealiseerd;verliezeninhetjaarwaarinzevoorzienbaarzijn.
3.2 Netto-omzetDeomzetwordtbehaaldbijeentweetalgelieerdeafnemers,tewetenEnergyResourcesHoldingB.V.(totenmet30september2009:EssentEnergyTradingB.V.)enDELTAEnergyB.V.,waarmeeeen‘tollingagreement’isovereengekomen.UithoofdevandetollingagreementontvangtEPZeenvergoedingvoordebeschikbaarheidvandeproductiecapaciteiteneenvergoedingvoordeleveringvanelektrischeenergie.Daarnaastiseenincentiveregelingovereengekomen,waarmeeeenrelatiemetdegeleverdeprestatieswordtgelegd.
3.3 PersoneelskostenPeriodiekbetaalbarebeloningenSalarissenensocialelastenwordenopgrondvandesector-CAOEnergieberekendenverantwoordindeperiodewaaropzebetrekkinghebben.
PensioenenDepensioenregelingbetrefteenzogenaamdetoegezegd-pensioenregeling.Hierbijwordenpremiesbetaaldaanpensioen-fondsengebaseerdophetsalarisinhetbetreffendejaar.Demetdepensioenaansprakensamenhangendelastenzijngebaseerdopreedsverrichtearbeidsprestaties(statischemethode).
EPZheeftvoorhaarwerknemerseentoegezegd-pensioenregeling.Hiervoorinaanmerkingkomendewerknemershebbenopdepensioengerechtigdeleeftijdrechtopeenpensioenwelkeafhankelijkisvanleeftijd,salarisendienstjaren.DeregelingisondergebrachtbijhetbedrijfstakpensioenfondsABP.EPZheeftdezetoegezegd-pensioenregelingbijhetABPverwerktalszousprakezijnvaneentoegezegde-bijdrageregeling.EPZheeftgeenverplichtingtothetvoldoenvanaanvullendebijdrageningevalvaneentekortbijABP,andersdanhetvoldoenvanhogeretoekomstigepremies.
3.4 Overige bedrijfskostenDeoverigebedrijfskostenwordentoegerekendaanhetverslag-jaarwaaropzijbetrekkinghebben.
3.5 AfschrijvingenDeafschrijvingenopbedrijfsgebouwenenoverigemateriëlevasteactivawordengebaseerdopdeaanschaf-ofvervaardigingsprijs.Afschrijvingenvindenplaatsvolgensdelineairemethodeopbasisvandegeschatteeconomischelevensduur.
3.6 Financiële baten en lastenRentebatenenrentelastenRentebatenenrentelastenwordenverwerktindeperiodewaaropzebetrekkinghebben,rekeninghoudendmetdeeffectieverentevoetvandebetreffendeactivaenpassiva.
DividendenDividendvannietopnettovermogenswaardegewaardeerdedeelnemingenenniet-beursgenoteerdeeffectenwordenverantwoordzodrahetrechthieropisverkregen.
3.7 BelastingenDebelastingoverhetresultaatwordtberekendoverhetresultaatvoorbelastingenindewinst-enverliesrekening,naaftrekvanhetgebruikvanfiscaalcompensabeleverliezenuitvoorgaandeboekjaren(voorzovernietopgenomenindelatentebelastingvorderingen)envrijgesteldewinstbestanddelenennabijtellingvanniet-aftrekbarekosten.Hierbijwordendethansgeldendebelastingtarievengehanteerd.
Economie Toelichting op de balans
30 31
4. Toelichting op de balans
A.1 Materiële vaste activa (induizendeneuro’s)
Overzicht materiële Bedrijfsgebouwen Machinesen Anderebedrijfs- Projectenvaste activa enterreinen installaties middelen inuitvoering Totaal
1 januari 2009 Verkrijgings-ofvervaardigingsprijzen 139.999 826.929 31.770 17.814 1.016.512Cum.afschrijvingen -120.186 -691.062 -21.614 - -832.862
Boekwaarde 19.813 135.867 10.156 17.814 183.650
Mutaties Investeringen - - - 55.375 55.375Herrubricering 5.096 6.303 2.718 -14.117 -Afschrijvingen2009 -930 -18.403 -1.467 - -20.800
4.166 -/-12.100 1.251 41.258 34.575
31 december 2009 Verkrijgings-ofvervaardigingsprijzen 145.095 833.232 34.488 59.072 1.071.887Cum.afschrijvingen -121.116 -709.465 -23.081 - -853.662
Boekwaarde 23.979 123.767 11.407 59.072 218.225
Afschrijvingsduur 0-25jaar 10-15jaar 3-10jaar
Alszekerheidiseenopstalrechtgevestigdophetwindmolenpark(waarvooreenfinancialleaseconstructieisafgesloten).Deboekwaardevanhetwindmolenparkbedraagt4,9miljoeneuroper31december2009(ultimo2008:5,9miljoeneuro).
A.2 Financiële vaste activa (induizendeneuro’s)
Overzicht financiële Deelnemingen Latentebelasting- Overige Totaalvaste activa vorderingen vorderingen
1 januari 2009 Boekwaarde 2.293 23.387 7.162 32.842
Mutaties Investering - - - -Desinvestering -15 -3.178 -1.126 -4.319 -15 -3.178 -1.126 -4.319
31 december 2009 Boekwaarde 2.278 20.209 6.036 28.523
Deelnemingen (induizendeneuro’s)
De specificatie van de EPZ-belang Balanswaarde Uitgekeerddividend EPZ-aandeelineigendeelnemingen in% 31-12-2009 deelnemingen vermogendeelneming in2009 31-12-2008*
B.V.NEA,Arnhem 28,50 1.770 9.121 27.176
ElectroriskVerzekerings-maatschappijN.V.,Arnhem** 4,13 453 - 453
VliegasunieB.V.,Nieuwegein 10,53 44 - 224
KSGKraftwerks-Simulator-GesellschaftmbH,Essen 2,00 10 - 11
GfSGesellschaftfürSimulator-schulungmbH,Essen 2,00 1 - 1
2.278 9.121
* Delaatstbekendegegevensper31december2008zijnopgenomen.NEAisopkostprijsbasisgewaardeerd,omdatEPZgeeninvloedvanbetekeniskanuitoefenenophetzakelijkeenfinanciëlebeleid.ZoheeftEPZondermeergeenvertegenwoordigingindeRaadvanCommissarissen,participeertnietinbeleidsbepalendeprocessenenervindtgeenuitwisselingvanfunctionarissenen/oftechniekplaats.
**BinnenElectroriskzullendebestaandeclaimswordenafgewikkeld,waarnaElectroriskzalwordengeliquideerd.
Uitstroom: Links boven: Ton van der Plas - Rechts boven: Arie Jonker - Links onder: Piet Tange - Rechts onder: Andries Weststeijn
Economie Toelichting op de balans
32 33
Latente belastingvorderingen(induizendeneuro’s)
Delatentebelastingvorderingper31december2009bedraagt20.209euroenbestaatuitdevolgendeonderdelen:a. voor6.393eurouitteverrekenenverliezen;b. voor13.816eurouittijdelijkewaarderingsverschillen.
a.TeverrekenenverliezenDelatentebelastingvorderinguithoofdevanteverrekenenverliezenbetreftdewaarderingvanhetrestantteverrekenenfiscaleverliezenvan2006en2008.Deverwachtingisdatdezeverliezenindeperiode2010totenmet2013geheelverrekendkunnenworden.Hetdeelvandezevorderingdatvermoedelijkbinnenéénjaarverrekenbaarzalzijnbedraagt2.064euro.
b.TijdelijkewaarderingsverschillenDitdeelvandebelastinglatentieishoofdzakelijkontstaanalsgevolgvandeverschillentussendecommerciëleenfiscalewaarderingvandeactivaenpassivaindeopeningsbalansper1januari1998,hetmomentwaaropEPZbelastingplichtigwerd.Dezewaarderingsverschillen,diemetnameterugtevoerenzijnopdemateriëlevasteactivaendevoorzieningen,vallenvrijgedurendedelevensduurvandeactivadanweldelooptijdvandevoorzieningen.Hetdeelvandetijdelijkeverschillendatalsvorderingisopgenomen,isberekendopbasisvandegeprognosticeerdefiscaleresultatenindeperiode2010totenmet2015,zijndetweebedrijfsplancycli(in2008:2009t/m2014).Hetdeelvandezevorderingdatvermoedelijkbinnenéénjaarverrekenbaarzalzijnbedraagt4.123euro.
Delatentebelastingvorderingisgewaardeerdtegencontantewaarde,waarbijeenrekenrentevan3procentisgehanteerd.Denominalewaardevandetotalevorderingper31december2009bedraagt21.635euro.Heteffectvandewaarderingsverschillendiená2015vrijvallen(62,6miljoeneuro),isnietgewaardeerd.
Hetverloopindevorderingkanalsvolgtwordengespecificeerd:
Stand per 1 januari 2009 (induizendeneuro’s) 23.387
Af: Realisatietijdelijkewaarderings- verschillenin2009 5.776 Afnameverrekenbareverliezen 2.431 Herrekeningwaarderings-en tariefsverschillen 422 -8.629
Bij: Jaarschijf2015 699 Toenameverrekenbareverliezen (i.v.m.NMC) 4.050 Oprentinglatentebelastingvordering 702 5.451
Stand per 31 december 2009 20.209
Overige vorderingen Totaal <1jaar 1-5jaar
DepotinzakeWindturbinepark 6.036 1.160 4.876
Inverbandmetdefinancieringvanhetwindturbineparkwordteendepotaangehouden.Uitditdepotwordenderenteenaflossingenbetaald.Ophetdepotwordteenrentepercentagevangemiddeld3,56procentontvangen.
Economie Toelichting op de balans
34
B.1 Voorraden (induizendeneuro’s)
2009 2008
Splijtstoffen 31.198 26.852Fossielebrandstoffen 6.509 9.805Slijtdelen(naaftrekvoorzieningincourant) 1.990 2.218Hulpstoffen 1.091133
40.788 39.008
Vandevoorraadsplijtstoffenheeft11,8miljoeneurobetrekkingopvooruitbetalingenopnognietgeleverdesplijtstofelementen(2008:12,2miljoeneuro).Deberekeningvandevoorzieningincourantvandeslijtdelenwordtbepaalddooreengestaffeldeberekeningwaarbijrekeningisgehoudenmethetmutatieverloop.In2009is145duizendeurogedoteerd.Dewaardevandevoorraadsplijtstoffenisverminderdmetdewaardevandetoekomstigerestkernad13,0miljoeneuro,welkenietgerealiseerdzalkunnenworden(2008:14,4miljoeneuro).
B.2 Overige vorderingen (induizendeneuro’s)
2009 2008
Vorderingenopverbondenpartijen 16.947 62.368Belastingenensocialeverzekeringen: n vennootschapsbelasting - 3.269n overigebelastingenenpremiessociale verzekeringen 630 642Overigevorderingen 958 5.352 18.535 71.631
Allevorderingenhebbeneenlooptijdkorterdanéénjaar.OnderdeoverigevorderingeniseenclaimopLandsbankiopgenomenvoor25,5miljoeneuro.Hieropisevenalsin2008eenvoorzieninginminderinggebrachtvoorhetzelfdebedrag.
B.3 Liquide middelen
Hiervanisultimo2009220miljoeneuroopdepositoengeldmarktfondsenuitgezetbijfinanciëleinstellingen.Alleuitzettingenhebbeneenlooptijdkorterdanéénjaar.Terfixeringvanderenteopmiddellangetermijn(3-5jaar)zijnerinterestrateswapsafgeslotenbijgerenommeerdeNederlandsebanken.Dezehebbeneennominaleomvangvan230miljoeneuro.Tegenoverdeperjaarteontvangenvasterente,diecorrespondeertmetdeafgeslotenlooptijd,staatdeperkwartaaltebetalen3maandseuribor-rente.
Interestrisico’s (inmiljoeneneuro’s)
Nominale Ongerealiseerd Looptijd Looptijd waarde resultaat <1jaar 1-5jaar 31december2009Renteswaps 230 3,2 165 65
31december2008Renteswaps 155 2,3 50 105
C. Eigen vermogen (induizendeneuro’s)
Hetmaatschappelijkkapitaalvandeondernemingbedroegper31december2009,evenalsin2008,25miljoeneuro,verdeeldin25.000gewoneaandelenvanelk1.000euro.Geplaatstenvolgestortzijn12.708aandelen(2008idem).
Hetverloopvanheteigenvermogenover2009isalsvolgt:
C.1 C.2 C.3 C.4 Aandelen-kapitaal Statutairereserve Overigereserves Onverdeeldewinst Totaal
Stand 1 januari 2008 12.708 5.443 5.500 26.195 49.846
Mutaties 2008: nwinstoverhetboekjaar - - - 3.972 3.972n(interim)dividend-uitkering - - -4.184 -26.195 -30.379
Stand 31 december 2008 12.708 5.443 1.316 3.972 23.439
Mutaties2009: nwinstoverhetboekjaar - - - 46.098 46.098nresultaatbestemming2008 - - 3.972 -3.972 -n(interim)dividend-uitkering - - - -11.770 -11.770
Stand 31 december 2009 12.708 5.443 5.288 34.328 57.767
In2009iseeninterim-dividenduitgekeerdvooreenbedragvan11.770.000euro.Doordedirectieisvoorgesteldomdeonverdeeldewinstoverhetboekjaar2009van34.328.000eurovoor212.000eurotoetevoegenaandeoverigereservesen34.116.000euroalsdividenduittekeren.
35
Instroom: Links boven: Jordan Schrier - Rechts boven: Frank Hazel - Links onder: Wim Zuijddijk - Rechts onder: Marc Kole
Economie Toelichting op de balans
36 37
D. Voorzieningen (induizendeneuro’s)
Standper Dotaties Onttrekking Saldoper 1januari2009 2009 2009 31dec.2009
D.1 Voorzieningamoveringconventioneleeenheid 3.209 454 - 3.663D.2 Voorzieningvoorsocialeverplichtingen 228 1 -36 193D.3 Voorzieningvoorrestkernbijeindstopkerncentrale 9.833 772 - 10.605D.4 Voorzieningamoveringkerncentrale 171.647 3.948 - 175.595D.5 Voorzieningvooropwerkings-enopslagkosten 230.501 31.781 -4.408 257.874D.6 Voorzieningpersoneelsbeloningen 3.519 359 -233 3.645
Totaal 418.937 37.315 -4.677 451.575
Vanhettotaalbedragaanvoorzieningenzalcirca69miljoeneurobinneneenjaarwordenafgewikkeldencirca205miljoeneurobinnenvijfjaar.Hetrestantheefteenlanglopendkaraktervanmeerdanvijfjaar.
D.1 Voorziening voor amovering conventionele eenheidDezevoorzieningisbestemdomindetoekomstdeamoveringvandedanbuitenbedrijfgesteldeconventioneleeenheidtekunnenbekostigen.Dekostenvanamoveringvandeconventioneleeenheidwordenjaarlijksgeschat.Ultimo2009bedragendeamoveringskostennaarschatting5,5miljoeneuro(ultimo2008:5,1miljoen).Amoveringwordtvooralsnognieteerdervoorziendanvoor2023.Deverwachteuitgavenin2023zijncontantgemaakttegeneenrekenrentevan3procent.Dedotatiealsgevolgvanoprentingbedraagt0,1miljoeneuro.
D.2 Voorziening voor sociale verplichtingenOnderdezevoorzieningisopgenomendecontantewaardevandeverplichtingvoorhetwerkgeversaandeelvandepremieziektekostenvoorpostactievepersoneelsledenenweduwenvanpersoneelsledenalsmededecontantewaardevandeverplichtingaandemedewerkers.Deverwachteuitgavenzijncontantgemaakttegeneenrekenrentevan3procent.
D.3 Voorziening voor restkern bij eindstop kerncentraleDeondernemingheeftdeverplichtingomdekostentedekkenvandelaatstesplijtstofladingwelkebijbeëindigingvandelevensduurvandekernenergie-eenheidnogindekernvandereactoraanwezigzalzijn.Hiertoeiseenvoorzieninggevormd.Dezeisgebaseerdopdeultimo2009bekendesplijtstofkostenmetbetrekkingtotdelaatstesplijtstoflading,welkeisbepaaldalsdecontantewaardemeteenrekenrentevan3procentvandegeraamdebedragenvoortoekomstigeopwerkings-enopslagkosten.Dedotatiealsgevolgvanoprentingbedraagt0,3miljoeneuro.
D.4 Voorziening voor amovering kerncentraleDevoorzieningvooramoveringiszodanigopgebouwddat–overeenkomstigdeafsprakenmetdeRijksoverheidinhetConvenantkerncentrale2034–amoveringvandekernenergie-eenheidkanplaatsvindendirectnadatdeexploitatieisbeëindigd(in2034).
Eenuitgebreideactualisatievandestudievandekostenvanamoveringvandekerncentraleisin2006voorhetlaatstuitgevoerd.Voornoemdestudievandekostenvanamoveringvandekerncentralewordtperiodiekuitgevoerd.Deeerstvolgendeuitgebreideactualisatiewordtin2010verwacht.Zolangdekernenergie-eenheidinproductieblijft,wordtindeperiodetussentweestudiesdevoorzieningamoveringkerncentralejaarlijksaangepastaanreedsbekendebijstellingenenmiddelsprijsindexatieaandevigerendeprijsontwikkelingen.Opgrondvanhiervanbedragendeverwachteuiteindelijkeamoveringskosten(hetdoelvermogen)thans357miljoeneuro(2008:359miljoeneuro).Devoorzieningistevenscontantgemaakt.Dehierbijgehanteerderekenrentebedraagt3procent.Dedotatiealsgevolgvanoprentingbedraagt5,2miljoeneuro.Meteenvrijvalvan1,3miljoeneurowordtpersaldo3,9miljoentoegevoegd.
Economie Toelichting op de balans
38 39
5. Toelichting op de winst- en verliesrekening (induizendeneuro’s)
G.1 Tolling opbrengstenDeomzetwordtgeheelinNederlandgerealiseerdenheeftbetrekkingopdevergoedingvoordebeschikbaarheidvandeproductiecapaciteiteneenvergoedingvoordeleveringvanelektrischeenergieaandetollers.Devergoedingenstructuur,dieisgeregeldineentollingagreement,heefteenmarktconformkarakter.
H.3 Salarissen en sociale lastenDetotalepersoneelskosteninclusiefsocialelastenbedroegeninhetboekjaar38,7miljoeneuro.
Despecificatieisalsvolgt: 2009 2008
Salarissen 29.477 27.057Socialelasten 2.476 1.712Pensioenlasten 3.971 3.784Overigepersoneelskosten 2.780 2.165 38.704 34.718
Hetgemiddeldeaantalarbeidsplaatsen(infte’s)in2009bedroeg499(2008:463),hiervaniser1werkzaaminhetbuitenland(2008:0).
H.5 Overige bedrijfskostenDeoverigebedrijfskostenbetreffenmetnamededotatiesaandevoorzieningen,verzekeringskostenenkostenvanonroerendzaakbelastingenenheffingen.
Overeenkomstigart.382alid1BW2titel9meldenwijdatdevolgendebedragenaanaccountantshonorariaaan2009zijntoegerekend: 2009 2008
JaarrekeningcontroledoorPwCAccountants 91.500 64.500
AnderecontroleopdrachtendoorPwCAccountants 99.905 73.100
Andereniet-controledienstendooroverigPwCnetwerk 6.500 1.050
Het totaal bedraagt 197.905 138.650
Niet uit de balans blijkende verplichtingen
InvesteringenPerultimodecember2009bedroeghettotaalvandeinveste-ringsverplichtingen29,9miljoeneuro.
Stranded costs(NietMarktConformekosten)Op1januari2001isde‘Overgangswetelektriciteitsproductie-sector’inwerkinggetreden.Inartikel2vandewetisopgenomendatdeNederlandseproductiebedrijvengezamenlijkaansprakelijkzijnvoordekostenvoortvloeienduit,onderandere,overeen-komstentotinvoervanelektriciteitengasdiedoorNEA(voor-heenSEP)zijngesloten.Deverdelingvandezekosten,hiernastrandedcostsgenoemd,overdeproductiebedrijvendienttegeschiedenindeverhoudingzoalsdestijdsaangegevendoordecommissieHerkströter,hetgeenvoorEPZeenaandeelbetekentvan28,5procent.Indeafgelopenjarenzijndezestrandedcostsinbelangrijkemateafgewikkeld,ondermeerdoordeafkoopvandeimportcontractenvoordeleveringvanelektriciteit.In2009isvanNEAdividendontvangenvooreenbedragvan9,1miljoen.RekeninghoudendmethetresterendeigenvermogenvanNEAisbeslotenomhetbestaandebeleidtecontinuerenengeenvoorzieningtetreffenvoordestrandedcosts.
LeasecontractenNaasttweebestelauto’szijntenbehoevevanhetpersoneelveertienlease-autocontractenafgesloten.Delooptijdhiervanisdrietotvijfjaar.Hettotaalvandeleaseverplichtingisper31december2009359duizendeuro,waarvan<1jaar177duizendeuroen>1jaar182duizendeuro.
Overig
Nucleaire voorzieningenB.V.NEA(voorheenSEP)claimtbijEPZinhetverledenteveeltehebbenbijgedragenaandevoorzieningamoveringkerncentraleendevoorzieningrestkernbijeindstopkerncentrale.In2009iseenarbitrageproceduregestart.EPZheeftvoordezemateriëleclaimgeenvoorzieninggevormd.
D.5 Voorziening voor opwerkings- en opslagkostenDezevoorzieningisgevormdinhetkadervandehuidigebestaandeverplichtingenenisbepaaldalsdecontantewaardemeteenrekenrentevan3procentvandegeraamdebedragenvoordetoekomstigeopwerkings-enopslagkostenverminderdmetdegeschattecontantewaardevandeindetoekomstvrijkomenderestproductenenhetsaldovandebetaalde,respectievelijkontvangenbedragen.Dezevoorzieningomvattevensdenogtebetalenkostenvoorverwerking,transportenopslagvanlaag-enmiddelradioactiefafvaleveneenstegendecontantewaarde.In2009is4,4miljoeneuroaanuitgavengeboekttenlastevandevoorziening.Dedotatiealsgevolgvanoprentingbedraagt7,2miljoeneuro.
D.6 Voorziening personeelsbeloningenOnderdezevoorzieningzijndeverplichtingenopgenomenmetbetrekkingtotjubileumuitkeringenenuitkeringenalsgevolgvaneindedienstverband,rekeninghoudendmetdeblijfkans.Daarnaastwordtonderdezeposteenvoorzieningvoortebetalenziekengeldopgenomen,wanneerersprakeisvanmeerdantweejaarziekte(perultimo2009isditniethetgeval).Deverwachteuitgavenzijncontantgemaakttegeneenrekenrentevan3procent.Dedotatiealsgevolgvanoprentingbedraagt0,1miljoeneuro.
E. Langlopende schulden (induizendeneuro’s) Delanglopendeschuldenhebbenbetrekkingopdelease-verplichtingendiezijnontstaanuitdesale&leasebackvanhetwindmolenpark. Totaal Aflossingsverplichting >1jaar <5jaar >5jaar
Financiële leasing 4.872 4.872 0
Delooptijdvandezeleasebedraagtvanaf20038,5jaarenderentebedraagt2,96procent.Hetkortlopendedeelvandeverplichtingisopgenomenonderdekortlopendeschuldenenbedraagt1.160duizendeuro.
F. Kortlopende schulden (induizendeneuro’s)
2009 2008
Schuldenaankredietinstellingen - 6Crediteuren 14.422 8.253Schuldenaanverbondenpartijen 8.006 17.628Belastingenensocialeverzekeringen 3.968 4.016Overigeschulden 25.303 11.818 51.699 41.721
Alleschuldenhebbeneenlooptijdkorterdanéénjaar.
I. Financiële baten en lasten
2009 2008
Dividenduitnietopnettovermogenswaardegewaardeerdedeelnemingen 9.121 6.936
Rentebaten 6.406 8.910
Rentelasten -12.965 -12.172
WaardeverminderingDeelnemingen -14 -
2.548 3.674
J. BelastingenHettoepasselijkevpb-tariefbedraagt25,5procent.DebelastingdrukvoorEPZisdoordiversefactorenlager,watresulteertineenbelastinglastvan3,2miljoeneurobijeenpositiefcommercieelresultaatvan49,3miljoeneuro.
Hetcommerciëleresultaatvóórbelastingenbedraagt49,3miljoeneuro.Defiscalecorrectiesuithoofdevanwaarderingsverschillenvanactivaenvoorzieningenbedragenintotaal15,5miljoeneuro,zodathetfiscaleresultaatop33,8miljoeneurouitkomt.Hiervanheeft9,1miljoeneurobetrekkingopdividend,waarvoordedeelnemingsvrijstellingvantoepassingisendatderhalvenietisbelast.Ditresulteertineenbelastbaarresultaatvan24,7miljoeneuro.Ditresultaatkanvolledigwordenverrekendmetfiscaleverliezenuithetverleden,zodatgeenvennootschapsbelastingverschuldigdis.
Debelastinglastindejaarrekening2009ad3,2miljoeneurobetrefthetsaldovandemutatiesindelatentebelastingvorderingzoalsgespecificeerdbijdetoelichtingopdefinanciëlevasteactiva.
Toelichting op de winst- en verliesrekening
Economie Toelichting op de winst- en verliesrekening
40
Verbonden partijenOnderstaandzijndetransactiestussenEPZenhaarverbondenpartijenopgenomen.Demeestetransactiesmetverbondenpartijenvloeienvoortuitdetollingovereenkomst.
(induizendeneuro’s) 2009 2008
Omzet DeltaEnergyB.V. 131.347 131.732EssentEnergyTradingB.V./EnergyResourcesB.V. 131.362 132.167
Totaal 262.709 263.899
Rentebaten DeltaN.V. 61 20EssentN.V. 57 18
Totaal 118 38
OverheidssubsidiesEPZheeftin2009voorMilieukwaliteitElektriciteitsProductieeenbedragontvangenvan23,5miljoeneuro(2008:17,4miljoen).Desubsidieisevenalsin2008voor65procentverrekendmetdegefactureerdevergoedingaandetollersvoordeleveringvanelektrischeenergieenheeftpersaldo8,2miljoeneuro(2008:6,1miljoen)resultaateffect.
Bezoldiging bestuurdersOvereenkomstigart.383lid1BW2titel9,wordtdeopgaveinzakedebezoldigingvandebestuurdersachterwegegelaten.
over
ige
gege
vens
Instroom: Links boven: Monique Brasdorp - Rechts boven: Adrie de Vos - Links onder: Chris Geysels - Rechts onder: Nel Bakker-Wisse
Voorstel tot winstbestemming
Conformartikel24,lid8vandestatutenvandevennootschapstaatdewinstterbeschikkingvandealgemenevergaderingvanaandeelhouders.Dedirectiesteltvoordenogonverdeeldewinstvan34,3miljoeneurovoor0,2miljoeneurotoetevoegenaandeoverigereservesen34,1miljoeneuroalsdividenduittekerenaandeaandeelhouders.
Verklaring betreffende de jaarrekening
WijhebbendeinditJaarverslagoppagina22totenmet40opgenomenjaarrekening2009vanN.V.Elektriciteits-ProduktiemaatschappijZuid-NederlandEPZteVlissingenbestaandeuitdebalansper31december2009endewinst-en-verliesrekeningover2009metdetoelichtinggecontroleerd.
VerantwoordelijkheidvandedirectieDedirectievandevennootschapisverantwoordelijkvoorhetopmakenvandejaarrekeningdiehetvermogenenhetresultaatgetrouwdientweertegeven,alsmedevoorhetopstellenvanhetdirectieverslag,beideinovereenstemmingmetTitel9Boek2BW.Dezeverantwoordelijkheidomvatondermeer:hetontwerpen,invoereneninstandhoudenvaneeninternbeheersingssysteemrelevantvoorhetopmakenvanengetrouwweergevenindejaarrekeningvanvermogenenresultaat,zodanigdatdezegeenafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvanfraudeoffoutenbevat,hetkiezenentoepassenvanaanvaardbaregrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingenhetmakenvanschattingendieonderdegegevenomstandighedenredelijkzijn.
VerantwoordelijkheidvandeaccountantOnzeverantwoordelijkheidishetgevenvaneenoordeeloverdejaarrekeningopbasisvanonzecontrole.WijhebbenonzecontroleverrichtinovereenstemmingmetNederlandsrecht.Dienovereenkomstigzijnwijverplichttevoldoenaandevooronsgeldendegedragsnormenenzijnwijgehoudenonzecontrolezodanigteplannenenuittevoerendateenredelijkematevanzekerheidwordtverkregendatdejaarrekeninggeenafwijkingenvanmaterieelbelangbevat.
Eencontroleomvathetuitvoerenvanwerkzaamhedenterverkrijgingvancontrole-informatieoverdebedragenendetoelichtingenindejaarrekening.Dekeuzevandeuittevoerenwerkzaamhedenisafhankelijkvandeprofessioneleoordeelsvormingvandeaccountant,waaronderbegrepenzijnbeoordelingvanderisico’svanafwijkingenvanmaterieelbelangalsgevolgvanfraudeoffouten.
Overig Accountantsverklaring
42 43
Indiebeoordelingneemtdeaccountantinaanmerkinghetvoorhetopmakenvanengetrouwweergevenindejaarrekeningvanvermogenenresultaatrelevanteinternebeheersingssysteem,teneindeeenverantwoordekeuzetekunnenmakenvandecontrolewerkzaamhedendieonderdegegevenomstandighedenadequaatzijnmaardieniettotdoelhebbeneenoordeeltegevenoverdeeffectiviteitvanhetinternebeheersingssysteemvandeentiteit.Tevensomvateencontroleondermeereenevaluatievandeaanvaardbaarheidvandetoegepastegrondslagenvoorfinanciëleverslaggevingenvanderedelijkheidvanschattingendiededirectievandeentiteitheeftgemaakt,alsmedeeenevaluatievanhetalgehelebeeldvandejaarrekening.
Wijzijnvanmeningdatdedooronsverkregencontrole-informatievoldoendeengeschiktisalsbasisvooronsoordeel.
OordeelNaaronsoordeelgeeftdejaarrekeningeengetrouwbeeldvandegrootteendesamenstellingvanhetvermogenvanN.V.Elektriciteits-ProduktiemaatschappijZuid-NederlandEPZper31december2009envanhetresultaatover2009inovereenstemmingmetTitel9Boek2BW.
Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instantiesOpgrondvandewettelijkeverplichtingingevolgeartikel2:393lid5onderfBWmeldenwijdathetdirectieverslag,voorzoverwijdatkunnenbeoordelen,verenigbaarismetdejaarrekeningzoalsvereistinartikel2:391lid4BW.
Rotterdam,13april2010PricewaterhouseCoopersAccountantsN.V.
Origineelgetekenddoordrs.J.vanHoofRA
Overig Verklaring afkortingen
44
Bq Becquerel(eenheidvanradioactiviteit)W Watt(eenheidvanvermogen)kW Kilowatt=1000WMW Megawatt=1000kWkWh Kilowattuur(degeleverdearbeidvan1kWgedurende eenuur)MWh Megawattuur=1000kWhGWh Gigawattuur=1000MWhGNm3 GroningerNormaalkubiekemeterton 1000kgKton Kiloton=1000tonMton Megaton=1000kilotonmSv MilliSievert=0,001sievert
Verklaring afkortingen
ALARA AslowasreasonablyachievableArbo ArbeidsomstandighedenCAO CollectieveArbeidsovereenkomstCOVRA CentraleOrganisatieVoorRadioactiefAfvalNVHABOG HoogradioactiefAfvalBehandelings-enOpslagGebouwINES InternationalNuclearEventScale HetprimairedoelvandeINES-schaalisomeenbetere begripsvormingencommunicatiemogelijktemaken vanhetveiligheidsbelangvanstoringenbijnucleaire installaties.Storingenwordenopbasisvanhet veiligheidsbelangingedeeldopeenvandezeven niveau’svandeschaal.Dehoogsteniveau’s(4-7) wordenaangeduidalsongelukken(accidents),de lagereniveau’s(1-3)wordenaangeduidalsincidenten. Storingenzonderveiligheidssignificantieworden afwijkingen(deviations)genoemdenonderdeschaal ingedeeldinINES=0(belowscale).Nietveiligheids- relevantestoringenvallenbuitendeschaal(outof scale).ISO InternationalStandardsOrganizationMEP MilieukwaliteitElektriciteitsProductieEndex EuropeanEnergyDerivativesExchangeNVEPZ NVElektriciteits-ProduktiemaatschappijZuid-NederlandGfS GesellschaftfürSimulatorschulungmbHGKE NVGemeenschappelijkKolenbureauElektriciteits- produktiebedrijvenGKN NVGemeenschappelijkeKernenergiecentraleNederlandIAEA InternationalAtomicEnergyAgencyKSG Kraftwerk-Simulator-GesellschaftmbHNEA BVNederlandsElektriciteitAdministratiekantoorOSART OperationalSafetyReviewTeamSep NVSamenwerkendeelektriciteits-produktiebedrijvenVCA VeiligheidChecklistAannemersVGB TechnischeVereinigungderGrosskraftwerksbetreiberE.V.WANO WorldAssociationofNuclearOperatorsCO
2 Kooldioxide
NOx Stikstofoxiden
SO2 Zwaveldioxide
Colofon
TekstenenproductieAfdelingIn-enExterneCommunicatieEPZ/Zuid-West3Communicatie,KrimpenaandenIJssel
Fotografie RudenRiemens,Middelburg
Vormgeving,illustraties&drukwerk ChrisCrasReclame,Lekkerkerk
Zeedijk32,4454PMBorsselePostbus130,4380ACVlissingenTelefoon0113-356000E-mail:[email protected]:www.epz.nl
Top Related